Dönemler itibari ile inceledikten ve AB ile karşılaştırmasını yaptıktan sonra Bankacılık sektörümüzün güçlü ve zayıf yönlerini madde madde şu şekilde sıralayabiliriz;
Güçlü Yönler135
• Yakın dönemde sektörün temel sorunları kapsamlı olarak
tanımlanmıştır.
• Kurala da ya lı de ne t im ya nı nda pi ya sa de ne timinin sa ğlanm as ına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
• R isk yöne timi nin ge li ştirilme si ve kurum sa lla şma sı yön ünde önemli mesafeler alınmıştır.
134 www.tbb.org.tr (27.12.2006)
135 Ekrem Keskin, Melike Alparslan, Emre Alper İnan, “Türk Bankacılık Sektörü”, www.tbb.org.tr, (03.01.2007)
• B a nka cılık sistemin de ki ye niden yapı lanma bütçe disipli ni ni ve fiyat istikrarını hedefleyen ekonomi politikası ile eş zamanlı başlatılmıştır.
• Düze nle me lerde uluslar arası standartlara önemli ölçüde yaklaşılmıştır.
• Sorunlu kre d ile r ra dika l ola rak ta nı ml a nmış ve ka rşılı ğa tabi tutulmuştur.
• Kur riski aza ltılm ıştı r.
• Fina ns al se ktörün büyüme pota ns iye li bul unma kta dır. • B a nka la r ge li şmiş ür ün ve hizme t ye lpa ze sine sa hiptir.
• İnsa n güc ü ka lite si ve uzmanla şma düze yi yük se kti r.
• Te knoloj i ala nında Tür k B a nka cılık se k törü ulus la r a ra sı re ka be t düzeyini yakalamış durumdadır.
• B a nka la rın ge lişmiş şube a ğı ve da ğıtım ka nalla rı me vcu ttur.
Zayıf Yönler136
• Fina nsa l va rlıkla ra ola n ta le p düş üktü r.
• Ma li piya sa la r küç ük ve de rinli ği a zdır. • Fa a li ye t orta mı yüks e k risk iç e rme kte dir.
• Se r be st özka yna kla r küç ükt ür.
• Ka rlılı k özka yna k ar tışını öze ndi rme me kt e dir.
• Dü ze nle mele r çok s ık a ra lıkla rla ve birb irle ri yle ç e liş en şekilde değişmektedir.
• Fina ns se ktör üne duyula n gü ve n ve gö ste rile n itiba r düş üktü r. • Fina nsa l varlıkların vergilendirilmesinde yatırımcının
tercihlerini etkileyecek ölçüde büyük farklılıklar
bulunmaktadır.
• Fina nsa l pi ya sa la rda kamunu n dışlama e tkisi büyüktü r.
• Ka m unu n siste m içinde ki pa yı ve e tkinli ği de va m e tme kte dir.
136 Keskin, Alparslan, İnan, a.g.e.,
• Dü ze nle mele rin uygu la nma sında fa rklılı kl ar fina nsa l kurumlar arasında çok ciddi haksız rekabet yaratmaktadır.
• Aktif kalite sinde dü ze lme süre c i ya va ş işle me kte dir.
• Fina nsa l pi ya sa la rın doğas ı ile uyuml u olma ya n ka ra rla r alınmakta ve uygulanmaktadır.
• Ka yna k ma li ye tle ri yükse k ve va de le r ç ok kıs adır.
• Pa ra ika mes i ha la ç ok yükse kti r.
• Öze l se ktö rü n ta hvil ve bon o ihra cı yoluyla s er ma ye piyasasından kaynak sağlanması büyük ölçüde imkansızdır. • Ara c ılık ma li ye t i çok yük se kti r. B u ne de nle yurt iç inde ki
bankaların yurt dışındaki bankalar karşısında rekabet gücü zayıftır.
• Ka yıtdı şılık ç ok yükse ktir.
• B a nka dışı kre di kurumları küç ük tü r.
• Se rma ye pi yas as ı küç üktür.
• Fina nsa l kurumlar dışındaki kurumların mali
performanslarının doğru olarak ölçülmesini, denetlenmesini ve raporlanmasını sağlayacak standartlar bulunmamaktadır. • Se rma ye piya sa sı karla rı hariç tutuld uğunda fa a liye t ma rj la rı
negatiftir.
• B a nkala r ve ya üç ün c ü kiş ile rin banka la r ha kkında spe küla tif yorum ve değerlendirmeleri güvenin teminini olumsuz etkilemektedir.
• B irikmi ş so ru nla r ge ç mişte yaş ana nla r ne de niyle fa a liye tle rini
sürdüren bankalar üzerinde çok ciddi bir baskı
oluşturmaktadır.
• Ta sa rr uf me vduatına tam gü ve nce ve bu konu da ki ta rtış ma lar sektörün sağlıklı işleyişine yönelik tereddütler yaratmaktadır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BANKACILIKTA UYGULANAN ÖLÇEK EKONOMİSİ MODELLERİNİN İNCELENMESİ
3.1.Ölçek Ekonomisi ve Maliyetler:
Ölçek ekonomisi kavramı yada ölçeğe dönüşler bütün girdiler çeşitlenirken çıktının ne ölçüde değiştiği olgusudur. Ölçek ekonomileri ortalama maliyet eğrisine dayanmaktadır. Şayet ölçek ekonomisi oranları 'l' den küçükse ölçek ekonomileri artıyor yani ortalama uzun dönem maliyet düşüyor demektir. Şayet oran '1' e eşitse ölçek ekonomisinin bulunmadığı, ortalama maliyetin sabit olduğu görülür. Şayet oran '1'i geçiyorsa kötü ölçek ekonomilerinin varlığından yani ortalama maliyetin arttığından söz edilir137.
Tek ürünlü bir firmaya ölçek ekonomisi uygulanırsa, toplam maliyet oransal olarak çıktıdan daha az artıyorsa ölçek ekonomilerinin varlığından söz edilir.
Ortalama maliyet, marjinal maliyetin ortalama maliyetin altında olduğu sürece düşecektir.
Maliyet fonksiyonu üretim fonksiyonundan türetilmektedir.
Maliyet fonksiyonu aşağıdaki özelliklere sahiptir138.
1) Pozitiflik: Maliyet fonksiyonu pozitif seviyede pozitif girdi fiyatları için pozitif olmak zorundadır.
2) Homojenlik: Maliyet fonksiyonu girdi fiyatlarında homojendir. 3) Monotonluk: Girdi fiyatlarında ve çıktı seviyelerinde artma eğilimindedir.
4) Konkavlık: Maliyet fonksiyonu konkavdır.
137 İbid, a.g.e., s.311
Bankaların maliyetlerini diğer firmalar gibi ikiye ayırmak mümkündür. Bunlar sabit ve değişken maliyetlerdir. Gayrimenkulleri ve teknolojik altyapıları ile batık maliyetler genel olarak sabit maliyetler olarak ele alınmaktadır. Bankaların değişken maliyetleri içinde, toplamış oldukları fonlar için ödemiş oldukları faiz, öz sermaye için katlanmış oldukları alternatif maliyet ve personel giderleri yer almaktadır.
Maliyetlerin bu şekilde ayrımında netleşmeyen kalem batık maliyetlerdir. Batık maliyet; katlanılan ancak getiri elde edilememesi durumunda ortaya çıkan maliyettir. Batık maliyet, bankanın yeni bir faaliyete girişmesi durumunda söz konusu iken kimi zaman da değişken maliyetler içinde yer alabilmektedir139.