SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde araştırma verilerinden elde edilen sonuçlar özetlenmiş, konuya ilgi duyanlara ve yapılacak diğer araştırmalara yardımcı olabileceği düşünülen bazı öneriler verilmiştir.

Antalya İli Alanya İlçesi Okurcalar Kasabası’nda yaşayan tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgili bilgi-tutum ve davranışlarını saptamak amacıyla yürütülen bu araştırmanın bulgularına göre şu sonuçlar elde edilmiştir:

Araştırmaya katılan tüketicilerin %67.3’ünü kadınlar oluşturmakta ve tüketicilerin %70.8’i evlidir. Tüketicilerin yarıya yakınını (%40.4) 20-29 yaşları arasında olup yarıya yakını (48.7) ilköğretim mezunu, %27.5’i ise üniversite mezunudur. Tüketicilerin %38.8’i yaklaşık 1/3’ünün çalışmadığı, çalışan tüketicilerin ise %22.0’ının nitelikli memur, %15.0’ının nitelikli işçi, %12.5’inin işçi olduğu görülmektedir. Tüketicilerin yarıya yakını (%42.7) gıda güvenliği ile ilgili eğitim aldığı, alınan bu eğitimi %44.1’i okuldan, %29.4’ü televizyondan, %23.5’i gazete-dergiden aldığı belirlenmiştir. Gıda güvenliği ile ilgili eğitimi en fazla okuldan aldıkları saptanmıştır. Tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgili bilgi sorularına doğru cevap verme oranlarına bakıldığında; büyük çoğunluğunun, çöp kutularının nasıl temizlenmesi gerektiğini %81.9’u, çabuk bozulan gıda maddesinin hangisi olduğunu %88.2’si, sağlıklı sütün nereden alınması gerektiğini %85.5’i, açıkta satılan sütün sağlık açısından güvenli olup olmadığını %92.1’i, gıda maddeleri ile temizlik gereçlerinin aynı yerde depolanmaması gerektiğini %95.2’si doğru bilmişlerdir. Tüketicilerin konserve satın alırken gıda güvenliği açısından önemli olan faktörü %89.3’ü, dondurulmuş eti uygun çözdürme yöntemini %75.5’i yanlış cevap vermişlerdir. Tüketicilerin besinlerden hangisinin risk grubuna

girdiğini %64.6’sı, çapraz bulaşmanın anlamını %65.0’ı, mikroorganizmalarla mücadelede tehlikeli sıcaklık aralığını %66.2’si, tuvaletten sonra ellerin yıkanmamasının hangi tür hastalığa neden olabileceğinin %50.6’sı yanlış cevaplamışlardır. Tüketicilerin cinsiyetleri ile bu sorulara doğru cevap verme arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p>0.05).

Tüketicilerin eğitim durumlarına göre mikroorganizmaların gıdaya hangi yollarla bulaştığını okumamış tüketicilerin %33.3.’ü, ilköğretim mezunu %51.6’sı, ortaöğretim mezunu %59.3’ü, yükseköğretim mezunu %84.8’i, dondurulmuş besinlerin çözdürüldükten sonra dondurulup dondurulamayacağını okumamış tüketicilerin %66.7’si, ilköğretim mezunu %81.6’sı, ortaöğretim mezunu %74.2’si, yükseköğretim mezunu %89.7’si, ellerin hangi durumlarda yıkanması gerektiğini okumamış tüketicilerin %66.7’si, ilköğretim mezunu %60.0’ı, ortaöğretim mezunu %95.5.’i, yükseköğretim mezunu %98.2’sinin doğru cevapladıkları tespit edilmiştir. Tüketicilerin eğitim durumları ile bu sorulara doğru cevap vermeleri arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05).

