Tüketicilerin Kişisel Özelliklerine İlişkin Bulgular

Bu bölümde; araştırmaya katılan tüketicilerin yaşı, cinsiyeti, medeni durumu, mesleği, aylık ortalama aile geliri, ailedeki kişi sayısı, yaşamını geçirdiği yer, aile mutfağının konumu gıda güvenliği ile ilgili bilgi alma durumu, gıda alışverişlerinde ihtiyaç listesi hazırlama durumu incelenmiş elde edilen bilgiler tablolaştırılmış ve bulgular Tablo 1- 4’te verilmiştir. Tablo 1’de tüketicilerin kişisel özelliklerine ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 1- Tüketicilere İlişkin Bilgilerin Dağılımı (n: 400) Demografik Bilgiler N % Erkek 131 32.8 Cinsiyet Kadın 269 67.2 19 ve altı 22 5.5 20-24 76 19.0 25-29 86 21.4 30-34 79 19.8 35-39 58 14.5 40-44 38 9.5 45-49 22 5.5

Yaş grupları (yıl)

50 ve üzeri 19 4.8

Evli 283 70.8

Bekar 113 28.2

Medeni durum

Eşi ölmüş veya boşanmış 4 1.0

Okumamış 3 1.0 İlköğretim mezunu 195 48.8 Ortaöğrenim mezunu 92 23.0 Eğitim düzeyi Yükseköğrenim mezunu 110 27.2 Çalışmıyor 131 32.8 Memur 92 23.0 İşçi 110 27.5 Esnaf ve zanaatkâr 30 7.5 Serbest 17 4.0 Çiftçi 18 4.5 Meslek durumu Emekli 2 0.5 500 ve altı 61 17.0 500-599 46 12.7 600-699 61 16.9 700-799 25 6.9 800-999 37 10.2 1000-1499 73 20.2 1500-1999 29 8.0

Aylık ortalama aile geliri (n:362) 2000 ve üzeri 30 8.1 2 ve daha az 49 12.5 3 83 21.5 4 154 38.5 5 64 16.0 6 40 10.0

Ailedeki kişi sayısı

7 ve üzeri 10 3.5

Köy 66 16.5

Kasaba 146 36.5

Kent 148 37.0

Yaşamının çoğunu geçirdiği yer

Araştırmaya katılan tüketicilerin demografik özelliklerinin yer aldığı tablo 1 incelendiğinde; tüketicilerin büyük çoğunluğunun (40.4) 20-39 yaşları arasında, çoğunluğu (%67.3) kadın, yine çoğunluğunun (%70.8) evli olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılan tüketicilerin çoğunluğunu kadınlardan oluştuğu ve evli olduğu görülmektedir.

Araştırmaya alınan tüketicilerin yarıya yakınının (%48.7) ilköğretim mezunu, %27.5’inin ise yükseköğrenim mezunu oldukları görülmektedir.

Talas (2006) kadınların gıda güvenliği ile ilgili bilgilerini araştırdığı çalışmasında, katılımcıların %32.2’sinin ortaöğrenim, %29.2’sinin ise ilköğretim mezunu olduğunu tespit etmiştir. Bu araştırmaya göre yapmış olduğumuz araştırmaya katılan tüketicilerin eğitim seviyeleri daha düşük bulunmuştur. Bu farklılığın oluşmasında araştırmanın yapıldığı bölgenin farklı olmasının neden olduğu düşünülebilir.

Araştırmaya alınan tüketicilerin çalışma durumlarına bakıldığında ise, %32.8’inin yaklaşık (1/3) çalışmadığı, çalışan tüketicilerin %22.0’ının nitelikli memur, %15.0’ının nitelikli işçi, %12.5’inin de işçi %7.5’inin esnaf ve zanaatkâr olduğu görülmektedir.

Araştırmaya alınan tüketicilerin aylık ortalama aile gelirleri %17.0’ının 500 YTL ve daha az, yarıya yakını ( %39.8) 500-999 YTL, %36.3’ünün ise 1000- 1499 YTL aylık aile gelirine sahip oldukları tespit edilmiştir. Tüketicilerin çoğunluğunun 1000-499 YTL aylık aile gelirine sahip olduğu görülmektedir.

Talas (2006) yapmış olduğu araştırmada katılımcıların %36.4’ünün aylık aile gelirinin 500-999 YTL arasında olduğunu tespit etmiştir. Bu araştırma sonucu ile yapmış olduğumuz araştırmanın sonucu arasında benzerlik görülmektedir.

Tablo 2’de tüketicilerin mutfaklarının konumlarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 2- Tüketicilerin Mutfaklarının Konumlarının Dağılımı

Mutfağın Konumu N %

Evin içinde ayrı 331 82.6

Evin içinde yemek odası ile beraber 65 16.4

Evin dışında 4 1.0

Toplam 400 100.0

Tablo 2’de tüketicilerin mutfaklarının konumları incelendiğinde; tüketicilerin büyük çoğunluğunun (%82.5) mutfaklarının evin içinde ayrı, %16.4’ünün ise yemek odası ile beraber olduğu saptanmıştır.

