Türkiye’de Web Destekli Öğretim Alanında Yapılmış Çalışmalar

Geleneksel öğretim yöntemlerine alternatif olarak gösterilen web destekli öğretim uygulamalarına ilişkin alan yazın incelemesi, araştırmacıların bu konuya olan ilgilerinin her geçen gün arttığını ve konunun farklı boyutlarına ilişkin birçok araştırmanın yapıldığını göstermektedir. Yapılan araştırmaların çoğu geleneksel öğretim ile web ortamında öğretim arasındaki farklılıkları inceleyen web destekli öğretimin gelişimi üzerinedir. Alan yazın taraması ile ulaşılan en güncel araştırmalardan çalışma ile ilgili olanları aşağıda özetlenerek sunulmuştur.

Bek ve Cebeci (1999), internette istatistik eğitimi konulu araştırmalarında, öğrencilerin geleneksel yöntemde soru sorma fırsatlarının çok sınırlı olduğu ve çoğunun pasif dinleyici konumuna geçtiği, öğrenim sürecinde anlaşılmayan konuların tekrar olanağının olmaması gibi sorunların internet üzerinden yapılacak eğitsel çalışmalarda önemli düzeyde çözülebileceğini vurgulamışlardır.

İstatistik eğitiminde sanal ortam modelleri üzerine yaptığı araştırmada Yenilmez (2000), web ortamında yürütülen derslerin öğrencilerin eğitimlerini tamamlamalarında, bilgi ve becerilerini geliştirmelerinde önemli bir fırsat yarattığı sonucuna ulaşmıştır.

İşman, Baytekin, Kıyıcı ve Horzum (2002) internet destekli bir dersin interneti ne derece öğrettiğini belirlemek amacıyla yaptıkları bir araştırmada; internetin destekli eğitimin, öğrencilerin internet bilgilerini ve interneti okul yaşantılarında kullanma düzeylerini arttırdığını belirlemişlerdir. Araştırma sonunda, internet destekli öğretim materyallerinin ve uygulamalarının, eğitimcilerin gelişen çağa ayak uydurabilmeleri ve öğrendikleri bilgileri okullarda öğrencileri ile etkili şekilde paylaşabilmeleri için, eğitim fakültelerinde okutulan her derste kullanılması gerektiği vurgulanmıştır.

Web destekli öğretimin Cobol Programlama Dili dersindeki öğrenci başarısına olan etkisi konulu araştırmasında Çakır (2003), web destekli öğretim gören deney grubundaki öğrenciler ile sadece geleneksel öğretime devam eden kontrol grubundaki öğrencilerin, Cobol Programlama Dili dersindeki başarıları arasında anlamlı bir farkın olmadığını sonucuna ulaşmıştır. İki farklı öğretim türü arasında fark çıkmamasının nedenlerini ise, öğrencilerin internete yeterince bağlanamaması, bu tür olanaklarının azlığı ve karşılaştıkları eğitim sorunları karşısında bireysel danışmanlığa gereksinim duymaları olarak sıralanmıştır.

Demirli ve Dikici (2003) ise, eğitimde web tabanlı uygulamaların öğrenci başarısına etkisini belirlemek amacıyla yaptıkları araştırmalarında, web destekli eğitimin öğrenci başarısını arttırdığı sonucuna ulaşmışlardır.

Kaptan ve Çamurcu (2004) tarafından geliştirilen bilgisayar ağları dersinin web tabanlı öğretimi konulu araştırmada, ders materyali yazı, resim ve şekillerden oluşturulmuş, öğrencilerin derse olan ilgisini arttırmak ve öğrenmesini kolaylaştırmak için bazı konularda animasyonlarla anlatım yapılmıştır. Araştırma sonunda, deney grubunda yer alan ve web tabanlı öğretim yöntemi ile ders alan öğrencilerin, akademik olarak daha başarılı oldukları ortaya çıkmıştır.

Pascal dersinin web destekli olarak öğretilmesini amaçlayan çalışmasında Cabı (2004), uygulama süreci içerisindeki gözlemlerine dayanarak, web destekli Pascal öğretiminin öğrenmeye önemli bir katkı sağladığını belirtmiştir.

Web destekli olarak hazırlanan İngilizce öğretim programında öğrencilerin başarıları ve tutumlarını araştıran Uzunboylu (2004), web destekli öğretim grubunda yer alan öğrencilerin hem akademik başarı puanlarının hem de tutum ortalamalarının klasik sınıf ortamındaki öğrencilerden daha yüksek bulmuştur.

