Türkiye’de Çocuk ve Adölesan Obezite Prevalansı

Türkiye‟de yakın zamana kadar çocuklardaki ĢiĢmanlık üzerinde pek durulmamıĢ ve “ĢiĢman çocuk sağlıklı çocuktur, fazla kilosu varsa boyu uzadıkça boya verir” anlayıĢı aileler tarafından uygun bir biçimde kabul görmüĢtür. Ancak son yıllarda dünya ile birlikte ülkemizde de artan obezite prevalansı çocukluk çağı obezitesiyle hipertansiyon, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar gibi birçok hastalık arasında yakın iliĢki olduğunun anlaĢılması tüm dünyada olduğu gibi Türkiye‟de de toplumun çocukluk çağı obezitesine bakıĢ açısı değiĢmiĢtir (Anamur U. ve Bodur, 2007, s. 6; SBTSHGM, 2013, s. 1).

Türkiye‟de ülke genelinde çocuklarda ve adölesanların obezite prevalansını araĢtırmak amacıyla çalıĢmalar bulunmamakta, lokal ve bölgesel düzeyde çalıĢmalar bulunmaktadır. Çocuk ve adölesanlarda obezite prevalansının belirlenmesi amacıyla, ulaĢılabilen farklı Ģehirlerde yapılan çalıĢmalar kaynak taraması kapsamında verilmiĢtir.

Ankara‟da Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi Hastanesi ve Ankara Numune Hastanesinde yürütülen “Türkiye Beslenme ve Sağlık AraĢtırması-2010” ön çalıĢma raporuna göre Türkiye‟de;

 6-18 yaĢ obezite sıklığı %8,2 (erkeklerde %9,1 ve kızlarda %7,3) olarak bulunmuĢtur (SBTSHGM, 2013, s.1).

HBSC (DSÖ ortak çapraz ulusal araĢtırması) araĢtırmasında 2001-2002 yıllarında BKĠ‟ne göre yapılan araĢtırmada ülkemizde 11 yaĢ grubundaki kızların %7‟si erkeklerin %14‟ü, 13 yaĢ grubunda kızların %7‟si erkeklerin %13‟ünün, 15 yaĢ grubunda ise kızların %5‟i erkeklerin %14‟ünün fazla kilolu veya obez olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır (SBTSHGM, 2010, s. 26).

ġiĢmek ve arkadaĢlarının 2005 yılında Ankara ilinin Mamak ilçesine bağlı ilköğretim okulu ve lisede 6-17 yaĢ grubundaki 1510 çocuk üzerinde yapılan araĢtırmada; 6-12 yaĢ arasındaki çocuklarda obezite sıklığı %4,4 olarak saptanmıĢtır. Obez çocukların geneline bakıldığında kız çocuklarının oranının %55,6 olduğu bulgusuna ulaĢmıĢlardır (ġimĢek ve diğerleri, 2005, s. 163-164).

Gemlik bölgesinde 6-12 yaĢ grubu çocuklarda obezite sıklığı prevalansı çalıĢmasında; gemlik ilçesine bağlı 10 köyde bulunan ilköğretim okullarında okuyan 4487 öğrenci (2158 kız ve 2329 erkek) araĢtırma kapsamına alınmıĢtır. Çocuklardaki obezite prevalansına bakıldığında en az 8 yaĢ grubu %12,5 ve en çok ise 12 yaĢ grubu %23,0 olarak bulunmuĢtur. Erkeklerde ise en az 9 yaĢ grubunda %8,6 ve en fazla 12 yaĢ grubu %13,9 olarak bulunmuĢtur (Pala, Aytekin ve Aytekin, 2003, s. 448-450).

Muğla‟da 6-15 yaĢ grubu 4260 (2040 kız ve 2220 erkek) çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada kız öğrencilerin %7,6‟sı, erkek öğrencilerin ise %9,1‟inin fazla kilolu ve obez olduğu bulgusuna ulaĢmıĢlardır (Süzek, Arı ve Uyanık, 2005, s. 290).

Edirne‟de 12-17 yaĢ arası 989 çocuk üzerinde yapılan araĢtırma sonucunda adölesanlarda obezite prevalansı kızlarda %2,1 erkeklerde ise %1,6 olarak saptanmıĢtır (DiĢcigil, 2007, s. 93).

Konya ilinde yapılan 11-16 yaĢ grubu 496 çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada çocuklarda obezite prevalansı %3,8 bulunurken fazla kilolu prevalansı %17,8 oranında bulunmuĢtur (Anamur U. ve Bodur, 2007, s. 1).

Sakarya‟da 7-15 yaĢ grubu 402 öğrenci üzerinde yapılan çalıĢmada çocuklarda obezite prevalansı %13,9 iken fazla kilolu prevalansı %14,2 oranında çıkmıĢtır (Önsüz ve diğerleri, 2011, s. 86).

