Türkiye’nin AB Eğitim Programları’na Katılmak Amacıyla

Türkiye’nin programa katılım amacıyla 2000 yılı itibariyle yürütmesi gereken hazırlık çalışmaları 2002 yılında başlayabilmiştir. Katılım sürecine ilişkin çalışmalar 59. Hükümet kurulduktan sonra başlamıştır52. Hazırlık çalışmalarını başlatan en önemli gelişme, Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topuluğu arasında imzalanan

“Çerçeve Anlaşma” olmuştur. Bu anlaşma ile Türkiye’nin Topluluk Programlarına

katılmasının genel ilkeleri üzerinde anlaşılmıştır. Bunun sonucunda Türkiye’nin de diğer ülkeler gibi aday ülke olduğu ve aynı koşullarda programlardan yararlanabileceği belirtilmiştir53. Çerçeve anlaşması, 4793 sayılı kanun ile TBMM tarafından onaylanmış ve 28 Haziran 2002 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır. Çerçeve anlaşma sonrasında, Türkiye’nin AB Eğitim Program’larına katılımı ile ilgili özel şartları belirleme yetkisi Avrupa Komisyonu’na ve yetkili Türk makamlara bırakılmıştır.

Hazırlık çalışmalarını başlatan bu anlaşma ile, ilk aşamada programı ülke bazında koordine edip tanıtacak birim üzerinde durulmuştur. Bu amaçla Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) bünyesinde bu çalışmalarla ilgili bir daire kurulmuştur. Bu dairenin adı “Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Dairesi Başkanlığı”

(Ulusal Ajans) olarak belirlenmiştir. Bu dairenin çalışmalarını daha özerk bir statüde

yürütmesi amacıyla 4968 sayılı kanun çıkarılmıştır. Resmi gazetede 6 Ağustos 2003 yılında yayınlanan 4968 sayılı kanun ile bu kuruma özerk bir statü kazandırılmış ve ismi “Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi” (Ulusal Ajans) olarak değiştirilmiştir. Hazırlık çalışmaları kapsamında Ulusal Ajans’ın alt yapısı geliştirilmiş, pilot projeler yapılmış, tanıtım toplantıları düzenlenmiş ve programı uygulayacak kesimlere gerekli eğitimler verilmiştir.

2002 yılında imzalanan çerçeve anlaşma ile başlayan hazırlık çalışmaları 31 Mart 2004 tarihi itibariyle tamamlanmıştır. AB ile imzalanan mutabakat zaptının 8

52 _{Eğitimde Diyalog Haber Bülteni, Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi, Sayı:2,} Haziran 2004, s.7.

Mayıs 2004 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmesinden sonra Türkiye katılımcı ülkeler arasında yerini almıştır54.

4.2.5.2 Eğitim Programlarının Yürütülmesi Amacıyla Oluşturulan Kurumsal Yapılanma: Ulusal Ajans

AB’ nin Eğitim Programlarını ülke bazında tanıtmak, koordine etmek ve değerlendirmek amacıyla her katılımcı ülkede Ulusal Ajans kurulmuştur. Türkiye’de de bu amaçla kurulan Ulusal Ajans’ın görevleri aşağıda sıralanmıştır55_.

• Proje sahiplerine katılım şartları, başvuru süreçleri hakkında bilgi verilmesi, başvuru işlemlerinin organizasyonu,

• Proje önerisi hazırlayan başvuru sahiplerinin ve seçilen projelerin uygulanması konusunda katılımcıların yönlendirilmesi,

• Başvuruların kabul edilmeden önce değerlendirilmesi ve Avrupa Komisyon’u merkezli projelerin seçiminde Avrupa Komisyonu’na görüş belirtilmesi, • Programdan yaralanacak kişilerle Avrupa Komisyon’u arasında gerekli

sözleşmelerin yapılmasının sağlanması,

• Finanse edilen projelerin izlenmesi ve değerlendirilmesi,

• Proje sonuçlarının ülke genelinde ve yurt dışında yayılmasının sağlanmasıdır. Ulusal Ajans’ın görevlerine bakıldığında, Avrupa Komisyonu ile programdan yararlanmak isteyen kişiler arasında köprü görevi gördüğü görülmektedir. Ulusal Ajans’ların görüşlerinin, Avrupa Komisyon’u projeleri seçerken önemli rol oynaması, bu kurumların önemini ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle Ulusal Ajans’lar tüm proje sahiplerine eşit uzaklıkta olmalı, bağımsız ve tarafsız çalışmalıdır. AB Eğitim Programları’ndan bireylerin hak ettiği şekilde yararlanabilmesi için bu şarttır.

54 _{Eğitimde Diyalog Haber Bülteni, Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi, Sayı:2,} Haziran 2004, s. 3.

55 _{Erişim: 25.05.2005,}

Ulusal Ajans’ın yapısına bakıldığında, DPT müsteşarlığına bağlı olarak üç genel koordinatörlük ve sekiz program koordinatörlüğünden oluştuğu görülmektedir. Koordinatörlükler şu şekildedir56:

1) Sokrates

a. Erasmus

b. Comenius

c. Grundtvig, Minerva

d. Lingua ve diğer programlar 2) Leonardo Da Vinci

a. Değişim ve dil öğretimi

b. Pilot projeler, uluslararası ağlar ve başvuru kaynakları 3) Gençlik

a. Gençlik değişimleri ve Avrupa gönüllü hizmetleri b. Gençlik girişimleri, ortak eylemler ve destek önlemleri

Ulusal Ajans’ın faaliyetlerini “Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik

Programları Yönlendirme ve İzleme Komitesi” değerlendirmekte ve

denetlemektedir. Komitenin oluşumuna bakılığında, DPT müsteşar yardımcısı başkanlığında toplandığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliği’nin genel müdür seviyesinde görevlendireceği en az bir temsilciden ve DPT’nin genel müdürler arasından görevlendireceği üç üye ile, Gençlik ve Spor Genel Müdürü ile Merkez başkanı olmak üzere on üyeden oluştuğu görülmektedir.

Bu komite Ulusal Ajans’ın yerine getireceği tüm faaliyetleri denetlemeye, Ulusal Ajans’a görevlerini yerine getirebilmesi için gerekli donanımı sağlamaya, AB fonlarının uygun bir biçimde kullanımı için gerekli tedbirleri almaya, Ulusal Ajans’ın çalışma planını incelemeye, projelerin değerlendirilmesi ve seçilmesi ile ilgili usulleri tespit etmeye yetkilidir57.

56 _{Erişim: 25.05.2005,}

http://www.ua.gov.tr/portal/page?_pageid=240,36458&_dad=portal&_schema=PORTAL. 57 _{Erişim: 25.05.2005, 4968 Sayılı Kanun, http://www.ua.gov.tr/ulusal_ajans/docs/tur/kanun.htm.}

Komitenin merkezi yönetimin katılımı ile Ulusal Ajans’ın üzerinde bir karar organı konumunda olduğu görülmektedir. Üstelik komitenin yapısına bakıldığında eğitim ve istihdam alanında merkezi yönetimin temsilcilerinden oluştuğu görülmektedir.

Programların uygulanmasında oluşturulan diğer bir yapılanma ise “Danışma

Kurulu”dur. Danışma kurulu, kamu, yarı kamu ve sivil toplum temsilcilerinden

oluşmaktadır ve amacı yapılan faaliyetlerin toplumdaki etkisini görerek alternatif politikalar üretmektir. Danışma kurulu ilk toplantısını 27 Ocak 2004 tarihinde yapmıştır ve toplantılarını periyodik olarak yapmaya devam etmektedir58.