Talas (2006) yapmış olduğu çalışmada, kadınların %93.6’sının mutfağının evin içinde ayrı, %6.4’ünün mutfağının ise yemek odası ile birlikte olduğunu tespit etmiştir. Bu araştırma sonuçları ile yapmış olduğumuz araştırma sonuçlarında mutfak konumlarının farklılığın oluşmasında araştırmanın farklı bölgelerde yapılmış olması ve ekonomik farklılıkların etkili olduğu düşünülmektedir.

Tablo 3’te tüketicilerin besin güvenliği ile ilgili eğitim alma durumları ve eğitimi aldıkları yerlerin dağılımı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 3’te görüldüğü gibi araştırmaya katılan tüketicilerin yarıya yakını %42.7’si besin güvenliği ile ilgili eğitim aldığı görülmektedir. Gıda güvenliği ile ilgili alınan bu eğitimi, tüketicilerin yarıya yakını (%44.1) okuldan, %29.4’ü televizyondan, %23.5’i gazete-dergiden aldığı saptanmıştır. Gıda güvenliği ile ilgili eğitimin alındığı yerlerden ilk sırada okul geldiği görülmektedir.

Tablo 3- Tüketicilerin Gıda Güvenliği İle İlgili Eğitim Alma ve Bu Eğitimin Alındığı Yerin Dağılımı

N %

Aldı 170 42.7

Almadı 228 57.3

Gıda Güvenliği İle İlgili Eğitim Alma Durumu Toplam 398 100.0 Televizyondan 50 29.4 Gazete-dergiden 40 23.5 Okuldan 75 44.1 Arkadaş çevresinden 5 3.0 Gıda Güvenliği İle İlgili Eğitimin

Alındığı Yer

Toplam 170 100.0

Şafak (2005) yapmış olduğu çalışmada, katılımcıların oranı %46.0’sının gıda güvenliği ile ilgili eğitim aldığını tesit etmiştir. Bu araştırma sonuçları ile yapmış olduğumuz çalışmanın sonuçları birbirini desteklediği görülmektedir.

Jay ve ark. (1999a) yaptıkları çalışmada, Avusturya’daki ev halkının gıda güvenliği ile ilgili bilgileri; katılımcıların %61.0’ı broşürlerden, %56.0’sı televizyondan, %46.0’ı dergiden, % 41.0’i gazeteden, %18’i mutfak posterlerinden edindiklerini tespit etmiştir. Bu araştırma sonucu ile yapmış olduğumuz araştırma sonucuna bakıldığında, ülkemizde gıda güvenliği ile ilgili bilgi alma oranı düşük bulunmuştur. Bu farklılığın olmasında ülkemizde görsel basının gıda güvenliği ile ilgili bilgi verme konusunda yetersiz olduğu düşünülmektedir.

Badrie ve ark. (2006) yaptıkları çalışmada gıda güvenliği ile ilgili bilgilerin edinildiği yerin; katılımcıların %70.0’ı televizyon, %54.5’i gazete, %47.5’i radyodan, %3.5’i diğer kaynaklardan bilgi edindiğini tespit etmiştir. Bu sonuçlara bakıldığında televizyonun insanları bilgilendirmede son derece etkili bir araç olduğu görülmektedir. Bu çalışma ile yapmış olduğumuz araştırma sonuçlarının farklılık gösterdiği görülmektedir. Bu farklılığın olmasında araştırmanın farklı ülkelerde yapılmış olmasının etkili olduğu düşünülmektedir.

Tüketicilerin alışveriş öncesinde gıda ihtiyaç listesi hazırlayıp, liste hazırlayanlarında bu liste dışına çıkıp çıkmama durumları ile ilgili bulgular Tablo 4’te görülmektedir.

Tablo 4- Tüketicilerin Alış Veriş Listeleri Hakkındaki Bilgilerin Dağılımı

N %

Evet 164 41.2

Hayır 98 24.6

Bazen 136 34.2

Gıda Alış Verişinden Önce Liste Hazırlama Durumu

Toplam 398 100.0

Evet 75 25.0

Hayır 70 23.3

Bazen 155 51.7

Hazırlanan Listeye Uyma Durumu

Toplam 300 100.0

Tablo 4’te görüldüğü gibi araştırmaya katılan tüketicilerin gıda alış verişi yapmadan önce, %41.2’sinin her zaman, %34.2’sinin hazırlamadığı, %24.6’sının ise bazen liste hazırladıkları görülmektedir. Hazırlamış oldukları gıda alışveriş listesinin dışına çıkma durumlarına bakıldığında; yarıdan fazlasının (%51.7) bazen liste dışına çıktığı, %23.3’ünün liste dışına çıkmadığı ve %25.0’ının ise hazırlanan listenin dışına çıktığı görülmektedir.