Kastamonu ilinde yapılan çalıĢmada 10-12 yaĢ gurubu 480 öğrenci araĢtırmanın kapsamında incelenmiĢ, çocuklarda fazla kilolu prevalansı %10,4 iken obezite prevalansı %1,3 oranında olduğu bulgusuna ulaĢmıĢlardır (Metinoğlu, Pekol ve Metinoğlu, 2012, s. 117-120).

Diyarbakır‟da yapılan çalıĢmada Diyarbakır ve çevresinden seçilen 23 okulda öğrenim gören 9-17 yaĢ arası 3040 (2230 erkek ve 810 kız) çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada %2,1 oranında fazla kilolu prevalansı, %0,9 oranında obezite prevalansı saptanmıĢtır (Ece ve diğerleri, 2004, s. 128).

Denizli‟de 6-15 yaĢ grubu 850 çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada çocukların %1,4‟ü obez, %11,6‟sının ise fazla kilolu olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır (Semiz ve Özdemir ve Özdemir, 2008, s. 1)

Aydın ilinde yapılan çalıĢmada 7-15 yaĢ arası 2331 öğrenci (1101 kız, 1230 erkek) çalıĢmanın örneklemini oluĢturmuĢtur. 95. persentil ve üzerini obezite olarak kabul edildiği çalıĢmada obezite prevalansı kızlarda %13,7, erkeklerde %22,5 iken, fazla kilolu prevalansı kızlarda %12,9 ve erkeklerde %13,6 oranında bulunmuĢtur (Karayağız M. ve diğerleri, 2012, s. 68).

Kayseri il merkezinde 6-16 yaĢ grubu 1226 öğrenci üzerinde yapılan çalıĢmada fazla kilolu prevalansı %12,4, obezite prevalansı ise %6,5 olarak bulunmuĢtur (SBTSHGM, 2009, s. 1).

Mardin il merkezinde ilköğretim okullarında öğrenim gören 6-15 yaĢ grubu 715 çocuğun katıldığı çalıĢmada fazla kilolu prevalansı kızlarda %16,9 iken erkeklerde %12,7, obezite prevalansı ise kızlarda %4,4, erkeklerde %4,3 oranında olduğu sonucuna ulaĢmıĢlardır (Gözü, 2007, s. 31).

Bursa ili Orhangazi ilçesinde 6-14 yaĢ arası 5795 çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada kilo fazlalığı prevalansı kızlarda %9,1, erkeklerde %8,4 iken obezite prevalansı kızlarda %1,5 erkeklerde %1,8 olarak bulunmuĢtur (AkıĢ ve diğerleri, 2003, s. 17).

Ankara il merkezinde 6-16 yaĢ grubu 12.589 (5714 kız, 5821 erkek) çocuk üzerinde yapılan çalıĢmada, VKĠ esas alınarak fazla kilolu prevalası %4,7, obezite prevalansı ise %3,8 oranında bulunmuĢtur. Obezite sıklığı en yüksek erkeklerde %4,2, kızlarda %3,4 oranında 6-7 yaĢ grubunda olduğu belirtilmiĢtir (Cinaz ve diğerleri, 2013, s. 1).

Yeditepe üniversitesi tarafından yüksek sosyo-ekonomik bölgede 20 özel yuva, ilköğretim okulu ve lisede öğrenim gören 1669 çocuk üzerinde yapılan beslenme araĢtırmasın sonuçlarına göre her altı çocuktan birinin obezite sınırında olduğu, kızlarda %16,7, erkeklerde ise %25 sıklıkla görüldüğü, 10-12 yaĢ grubu erkek çocuklarının %34,4‟ünün obezite açısından yüksek risk altında olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır (SBTSHGM, 2010, s. 25).

Genel olarak ülkemizde çocuk dönemi obezitesine bakıldığında Avrupa Bölgesindeki ülkelerle benzer özelikler taĢıdığı görülmektedir. Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de doğu bölgelerde obezite sıklığı düĢük iken (Diyarbakır ve çevresinde fazla kilolu oranı %2,1, obez oranı %0,9) batıya doğru gidildikçe obezite prevalansında yükselme (Denizli‟ de fazla kilolu oranı %11,6, obez oranı %1,4) olduğu görülmektedir (SBTSHGM, 2010, s. 27).

Sağlık bakanlığının ve ulaĢılabilen diğer araĢtırmaların sonuçları obezite oranlarındaki hızlı artıĢı ortaya koymaktadır. Bu hızlı artıĢa paralel olarak obez çocukların giysi ihtiyaçlarını karĢılayamaya yönelik, hazır giyim firmalarının çalıĢmalarının yetersiz olduğu görülmektedir. Ġstenilen ve ihtiyacı karĢılayabilecek nitelikte çocuk giysisi üretebilmek, hedef kitlenin geliĢim evrelerinin (anatomik) özelliklerinin bilinmesi ve üretilen giysilerin obez çocukların antopometrik ölçüleri göz önünde bulundurularak ergonomik giysiler üretilebilmesi ile mümkün olacaktır.