TÜRKİYE’DE GÜNEŞ ENERJİSİ KONUSUNDAKİ GELİŞMELER [5]

5.3.1. Araştırma Geliştirme ve Uygulamalar

Türkiye’deki güneş enerjisi sektörünün gelişimi aşağıdaki gibi özetlenebilir.;

1960

Güneş enerjisinin alternatif enerji kaynağı olarak kullanılabileceği gündeme

gel-• miştir.

1970

Güneş enerjisinin özellikle ısıl amaçlı kullanımına öncelik verilmiştir.

• 1978

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nün kurulması (Enstitü, ülkemizde bu

• alanda kurulan ilk ve hala tek olan araştırma enstitüsüdür).

1980

Güneş enerjisinin ısıl amaçlı konutlarda kullanımı başlamıştır. Çeşitli araştırma

la-• boratuarlarında güneş enerjisi araştırmaları başlatılmıştır.

1980’li yılların ortaları

Üniversitelerde güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretimine yönelik küçük ölçekli

• pilot çalışmalar başlatılmıştır.

EİE İdaresi Gn. Md.’lüğü Bünyesinde kurulan Enerji Kaynakları Etüt Dairesi güneş

• pilleri ile ilgili çalışmalara başlamıştır.

1988

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nde fotovoltaik güç sistemi destekli su

• pompası sisteminin kurulması (Türkiye’de bu alandaki ilk uygulama olmuştur). Isıl uygulamalar için güneş kolektörlerinin endüstriyel kullanımı yaygınlaşmıştır.

1998

Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, ülkemizdeki ilk şebeke

bağ-• lantılı fotovoltaik güç sistemi, 4,8 kWp gücü ile Didim’de kurulmuştur.

1990’lı yılların sonları

Telekomünikasyon sistemlerde kullanılmak için fotovoltaik güç üniteleri

kurulmuş-• tur. Bu alanda kurulan toplam güç 50 kWp olmuştur

2001

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü, ülkemiz koşullarında güneş pillerinin

• üretimini sağlamak için üretim süreçlerini hayata geçirip basitleştirmek ve maliyeti düşürmek amacıyla organik boya duyarlı güneş pilleri üzerine üretim, araştırma ve geliştirme çalışmalarını başlatmıştır.

Berke Barajı’ndaki bazı birimlerin devreye alma enerjisi için 14 kWp’lik fotovoltaik

•

2002

Bu tarihe kadarki en büyük şebekeye bağlı fotovoltaik santral 10,4 kWp güçle

Muğ-• la Üniversite’sinde kurulmuştur.

2004

Muğla Üniversitesi toplam fotovoltaik kapasitesini 54 kWp’e çıkarmıştır.

• 2005

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü İzmir’de şebekeye bağlı 22,4 kWp

gü-• cünde santral kurmuştur.

TÜBİTAK, Türkiye’deki üniversitelerde bu alanda ilgi oluşturmak amacıyla

üniver-• sitelerarası güneş enerjisi ile çalışan araba yarışını (Formula-G Güneş Arabaları Yarışı) başlatmıştır. TÜBİTAK, üniversite öğrencilerine güneş elektrik enerjisini ta-nıtmak amacıyla sonraki yıllarda da bu güneş arabası yarışlarını sürdürmüştür.

2006

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü, Türkiye’deki üniversitelerde bu alanda

• bir ilk olan ve birim hücrelerden güneş panelleri üretimine olanak sağlayan Fotovol-taik Modül Üretim Laboratuarı’nı kurmuştur.

Bir Türk firması (Akkanat Teknoloji A.Ş.) 5 MWp/yıl kapasite ile İstanbul’da

foto-• voltaik modül üretimine başlamıştır (Üretici halen üretimini durdurmuş bulunmak-tadır).

Fore Eneri tarafından Fethiye Hillside Tatil Köyü’ne 5,6 kWp gücünde fotovoltaik

• sistem kurulmuştur. Bu sistem sayesinde ters ozmoz yöntemiyle deniz suyundan

günde 2 m³ temiz su elde edilebilmektedir.

