E k im d e v rim in d e n bu y a n a g e ç e n elli y ıl için d e S o v y e t s in e m a sın ın e v re le ri k ıs a c a şö y le ö z e tle n e b ilir: y e ry ü z ü n ü n g e lm iş g e ç m iş en b ü y ü k s in e m a u s ta la r ın ın , s in e m a s a n a tın ın b a ş e s e rle r i o la r a k k a b u l ed ilen b ir ta k ım filim le ri ç e v ird iğ i, d e v rim s o n r a s ın ın o d in a m ik h a v a s ın ın s ü r d ü rü ld ü ğ ü 1920 30’la r ın « a ltın çağ » ı, b ir b irin in b e n z e ri A lim le r
d e n g e ç ilm e y e n , s a l t p r o p a g a n d a d a n ö te y e g id e m ey e n k ıs ır S ta lin d ö n em i ve b u g ü n k ü «buz çö zü m ü» k u ş a ğ ı.. B u g e ç m işi için d e b o y u n a to p lu m s a l g e rç e k ç ilik ö ğ re tile riy le , ö z ’le, iç e r ik ’le u ğ r a ş a n R u s sin e m a sı, k e n d in e ö z g ü p o litik , tö r e s e l ve e s te t ik ö lç ü le ri k u ll a n a r a k in s a n a y ö n elm ey e, b a s it o lan ı v e rm e y e ç a lış ırk e n e d e b iy a tta n d a a la b ild i
ğ in e y a ra r la n ıy o rd u . S o v y e t s in e m a sın ın en b a ş a r ı
lı filim le r v e rd iğ i a la n g e n e llik le ed eb i u y a r l a m a la r d ır.
H a t t â d e n e b ilir k i s in e m a ile e d e b iy a t iliş k ile rin in R u s sin e m a s ın d a k i k a d a r sık ı fık ı o ld u ğ u b a ş k a b ir ü lk e s in e m a sı d ü şü n ü le m e z . Son y ılla r d a ç a ğ d a ş sin e m a d a h a y li ilg in ç ü r ü n le r v e re n b ir iş b ir liğ in e yol a ç a n ro m a n - s in e m a y a k ın lığ ı, s in e m a n ın b u lu n u ş u n d a n beri, M elies’d en b e ri b ilin m e k te d ir. Ç ok z e n g in b ir e d e b iy a t g e le n e ğ in e sa h ip o lan R u s y a d a ü n lü ro m a n c ıla rın , canlı, iş le k b ir ed e b i
y a t o rta m ın ın v a rlığ ı, R u s s in e m a s ın d a k i en b e lir
g in ö z e llik le rd e n b ir i o la n bu y o ğ u n s in e m a ile e d e b iy a t a lış v e riş in i k o la y la ş tır m ış tır . R u s s in e m a s ı
n ın d e v rim ö n cesi d ö n e m in d e D o sto y e v sk i, T o ls toy, P u ş k in , g ib i R u s k la s ik le rin in y a n ıs ır a S h a - k e s p e a re , S c o tt, D ic k e n s ve H u g o g ib i y a b a n c ı y a z a r l a r ın y a p ıtla r ı d a s in e m a y a u y g u la n d ı. B u d ö n e m d e R u s s in e m a s ın d a sa d e c e T o ls to y ’d a n 25-30, Ç e h o v ’d a n 40-50 u y a r la m a y a p ıld ı b e y a z p e rd e y e . D e v rim d e n s o n r a s in e m a d e v le tle ş tirild iğ in d e V er- to v , K uleşov, A y z e n şta y n , P u d o v k in , D o vçenko gi- g i g e n ç le rd e n o lu ş a n b ü y ü k s in e m a c ıla r k u ş a ğ ı y e tişiy o rd u . S o v y e t sin e m a s ın ın bu s in e m a c ıla r e lin de a ltın ç a ğ ın a u la ş tığ ı bu d önem de A y z e n ş ta y n ’- ın P o te m k in Z ırh lıs ı’n d a n (1925) s o n r a en ö nem li