Tüketicilerin, gıda maddelerini satın alırken dikkat ettikleri kriterlere bakıldığında; katılımcıların %23.7’si TSE güvencesine, %22.0’ı son kullanma tarihine, %13.7’si markasına dikkat etmektedirler. Tüketicilerin gıda güveliği ile ilgili ifadelere katılma durumlarına bakıldığında, yiyecek maddelerinin satıldığı yerin koşullarının (temizlik, hijyen vb.) çok önemli olduğuna %92.6’sı, pişmiş yiyeceklerin soğuyana kadar oda sıcaklığında bekletilmesi gerektiğine %82.3’ü katılmaktadırlar. Tüketicilerin, gıdaların son kullanma tarihinin her zaman önemli olduğuna %87.4’ü, gıda ürünleri imalatı ve satışı yapılan yerlerde güvenli gıda belgelerini almış olmalarının önemli olduğunu %87.4’ü, son kullanma tarihi geçmiş ürünlerin tüketilmeden atılması gerektiğini %86.7’si, gıda ürünleri üzerindeki etiket bilgilerinin kontrol edilmesi gerektiğini %92.0’ı, gıdaları saklarken ve pişirirken ambalajı üzerindeki talimatların önemli olduğunu %84.5’i, besin gruplarının ayrı ayrı depolanması gerektiğini % %81.4’ü, son kullanma tarihi geçmiş gıdaların tüketiminin besin zehirlenmesi nedeni olabileceğini %85.7’si,

çözdürülen etin tekrar dondurulmaması gerektiğini %75.5’i ve mutfakta yemek hazırlarken önlük, bone, eldiven kullanılması gerektiğine %84.7’si katılmaktadır. Tüketicilerin cinsiyet faktörlerine göre gıda güvenliği ile ilgili ifadelere katılma durumlarına bakıldığında, sütü buzdolabının kapak kısmında saklamam ifadesine kadınların %59.3’ü, erkeklerin 62.0’ının katıldığı, kirli yumurtanın yıkamadan kırılıp kullanılabilir ifadesine kadınların %74.4’ü, erkeklerin %56.4’ünün katılmadığı, çiğ gıdalara dokunduktan sonra elleri yıkamadan pişmiş gıdalara ellenmemesi gerektiğini kadınların %78.5’i, erkeklerin %64.0’ı katılmamaktadırlar. Tüketicilerin cinsiyetleriyle gıda güvenliği ile ilgili tutumları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05).

Tüketicilerin eğitim durumlarına göre gıda güvenliği ile ilgili ifadelere katılma durumlarına bakıldığında; büyük market ve alışveriş merkezlerinde satılan gıda ürünleri kalitelidir ifadesine ortaöğrenim mezunu tüketicilerin %36.0’ı, ortaöğrenim mezunu 28.1’i, yükseköğretim mezunu olanların %18.0’ı katılmaktadırlar. Eğitim düzeyi yükseldikçe ifadeye doğru anlamda katılımda arttığı görülmektedir.

Tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgili davranışları uygulamalarına bakıldığında, yiyecek maddelerinin satıldığı yerin koşullarının (temizlik vb.) önemli olduğu için dikkat ederim ifadesine %82.1’i, tadı, görünüşü ve kokusu olan gıdalar besin zehirlenmesine neden olacağı için tüketmem ifadesine %82.1’i, kirli yumurtaları yıkadıktan sonra kullanırım ifadesine %83.8’i, çiğ yiyeceklere elledikten sonra pişmiş yiyeceklere dokunmadan ellerimi yıkarım ifadesine %82.5’i katılmaktadırlar. Tüketicilerin, pişmiş gıdaları soğutmak için oda sıcaklığında bekletirim ifadesine okumamış tüketicilerin %66.6’sı, ilköğretim mezunu tüketicilerin %75.0’ı, ortaöğretim mezunu tüketicilerin %71.1.’i, yükseköğrenim mezunu tüketicilerin %84.1’inin gıda güvenliği ile ilgili bu ifadeleri uygulamaktadırlar. Tüketicilerin eğitim durumları ile bu ifadelere katılmaları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05).

5.1.Öneriler

Elde edilen sonuçlar doğrultusunda aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir;

• Sağlığın temeli olan yeterli ve dengeli beslenme güvenilir besinlerle gerçekleştirilmelidir. Üretim, tüketim zincirinin her aşamasında gıda güvenliği sağlanmalıdır.