Morgil, Oskay ve Erökten (2004), kimya öğretiminde web destekli öğretimin öğrenci başarısına etkilerini belirlemek amacıyla web sınıfına devam eden 96 öğrenci üzerinde yaptıkları araştırma sonunda, web destekli eğitimin öğrencilerin konularla ilgili deneyleri izleyebilmelerini, istedikleri bölümleri tekrarlayabilmelerini, konularla ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşabilmelerini sağladığını belirlemişlerdir.

Bilgisayar ağları dersi için geliştirilen harmanlanmış öğretim tasarımının, öğrencilerin bilişsel ve etkin öğrenme çıktılarına olan etkisi konulu deneysel çalışmasında Delialioğlu (2004), web destekli öğretimin öğrencilerin derse yönelik başarı, bilgiyi hatırda tutma, ders içeriğine karşı tutum ve dersten memnuniyet derecelerine etkisini incelemiştir. Web destekli öğretim yöntemi ile öğretim gören deney grubu ile geleneksel yöntem ile öğretim gören kontrol grubunun arasında, öğrencilerin başarısı, bilgiyi hatırda tutma, derse içeriğine yönelik tutum ve memnuniyet derecesi açısından anlamlı bir fark bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Büdüş (2005), internet ortamında web destekli ders yönetimi bilgi sisteminin öğrencilerin bilgisayara ve internet kullanımına yönelik tutumları, kaygıları ve bir dersteki akademik başarıları üzerindeki etkileri konulu yüksek lisans tezinde, araştırmaya katılan öğrencilerin akademik başarıları ve tutumlarında arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmadığını belirtmiştir. Ancak web destekli ders yönetimi aracılığı ile ders alan öğrencilerin bilgisayar kullanımına yönelik kaygılarında düşüş gözlenirken, kullanmayan öğrencilerin bilgisayar kullanımına yönelik kaygılarında artış olduğu belirlenmiştir.

Gülbahar (2005), web destekli öğretim ortamında bireysel tercihler adlı çalışmasında, web-destekli öğretim ortamında gözlenen bireysel tercihleri incelemiş ve bu tercihlerin web-destekli öğretim tasarımı açısından etkileri ele almıştır. Bireysel tercihlerin değişik etkilerini incelemek ve açıklayıcı bir model ortaya koymak amacıyla çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, bu amaçla web sitesinde yer alan seçenekler ve öğretim öncesi ve sonrası etkinlikler ile ilgili olarak görüşmeler yoluyla elde edilen öğrenci görüşleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları, web sitesinde sunulan içeriğin zenginleştirilmesi bağlamında farklı bilgi kaynakları ve materyal biçimlerinin sunulmasının ve öğretim üyesinin yönlendirmesinin önemli olduğunu göstermiştir. Web sitesinde yer alan öğretim öncesi ve sonrası etkinlikler, öğrenciler tarafından farklı şekillerde yararlı bulunmuştur. Çalışma sonuçları, her öğrencinin kendi tercihleri doğrultusunda kendi çizgisinde öğrendiğini göstermiştir.

Deneyim eşitliğine dayalı olarak internet temelli ve yüz yüze öğrenme sistemlerinin öğrenci başarısı ve doyum açısından karşılaştırılması konulu doktora tez çalışmasında Karataş (2005), internet temelli ve yüz yüze öğrenme sistemlerini

karşılaştırmıştır. Araştırma, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme dersine kayıtlı 60 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiş ve değerlendirme uygulama öncesi ve sonrası ölçümlere göre yapılmıştır. Uygulama sonrasında yapılan başarı testi ölçümlerine göre, internet temelli (çevrimiçi) öğrenme ortamlarında öğrenim gören öğrencilerin, yüz yüze öğrenme ortamlarında öğrenim gören öğrencilere göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha başarılı oldukları görülmüştür. Benzer şekilde, kalıcılık ölçümlerinde de çevrimiçi öğrenme ortamlarında öğrenen öğrencilerin öğrenmelerinin, yüz yüze öğrenme ortamında öğrenenlere göre daha kalıcı olduğu görülmüştür. Doyum değişkeni bağlamında yapılan değerlendirmede ise, gruplar arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır.

Çakır (2006), “Baskın Zeka Türüne Dayalı Olarak Geliştirilen Web Destekli Eğitim ve Bilgisayar Destekli Eğitimin Trafik Eğitiminde Etkililiği” adlı doktora tez çalışmasında, geliştirdiği eğitsel yazılım ile aynı içeriğe sahip ve web destekli olarak sunulan içeriği çeşitli değişkenler açısından karşılaştırmıştır. Araştırmaya Trafik Eğitimi dersini alan ve 4. sınıfta okuyan toplam 70 öğrenci katılmıştır. Araştırmada başarı testi, tutum ölçeği, öğrenci görüş anketi ve öğretmen-veli görüşme formları veri toplama amacıyla kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, web destekli öğretim grubunda yer alan öğrencilerin, bilgisayar destekli öğretim grubunda yer alan öğrencilere kıyasla başarı testinde daha yüksek puanlar aldıkları görülmüştür. Ayrıca web destekli öğretime yönelik öğrenci tutumlarında da anlamlı bir artış olduğu tespit edilmiştir.

