İlk olarak destinasyonun gastronomi imajını belirlemek amacıyla kullanılan ölçeğe ait bulgular sunulmuştur. Destinasyonun gastronomi imajı 21 ifade ile test edilmiş. Tablo 6 katılımcıların Türkiye destinasyonunun gastronomi imajı ile ilgili algılarını belirlemeye yönelik ifadelere verilen cevapları göstermektedir. Katılımcılara yöneltilen anket formunda yukarıda yazılı 21 ifadeye ne derecede katıldıkları sorulmuştur. Türkiye destinasyonunun hangi gastronomik özellikleri ile algılandığını görebilmek amacıyla, bir destinasyonun sahip olabileceği gastronomi turizmi çekicilikleri listelenmiş ve Türkiye’nin listedeki
66
çekiciliklere sahip olma durumuna ziyaretçilerin ne derecede katıldıkları sorulmuştur. Her bir destinasyon çekiciliğine verilen cevaplar değerlendirilmiştir.
Türkiye destinasyonunun gastronomi imajını belirlemek amacıyla kullanılan ölçekte ilk çekicilik dünyaca ünlü mutfak kültürüdür. Katılımcılar bu çekiciliği değerlendirdiklerinde %45,9 oranında katıldıklarını % 25,8 oranında ise kesinlikle katıldıklarını ifade etmişlerdir. Türkiye’nin dünyaca ünlü mutfak kültürü sunabilme durumunu değerlendiren ziyaretçilerin en çok tekrarladıkları cevap katılıyorum seçeneği olup cevapların ortalaması ise 3,90 şeklindedir. Türkiye’yi ziyaret eden katılımcılar Türkiye’nin dünyaca ünlü bir mutfak kültürüne sahip olduğunu düşünmektedirler.
Türkiye’nin gastronomi imajının bileşenlerinden birisinin ünlü bir mutfak kültürü olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye ünlü bir mutfak kültürüne sahip olmakla birlikte yine de, katılımcıların % 70’i bu düşünceye sahiptir. Destinasyonun gastronomi imajını en iyi yansıtabileceği düşünülebilecek özelliklerden birisi olan bu ifade Türkiye’nin gastronomiyi tanıtma alanında daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Türkiye destinasyonunun yemek ve şarapları ile ünlü bölgelere sahip olma durumunu değerlendiren katılımcılar %45,2 oranında destinasyonun bu çekiciliği sunduğuna katılmakta, %19,2’si kesinlikle katılmakta olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcıların %30,5’i ise kararsız olduğunu belirtmiştir. Söz konusu çekicilikte en çok tekrarlanan değer katılıyorum ifadesi olup ortalama 3.78’dir. Dikkate değer bir şekilde kararsız ziyaretçiler olmasının sebebi, Türkiye’nin dünyaca ünlü şarap bölgelerinin olmaması ve aslında üzüm ve şarap üretiminin anavatanı olarak görülen Anadolu topraklarında yakın zamanlarda şarapçılığa önem verilmemesi olabilir.
Çok çeşitli yiyecekler şeklinde ölçekte yer alan diğer çekicilik için verilen yanıtlar incelendiğinde, katılımcıların %49,7’sinın katıldığı, % 24,3’ünün kesinlikle katıldığı, %17,9’unun kararsız olduğu ve %8,1’inin katılmadığı görülmektedir. Bu çekicilik için verilen cevapların ortalaması 3,90 ve en çok tekrarlanan değer ise katılıyorum seçeneğidir. Türkiye destinasyonunun çok çeşitli yiyecekler sunduğunu düşünen katılımcıların oranı toplamda %74 olup Türkiye için iyi bir gösterge olarak değerlendirilebilir.
