Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi

Yapılandırıcı dil yaklaşımına göre dil, zihinsel becerileri geliştirmenin en önemli aracı, öğrenmenin kalbi ve insan beyninin sınırsız bir becerisidir. İnsanlar bu sınırsız becerilerini kullanarak öğrenirler ve zihinsel becerilerini geliştirirler. İnsanlar zihinlerindeki duygu ve düşünceleri ifade etmek için de dili kullanırlar. Dil, insanlar arasında özel bir iletişim sistemidir. Çeşitli kişilerle veya gruplarla iletişim kurmayı ve etkileşmeyi sağlar. Böylece dil çevreyle ve dış dünyayla bütünleşmeye katkı getirir. Yani kültür aktarımını sağlar. Bruner, dil ile kültürü birleştirir. Kültür bireyleri dilini geliştirmesi için zorlar. Dil ise bireylere kültürünü öğrenmesi konusunda destek verir, demiştir (Güneş, 2007).

Bu görüşlerden hareketle dil öğretiminin amaçları:  Dil becerilerini geliştirme,

 Bireyin zihinsel gelişimini sağlama,  Tarihi, kültürü ve medeniyeti aktarma,

 Değerler sistemini öğretme, olarak sıralanmıştır (Güneş,2007). Güneş (2007), dilin özelliklerini şu şekilde sıralamaktadır:

 Dil, bireysel gelişim aracıdır. Dil gelişimi ile bireysel gelişim bireyin dil bilgilerine, çevresine ve yaşam deneyimine bağlı olarak gelişmektedir.

 Dil, iletişim aracıdır. Birey yazılı ve sözlü olarak aktarılanları anlamak için dili kullanır. Çeşitli bilgi, duygu, düşünce vb. ihtiyaçlarını gidermek için de dilden yararlanır. Dil, öğrenme aracıdır. Dil bireyin çevresini saran dünyayı anlamasını ve kontrol etmesini sağlayan bir araçtır. Dilin kullanımı aynı zamanda dilin gelişmesini sağlar. Bu dinamik süreçler algılamayı, birleştirmeyi, genişletmeyi, özetlemeyi, eklemeyi, kısaca öğrenmeyi geliştirir.

 Dil, zihinsel becerileri geliştirme aracıdır. Dil, bireye düşüncelerini ve bilgilerini düzenleme, farklı yönlerini kavramlaştırma, netleştirme, ilişkilendirme, sözelleştirme, genişletme, yeniden adlandırma fırsatı verir. Böylece dil, bireyin düşünme, anlama, sorgulama, sorun çözme, eleştirme, analiz-sentez yapma, değerlendirme vb. zihinsel becerilerini geliştirmesini sağlar.

 Dil, sosyal gelişim aracıdır. Dil, sosyal olayları kaydetmeyi, ona bir anlam vermeyi, ait olduğu kültürel değerlere uymayı sağlar. Dil aracılığıyla birey kendini çevreleyen durumları özümler, alışır, bunlarla etkileşir, içine girer ve kendini ifade eder.

Dil kullanım durumlarına ve alanlarına göre çeşitli işlevlere sahiptir. Bu işlevler şu şekilde sıralanabilir:

1. Araç işlevi: İnsanlar ihtiyaçlarını karşılamak için dili kullanırlar. Bu tür kullanım sözlü olarak konuşma, telefon etme, yazılı olarak da iş mektubu, servis notu, ilân vb. şekilde karşımıza çıkar.

2. Düzeltme işlevi: Dil, denetim amaçlı olarak başkalarının alışkanlıklarını kontrol etmek ve onları düzeltmek için kullanılır. Örneğin sözlü, yazılı emirler, yönergeler, talimatlar, kurallar, öğretim sürecinde kullanılan yönlendirmeler vb.

3. Etkileşim işlevi: Dil, başkalarıyla iletişim kurmak için kullanılır. Örneğin konuşma, görüşünü söyleme, açıklama, tartışma, mektup, elektronik posta vb.

