Türkiye Kalkınma Bankası

Kabul tarihi 14.10.1999 ve Kanun Numarası 4456 olan “Türkiye Kalkınma Bankası Anonim ġirketinin KuruluĢu Hakkında Kanun” 17.10.1999 tarih ve 23849 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanarak yürürlüğe girmiĢtir. Ġlgili kanuna istinaden Banka‟nın kuruluĢ amacı (Md.3); “Türkiye'nin kalkınması için, anonim şirket statüsündeki girişimlere kârlılık ve verimlilik anlayışı içinde kredi vermek, iştirak etmek suretiyle finansman ve işletme desteği sağlamak, yurtiçi ve yurtdışı tasarrufları kalkınmaya dönük yatırımlara yöneltmek, sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunmak, yurtiçi, yurtdışı ve uluslararası ortak yatırımları finanse etmek ve her türlü kalkınma ve yatırım bankacılığı işlevlerini yapmak”tır (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

TKB‟nin sermaye kaynakları, ilgili kanunun dördüncü maddesinde belirtilmiĢtir. Buna göre özkaynaklar (Sermaye, İhtiyatlar ve karşılıklar) ve yabancı kaynaklar (Hazine kefaletiyle TL veya döviz mukabili çıkarılacak tahviller, Hazine ve TCMB‟ce açılacak krediler, verilecek avanslar, gerektiğinde Hazine kefaleti verilmek suretiyle yerli ve yabancı kuruluĢlardan sağlanacak krediler ve diğer kaynaklar) Banka‟nın amacına ulaĢmasını sağlayacak kaynaklardır. Banka bu kaynaklar ile aĢağıda sıralanan faaliyetleri gerçekleĢtirmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010):

 TL ve döviz olarak kısa, orta ve uzun vadeli her türlü nakdi ve gayri nakdi kredi açabilir, kâr ortaklığı veya kiralama esaslı kredi iĢlemleri yapabilir.

 Her türlü menkul kıymetlerin alımı ve satımı yanı sıra tahvil için garanti vermektedir.

 AraĢtırma, proje geliĢtirme ve eğitim çalıĢmaları yapma, yaptırma ve teknik yardımların yanı sıra finansman iliĢkilerinde bulunduğu Ģirketlerin verimli çalıĢmalarını sağlayıcı önlemleri alabilmektedir.

 ġirketlere kredi verebilme, yurtiçinde ve yurtdıĢında kurulmuĢ Ģirketlere iĢtirak edebilmektedir. Ayrıca Banka öncülüğünde Ģirket kurulması ve iĢtiraklere ait hisse senetlerinin alımı/satımı, geri alımı ve kâr garantisi verilmesi gibi hizmetler de sunulabilmektedir.

 Ġthalat, ihracat ve görünmeyen muameleler gibi her türlü kambiyo iĢlemlerini yapabilmekte ve döviz pozisyonu tutabilmektedir.

 Sigorta acenteliği yanı sıra gerekli izinleri almak kaydıyla yurtiçinde ve yurtdıĢında Ģube ve temsilcilik açabilmektedir.

 Yurtiçi ve yurtdıĢı finansman kurumlarıyla iĢbirliği yapabilir, bunların katıldığı ulusal ve uluslararası kuruluĢlara üye olabilmektedir. Ayrıca yurtiçi ve yurtdıĢı finansman kuruluĢları ile para ve sermaye piyasalarından ve her türlü Fonlardan kaynak sağlayabilmektedir.  Sanayide mülkiyetin geniĢ halk kitlelerine yaygınlaĢmasını sağlayacak

tedbirleri almaktadır.

 Banka kaynaklarını kalkınma planı ve yıllık programların hedef ve ilkeleri doğrultusunda kullanmaktadır.

 Amacının gerçekleĢmesine yardımcı olacak her türlü kalkınma ve yatırım bankacılığı iĢlemleri yapabilir.