67 Tablo 6
Türkiye Destinasyonunun Gastronomi İmajının Belirlenmesine Ait Bulgular
Türkiye’nin sunduğu çekicilikler N:407 1 2 3 4 5 x s f % f % f % f % f % Dünyaca ünlü mutfak kültürü 4 1,0 22 5,4 89 21,9 187 45,9 105 25,8 3,90 ,88
Yemek ve şarapları ile ünlü bölgeler
2 ,5 19 4,7 124 30,5 184 45,2 78 19,2 3,78 ,82
Çok çeşitli yiyecekler - - 33 8,1 73 17,9 202 49,7 99 24,3 3,90 ,86
Yiyeceklerde yüksek kalite 2 ,5 18 4,4 61 15 181 44,5 145 35,6 4,10 ,85
Yeme içme ilgili paket turlar 40 9,8 41 10,1 165 4,05 116 28,5 45 11,1 3,21 1,09
Dışarıda yemek yemek için makul fiyatlar
6 1,5 31 7,6 78 19,2 171 42,0 121 29,7 3,91 ,96
Çok sayıda ilgi çekici restoran
4 1,0 9 2,2 96 23,6 193 47,4 105 25,8 3,95 ,82
Eşsiz kültürel deneyimler 6 1,5 6 1,5 30 7,4 159 39 206 50,6 4,36 ,80
Restoranlara kolay ulaşım imkanı
5 1,5 24 5,9 81 19,9 184 45,2 113 27,8 3,92 ,91
Çeşitli özellikli restoranlar 5 1,2 40 9,8 120 29,5 157 38,6 85 20,9 3,68 ,95
Bölgesel olarak üretilen yiyecek ve içecekler 3 ,7 17 4,2 57 14,0 195 47,9 135 33,2 4,09 ,84 Turistik işletmelerde güleryüzlü çalışanlar 6 1,5 9 2,2 39 9,6 154 37,8 199 48,9 4,30 ,85 Restoranlarda İngilizce yazılmış mönü kartları 11 2,7 26 6,4 90 22,1 170 41,8 110 27,0 3,84 ,98
Sokak pazarlarını ziyaret etme imkanı
2 ,5 28 6,9 62 15,2 196 48,2 119 29,2 3,99 ,88
Eşsiz seyyar yiyecek ve içecek satıcıları
8 2,0 34 8,4 111 27,3 156 38,3 98 24,1 3,74 ,98
Çeşitli yeme içme
aktiviteleri, mutfak kursları ve çiftlik ziyaretleri
34 8,4 63 15,5 150 36,9 96 23,6 64 15,7 3,23 1,14
Mutfak ve turizm üzerine geniş bilgiler
16 3,9 32 7,9 164 40,3 142 34,9 53 13,0 3,45 ,95
Etkileyici yiyecek ve içecek sunumları
10 2,5 22 5,4 59 14,5 206 50,6 110 27,0 3,94 ,92
Egzotik yemek hazırlama teknikleri
6 1,5 34 8,4 148 36,4 149 36,6 70 17,2 3,60 ,92
Lezzetli yiyecek içecekler 5 1,2 6 1,5 44 10,8 184 45,2 168 41,3 4,24 ,80
Dünyaca ünlü yiyecek ve içecekler
3 ,7 10 2,5 46 11,3 146 35,9 202 49,6 4,31 ,82
68
Yiyeceklerde yüksek kalite çekiciliği için katılımcıların yanıtları incelendiğinde %15 karasız, %44,5 katılıyorum ve %35,6 kesinlikle katılıyorum oranları karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu çekicilik için verilen yanıtların ortalaması 4,10 olup en yüksek ortalamaya sahip dördüncü çekicilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin zengin bir mutfak kültürüne sahip olması, tarımsal üretimde güçlü bir ülke olması ve turizm endüstrisinde yer alan aşçıların Türk mutfak kültürünü yansıtmada başarılı oldukları düşünülebilir ve kaliteli yiyeceklerin temel kaynakları olarak değerlendirilebilir.
Destinasyonun katılımcılar tarafından değerlendirilen diğer bir çekiciliği de yeme içme ilgili paket turlardır. Türkiye’nin yeme içme ilgili paket turlar sunabilme durumu incelendiğinde, katılımcıların bu duruma %9,8’inin kesinlikle katılmadığı, %10,1’inin katılmadığı, %40,5'inin karasız olduğu, %28,5’inin katıldığı ve %11,1’inin kesinlikle katıldığı görülmektedir. Söz konusu çekicilik için en çok tekrarlanan cevabın kararsız ve ortalamanın 3,21 olduğu göze çarpmaktadır. Söz konusu çekicilik gastronomi imajı ölçeğinde en düşük ortalamaya sahiptir. Bu durum Türkiye’nin yeme içme ile ilgili paket turlar sunmada biraz yetersiz olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte yeme içme ile ilgili paket turların iyi bir şekilde tanıtılamadığı sonucuna da varmak mümkün olabilir. Katılımcıların cevaplarının standart sapması incelendiğinde 1,08 ile diğer ifadelere göre daha yüksek bir standart sapma görülmektedir. Bu durum katılımcıların bu konudaki görüşlerinin ve imajlarının bir birinden oldukça farklı olduğunu göstermektedir. Türkiye’nin yeni gastronomi turları geliştirmeye ve pazarlama çalışmalarında bu konuya biraz daha ağırlık vermeye ihtiyaç duyduğu düşünülebilir.