2007

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü güneş pillerinden laminasyon

tekniğiy-• le güneş modülleri üreterek fotovoltaik güç kapasitesini arttırmaktadır. (Şekil 5.3) Toplam fotovoltaik kapasite 24 kWp’e ulaşmıştır. Şebekeye bağlı fotovoltaik güç sistemleri yıl boyunca izlenip incelenmektedir (Şekil 5.4). Fotovoltaik sistemin 14 kWp’lik bir bölümü 2007 sonunda yeni bir ada hibrit fotovoltaik sistemi olarak tekrar düzenlenmiştir (Şekil 5.5).

İlk Fotovoltaik-Rüzgar-Dizel güç sistemi Girasolar Ltd. tarafından bir adaya kuruldu

• (Şekil 5.6). Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü de projeye katkıda bulundu.

Proje şebeke bağlantısı olmayan bir adada (Fethiye-Kızılada) gerçekleştirildi. Ada-da bir restoran ihtiyacı olan enerjiyi bu sistemden sağlamaktadır. (17,5 kWp çok kristalli güneş modülleri, 15 kWp rüzgar türbini, 35 kVA dizel generatör, 48 V 3000 Ah akü kapasitesi)

Mart 2007’de Enerji Bakanı Pamukkale Üniversitesi, Denizli’de “Temiz Enerji Evi”’ni

• açmıştır. Ev hidrojen üretimi için de kullanılabilen toplam 5 kWp kurulu güce sahip bulunmaktadır.

Marmaris ve Kuşadası’ndaki TESCO-KİPA süpermarketlerine 30 kWp gücünde

şe-• beke bağlantılı fotovoltaik sistemler (toplamda 60 kWp fotovoltaik sistem) Enisolar Ltd. tarafından kurulmuştur. (Şekil 5.7). Bazı ilgi çekici küçük fotovoltaik uygulama-lar 2007’de Enisouygulama-lar Ltd. tarafından hayata geçirilmiştir.(Şekil 5.8).

TÜBİTAK-MAM (Marmara Araştırma Merkezi) Gebze’de bir ada sistem olan

yeni-• lenebilir hidrojen gösteri parkının kurulumunu gerçekleştirmiş olup bu projede Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü TÜBİTAK-MAM ile birlikte çalışmıştır. Oto-nom sistemde fotovoltaik-rüzgar-yakıt hücresi hibrit parçaları bulunmaktadır. (Şekil 5.9).

Türk Telekom telekomünikasyon sistemleri için 250 kWp gücünde bir

fotovolta-• ik sistem kurmaya karar vermiş ve Aneltech Ltd. firması bu fotovoltaik sistemleri 2007’de kurmaya başlamıştır. GSM telekomünikasyon sistemleri için bazı küçük fotovoltaik sistemlerin kurulumu gerçekleştirilmiştir. (Şekil 5.10).

Yerel idareler ve belediyeler, küçük ölçeklerde aydınlatma vb. uygulamalar için

fo-• tovoltaik güç sistemi uygulamalarını arttırmaya başlamıştır.

Temiz Enerji Vakfı tarafından Ankara İli Elmadağ İlçesi Süleymanlı Köyü’nde güneş

• enerjili su pompalama sistemi devreye alınmıştır.

2008

Muğla Üniversitesi Rektörlük binasında Türkiye’nin güneş enerjisinden elektrik

• enerjisi üreten ilk binaya entegre fotovoltaik cephe kaplaması uygulaması gerçek-leştirildi. 40 kWp gücündeki sistemle birlikte Muğla Üniversitesi toplam 94 kWp şebeke bağlantılı güçle Türkiye’nin en büyük fotovoltaik parkı durumuna geldi.

Aneltech firması tarafından yıl içinde Türk Telekom için 22 ayrı şehirde toplam 310

• kWp fotovoltaik sistem kurulumu gerçekleştirildi. Yine aynı firma tarafından Unile-ver, Areva, Turkcell, Yozgat Çimento gibi şirketlere fotovoltaik sistemler kuruldu.