filim P u d o v k in ’in G o rk i’d en sin e m a y a u y a rla d ığ ı M a t / A n a (1926) oldu. 1919’d a k u r u l a n D e v le t Y ü k se k S in e m a T e k n ik O k u lu ’n u n (V G IK ) b a ş ın d a k i L ev K u le şo v ’u n ö ğ re n c is i o la n P u d o v k in bu G o rk i u y a rla m a s ıy la b ü tü n z a m a n la r ın en iy i A lim le rin d e n b irin i v e riy o rd u , i l k b ü y ü k S o v y e t s e n a r y o c u la rın d a n g e n ç N a ta n Z a r k h i’n in G o rk i’n in ü n lü ro m a n ın ı b a ş a r ıy la s e n a r y o h a lin e g e tir m iş ti a m a film in G o rk i’n in s o lu ğ u n u ik in c i p la n d a b ır a k a n k u s u r s u z b ir s in e m a d e ğ e ri v a rd ı. P u d o v k in A. G o lo v n ia’n ın p a r l a k g ö rü n tü le rin d e e s e rin iy im se rliğ in i, in s a n c ıllığ ın ı d e rin le m e sin e h is s e tt ir iy o r du. P u d o v k in A y z e n ş ta y n ’ın te r s in e tip le ş tirm e d e n k a ç ın m ıy o r, A lim lerin in in s a n c ıl te m e lin i c an lı, s ı
c a k k a h r a m a n la r la m e y d a n a g e tiriy o rd u . A y z e n ş
ta y n h a lk ı, y ığ ın la r ı b a ş k iş i o la r a k k u lla n ır k e n P u d o v k in d ü zen a d ın a y a p ıla n b ir ta k ı m k a r ş ı ç ı
k ış la r a k a r ş ın ç e şitli olum lu tilp e rle y e n i d ü z e n in g e rç e k le rin i s in e m a y a u y g u la m a ç a b a s ın a k a t ı l ı yo rd u .
M A T / A N A / V. P U D O V K İN / 1926
A n a ’d a o y u n c u la r d a ö zellik le V. B a r a n o v s k a y a ve N . B a ta lo v , film in b a ş a r ıs ın a y a rd ım ed e n b ir oy u n v e riy o rla rd ı. A n a y la s a r h o ş b a b a a r a s ın d a k i b ö lü m le r, p o lisin y o k su l evde y a p tığ ı a r a ş tır m a , o ğ u lla rın ın a n a y a ih a n e ti ve y a r g ıla n m a la r ı gib i b ö lü m le r ve u n u tu lm a z so n film in b a ş a r ılı s a h n e le riy d i. P u d o v k in b içim y ö n ü n d e n g ö z ü p e k b ir s i
n e m a a n la tım ın a b a ş v u r m u ş tu , ç a rp ıc ı b ir sin e m a dili için ç e ş itli y a rd ım k a y n a k la r ın d a n b o lc a y a r a r lan d ı. D in a m ik b ir k u rg u , h a r e k e tli p la n g ra f lk i, d ış a v u ru m c u g ö lg e le r, ş iirs e l söz o y u n la rı, a t a k b ir alıcı ç a lışm a sı, vb. A n a ’n ın ü s tü n a n la tım n ite lik leriy d i.
Ç a ğ d a ş s in e m a g ittik ç e a r ı sin e m a a n la y ış ın a y ö n e lirk e n S o v y e t filim y a p ım ın d a e d e b iy a t ve t i y a tr o a la n la r ın d a n y a r a r la n ış ın a ğ ı r b a sışı s ü r m e k te d ir. P u d o v k in ’in u y a r la m a s ın d a n y ılla r s o n ra G o rk i'n in A n a ’sı D o n sk o y eliyle b ir k e z d a h a s i
n e m a y a a k ta r ılm ış tır .