Dışarıda yemek yemek için makul fiyatlar her ziyaretçi için önemli bir destinasyon özelliğidir. Çünkü gastronomi turizmini kültürü tanımanın önemli bir şekli olarak tanımlayan yaklaşım, ziyaretçilerin destinasyonlarda mümkün olduğunca yerel lezzetleri tüketmeleri gerektiğini savunmaktadır. Yiyecek ve içecek işletmelerindeki makul fiyatlar söz konusu aktivitelere katılımı arttıran bir unsurdur. Türkiye destinasyonunun dışarıda yemek yemek için makul fiyatlar sunabilme durumunu değerlendiren katılımcılar, %81,7 oranında destinasyonun makul fiyatlar sunduğunu belirtmişlerdir. Bu çekiciliğin katılımcılar tarafından verilen cevaplarının ortalaması 3,91 ve en çok tekrarlanan cevap ise katılıyorum seçeneğidir. Türkiye destinasyonunun dışarıda yemek yemek için makul fiyatları olan bir ülke olduğu sonucuna varmak mümkündür. Bu durum Türkiye’de gastronomi turizminin gelişmesi için rekabet açısından önemli bir fırsat sunmaktadır.
69
Türkiye’nin çok sayıda ilgi çekici restorana sahip olma durumunu değerlendiren katılımcılar, %23,6 oranında kararsız, %47,4 oranında katılmakta ve %25,8 oranında kesinlikle katılmakta olduklarını belirtmişlerdir. Türkiye destinasyonu ilgi çekici restoranlara sahip bir destinasyon olarak değerlendirilebilir. Bu durum diğer birçok sonuç gibi Türkiye’nin gastronomi turizmi potansiyelinin olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.
Türkiye destinasyonunun önemli bir çekiciliği de eşsiz kültürel deneyimler olarak ölçekte yer almıştır. Türkiye’nin bu çekiciliğe sahip olma durumuna ziyaretçilerin %39’u katılıyorum %50,6’sı ise kesinlikle katılıyorum seçeneğini işaretlemişlerdir. Bu çekiciliği değerlendiren ziyaretçilerin cevaplarının ortalaması 4,36 ve en çok tekrarlanan cevap ise kesinlikle katılıyorum seçeneğidir. Türkiye kültürel deneyimler sunabilen önemli bir destinasyon olarak değerlendirilmektedir. Gastronomi turizmi sunabilmenin temel kaynağı olarak görülen kültürel zenginlik, bu ölçekte en yüksek ortalama cevaba sahip çekicilik olarak değerlendirildiğinden, Türkiye destinasyonunun gastronomi turizmi destinasyonu olabilme fırsatı olduğunu göstermektedir.
Restoranlara kolay ulaşım imkanı açısından değerlendirilen destinasyon, %19,9’unun kararsız, %45’2’sini katıldığı ve %27,8’inin kesinlikle katıldığı bir ziyaretçi profilini karşımıza çıkarmaktadır. Türkiye’de turistik bölgelerin genellikle alt yapı açısından iyi bir noktada olması, yiyecek ve içecek işletmelerine ziyaretçilerin kolay ulaşabilmesini sağlamaktadır. Türkiye’nin bu konuda da iyi bir durumda olduğu söylenebilir.
Türkiye destinasyonunun çeşitli özellikli restoranlar çekiciliğini değerlendiren katılımcılar %29,5 oranında kararsız, %38,6 oranında katılmakta ve %20,9 oranında ise kesinlikle katılmakta olduklarını belirtmişlerdir. Bu çekicilik için verilen cevapların ortalaması 3,68 ve en çok tekrarlanan cevap ise katılıyorum seçeneğidir. Diğer çekicilikler ile kıyaslandığında Türkiye çeşitli özellikli restoranlarını artırmaya ihtiyaç duyan bir destinasyon olarak değerlendirilebilir.