• Besin üreticileri ve sanayiciler tüketiciye güvenli besin sunmayı sosyal bir sorumluluk olarak görmelidirler.

• Tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgi eğitim almalarında televizyon, gazete ve dergi etkili olmaktadır. Bu nedenle özellikle kitle iletişim araçlarının en sık kullanıldığı saatlerde görsel basında gıda güvenliği ile ilgili yayınlara geniş yer verilmelidir.

• Okullar gıda güvenliği eğitiminde etkili olduğu için derslerde gıda güvenliği ile ilgili bilgilere yer verilmeli ve bu eğitimin sürekliliği sağlanmalıdır. Öğrencilere anasınıfındaki beslenme saatlerinden başlanarak gıda güvenliği ile ilgili eğitimin sürekliliği sağlanmalıdır.

• Ev ekonomistleri, beslenme uzmanları ve beslenme ile ilgili ders veren öğretmenler tarafından toplumu bilinçlendirici gıda güvenliği ile ilgili seminerler verilmelidir. Gıda iş kolunda çalışan meslek dalları, uygun oda başkanlıkları ve Tarım İl Müdürlükleri tarafından teşvik edilerek bilinçlendirilmelidir.

• Ürünler üzerindeki etiket bilgilerinde besin hazırlama, pişirme ve depolama ile ilgili bilgilere ayrıntılı yer verilmelidir.

KAYNAKÇA

ANONİM (1993). Antalya Büyükşehir Belediyesi Çevre Sağlığı Müdürlüğü I. Genel Gıda Semineri. Antalya.

ANONİM (1994). Beş Yıllık Kalkınma Planları. 1990-1994 DPT. Yayın no:2174. ANONİM (1995). 560 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine

Dair Kanun Hükmünde Kararname. Resmi Gazete. S:22327.28.Haziran. ANONİM (1996). 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun. T.C.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketici ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü No:1.Ankara.

ANONİM (1997). Codex Alimentorius Food Hygiene Texts, Joint FAO/WHO Food Standart Programme, Rome.

ANONİM (1998). Avrupa’da Sağlık Reformu Mevcut Stratejileri Analizi. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Ankara.

ANONİM (2002). Toplumun Beslenmede Bilinçlendirilmesi. Saha Personeli İçin Toplu Beslenme Eğitim Materyali. 3. Basım. Ankara: Onur Matbaacılık. ANONİM (2004). T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel

Müdürlüğü. Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara: Gökçe Ofset. ANDRESS, L. and et al.(1999). Safe Food Handling Optimizel Family Nutrition.

Journal of Family and Consumer Sciences,91(1), 40-43.

ALTUĞ, O. ve ark. (1995). Gıda Kalite Kontrolü. İzmir: Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayınları, no:29 .

AKBABA, G. (1997). Dikkat Sağlığımızda ve Cebimizde Gözü Olanlar Var. Bilim ve Teknik Dergisi,27(5316).

AYDIN, M. (1988). Dünya’da ve Türkiye’de Gıda Kontrolü ve Standartları. Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği. Ankara. ARSLAN, S. ve ÇAKIROĞLU, P. (2004). Aşçıların Besin Güvenliği

Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Dergisi, 11(6) 132-149.

ASKARİN, M. and et al. (2004). Knowlwdge, Attitudes and Practices of Food Service Staff Regarding Food Hygiene in Shiraz, Iran.Control and Hospital Epidemiology, 25(1), 16-20.

AKSOY, Ş. (2002). Türkiye’de Gıda Sanayiinde Kaliteli Güvenlik Standartları Kavramlar, Mevzuat ve Uygulamalar. Antalya:Akdeniz Üniversitesi. ALAMGİR, M. and ARORA,P. (1991).Providing Food Security For All. New

York University Press.