D E T S T V O G O RK O G O / G O R K İ’N lN Ç O C U K L U Ğ U / M. D O N S K O t / 1938
E d e b iy a t y a p ıtla r ın ı s in e m a y a u y g u la m a k ta h a y li u s t a s a y ıla n M a r k D o n sk o y , s a v a ş ta n ö nce b ü y ü k y a z a r ın sa ğ lığ ın d a b a ş la d ığ ı D ie ts tv o G o rk o g o / G o rk i’n in ço c u k lu ğ u (1937), V L io u d ia k h / İ n s a n l a r a r a s ın d a (E k m e ğ im i k a z a n ır k e n ) (1938), M oi Ü n iv e r s ite ti / Ü n iv e rs ite le rim (1939) a d lı ü n lü G o rk i ü ç le m e si v e 1956’d a P u d o v k in ’d en s o n r a ik in c i k e z y a p tığ ı A n a u y a r la m a s ın d a n b a ş k a 960 d a d a F o m a G o rd e y e v ’i ç e v ir e re k h e r f ı r s a t t a G o r
k i tu tk u n lu ğ u n u o r t a y a k o y d u . D o n sk o y ’u n b ü tü n filim le rln d e G o rk i’n in d e rin e tk is i k e n d in i b elli e t m e k te d ir.
D e v rim ç a ğ ın ın ş iirs e l d ö n e m in in a rd ın d a n sesin sin e m a y a g irm e s iy le b ir s ü r e b o c a la y a n S o v y e t s i
n e m a sı, P o te m k in Z ırh lıs ı k a d a r ü n le n e n , S o v y e t s a n a tın ın k ö şe ta ş ı o la c a k to p lu m s a l g e rç e k ç ilik k u r a lla r ın ın ilk p r a t ik u y g u la m a s ı n ite liğ in d e k i V a sily e v k a r d e ş le r in F u r m a n o v ’d a n u y a r la d ık la r ı
Ç a p a y e v (1934) ö rn e ğ i ile y e n id e n «p o p ü lerliğ in e»
k a v u ş u r k e n , şiirs e l s in e m a n ın u s t a la r ı o lan A y - z e n ş ta y n , D ov çen k o g ib i « o rijin a l se n a ry o » sin e m a c ıla rı d a ç a lış m a y a k o y u lu y o rla rd ı.
Ç A P A Y E V / S. ve G. V A S lL ÎE V / 1934
T a lih siz b ir A m e rik a se rü v e n in d e n s o n r a y u rd u n a dönen A y z e n ş ta y n 1935’te B e jin ç a y ırı a d lı y en i b ir film in ön h a z ır lık la r ın a b a şla d ı, tn c il v a r i b ir g e n e lle ş tirm e g e ç ire c e k film in te m a s ı k a r a n l ık ile a y d ın lığ ın , k ö tü ile iy in in s a v a ş ı o la c a k tı. R je - c h e v sk i’n in s e n a ry o s u ü z e rin d e y a z a r I s a a c B ab el ile b ir lik te ç a lışa n A y z e n ş ta y n ta m a n la m ıy la b i
tirilm e m iş film in ilk g ö s te riliş in d e n s o n r a k i s e r t e le ş tirm e le re k a r ş ı e se rin i k u r t a r a b i lm e k için m ü m k ü n o lan ı y a p tı, se n a ry o y u , film e v e rd iğ i y o ru m u a z b u ç u k d e ğ iş tirm e k is te d i a m a S o v y e t s i
n e m a s ın ın g en el y a p ım y ö n e tm e n i B o ris Ş o m ia ts k i film in ta m a m la n m a s ın ı d u rd u rd u . A y z e n ş ta y n b ir ö z ü r y a z ıs ı n ite liğ in d e k i « B ejin Ç a y ırı’n m y a n ıl
g ıla rı» ad lı y a z ıs ın d a a ş ır ı e n te lle k tü e l v e b ir e y sel o lm a s u ç la m a la rın ı k a b u le m e c b u r oldu. S o v y e t sin e m a s ın d a k i bu « B ejin Ç a y ırı olayı», film in ta m a m e n b itirilm e m iş b iric ik k o p y a s ın ın M osfilm r a f la r ı n a k a ld ırılm a s ıy la so n lan d ı.