Bölgesel olarak üretilen yiyecek ve içecekler gastronomi turizmi açısından önemli bir çekicilik olarak değerlendirildiğinde, Türkiye destinasyonunun bu açıdan iyi bir durumda olduğu söylenebilir. Ziyaretçiler bu çekicilik için %14 kararsız, %47,9 katılmakta ve %33,2 ise kesinlikle katılmakta olduğunu belirtmişlerdir. Ziyaretçilerin bu çekicilik için verdikleri cevapların ortalaması 4,09 ve en çok tekrarlanan cevapları ise katılıyorum seçeneğidir.
70
Turistik işletmelerde güleryüzlü çalışanlar ifadesini değerlendiren katılımcıların %37,8’i katıldığını ve %48,9’u kesinlikle katıldığını ifade etmişlerdir. Bu ifadeye verilen cevapların ortalaması 4,30 ile en yüksek üçüncü ortalama olup, en çok tekrarlanan cevap ise kesinlikle katılıyorum seçeneğidir. Turizm sektörü emek yoğun ve insan ilişkilerinin ön planda olduğu bir hizmet sektörü olduğundan, işletmelerdeki çalışanlar memnuniyet açısından oldukça önemli bir faktördür. Türkiye destinasyonunun sunmuş olduğu çekicilikler arasında güler yüzlü personeller, yiyecek ve içecek işletmelerinden ziyaretçilerin oldukça memnun ayrılmasına katkı sağlamaktadır. Türkiye bu açıdan da oldukça iyi bir noktada olarak değerlendirilmiştir.
Restoranlarda İngilizce yazılmış mönü kartları için katılımcılar %22,1 oranında kararsız, %41,8 oranında katılmakta olduklarını ve %27,0 oranında ise kesinlikle katıldıklarını belirtmişlerdir. Türkiye’deki bütün işletmelerde İngilizce menüler bulunmasa da turistik bölgelerde genellikle İngilizce menüler bulunmaktadır. Menülerin en azından İngilizce olması hem ziyaretçiler hem de işletmeciler için kolaylık sağlamaktadır.
Türkiye destinasyonunu ziyaret eden katılımcılar destinasyonda sokak pazarlarını ziyaret etme imkanlarını değerlendirmişlerdir. Türkiye’de sokak pazarlarını ziyaret etme fırsatı için katılımcıların %15,2’si kararsız, %48,2’si katılıyorum ve %29,2’si kesinlikle katılıyorum şeklinde cevap vermişlerdir. Bu çekicilik için cevapların ortalaması 3,99 ve en çok tekrarlanan cevap ise katılıyorum seçeneğidir. Türkiye’de sokak pazarları yabancı ziyaretçiler tarafından da fark edilerek ilgi görmüştür. Katılımcıların yaklaşık %80’inde sokak pazarlarının varlığı konusunda olumlu bir imaj gelişmiştir.
Türkiye’de seyyar yiyecek ve içecek satıcılarını değerlendiren katılımcılar, % 27,3 karasız, %38,3 katılıyorum ve %24,1 kesinlikle katılıyorum seçeneklerini kullanmışlardır. Türkiye destinasyonunun seyyar satıcılar bakımından çok olumlu bir imaja sahip olmadığı görülmektedir. Seyyar yiyecek satışlarının yasal düzenlemelerle kısıtlanmış olması seyyar yiyecek satışının Türkiye’de az olmasına sebep olmaktadır.