AKSU, H. (2000). Gıda Endüstrisinde HACCP Sistemi ve Güvenli Gıda Üretimi. Yemekhanelerde ve Lokantalarda Gıda Sağlığı ve Temizliği Semineri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayını.

ALPAKIN, L. (2002). Gıda Maddelerinde Üretim Hijyeni ve Ambalaj. Gıda Dergisi, (9) 34-36.

AYTAÇ, A. (2003). Gıda İşletmelerinde Hijyen ve Sanitasyon. Gıda Hijyen Uygulamaları Denetim Kursu (HACCP) Ders Notları.Ankara: M.E.B. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü.

AKSU, H. ve KAYA, İ. (2000). Gıda Sanayinde Personel Hijyeni. Gıda Dergisi. (9) 34-36.

ALTEKRUSE, S. F. and et al.(1999). A Multi-State Survey of Consumer Food – Handling and Food-Consumption Practices.America Journal ofPreventive Medicine, 16(3) 216 -221.

ASKARİAN, M. and et al. (2004). Knowledge Attitudes and Practices of Food Services Staff Regarding Food Hygiene in Shiraz, Iran, Infection Control and Hospital Epidmidogy. 25(1)16-21.

BABAOĞUL, M. ve ark. (1997). Tüketicilerin Korunmasına İlişkin Bilgi ve Görüşlerin Saptanması. Standart Dergisi. 36(431).

BADRİE, N. and et al. (2006). Consumer Awarenes and Perception to Food Safety Hazards

in Trinidad, West İndies. Food Control, (17)370-377.

BAYKAN, R. (1996). Türkiye’de Tüketicinin Korunması Tedbirleri, Öneriler ve Ekonomik Etkiler. İstanbul: İTO yayınları, (23) 1991.

BAŞ, M. ve SAĞLAM, F. (1997). Otel Beslenme Servis Personelinin Kişisel ve Çevre Hijyen Bilgisinin Ölçülmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 26 (1) 28- 32.

BAYRAK, A. ve İLBEĞİ, I. (1997). Gıda Güvenliğine Bir Bakış. Standart Dergisi, 3(36) 423-426.

BAYRAK, M. E. (2003). Gıda Hijyen Uygulamaları Denetim Kursu Yayınlanmamış Ders Notları. Ankara.

BEYHAN, Y. ve ark.(1996). Ankara’daki Banka Mutfaklarının Hijyen Durumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(2) 34-37.

BULDUK, S. (2003). Gıda ve Personel Hijyeni. Ankara: Detay Yayıncılık.

BRYAN, F. L. (1992). Hazard Analysis Critical Control Point Evaluations. A. Guide to Dentifying Hazard and Assesing Risks Organization.Genova. BRUHN, Ç. M and SCHUTZ H. G. (1999). Consumer Food Safety Knowledge

and Practices. Journal of Food Safety. (19) 73-87.

CROSS, H. R. and et al.(1999). Food Industry Solutions, Colorado. State Üniversity. Colorado.

CİĞERİM, N. ve YÜCECAN, B. (1994). Toplu Beslenme Sistemlerinde Sanitasyon. Ankara: Kök Yayıncılık.

ÇELİK, Ş. ve ÜNVER, B. (1994). Tüketicilerin Gıda Kontrolü ile İlgili Uygulamaları. Gıda Dergisi, 2(20) 28-32.

ÇELİK, Ş. ve ÜNVER, B. (1991). Tüketicilerin Cinsiyet, Eğitim ve Çalışma Durumlarına Göre Gıda Kontrolü Hakkındaki Bilgileri. Gıda Dergisi,16(5)333-340.

DABAK, K. ( 2003). Temiz Eller=Sağlık. Gıda Dergisi, (6)54-56.

DAĞ, A. (1996). Toplu Beslenme Servislerinde Çalışan Personel İçin Geliştirilen Hijyen Eğitim Programının Bilgi, Tutum ve Davranışlara Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

DEDE, H. (1998). Gıda Kontrolü Konusunda Belediyelere Verilen Görevler ve Mevzuatla İlgili Olarak Belediyelerin Yaşadığı Sorunlar. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Araştırma Enstitüsü. Ankara:TESAR Yayınları, 27.