Bunlardan bir örnek olmak üzere Çeşme Yarımadası’nda bir GSM baz istasyonu için Çeşme Özpamir Sitesi’ne 6,4 kWp fotovoltaik ve 2 kW rüzgar olmak üzere toplam 8,4 kWp gücünde bir hibrit sistem kurulmuştur.

Fore Enerji tarafından Adapazarı’ndaki Toyota Türkiye Sakarya Fabrikası’na 14

• kWp şebeke bağlantılı fotovoltaik sistem kurulmuştur..

Zorlu Grubu’na bağlı Hitit Solar Enerji şirketi tarafından grubun Manisa’daki

tesis-• lerinde parabolik oluk tipi bir güneş ısıl sistemi başarıyla test edilmiştir. Şirket bu

uygulamaya dayalı projeler geliştirmek için çalışmalara başlamıştır.

Diyarbakır Belediyesi’ne bağlı Diyarbakır Güneş Evi toplam 3,88 kWp fotovoltaik

• kurulu güçle açılmıştır.

Diyarbakır’da Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde 960 Wp gücündeki fotovoltaik

• sistemle çalışan damla sulama sistemi Temiz Enerji Vakfı ve Ekosolar şirketi tara-fından hizmete açılmıştır.

Mersin’in Emirler köyünde 720 Wp gücünde bir fotovoltaik sistemle çalışan sulama

•

2009

Tunçmatik firması tarafından Güneş Sigorta’nın İstanbul - Esentepe’de bulunan

• Genel Müdürlük binasına 10 kWp gücünde fotovoltaik sistem kuruldu.

Aneltech firması fotovoltaik üretim tesisi kurma çalışmalarına başladı. 2009 yılı

• içinde 13,5 MWp/yıl kapasiteli bir modül üretim tesisinin açılması planlanıyor. 2009 – 2010 yılarında hücre geliştirme faaliyetlerine başlanması ve üretime geçilmesi, düşünülüyor. Ayrıca şirket 2009 yılı içinde EPDK’dan 10,5 MW’lık bir santral için üretim lisansı almayı planlıyor.

Fransız ve Türk ortaklığında kurulan DataTSP A.Ş., İzmir Atatürk Organize

Sa-• nayi Bölgesi’nde (İAOSB) 12 milyon Euro’luk yatırımla fotovoltaik güneş panelleri üretme çalışmalarına başladı. 150 kişinin çalışmasını hedefleyen firma, tesisi eylül ayında faaliyete geçirerek, 10 bin metrekarelik fabrikada, ilk etapta yıllık 100 bin adet fotovoltaik güneş panelleri üretmeyi planlıyor. Uluslararası piyasada 20 yıldır faaliyet gösteren Fransa merkezli Datatechnic International firması ile yerli serma-ye işbirliği sonucunda kurulan DataTSP, fotovoltaik güneş panelleri üretiminde, kul-lanılacak, çeşitli malzemeleri de Türk firmalarından tedarik etmeyi düşünüyor. TSP Solar Panel markası ile Türkiye’de fotovoltaik güneş panellerinin ilk entegrasyon üretiminin yapılması planlanıyor.

Haziran 2009'da elektriğini güneş enerjisinden üreten Solar Kent Konutları Aydınlı

• Grup tarafından İstanbulda Açılmıştır.

Şekil 5.3 - Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü tarafından 2007’de pillerden silisyum

tabanlı fotovoltaik modül üretimi

Şekil 5.5 – İzmir’de Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi fotovoltaik güç sistemi (14 kWp ada ve

10 kWp şebekeye bağlı sistem)