Çeşitli yeme içme aktiviteleri, mutfak kursları ve çiftlik ziyaretleri çekiciliği katılımcılar tarafından %8,4 kesinlikle katılmıyorum, %15,5 katılmıyorum, %36,9 kararsızım, %23,6 katılıyorum ve %15,7 kesinlikle katılıyorum seçenekleriyle değerlendirilmiştir. Çekiciliğin cevaplarının ortalaması 3,23 ve en çok tekrarlanan cevap ise kararsızım seçeneğidir. Türkiye destinasyonu gastronomi turizminin önemli aktiviteleri olan yeme içme aktiviteleri, mutfak kursları ve çiftlik ziyaretleri açısından çok olumlu bir imaja sahip
71
değildir. Katılımcıların yarısından fazlası olumsuz veya kararsız görüş bildirmiştir. Söz konusu aktivitelerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Mutfak ve turizm üzerine geniş bilgiler çekiciliği katılımcılar tarafından, % 3,9 kesinlikle katılmıyorum, %7,9 katılmıyorum, %40,3 kararsız, %34,9 katılıyorum ve %13,0 kesinlikle katılıyorum seçenekleriyle cevaplanmıştır. Çekiciliğe verilen cevapların ortalaması 3,45 ve en çok tekrarlanan seçenek ise kararsızım cevabıdır. Katılımcıların imajları Türkiye destinasyonunun mutfak kültürü ve turizm konusunda yeterince bilgi akışı sağlayamadığını göstermektedir. Mutfak kültürü ve turizm konusunda çok fazla bilgi bulunmamasının sebebi, destinasyonda gastronomi turizminin pazarlamada öncelikli bir turizm çeşidi olmamasından kaynaklanabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, gastronomi turizminin ön plana çıkarılmadığı alanlar için gastronomi öğelerinin tanıtımda çok fazla kullanılması, ziyaretçilerin destinasyona geldiklerinde beklentilerinin karşılanmamasına neden olabilir. Dolayısıyla ilk olarak turizm çeşidinin geliştirilmesi bununla eş zamanlı olarak bilgilendirme çalışmalarının yapılması ve ardından tanıtım faaliyetlerinin yapılması daha etkili bir seçim olabilir.
Etkileyici yiyecek ve içecek sunumları çekiciliği, %14,5 kararsız, %50,6 katılıyorum ve % 27 kesinlikle katılıyorum şeklinde cevaplanmıştır. Türk mutfak kültürünün zenginliği, yiyeceklerin çeşitliliği, Türk aşçıların yetenekli olmaları gibi etkenler ziyaretçilere yiyecek ve içeceklerin sunumunu etkileyici hale getirmektedir.
Egzotik yemek hazırlama teknikleri çekiciliği, %8,4 katılmıyorum, %36,4 kararsız, %36,6 katılıyorum ve %17,2 kesinlikle katılıyorum şeklinde cevaplanmıştır. Bu çekicilik için verilen cevapların ortalaması 3,6 ile diğer çekiciliklere göre biraz düşük düzeydedir. Türk mutfak kültüründe kullanılan yemek hazırlama tekniklerinin ilgi çekici unsurlar barındırmasına rağmen çok egzotik olarak algılanmadığı görülmektedir.
Lezzetli yiyecek ve içecekler çekiciliği, %10,8 kararsız, %45,2 katılıyorum ve %41,3 kesinlikle katılıyorum şeklinde cevaplanmıştır. Bu çekicilik için verilen cevapların ortalaması 4,24 olup, en yüksek ortalamalardan birisidir. Bu durum Türk yiyecek ve içeceklerinin ziyaretçiler tarafından çok lezzetli bulunduğunu göstermektedir. Lezzetli bir mutfak imajına sahip olduğunun düşünülmesi, Türkiye destinasyonunda gastronomi turizminin geliştirilmesi için bir avantaj olarak değerlendirilebilir.
Dünyaca ünlü yiyecek ve içecekler çekiciliği, %11,3 kararsız, %35,9 katılıyorum ve %49,6 kesinlikle katılıyorum şeklinde cevaplanmıştır. Bu çekicilik için verilen cevapların
72
ortalaması 4,31 olup, en yüksek ortalamalardan birisidir. Ayrıca en çok tekrarlanan cevap ise kesinlikle katılıyorum seçeneğidir. Türkiye’nin dünyaca ünlü yiyecek ve içeceklere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum gastronomi turizminin gelişmesine zemin hazırlayacak önemli bir sonuçtur.
Türkiye’yi ziyaret eden katılımcılar, Türkiye destinasyonunun gastronomi imajını toplam 21 ifade (değişken) ile değerlendirmiştir. Destinasyonun gastronomi imajını ölçmek için kullanılan ifadelerin katılımcılar tarafından kaç değişik boyutta algılandığını belirlemek amacıyla Faktör Analizi yapılmıştır. Ölçeğin varsa alt boyutlarını belirleyebilmek için açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Alt boyutların daha önceki çalışmalarla aynı doğrultuda olup olmadığını sorgulamak amacı ile hareket edildiği durumlarda doğrulayıcı faktör analizi yapılabilir.