DEMİREL, Y. N. (1997). Antalya İli Merkez İlçede Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeydeki Kadınların Yiyecek Hazırlama, Pişirme ve Saklamaları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı. DEMİREL, H. (1997). Ev Yönetimi ve Beslenme Eğitiminin Kadının Mutfak

Faaliyetlerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi(Basılmamış). Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı.

DEMİRCİ, A. ve BAYKAN, S. (2003). Evli Tüketicilerin Gıda Satın Alma Davranışları Bir Araştırma. Standart,42(495), 82-90.

DÖLEKOĞLU, C. (2002). Tüketicilerin İşlenmiş Gıda Ürünlerinde Kalite Tercihleri, Sağlık Riskine Karşı Tutumları ve Besin Bileşimi Konusunda Bilgi Düzeyleri (Adana Örneği). Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

ERSOY, Y. ve ERSOY, A.F. (1999). Gecekondu Ailelerinde Kadınların Yiyecek Hazırlama ve Pişirmeye İlişkin Bazı Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3)33.

EGEMEN S. ve ark. (2001). Besin Zehirlenmeleri: Sağlıksız Beslenmenin Bir Göstergesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 30(3)16-21.

EROL, A. (1998). Temizlik Mekanizması. 1.Ulusal Kurum Ev İdaresi Kongresi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.

ERBİL, S. (2002). İstanbul’da Toplu Beslenme Üretimi Yapan Yemek Fabrikalarının Sanitasyon ve Hijyen Koşullarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

GÜLER, M. ve ÇOBANOĞLU, Z. (1994). Çevre Sağlığı İlkeleri ve Genel Bakış Açısı. Çevre Sağlığı ve Temel Kaynak Dizisi.T.C. Sağlık Bakanlığı. No:1. GÜNEYLİ, U. (1998). 4-6 Yaş Çocuklarda Beslenme Alışkanlıkları ve Bunu

Etkileyen Etmenler Konusunda Bir Araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi,17(37).

GÜLER, Ç. (1998). Hijyen, Çevre ve Halk Sağlığı. 1.Ulusal Kurum Ev İdaresi Kongresi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.

GÖKDEMİR, A. (1998). Mutfak Hizmetleri ve Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.

HINÇAL, S. (1998). Kurumlarda Enfeksiyon Kontrolü. 1.Ulusal Ev İdaresi Kongresi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

JONES, P. (1994). The Management of Food Service Operations. Reduvood Books. London.

JAY, L. S and et al. (1999). A National Australian Food Safety Telephone Survey. Journal of Food Protection, 62(8)921-928.

KAYAHAN, M. (1998). Gıda Mevzuatının Türkiye’deki Gelişimi. Türk Gıda Mevzuatı Semineri. İTO Yayını, (41)7.

KAVAS, A. (1989). Gıda Seçimi ve Tüketimine Davranışsal Yaklaşım. Diyabet ve Endokronoloji Yıllığı. No.6.

KÖKSAL, A. ve ark.(2003). Ankara İli Gülveren Bölgesinde Yaşayan Ev Hanımlarının Besin Satın Alma ve Etiket Okuma Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 13(2)7783.

KÜÇÜKKÖMÜRLER, S. ve ŞANLIER, N. (2001). Ayaküstü (fastfood) Yiyecek Satışı Yapan Yerlerde Görevli Personelin Hijyen Konusundaki Bilgilerinin Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Dergisi, 3(5)65-76.

KAVAS, G. ve KINIK, Ö. (2000). Gıdaların Etiketlenmesi ve Etiket Standartlarına Uygunluğunun İncelenmesi. Gıda Dergisi, (10)77-85. KOÇ, S. (2000). Gıda Kontrol Hizmetlerinin Yasal ve Yürürlükteki

Durumu(İzmir Örneği). Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.