B E J İ N L U G / B E J İ N Ç A Y IR I / S. M, A Y Z E N Ş T A Y N / 1935-36
S o v y e t s in e m a s ın d a y o ğ u n d r a m a ti k ö rg ü lü f i lim le r y a p a n A y z e n ş ta y n ’ın y a m s ır a b a ş k a b ir
« o rijin a l se n a ry o » sin e m a c ısı d a, b ık ıp u s a n m a k s ı- z ın filim le rin d e in s a n ın y a ş a m a , a şk , ö lü m g ib i a n a te m a la r ın ı ço şk u n liriz m iy le k a t ı ş t ı r a r a k v e re n A le k s a n d ır D o v çen k o ’d u r. B u « sin e m a n ın en b ü y ü k şa iri» n in k im i ta s a r ı l a r ı ö lü m ü n d e n s o n r a eşi Y u lia S o ln tz e v a ta r a f ın d a n g e rç e k le ş tirild i.
P o e m a o M ore / D eniz ş iir i (1956 - 5 8 ). ve P o v e s t P la m e n n y k h L e t / A te ş Y ılla rı’n d a n (1960) s o n ra S o ln tz e v a ’n ın ç e v ird iğ i ü ç ü n c ü D o v çen k o ta s a r ıs ı Z a tc h a r o v a n a ia D e sn a / B ü y ü le y ic i D e s n a (1964) oldu. D o v çen k o ’n u n 1950 - 53 y ılla rı a r a s ın d a se n a ry o s u n u y a z d ığ ı B ü y ü le y ic i D e sn a D o v çen k o ’ n u n ç o c u k lu k a n ıla rı ü z e rin e k u ru lu , « ş a irin ço
c u k lu k şiiri» d ir.
Z A Ç A R O V A N A Y A D E S N A / B Ü Y Ü L E Y İC İ D E S N A / I. S O L N T Z E V A / 1964
R u s s in e m a sın ın b ellib aşlı y ö n e tm e n le ri ç e şitli t a rih le rd e u y a r la m a g e le n e ğ in e u y d u la r . S e rg e y Ge- ra s im o v L e rm o n to v ’d a n L a M a s c a ra d e ’ı (1941) s in e m a y a u y g u la d ık ta n s o n r a 1957 58’de Şolo-h o v ’un üç b ö lü m lü k D u rg u n D on a d lı ır m a k r o m a n ın ı ve O s tr o v s k i’n in in s a n la r v e H a y v a n la r ’ını (19621 p e rd e y e a k ta r d ı. İ v a n P ir y e v B u d a la ve B ey az G eceler g ib i D o sto y e v s k i u y a r l a m a l a r ı y a p tı. S e rg e y Y u tk e v iç S h a k e s p e a r e ’d e n O th e llo 'y u
11956 ı ve M a y a k o v s k i’n in o y u n u n d a n B a n y o la r’ı (1 9 6 21 çev ird i. G rig o ri K o z in tz e v L e n o id T ra u - b e r g ’le b ir lik te G ogol’ü n P a lt o ’su n u (1926) g ö rü n tü led i, T ra u b e rg 'd e n a y rılıp y a ln ız ç a lış m a y a k o y u ld u ğ u n d a C e rv a n te s ’in ö lü m sü z k ita b ın d a n D on K iş o t’u (1957) sin e m a y a u y g u la d ı. K o z in tz e v 1964’te de b u g ü n e d eğ in y a p ılm ış en iy i S h a k e sp e - a re film i o ld u ğ u ile ri s ü rü le b ilir, so n d e re c e k iş i
sel, d e ğ işik y o ru m lu S h a k e s p e a r e u y a rla m a s ın ı, H a m le t’i m e y d a n a g e tird i. Ş o s ta k o v iç ’in m ü z ik le - d iğ i bu u y a r la m a b ü y ü k b ir b a ş a r ı k a z a n d ı. Y a n k ıl a r u y a n d ır a n b a ş k a b ir u y a r la m a ç a lış m a s ı d a H e ife tz ’in Ç e h o v ü n b ir h ik â y e s in d e n ald ığ ı, a ğ ır b ir m e la n k o li h a v a s ın ın h ü k ü m s ü r d ü ğ ü K ü ç ü k k ö p e k ii K a d ın (1960) oldu.