 Her türlü menkul ve gayrimenkul malları alımı, satımı, kiralaması, leh ve aleyhte rehin, ipotek, intifa, irtifak hakları, gayrimenkul mükellefiyetleri ve sair hakları tesis edebilmektedir.

 Banka açtığı krediler karĢılığında, menkul rehni, ticarî iĢletme rehni ve gayrimenkul ipoteği de dâhil olmak üzere her türlü teminatı alabilmektedir.

Banka, yukarıda belirtilen faaliyetleri gerçekleĢtirmeye yönelik vermiĢ olduğu kredi türleri aĢağıda sıralanmaktadır:

a) Kalkınma Yatırım Kredisi

Hazine MüsteĢarlığı TeĢvik Uygulama Genel Müdürlüğünce teĢvik edilebilir konular ve TKB yıllık iĢ programlarında belirlenen alanlarda yatırım yapan yatırımcıların sabit yatırım tutarı harcamalarının finansmanı amacıyla kullandırılmaktadır. Kullandırılacak kredinin limiti projenin verimliliği esas

alınarak belirlenmektedir. Ayrıca kredilendirme oranı ve vadesinin değerlendirme sonucunda belirlendiği bu krediden sanayi, turizm, eğitim, sağlık, sektörlerinde faaliyette bulunan yatırımcılar yararlanabilmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

b) Kalkınma ĠĢletme Kredisi

Bu kredi ile birlikte, TKB yıllık iĢ programlarında belirlenen alanlarda faaliyette bulunan Ģirketlerin iĢletme sermayesi ihtiyaçlarının belirli oranda finansmanı amaçlanmaktadır. Bu kredilerden sanayi, turizm, eğitim, sağlık sektörlerinde faaliyette bulunan Ģirketler yararlanmakta olup, banka kaynaklı yatırım kredisi ile birlikte kullandırılmaktadır. Kredi üst limiti, iĢletme sermayesi tutarı kadardır. Bir yılı ödemesiz olmak üzere vade üç yıldır ve kredilendirme oranı da değerlendirme sonucunda belirlenmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

c) Dünya Bankası Kaynaklı Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Kredisi

Bu tür krediler, özel sektör tarafından gerçekleĢtirilecek “Yenilenebilir Kaynaklar”a dayalı enerji üretim yatırımları ve enerji verimliliği sağlayan yatırımların mal, hizmet, inĢaat giderleri ve bunlara iliĢkin danıĢmanlık hizmetlerinin finansmanı amacıyla kullandırılmaktadır. Proje konusu, “Yenilenebilir Enerji” ve "Enerji Verimliliği" tanımlarına ve Türkiye Çevre Mevzuatı ile IBRD Çevre Politikasına uygun, ilgili Kurullarca getirilen düzenlemeler sonucu sahip olunması gereken tüm izin ve belgelere sahip olan yatırımcılar yararlanabilir. Kredi üst limiti 50 milyon $ ve vadesi değerlendirme sonucunda belirlenmektedir. Kredilendirme oranı en fazla yatırım tutarının % 75‟i olmakta; ayrıca öz kaynak oranının da minimum %15 olması istenmektedir.

d) AYB Kaynaklı KOBĠ GeliĢtirme Kredisi

KOBĠ‟lerin yapacakları yatırımların yurt içi ve yurt dıĢı harcamalarının finansmanı amaçlanmaktadır. Yatırım tutarı 25 milyon €‟yu aĢmayan ve çalıĢan sayısı 500 kiĢiden az olan sanayi ve turizm sektöründe hizmet veren KOBĠ‟ler ile firma büyüklüğüne bakılmaksızın çevre koruma, sağlık, eğitim, enerji verimliliği

ve bilgi temelinde ekonomik geliĢim gösteren sektörlerde faaliyette bulunan yatırımcıların faydalanabilmesi kararlaĢtırılmıĢtır. Kredi limiti en fazla 12,5 milyon € olan bu kredinin kredilendirme oranı ve vadesi değerlendirme sonucunda belirlenmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