KÜÇÜKKÖMÜRLER, S. ve TOKYÜREK, Ş. (1998). Kurum Mutfaklarının Temizlik ve Hijyen Bakımından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. 1.Ulusal Kurum Ev İdaresi Kongresi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.

KARAALİ, A. (2003). Gıda İşletmelerinde HACCP Uygulamaları ve Denetimi. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını.

LAPPALAİNEN, R. and et al. (1998). A Pan EU Quality and Perference (Alıntıdır:Erdoğan,S. ve Akar Şahingöz, S. (2004). Tüketicilerin Gıda Ambalajlarında Bulunması Gereken Bilgilerden Haberdar Olma Durumları ve Besin Etiketleri ile İlgili Tutumları. Standart Dergisi).

LOKEN, J. K. (1995). The HACCP Food Safety Manuel. John Wiley and Sons. Inc. Canada.

LYNCH, R. A. and et al. (2003). A Comparision of Food Safety Knowledge Among Restaurant Managers, By Source of Training and Experince in Oklahoma Country, Oklahoma. Journal of Environmentol Health, 66(2)9- 14.

McSave, D. and et al.( 1998). Essentials of Food Safety-Sanitation, Printice- Hall, Inc-New Jersey.

MİLE, S. (2007). FoodQDrug Law History. http://um. Cfsn.fda.gov/01.02.2007 McINTOSH, W. A. and et al.(1994). Prceptions of Risk of Eating Undercooked

Meat and Willingness to Change Cooking Practices Appete , 22(83)96- 98.

MERDOL, T. ve ark. (2000). Toplu Beslenme Yapılan Kurumlarda Çalışan Personel için Sanitasyon-Hijyen Eğitimi Rehberi. Ankara: HatipoğluYayınevi.

MEER, R. R. ve MİSNER. S. L. (2000). Food Safety Knowledge and Behaviour of Expanded Food and Nutrition Education Program Participants İn Arizona. Journal of Food Protection. 63(21)1725-1731.

NAZİK, M. H. (1994). Ailelerin Gıda Maddelerini Satın Alma Davranışları ve Gıda Maddelerini Satın Almada Bir Alternatif Olarak Süpermarketler. Standart Dergisi, 33(387).

NAZİK, M. H. ve ŞANLIER, N. (2001). Ailelerin Tüketim Davranışlarına Reklamların Etkisinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma. Standart Dergisi, 36(432)80-87.

NAKİLCİOĞLU, K. K. (2004). Beslenme Öğretmenlerinin Hizmet içi Eğitim Kursunda Almış Oldukları Hijyen ve Sanitasyon Konularına Yönelik Bilgi Artışı ve Bilgi Kalıcılığı, Bu Bilgilerin Konu ile İlgili Davranışlara Olan Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

OĞULTÜRK, A. (1994). Belediyeler ve Tüketicilerin Korunması. Ankara: Erk Yayıncılık, 44.

ÖRER, N. (1995). Turistlerde Görülen Besin Zehirlenmesi Sıklığı ile Otellerin Sanitasyon Şartların Etkileşimi ve Türk Mutfağının Ülkemize Tekrar Gelişlerindeki Etkisi. Doktora Tezi(Basılmamış). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

ÖZSOY, H. İ. (1998). Gıda Denetçisi Eğitim Materyali. T.C. Sağlık Bakanlığı. Ankara.

ÖZAY, G. (2000). Gıda Maddelerinin Depolanması, Kalitesi ve Tazeliği. Yemekhanelerde ve Lokantalarda Gıda Sağlığı ve Temizliği Semineri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayını.

PALA, M. (1992). Gıda Kalite Kontrolü ve Düzenlemeleri. İTO Yayınları, Sayı:9.

PEŞKEN, Y. ve ark. (1998). Samsun İli Hastanelerinin Mutfak Hijyeni Durumunun Değerlendirilmesi. 1.Ulusal Kurum Ev İdaresi Kongresi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.

RİCHMOND, S. M. (1991). The Microbiological Safety of Food. Part 2. London. SAĞLAM, F. ve ark. (1999). Tüketicilerin Besin Satın Alımına İlişkin Bilgi-

Tutum ve Davranışları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 1(28), 23-29.