4. Kendini ifade etme işlevi: İnsanların düşüncelerini, zevklerini, duygularını aktaran bir araç olarak karşımıza çıkar. Bu amaçla görüş açıklama, tartışma, yuvarlak masa toplantıları, düşünce mektubu, eleştiri yazısı vb. şekilleri vardır.

5. Hayal kurma işlevi: Bir görüntü oluşturmak, bir öyküyü anlatmak, sahneye koymak, oyunlaştırmak vb. durumlar dil sayesinde ortaya çıkar. Tarih, öykü, senaryo, şiir, tiyatro vb. etkinlikler bu işlevle ilgilidir.

6. Keşfetme işlevi: Araştırma, inceleme, gözlem vb. çalışmalarda öğrenmek için sorular sorma, inceleme yapmak dille ortaya çıkan etkinliklerdir. Örneğin görüşme, tartışma, öğrenme amaçlı sorular sorma, inceleme soruları, kavram şemaları, duvar gazetesi gibi etkinlikler bu işlevle ilgilidir.

7. Bilgilendirme işlevi: Dil bilgi vermek veya çeşitli bilgileri aktarma işlevinde kullanılır. Örneğin sözlü rapor, konuşma, radyo yayınları, gazete haberleri, araştırma tablo, broşür vb. (Saskatvhewan’dan aktaran Güneş, 2007).

Yapılandırıcı yaklaşıma göre dil, düşünmek ve zihinsel becerileri geliştirmek için kullanılmaktadır. Öğrenciler, öğrenmelerini sürdürmek, kendilerini ifade etmek, bilgilenmek, düşünmek ve zihinsel becerilerini geliştirmek için dilin çeşitli alanlarından yararlanırlar. Dilin kullanım alanları dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve

sunudur. Bunlar aynı zamanda dilin öğrenme alanları olmaktadır. Yapılandırıcı dil yaklaşımı dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve sunuyu beceri olarak değil öğrenme alanı olarak ele almaktadır. Bu öğrenme alanlarının içine bir dizi amaç, beceri, teknik ve bilgi yerleştirmektedir (Saskatvhewan’dan aktaran Güneş, 2007).

Ana dili bireyin aidiyet duygusunu geliştirip ulus kimliğinin oluşmasını sağlamalı, bir yandan da bireyin en önemli sosyalleşme aracı olarak görevini yerini getirmelidir. Bu nedenle ana dili öğretimi tesadüflere bırakılmamalı, iyi planlanmış materyaller ve etkinliklerle ciddiyetle gerçekleştirilmelidir. Ana dili öğretiminde kullanılan metinler, yapısal özellikleri dikkat alınarak seçilmelidir (Geçgel, 2011).

Dilin etkili kullanımı, düşünmenin, üretmenin ve başarmanın önkoşuludur. Öğrencilerin iletişim kurmaları ve kendilerini her yönden geliştirmelerinde dilin önemli bir yeri bulunmaktadır. Dil, bireyin çevresindeki olayları sorgulayarak karar vermesi, olaylara farklı açılardan değerlendirmesi, sosyalleşmesi, ortak temel ve toplumsal değerler oluşturmasında önemli bir öğedir. Bu nedenle, temel eğitim sürecinde her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının; dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanlarıyla ilgili becerileri kazanmaları gerekmektedir. Dilin gelişim sürecinde bu öğrenme alanları karşılıklı olarak birbirini etkilemekte ve tamamlamaktadır (Özatalay, 2007).

Dil bütün derslerin ana materyalidir. Ders içi ve ders dışı bütün etkinliklerin temelinde yer alır. Dili doğru ve etkili kullanma, bütün öğrencilere kazandırılması hedeflenen ortak beceri olmalıdır.

Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi; okuduğunu, dinlediğini, gördüğünü, doğru, tam ve hızlı olarak anlayabilme; duygu, düşünce, hayal ve isteklerini açık ve anlaşılır bir şekilde eksiksiz ifade edebilme; Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurma; zengin bir söz varlığına sahip olma ve estetik bir bakış açısı kazanma gibi alt becerileri içerir (MEB İÖTP 2004).