e) AYB Enerji ve Çevre II Kredisi

Bu tür kredilerin kullandırım amacı çevre ve enerji sektöründe özel sektör tarafından gerçekleĢtirilecek yatırımların finansmanının sağlanmasıdır. Kredi, Türkiye‟de yerleĢik, teknik, ekonomik ve mali açıdan olumlu, AYB kriterleriyle uyumlu, doğrudan ve dolaylı olarak çevresel katkı sağlayabilecek küçük ve orta ölçekli yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, çevre kirliliğini azaltmaya yönelik ve olumlu yönde çevresel etki sağlayacak enerji sektöründeki diğer yatırımlarının finansmanında kullanılacaktır. Kredi limiti 25 milyon €‟yu geçmemek üzere yatırım tutarının maksimum % 50‟si finanse edilmekte, kredi vadesi ise değerlendirme sonucunda belirlenmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

f) Ġslam Kalkınma Bankası Kaynaklı Yatırım Kredisi

Bu tür krediler yatırım teĢvik belgesine sahip yatırımcıların belge kapsamında yerli ve ithal makine-teçhizat alımlarının ve bu makine-teçhizatla ilgili montaj hizmetlerinin finansmanı amacıyla kullandırılmaktadır. Bu kredilerden yatırım teĢvik belgesinde yatırımın finansmanı bölümünde kendilerine bir dıĢ kredi öngörüsü yapılan yatırımcılar yararlanabilmektedir. Kredi limiti 500.000 $ ile 10.000.000 $ arasında değiĢmektedir. Kredilendirme oranı makine teçhizat bedelinin %100‟üdür; kredi vadesi ise değerlendirme sonucunda belirlenmektedir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

g) IBRD KOBĠ-II Apeks Kredisi

Çevre Değerlendirme Yöntemleri taslağında KOBĠ‟lerin Finansmana EriĢimi Kredisi-II (KOBĠ-II Kredileri) kapsamında TKB tarafından finansmanı sağlanan bütün alt kredilerin, bu bölümde açıklanan yöntemleri kapsayan çevresel değerlendirme iĢlemlerine tabi olacağı belirtilmektedir. Bu proje kapsamında Bankanın bir Toptan Bankacılık (Apeks) Kurumu olarak görev yapması öngörülmektedir: Fonların belli sayıdaki finansal kurumlar aracılığıyla KOBĠ‟lere

kredi vermek üzere kullandırılması kararlaĢtırılmıĢtır (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

TKB tarafından projelerin finansmanı ve kredilendirme süreci aĢağıda belirtildiği Ģekilde yapılmaktadır (http://www.kalkinma.com.tr, 2010):

 BaĢvuru ve Ön Değerlendirme: Kredi tahsis edilecek yatırımlarda aranan koĢullara bakıldığında öncelikle; (a) yatırımcının anonim Ģirket olması, (b) turizm yatırımları için Turizm Bakanlığı'ndan yatırım ve/veya iĢletme belgesi bulunması, (c) Belirli bir Fon‟dan kredi verilecekse Fonun iĢleyiĢi ile ilgili kararname ve tebliğde belirtilen Ģartları taĢıması, (d) Ģirket hakkında yapılacak istihbarat sonuçları ve proje ile ilgili teknik, ekonomik ve mali değerlendirme sonuçlarının olumlu olması gerektiği belirtilmektedir. Değerlendirilme sonucunun olumlu bulunması halinde baĢvuran Ģirkete Banka tarafından kullandırılmak üzere kredi tahsis edilir (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