Gastronomi imajı ölçeğinin alt boyutlarını belirlemek amacıyla faktör analizi uygulanmadan önce veri setinin faktör analizine uygunluğu test edilmiştir. Gastronomi imajı ölçeğinin güvenirliği Cronbach Alpha katsayısı hesaplanarak test edilmiş ve hesaplanan değer 0,883 olmuştur. Verilerin faktör analizine uygunluğunun test edilmesi için, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) örneklem yeterliliği ve Bartlett küresellik testi uygulanmıştır. Sipahi, Yurtkoru ve Çinko (2008)’e göre verilerin faktör analizine uygun olması için KMO değeri 0,50’nin üzerinde ve Barltlett testi de 0,05 önem derecesinde anlamlı olması gerekmektedir. Hesaplanan KMO değeri 0,50’nin üzerinde ve Bartlett testi de 0,05 önem derecesinde anlamlı olduğundan verilerin faktör analizi için uygun olduğuna karar verilmiştir (KMO: 0,849 ve p:0.000) .
Temel bileşenler yöntemi ve Varimax döndürme yöntemi kullanılarak yapılan analizde örnekleme yeterliliği ölçüsü 0,50’nin altında kalan, faktör altında tek ve uygunsuz olan ifadeler sonuçlarda kullanılmadığı faktör analizinde özdeğerleri 1 ve üzerinde bulunan 3 faktör elde edilmiştir. Faktörlerin güvenirlik analizleri yapıldığında bir faktör için hesaplanan alfa değerinin 0,70’in altında olduğu gözlemlenmiş ancak soru/değişken sayısının az olduğu ölçeklerde faktör içi güvenirlik sınırının 0,60 alınabileceği göz önüne alındığında bütün faktörler sonuçlarda değerlendirilmiştir. Faktör analizi sonucunda 17 ifadenin oluşturduğu 3 faktör elde edilmiştir. Faktörler sırasıyla “Mutfak Kültürü ve Yiyecekler” “Gastronomi Aktiviteleri” ve “Yiyecek İçecek İşletmeleri” olarak adlandırılmıştır. Faktörlerin iç tutarlılıklarının hesaplanması sonucu ortaya çıkan alfa değerleri sırasıyla 0,857; 0,746 ve 0,647’dir.
73 Tablo 7
Gastronomi İmajının Alt Boyutları
Faktörün Adı ve Önermeler Faktör Yükleri Açıklanan Varyans (%) Güv. (α)
Faktör 1: Mutfak Kültürü ve Yiyecekler 31,991 ,857
Dünyaca ünlü mutfak kültürü. ,677
Yemek ve şarapları ile ünlü bölgeler. ,515
Çok çeşitli yiyecekler. ,745
Yiyeceklerde yüksek kalite. ,797
Çeşitli özellikli restoranlar. ,660
Bölgesel olarak üretilen yiyecek ve içecekler. ,518 Etkileyici yiyecek ve içecek sunumları. ,555
Lezzetli yiyecek ve içecekler. ,690
Faktör 2: Gastronomi Aktiviteleri 9,123 ,746
Yeme içme ilgili paket turlar. ,565
Seyyar yiyecek ve içecek satıcıları. ,590 Çeşitli yeme içme aktiviteleri, mutfak kursları ve
çiftlik ziyaretleri ,798
Mutfak ve turizm üzerine geniş bilgiler. ,776 Egzotik yemek hazırlama teknikleri. ,678
Faktör 3: Yiyecek İçecek İşletmeleri 8,993 .647
Restoranlara kolay ulaşım imkanı. ,572 Turistik işletmelerde güleryüzlü çalışanlar. ,603 Restoranlarda İngilizce yazılmış mönü kartları. ,674 Sokak pazarlarını ziyaret etme imkanı. ,657
Toplam Açıklanan Varyans (%) 50,2 ,883
Kaiser-Meyer-Olkin Örnekleme Yeterliliği Ölçüsü .849
Bartlett Küresellik Testi p .000 Ki Kare 3352,6
Mutfak kültürü ve yiyecekler faktörü incelendiğinde mutfak kültürü, şarap bölgeleri ve restoranlar gibi ifadeleri içerdiği görülmektedir. Bu nedenle mutfak kültürü, faktör isminde yer almıştır. Bununla birlikte, temelinde yiyecek ve içeceklerin ziyaretçileri etkilemesi yer alan, çeşitli yiyecekler, yiyeceklerde yüksek kalite, etkileyici yiyecek ve içecek sunumları ile lezzetli yiyecek ve içecekler şeklindeki ifadelerin faktör altında toplanması, bu faktör isminde yiyeceklerin yer almasını sağlamıştır.
