Türkçe dersinde, ders içinde kullanılan yöntem ve tekniklerin sürecin işleyişine büyük katkısı bulunmaktadır. Bu yöntemlerin yapılan etkinliklerle uyumu dersi daha kalıcı hâle getirecektir. Dersin işleniş aşamasında kullanılan temel kaynak olan ders kitapları, ulaşılması istenen kazanımların gerçekleştirilmesine yardımcı bir araçtır (Balcı ve Melanlıoğlu, 2016: 995). Türkçe ders kitaplarının büyük bir bölümünü kaplayan okuma metinleri Türkçe eğitimi sürecinin temel dinamiğini oluşturur.
Öğrenciler okuduğunu anlama becerilerini bu sayede sürekli okumalar yaparak geliştirebilir. Okuma sadece Türkçe dersinde değil tüm derslerde geliştirilmesi beklenen bir beceridir. Anlamaya dayalı beceriler doğru bir şekilde geliştirilebilirse derslerdeki başarılar da artacaktır. Türkçe ders kitaplarında bulunan okuma metinleri bu süreçte karşımıza çıkmaktadır. Okuma eğitiminde kullanılan metinlerin doğru anlaşılabilmesi için bu metinlerin doğru bir yöntemle çözümlenmesine ihtiyaç vardır.
Bu metinlerin kavranması, özümsenmesi, yorumlanması için modern yaklaşım yöntem ve tekniklere ihtiyaç duyulmaktadır.
Okuma eğitiminde kullanılan geleneksel yöntemlerin yetersizliği çoklu zeka ve yapılandırmacı yaklaşımı gerekli kılmıştır. Öğrenci merkezli anlayışla gelişen bu yaklaşım öğrencilerin zihinsel ve duyuşsal becerilerini geliştirmektedir. Bunu yaparken bireysel farklılıklara da dikkat çekilmektedir (Epçaçan, 2013: 1337).
Geleneksel yaklaşımlarla yapılan okuma, anlamın ortaya çıkarılmasını da güçleştirecektir. Türkçe dersindeki metinlerin uygun yöntemlerle okunması öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine katkı yapacaktır.
Okuma metinleri sayesinde öğrenciye verilmesi planlanan mesajlar aktarılabilir.
Yazar tarafından verilmek istenen mesajın doğru anlaşılması okuma eğitiminin hedefleri arasında yer alır.
Türkçe dersinde okuma metinleri dersin omurgasını oluşturmaktadır. Dersteki etkinlikler bu iskelet üzerine inşa edilerek işlenmektedir. Okuma etkinliklerinin
amacına ulaşması için Türkçe ders kitapları hazırlanırken okuma metinlerinin seçimine dikkat edilmesi gerekmektedir. Kitaplardaki okuma metinlerinin, metinler arası düşünme, analiz-sentez yapma, sınıflama gibi zihinsel becerilerin gelişmesine katkıda bulunması faydalı olacaktır. Türkçe derslerinde öğretmenler dersi genellikle ders kitabı üzerinden işlemektedirler. Bu sebeple ders kitapları Türkçe eğitiminde en çok kullanılan araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim ve öğretimde vazgeçilmez bir ihtiyaç olan ders kitapları süreç içinde öğretmenlerin ve öğrencilerin yardımcılarındandır. Dersin işlenişi başta olmak üzere ders kitapları; bireylere sadece eğitim ortamlarında değil, okul dışı ortamlarda da fayda sağlamaktadır.
Türkçe eğitiminde ders kitapları önemli birer araçtır (Melanlıoğlu, 2008: 66). Ana dilin öğretilme süreci içerisinde kullanılan ders kitapları Türkçe dersinin hedeflerinin belirlenmesinde ayrı bir yere sahiptir. Ders kitaplarında bulunan yazınsal metinlerin hedeflenen kazanımlara uygun olmasının yanı sıra estetik özellikleri de barındırması öğrencilere okumayı ve yazmayı sevdirmede faydalı olacaktır. Bunların yanında ders kitapları öğrencilerin ilgilerini çekecek, meraklarını uyandıracak biçimde düzenlenmelidir.
Eğitim öğretim faaliyetlerinde kullanılan ders kitapları öğrencilerin algı, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Türkçe dersinde kullanılan ders kitapları öğrencilere dört temel dil becerisini kazandırmaya yönelik içerikler barındırmalıdır.
Bu içeriklerin başında kitaplarda yer alan metinler gelmektedir. Okumak, bilgi edinmek, incelemek, yorumlamak ve yazmak gibi eğitimlerde başvuracağımız araç ders kitaplarıdır. Çünkü ders kitaplarında bulunan metinler Türkçe dersinin yol haritasıdır. Ders kitapları sayesinde öğretiler kuşaktan kuşağa aktarılarak gelişmektedir ve kalıcı öğrenmelerin temeli bu sayede atılmaktadır.
Türkçenin öğretimi; yapılandırmacı anlayışı temel alan düşünmek, sıralamak, ilişki kurmak, sorgulamak, tahmin etmek, anlayıp değerlendirmek gibi pek çok zihinsel yeteneklerin de geliştirilmesidir (Epçaçan, 2013: 1337). Bu yüzden Türkçenin öğretimi planlı ve programlı bir şekilde yapılmadır.
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNTEM
Araştırma, nitel araştırma yöntemi ile oluşturulmuştur. İnsanın kendi çabası ile toplumu ve içindeki sistemleri çözmek, araştırmak amacıyla oluşturduğu bilgi üretme yollarından biridir nitel araştırma (Özdemir, 2010: 326). Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve çalışma alanı, veri toplama araçları, verilerin toplanması ve analizi ile ilgili bilgilere yer verilecektir. Ayrıca, hazırlanan bu çalışmada göstergebilim kuramının metin incelemelerinde sunduğu araçların bir parçası olan göstergebilimsel metin çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Farklı türden olması koşuluyla, aynı türlere rastlandığında rastgele (random) seçilen toplam on üç adet metin üzerinde çalışılmıştır. Bu metinler ders kitabında bulunan otuz okuma metni arasından seçilmiştir. Dinleme metinleri araştırmaya dâhil edilmezken okuma metinleri ve serbest okuma metinleri araştırma kapsamındadır. Araştırmada göstergebilim kuramı, okuma metinlerinin incelenmesinde bir araç olarak kullanılmıştır. Metinlerde anlam geçişlerinin sağlanarak bütüncül bir yapıyla sergilenmesi ve hem dilsel göstergeler hem de görsel göstergelerin çözümlenmesi hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda metinlerdeki yapıların, izlerin kontrol edilebilmesi amacıyla göstergebilim kullanılmıştır. Bu sayede metinlerde yer bulan anlamların bilimsel olarak ve nesnel bir açıdan incelenebilmesi için farklı bir okuma yöntemi olan göstergebilimsel okuma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma konusunun Türkçe eğitiminde göstergebilimin verilerinden faydalanılması metinleri daha iyi anlayabilmek; somut, soyut, derin yapılara ulaşabilmek açısından son derece önemli bir yer tutmaktadır.
2.1. Araştırmanın Modeli
Çalışmada belli bir zamanda geniş alanda bilgi edinmeyi ve var olan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan tarama modeli kullanılmıştır (Karasar, 2018:
ağı tespit edilerek çeşitli genellemelere ulaşmak temel esastır. Tarama modeli sayesinde bilgiler tasnif edilebilir.