 Ġstihbarat Süreci: TKB‟ye kredi desteği için baĢvuran yatırımcı Ģirketlerin projeleri, ön incelemenin olumlu olması durumunda Ġstihbarat çalıĢması yapılmak üzere değerlendirmeye alınır. Ġstihbarat çalıĢmaları, Ģirket merkezine (gerekli durumlarda tesis mahalline) ve büyük ortaklarının faaliyet gösterdiği merkezlere gidilerek yerinde yapılan incelemelerde elde edilen gerekli bilgi ve belgeleri temin eden ve gerekli araĢtırmaları yapan istihbarat elemanlarınca yapılır. Ġstihbarat çalıĢmasında amaç, Banka kredi yönetmeliğine aykırı bir durum olmadığının araĢtırılmasıdır (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

 Proje Değerlendirme Süreci: TKB'ye kredi desteği için baĢvuran yatırımcı Ģirketlerin projeleri, ön değerlendirme ve istihbarat çalıĢmasının olumlu olması halinde nihai inceleme ve değerlendirme çalıĢmaları için, Ģirket ve tesis mahalline giderek yerinde incelemelerde bulunan, gerekli bilgi ve belgeleri temin eden ilgili alanda uzman ekip tarafından baĢlıca teknik, ekonomik ve mali olmak üzere üç farklı bölümde değerlendirme yapılmaktadır (http://www.kalkinma.com.tr, 2010).

17 Temmuz 2008 tarih ve 26939 numaralı Resmi Gazete‟de yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirme Kanunu‟na göre bu çerçevede yer alan tarafların sorumlulukları Tablo 20„de belirtilmektedir.

Tablo 20: TKB IBRD KOBĠ-II Apeks Kredisinde Önemli Katılımcıların Sorumlulukları

Katılımcı Faaliyet Destekleyici Belgeleme

ĠĢletme

 AFK‟ya alt proje dosyasının sunulması  Gerekli izinlerin ve lisansların sağlanması  Ġlgili yasal kuruluĢtan (ÇOB) yetki ve

uygunluk belgelerinin alınması

 ÇED sürecine ve uzman seçimine iliksin dokümanların dosyalarını tutmak

 Ġzinlerin ve lisansların kopyaları

 Uygunluk belgeleri

 Dönemsel raporlar ve alt proje tamamlama raporu  Çevresel izleme formu

Aracı Finansal Kurumlar (AFK)

 KOBĠ‟lere iĢletmenin çevresel izlemenin açıklanması

 Çevresel izleme Formunun hazırlanması (Ek A)

 Gerekli çevresel belgelendirme için alt kredi baĢvuru paketinin incelenmesi

 Kalkınma ve DB incelemesi için bütün çevresel belgelendirme dosyalarının muhafaza edilmesi ve etki azaltma planları ile uyumunun izlenmesi

 Alt kredi baĢvurusuna dâhil edilmiĢ çevresel bilgiler ve çevresel izleme formu.  Diğer belirtilen belgeler

 Kalkınma bankasına

periyodik olarak sunulan izleme raporları

TKB

 Uygulama El Kitabının AFK‟lara dağıtımı  Aracı Finansal kurumların ÇED iĢlemlerini

izlediğinin doğrulanması

 AFK‟lara çevresel gereklilikler konusunda yardım edilmesi

 Çevresel grup ve ÇED durumunu da içeren normal

periyodik raporlama

faaliyetleri

 Periyodik izleme raporları (gerekli ise)

Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB)

 Tam ÇED gerekli olduğunda nihai kullanıcı ve projelerin ulusal ve yerel yasal gerekliliklere göre incelenmesi ve uygunluk tespiti

 Ġzin ve lisans koĢullarının yayınlanması

 ĠĢletmeye uygunluk belgesi temini

 Uygun belgelendirmenin

yapılması

IBRD

 Proje/kredi öncesi ve sonrası kontrollerin uygulanması

 Problemlerin, konuların ve çözüm

önerilerinin tanımlanması

 Kurum içi durum tespit dokümanları

Kaynak:<http://www.kalkinma.com.tr/dunya-bankasi-kobi-ii-apeks-kredisi.aspx> 24/04/2012.