Açıköğretim Fakültesi İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında (İOLP) yer alan İnternet Destekli Açıköğretim Sistemi’nin değerlendirilmesi yaptıkları araştırmalarında Mutlu, Çetinöz ve Aydın (2006), öğrencilerin %84’ünün kendilerine sunulan e-öğrenme hizmetlerinden yararlandığı belirtmişlerdir. Sistemden yararlanan İOLP öğrencilerinin başarılarının, programa kayıtlı olan fakat bu sistemden yararlanmayan öğrencilere göre istatistiksel olarak daha yüksek olduğu kanıtlanmıştır. Bununla birlikte, öğrencilerin sistemden yararlanma sayılarıyla, başarı oranlarının da birbirine paralel olarak arttığını belirtmişlerdir.

Eşgi (2006), web temelli öğretime destek olarak hazırlanan basılı materyal ve yüz yüze öğretim boyutlarının öğrenci başarısına etkisini belirlemek amacıyla bir çalışma gerçekleştirmiştir. Çalışmada ECDL (European Computer Driving Licence)

kelime işlemci modülü, buna destek olarak hazırlanan basılı materyal ve yüz yüze öğretim boyutları kullanılmıştır. Çalışma örneklemi toplam 55 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci grubunda 18, ikinci grubunda 18 ve üçüncü grubunda ise 19 öğrenci yer almıştır. Birinci gruba sadece web temelli öğretim için kullanılan web sitesi uygulanmış, ikinci gruba web sitesinin yanı sıra basılı materyal desteği sağlanmış, üçüncü gruba ise web sitesi, basılı materyal ve yüz yüze öğretim desteği sunulmuştur. Uygulamalar sırasında öğrencilere başarı testi (öntest-sontest) verilmiştir. Araştırma sonucunda üçüncü grup en başarılı grup, ikinci grup en başarılı ikinci grup ve birinci grup en başarılı üçüncü grup olmuştur. Bu sonuca göre, web sitesi, basılı materyal ve yüz yüze öğretim desteği ile gerçekleştirilen öğretimin öğrencilerin başarısında oldukça etkili olduğu söylenebilir. Bunun sonuçların yanında araştırmada, yüz yüze öğretim desteği olmayan birinci ve ikinci gruptaki öğrencilerin öğretimi sıkıcı bulduğu ve bu tür öğrenmelerin öğrencilerin sosyalleşmesini azalttığı da bulunmuştur.

Tekin (2007) yüksek lisans tezinde, Moodle öğrenim yönetim sistemi ile desteklenen kursların, kursiyerlerin web tabanlı öğretime yönelik tutumları ve bir dersteki akademik başarıları üzerindeki etkilerini incelemiştir. Bu araştırmada, öntest- sontest kontrol gruplu deneysel desen kullanılmış ve araştırmanın çalışma grubunu, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemler Okulu’nda 2006– 2007 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 68 kursiyer oluşturmuştur. Moodle öğrenim yönetim sistemi ile desteklenen kursa katılan kursiyerler ile geleneksel yöntem ile düzenlenen kursa katılan kursiyerlerin, akademik başarıları ve web tabanlı öğretime yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark olup olmadığına yönelik ölçümler yapılmıştır. Ayrıca kursiyerlerin ve öğretim elemanının öğretim yönetim sistemine görüşleri de değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma bulguları, web destekli öğretim yöntemi ile ders alan kursiyerler ile geleneksel öğretim yöntemiyle ders alan kursiyerlerin, akademik başarıları arasında anlamlı istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığını göstermiştir. Ancak, web destekli öğretim yöntemi ile desteklenen kursa katılan kursiyerlerin; kurs öncesi web tabanlı öğretime yönelik tutumları ile kurs sonrası web tabanlı öğretime yönelik tutum puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark oluştuğu sonucuna ulaşılmıştır.