74
Gastronomi aktiviteleri faktörü altında toplanan ifadeler incelendiğinde, bir destinasyonda ziyaretçilerin katılabilecekleri yeme içme ilgili paket turlar, eşsiz seyyar yiyecek ve içecek satıcıları, çeşitli yeme içme aktiviteleri, mutfak kursları ve çiftlik ziyaretleri gibi çeşitli gastronomi turizmi aktivitelerini içerdiği görülmektedir. Yiyecek İçecek İşletmeleri faktörü altında toplanan ifadeler, ziyaretçilerin hizmet aldığı işletmelerle ilgili ifadeleri içermesi, faktörün isminin yiyecek ve içecek işletmeleri olarak belirlenmesini sağlamıştır.
Destinasyon imajı üzerine yapılan araştırmalar incelendiğinde, birçok destinasyon imajı ölçeğinde destinasyon ismi anıldığında ziyaretçinin aklına gelen ilk üç kelimenin sorulduğu görülmektedir. Türkiye destinasyonunun gastronomi imajını belirlemeyi amaçlayan araştırmada, aynı şekilde kullanılan bir bölüm yer almış ve ziyaretçilerden Türkiye ile ilgili ilk üç yiyecek ve içeceği yazmaları istenmiştir. Türkiye ile ilgili ilk üç yiyecek ve içeceği yazmaları istenen ziyaretçilerin cevapları Tablo 8’de yer almaktadır.
Ziyaretçilerin, Türkiye ile ilgili aklına gelen ilk yiyecek ve içeklere bakıldığında 138 kez kebap (%33,9), 33 kez rakı (%8,1,) 29 kez döner (%7,1) ve 26 kez patlıcan (%6,4) kelimelerinin kullanıldığı görülmektedir. Türkiye ile ilgili ilk sırada akla gelen yiyecek ve içecekler Türkiye’nin bütün bölgelerinde bulunabilen ve sıklıkla sofralarda yer alan yiyeceklerdir. Kebap en çok tekrarlanan yiyecek olduğundan Türkiye’yi temsil eden yemek olarak nitelendirilebilir. Aslında kebap Adana, Şanlıurfa ve Gaziantep şehirlerinden tüm ülkeye yayılan ve tüm ülkedeki restoranlarda ziyaretçilerin karşısına çıkabilen bir yemektir. Restoranların çeşitleri üzerine bir inceleme yapılmamış olması özellikle kebabın çok hatırlanan bir yiyecek olmasının ardındaki nedenleri belirlemeye imkan vermemektedir.
Türkiye ile ilgili akla gelen yiyecek ve içeceklerde ziyaretçilerin ikinci kelimede yer verdiği ürünlere bakıldığında, kebap ve rakıdaki yoğunluğun azaldığı, fazla tekrarlanan yiyeceklerin sayısının arttığı görülmektedir. Ancak yine de kebap ve rakı en çok tekrarlanan ürünlerdir. İkinci kelimede yer alan yiyecek ve içecekler 65 kez tekrarlanan kebap (%16), 27 kez tekrarlanan rakı (56,6), 20 kez tekrarlanan baklava (%4,9), 22 kez tekrarlanan koyun eti (%5,4), 18 kez tekrarlanan Türk lokumu (%4,4), 17 kez tekrarlanan balık, 15 kez tekrarlanan döner (%3,7), 14’er kez tekrarlanan humus ve patlıcan mezesi (%3,4 oranlarında) ve 13 kez tekrarlanan testi kebabı olarak karşımıza çıkmaktadır. İkinci sırada yer verilen yiyecekler arasında ekmek, ayran, mantı, yoğurt ve pide diğer çok tekrarlanan ürünlerdir.