E d e b iy a t ta n e p ey ce y a r a r la n a n S o v y e t s in e m a s ın d a g e n e llik le h e r d ö n em d e y a y g ın o la n u y a r l a m a a k ın tıs ın a , 1954’le rd e n s o n r a o r t a y a ç ık a n g e n ç k u ş a k sin e m a c ıla rı a r a s ın d a d a k a p ıl a n la r g ö r ü lü r. B u y e n i k u ş a ğ ın u lu s la r a r a s ı ilk y ü z a k ı, o lan S e rg e y S a m s o n o v ’u n P o p r ig u n y a / A ğ u s to s b ö ce
ğ i (1955) ad lı film i d u y a rlı b ir Ç ehov u y a r l a m a sıydı. O n y ıld a n b e ri s a b ır la filim ç e v irm e o la n a k la r ın ı b e k le y e n M ih a il Ş v a y tz e r T o ls to y ’d a n u y a rla d ığ ı ik i b ö lü m lü k D iriliş’le (1962) en b a ş a rılı y a p ıtın ı v e riy o rd u . O y u n c u lu ğ u y la y ö n e tm e n liğ in i b ir a r a d a s ü r d ü re n S e rg e y B o n d a rç u k Şolo- h o v ’d a n u y a rla d ığ ı S o u d b a T ch e lo v ie k / B ir in s a n ın a lın y a z ıs ın d a n (1959) s o n r a 1965’t e K in g V i- d o r'u n on yıl ö n cek i ilk re n k li «cinem ascope» A m e rik a n işi S a v a ş la B a rış ç e v irim in in a r d ın d a n T o ls
to y ’u n bu ü â n lü y a p ıtın ı 7 m m . lik re n k li g e n iş p e rd e sis te m iy le b ir k e z d a h a s in e m a y a u y g u la d ı ve B ir in s a n ın A lın y a z ıs ı’n d a o ld u ğ u g ib i y in e M o sk o v a u lu s la r a r a s ı filim şe n liğ in d e b ü y ü k a r m a ğ a n ı k a z a n d ı.
G enç k u ş a ğ ın u y a r la m a d ış ın d a k a la n sin e m a c ıla rı a r a s ın d a Ç u k r a y ’la b e r a b e r en ö n em li y e re s a hip o lan M a rle n K u tz iy e v M o sk o v a s o k a k la rın d a b ir a k tü a l it e film i g ib i ç e k ilm iş Y irm i Y a şın d a y ım (1964) a d lı film i, ik i g e n c in a ş k ın ı ele a la n ç a rp ı cı, m o d e rn b ir g e n ç lik film iy d i. S o v y e t s in e m a s ı
n ın h e r d ö n em in d e a ğ ır lığ ın ı d u y u rm u ş o lan u y a r la m a tu t k u n lu ğ u n u n ç a ğ d a ş S o v y e t sin e m a s ın d a g it ti k ç e g e r i p la n a a tıld ığ ı sö y le n e b ilir a m a b u y a v a ş y a v a ş o lm a k ta d ır. B u g ü n K u k r a y ’ın, K u tz i- y e v ’in, d a h a b a ş k a la rın ın ve en y e n ile rin «arı s i
n em a» p e şin d e k i ta ş k ın filim le riy le S o v y e t s in e m a sın ın d e ğ iş m e z u y a r la m a g e le n e ğ i s a r s ılm a k ta d ır a r tık .
V O IN A I M İR / SA V A Ş V E B A R IŞ / S. B O N D A R Ç U K / 1965
sinema
kulüpleri
D erg i baskıda olduğu sırad a B u rsa Sinem a D ern eği’nin çalışm aları bazı çevrelerce e n g ellen m iş ve dernek g ö ste r i yap am az duru
m a g etirilm iştir. B u çirkin v e ard düşünce
li olayı önüm üzdeki sayıd a ele a la ca ğ ım ızı duyururuz.