SCHEULE, B. (2004). Food Safety Education:Health Professionals Knowledge and Assesment of WIC Client Needs. Journal of the American Dietetic Association, (28)46-53.

STUART, M. L. (2003). Extension Agent Family Consumer Sciens the University of Arizona. Food Safety Education Program. Nutrition Education, (24)33-46.

SARGIN, Y. (2005). Ankara’daki Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Yiyecek ve İçecek Personelinin Hijyen Bilgileri ve Uygulamalarının incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi(Basılmamış). Ankara: Ankara Üniversitesi.

SÖKMEN, A. (2005). Yiyecek-İçecek Hizmetleri Yönetimi ve İşletmeciliği. Ankara: Detay Yayıncılık.

SPLAVER, B. (1991). Successful Catering. Newyork: Van No Strand Reinhold. SPROLESS, G. B. ve KENDALL, E. L. (1986). A Methodology for Profiling

Consumer Decisions. Making Style. The Journal of Consumers Affairs, 20(2)267-279.

SCHUCKER, R. E. ve LEVY, A. S. (1992). Nutrition Education, (24)75-81.

SHİFERAW, B. and et al. (2000). Prevalence of High-Risk Food Consumption and Food-Handling Practices Among Adults a Multistate Survey 1996 to 1997. Journal of Food Protection, 63(11)1538-1543.

ŞAFAK, M. (2006). Kadınların Gıda Güvenliği Konusundaki Bilgi ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Seminer Ödevi(Basılmamış). Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

ŞANLIER, N. ve ŞEREN, S. (2005). Tüketicilerin Besin Satın Alma Bilinçlerinin Değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, (149)12- 29.

TUNCER, S. (1983). “Türkiye’de Gıda Maddelerinin Kontrolünü Düzenleyen Mevzuat ve Görevli Kuruluşlar”. Gıda Maddeleri ile İlgili Mevzuat ve Sorunlar Semineri. İktisadi ve Araştırmalar Vakfı Yayınları, 83(57). İstanbul.

TÜRK-İNCEL, E. (2005). Yetişkin Tüketicilerin Besin güvenliği Konusunda Bilgi ve Davranışları. Yüksek Lisans Tezi(Basılmamış). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

TOPAL, Ş. (2000). Gıda Güvensizliği=Evrenselsel Yansımaları ve Öneriler. Gıda Dergisi, 5(54)91-96.

ULUSOY, S. (1994). Türkiye’de Dondurulmuş Meyve ve Sebze Endüstrisi. Gıda Sanayi Dergisi, No:34.

ÜNAL, G. (2000). Erzurum İl Merkezindeki Kurumlarda Toplu Beslenme Hizmeti Veren Personelin İşyeri ve Kişisel Hijyen Konusundaki Bilgi Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

ÜNÜSAN, N. (2000). Birey ve Kurumlar Açısından Gıda Güvenliğinin Önemi, Hİ-Tech, No:43.

ÜLGÜRAY, D. ve ark. (2003). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

WORSFOLD, A. and GRİFFFİTH, C. J. (1997). Assesment of the Standart of Consumer Food Safety Behavior. Journal of Food Protection, 60(4)399- 406.

WAGNER, J. L. and WİWET, A. R. (1992). Influences of a Supermarket Intervention on the Food Choices of Parents and Their Children. Nutrition Education, (24)306-311.

YÜCECAN, S. (2000). 2.Yüzyılın Başlarında Dünya’da ve Besin Teknolojisindeki Değişmeler ve Türkiye’ye Yansıması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 29(2)42-43.

YUMUTURUĞ, S. ve SUNGUR, T. (1980). Hijyen Koruyucu Ev Hekimlik. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları.

YURDAGÜLEN, N. (1994). Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Mutfak Hijyeni ve Hijyenik Şartların Oluşturulması. Yüksek Lisans Tezi

ANKET FORMU