Arıkan (2007), web destekli etkin öğrenmenin öğretmen adaylarının akademik başarıları, derse yönelik tutumları ve hatırda tutma düzeyleri üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçladığı deneysel araştırmayı Bilgisayar Ağları ve İletişim dersini alan 3. sınıf öğrencileri ile yürütmüştür. Deney grubunda yer alan öğrenciler dersi web destekli etkin öğrenme uygulamaları ile kontrol grubun yer alan öğrenciler ise geleneksel sınıf içi öğretim uygulamalarla almıştır. Uygulamanın etkinliğini ölçmek amacıyla akademik başarı testi ve tutum ölçeği; öntest, sontest ve kalıcılık testi ile ölçülmüştür. Ayrıca deney grubunda yer alan öğrencilerin görüşlerini almak amacıyla e-öğreneme anketi de uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, deney grubunda yer alan öğrencilerin sontest puanları kontrol grubuna göre anlamlı şekilde yüksek çıkmıştır. Ancak deney grubu lehine olan bu fark, kalıcılık testinde gözlenememiştir. Tutum ölçeğine ilişkin sonuçlara göre ise; sontest ve kalıcılık testinde gruplar arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Deney grubunda yer alan öğrencilerin e-öğrenme anketine verdikleri cevaplardan web destekli uygulamadan genel anlamada memnun oldukları ortaya çıkmıştır.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dersinde Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Sistemlerinin öğrenci başarısına, öğrenilenlerin kalıcılığına ve bilgisayara yönelik tutumlarına olan etkisini konulu yüksek lisans tezinde Kenanoğlu (2008), lise birinci sınıf öğrencileri ile çalışmıştır. Araştırmanın deneklerini iki deney ve kontrol grubu olmak üzere toplam 94 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma kapsamında “Bilgi ve İletişim Teknolojileri” dersinin “Hesaplama Tablosu” ünitesinin “Formül Çubuğu ve İşlev Sihirbazı” konularının öğretimi amacıyla dersler birinci deney grubunda web destekli öğretim, ikinci deney grubunda web tabanlı öğretim ve kontrol grubunda ise geleneksel öğretim yoluyla işlenmiştir. Başarı testi ile elde edilen bulgularla yapılan istatistiksel karşılaştırmalara göre, web destekli öğretim yöntemlerinin uygulandığı birinci deney grubunun erişi puanları ile geleneksel öğretim yöntemlerinin uygulandığı kontrol grubunun puanları arasında, birinci deney grubu lehine, istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. Ayrıca web destekli öğretim yöntemlerinin uygulandığı grubunun kalıcılık puanları, diğer iki gruptan anlamlı bir farkla yüksek çıkmıştır. Tutum ölçeği sonuçlarına göre ise, web tabanlı öğretimin uygulandığı ikinci grubun tutum puanları en olumlu şekilde değiştiği belirlenmiştir. Web destekli öğretim yönteminin tutum puanları açısından anlamlı bir farklılığa yol açmamıştır.

Web destekli performans tabanlı öğrenmede ARCS motivasyon stratejilerinin öğrencilerin akademik başarılarına, öğrenmenin kalıcılığına, motivasyonlara ve tutumlara olan etkisi konulu doktora tezinde Sami (2009), deney grubunda yer alan öğrencilere klavye kullanımı dersini web destekli olarak, aynı dersi kontrol grubunda yer alan öğrencilere ise geleneksel sınıf içi öğretim tekniklerini kullanarak vermiştir. Uygulama öncesindeki öntest ölçümlerinde gruplar asında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmazken, sontest sonuçları deney gurubu lehine farklılık göstermiştir. Öğrencilerin motivasyon düzeyleri açısından yapılan kıyaslamada da deney grubunda yer alan öğrencilerin motivasyonları kontrol grubundaki öğrencilere kıyasla daha yüksek çıkmıştır. Tutum ölçümlerinde de deney gurubunun lehine sonuçlar ortaya çıkmıştır.

Elektromekanik Sistemler Dersinin Web Destekli Tasarımı, Öğretimi ve Değerlendirilmesi başlıklı deneysel çalışmasında Yılmaz (2009), web destekli karma öğretim modelinin öğrencinin akademik başarısına etkisini incelemiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler ışığında deney grubunda yer alan öğretmen adaylarının sontest ve kalıcılık testi puanlarının kontrol gurunda yer alan öğretmen adaylarına kıyasla istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yüksek çıkmıştır.

Karaman, Özen, Yıldırım ve Kaban (2009), bir öğrenim yönetim sistemi üzerinden web destekli olarak yürütülen öğretim uygulamalarında öğrencilerin görüşlerini araştırmışlardır. Uygulamada yüz yüze derslerin yanı sıra, Moodle öğrenim yönetim sistemi üzerinden, materyal paylaşımı, forum tartışmaları, Wiki uygulamaları, kısa sınavlar, metin, resim, ses ve video destekli ders özetleri yardımıyla öğrencilere sınıf dışı destekler verilmiş ve etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin bu uygulama ile dersleri daha kolay takip edebildikleri, sınıf dışında dersle daha çok ilgilenebildikleri ve öğretmenin katıldığı tartışmaların materyaller kadar beğenildiği sonucuna varılmıştır.