75 Tablo 8
Türkiye İle İlgili Akla Gelen İlk Üç Yiyecek İçecek
Türkiye İle ilgili Akla Gelen Yiyecek İçecek
1. Kelime 2. Kelime 3. Kelime Toplam
f % f % f % Cevapsız 2 0,5 6 1,5 28 6,9 36 Köfte 15 3,7 9 2,2 14 3,4 38 Zeytin 2 0,5 2 0,5 16 3,9 20 Musakka 4 1 4 1,0 4 1,0 12 Türk Lokumu 12 2,9 18 4,4 16 3,9 46 Kebap 138 33,9 65 16,0 33 8,1 236 Ayran 7 1,7 10 2,5 17 4,2 34 Karnıyarık 3 0,7 1 0,2 4 Mantı 12 2,9 11 2,7 15 3,7 38 Rakı 33 8,1 27 6,6 26 6,4 86 Beyaz peynir 3 0,7 7 1,7 3 0,7 13 Türk kahvesi 10 2,5 2 0,5 12 Çay 6 1,5 8 2,0 3 0,7 17 Yaprak sarma 3 0,7 3 Meze 13 3,2 2 0,5 11 2,7 26 Mercimek çorba 3 0,7 5 1,2 7 1,7 15 Baklava 13 3,2 20 4,9 17 4,2 50 Döner 29 7,1 15 3,7 10 2,5 54 Ekmek 5 1,2 11 2,7 12 2,9 28 Kayısı 4 1,0 4 Humus 5 1,2 14 3,4 6 1,5 25 Patlıcan ve mezesi 26 6,4 14 3,4 13 3,2 53 Yeşillik 3 0,7 3 Dürüm 3 0,7 1 0,2 3 Şarap 3 0,7 7 1,7 13 3,2 23 Salata 4 1,0 1 0,2 3 0,7 8 Domates sosu 1 0,2 1 Lahmacun 3 0,7 3 0,7 1 0,2 7 Testi kebap 7 1,7 13 3,2 20 Balık/Taze Balık 5 1,2 17 4,2 7 1,7 29 Karpuz 2 0,5 1 0,2 3 Limon 2 0,5 3 0,7 5 İncir 3 0,7 3 0,7 6 Nar 3 0,7 3 Hünkar Beğendi 1 0,2 1 Yoğurt 4 1,0 10 2,5 24 5,9 38 Cacık 4 1,0 5 1,2 9
76 Tablo 8 Devam
Türkiye İle ilgili Akla Gelen İlk Üç Yiyecek İçecek
Türkiye İle ilgili Akla Gelen Yiyecek
İçecek
1. Kelime 2. Kelime 3. Kelime Toplam
f % f % f % Pide 4 1,0 11 2,7 10 2,5 25 Koyun eti 4 1,0 22 5,4 15 3,7 41 Meyve sebze 5 1,2 5 Saç tava 2 0,5 2 Dondurma 4 1,0 4 1,0 8 Tavuk 1 0,2 4 1,0 5 1,2 10 Acı biber 7 1,7 2 0,5 9 Pirinç/Pirinç Pilavı 5 1,2 7 1,7 9 2,2 21 Antep Fıstığı 1 0,2 11 2,7 12 Peynir Kızartması 2 0,5 2 Pizza 2 0,5 4 1,0 6 Domates 3 0,7 3 Lavaş 2 0,5 2 0,5 4 Baharatlar 3 0,7 1 0,2 3 0,7 7 Tavuk şiş 2 0,5 5 1,2 3 0,7 10 İskender 2 0,5 2 Sarımsak 2 0,5 2 Ali nazik 2 0,5 2 İncir tatlısı 1 3 0,7 4 Dolma çeşitleri 3 0,7 3 Künefe 1 0,2 4 1,0 5 Çorbalar 3 0,7 2 0,5 5 Üzüm suyu 3 0,7 3 Börek 1 0,2 1 0,2 2 Helva 1 0,2 1 0,2 2 Bira 2 0,5 2 Gözleme 3 0,7 3 Bamya 1 0,2 1 Menemen 1 0,2 1 Bal 4 1,0 4 TOPLAM 407 100
Türkiye ile ilgili akla gelen yiyecek ve içeceklerde ziyaretçilerin üçüncü kelimede yer