Şekil 5.4 - İzmir’deki 11 kWp fotovoltaik güç sisteminin değerlendirilmesi

Şekil 5.6 – Girasolar Ltd. tarafından Fethiye-MUĞLA’da bir adaya inşa edilen

Fotovoltaik-Rüzgar-Dizel generatör hibrit güç sistemi

5.3.2. Sanayinin Durumu

Türkiye’deki fotovoltaik sektörü halen emekleme aşamasında olup çok az sayıda ki-şiye iş imkanı sağlamaktadır. Başlıca aktörler çeşitli firmalar ve bazı araştırma ensti-tüleridir. 2007 sonu itibarıyla Türkiye fotovoltaik sektörde iş yapan yaklaşık 30 şirket bulunmakta idi. Bu şirketlerin ana iş tipleri ithalatçı, toptan tedarikçi, sistem toplayı-cı ve perakende satıtoplayı-cı şeklindedir. Şirketler kurulum, mühendislik ve proje geliştirme sektörlerinde hizmet vermektedirler. Fotovoltaik modüller, akü şarj kontrol cihazları ve invertörler çoğunlukla ithal edilmektedir. Aküler, güneş aydınlatma sistemleri vs. yurtiçi piyasadan sağlanabilmektedir. Bazı yurtiçi ürünler ise (aküler, tavlanmış cam vs.) ihraç edilmektedir. Türkiye’de halen güneş pili üretim tesisi bulunmamaktadır.

5.3.3. Piyasa Gelişimi

Ülke olarak güneş radyasyonu ve güneş parkları için uygun geniş arazilere sahip bu-lunmaktayız. Türkiye’nin fotovoltaik piyasa potansiyeli çok büyüktür. Halen Türkiye, daha fazla fotovoltaik enerjinin üretimine ve artan enerjinin şebekeye satılmasına im-kan veren ayrıntılı bir mevzuata sahip değildir. Sonuçta, çoğu fotovoltaik uygulamalar ada sistemler olarak kullanılmaktadır. Fotovoltaik sistemlerin çeşitli uygulamalarını teş-Şekil 5.7 – Marmaris’te Enisolar Ltd.

tarafın-dan inşa edilen 30 kWp şebekeye bağlı sistem Şekil 5.8 – Enisolar Ltd. tarafından İstanbul’da kurulan küçük bir Fotovoltaik-Rüzgar uygulaması

Şekil 5.9 – TÜBİTAK-MAM’ın Gebze’deki HYDEPARK Projesi. (12 kWp fotovoltaik mo-düller, 5 kWp rüzgar türbini, 2,4 kWp PEM tipi

yakıt hücresi, 48 V 1500 Ah akü kapasitesi, invertörler, bir meteoroloji istasyonu, vs.)

Şekil 5.10 – ÖZMAK Ltd. tarafından Çeşme-İzmir’de telekomünikasyon sistemi için yapılmış bir

hibrit fotovoltaik-rüzgar uygulaması

sürecinde Avrupa standartlarının gereği yerine getirilmeli ve ülke enerji plan ve prog-ramlarına fotovoltaik güç sistemleri de dahil edilmelidir.

5.3.4. Geleceğin Görünümü

Türkiye’nin enerji politikası, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, yurtiçi enerji kaynak-larının kullanımının artırılması, elektrik üretim ve tüketiminde verimliliğe özen göste-rilmesi çevre dostu güç sistemlerinin oluşturulması, toplam elektrik üretiminde yenile-nebilir enerji kaynaklarının payının arttırılması şeklinde özetleyenile-nebilir. Kamuoyumuzun rüzgar enerjisine aşina olması ve son yıllarda onu yenilenebilir enerji teknolojisi olarak kabul etmesine rağmen diğer bir alternatif enerji kaynağı olarak güneşin elektrik po-tansiyeli hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Türk halkının çoğu güneş enerjisinin sadece su ısıtmada kullanılabilirliğini görmüştür. Fotovoltaik sistemlerin bireysel kul-lanılabilirliğinin kabul görmesini arttırmak için öncelikle fotovoltaik panellerin üretimi ve fotovoltaik güç sistemlerinin kullanımı düşük maliyetli sistemlerde teşvik edilmelidir.

Ayrıca üniversitelerdeki araştırma geliştirme çalışmaları ve fotovoltaik alandaki ensti-tüler önemli ölçüde desteklenmelidir.

5.4. KURUMLAR TARAFINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR

Belgede DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE GÜNEŞ ENERJİSİ (sayfa 142-147)