Y en i S in em a
Kulüp Sinem a 7’nin salonunda F ra n ço is T ru ffa u t’- yu dinleyenler akıllarından geçirirlerm iydi, 1967 de T ü rk iye’deki sinem a kulüplerinin sa y ısın ın on’- ları aşm a k üzere olacağım . Bu rak am gü lü n ç g e lebilir F r a n sa ’da 500 sinem a kulübünü b ünye
sinde bulunduran S in em a K ulüpleri F ed era sy o n u nun v a rlığ ı duyulduğunda. A m a unutm am ak g ere
kir ki yirm i yddan uzu n bir g eçm işi olan bu k u lüplerle, doğru dü rü st bir sin em a a lt y a p ısı o lu ş
m am ış bulunan T ü rk iye’deki durum u birbiriyle k a rşıla ştırm a k tır asim da gülünç olan. İlk yılların da tek b a şın a ça lışa n K ulüp S in em a 7’den sonra R obert K olej Sinem a K ulübü ve 1965’ten bu ya n a a rta n bir h ızla kurulan diğerleri, y a k ın d a İz m it’
ten G aziantep’e, Burdur’dan Trabzon’a kadar s i
nem a kulüplerini için e a lan bir T ü rk iye Sinem a K ulüpleri F ederasyon u n u n kuruluşunu m ü jd eli
yorlar. «Y eni S in em a» , ç a lışm a la rıy la T ürkiye’de bir sin em a bilincinin olu şm asın a en büyük etk en olan bu kulüp ve dernekleri, çabalarım , k a r şıla ş
tık la rı güçlükleri, en ön em lisi varlık larım duyur
m alarına yardım cı olabilm ek için bu sayıdan b a ş
layarak derginin birkaç sa y fa sın ı kendilerine a y ır m ış bulunuyor. A şağıd a, gönderdikleri ilk y a z ıla rı bulacaksınız.
R obert K olej Sinem a Kulübü
R o b e rt K olej S in e m a K u lü b ü , 1962 se n e sin d e n bu y a n a , f a a liy e tte b u lu n a n en e sk i s in e m a k u lü p le rin d e n b irid ir. S in e m a k u lü p le rin in g e n e llik le son b ir k a ç y ıl iç e rsin d e y a y ılm a y a b a ş la d ık la rı göz ö n ü n e a lın ırs a , R o b e rt K olej S in e m a K u lü b ü ’n ü n beş y ıllık g e ç m işin in n e d en li önem ta ş ıd ığ ı d a h a iyi a n la ş ılır. K u lü b ü m ü z ü n d ü z e n le d iğ i g ö s te ri, aç ık o tu r u m ve k o n fe r a n s la r la , için d e b u lu n d u ğ u to p lu m a sin e m a y ı yedinci s a n a t o la r a k ta n ıtm a y a
ç a lışm ış ve bu a m a c ın a elin d en g e ld iğ in c e k a tk ı d a b u lu n m u ş tu r.
Son s e n e le re k a d a r fa a liy e tle rim iz , g e n ellik le, g ö s te ri, a ç ık o tu r u m ve k o n f e r a n s la r ü z e rin e to p la n m ıştı. A m a b elirli b ir a ş a m a d a n s o n r a b ir s in e m a k u lü b ü n ü n y a p m a s ı g e re k e n b a ş k a g ö re v le rin d e b u lu n d u ğ u n u b iliy o rd u k . G eri k a lm ış b ir T ü r k s i
n e m a s ı v a rd ı ve bu g e r i k a lm ış sin e m a n ın g e liş m e sin e k a tk ı d a b u lu n m a k g e re k liy d i.
B u d ü şü n c e le rd e n h a r e k e t ed en k u lü b ü m ü z , 1967 s e n e s i H a z ira n a y ın d a , T ü rk iy e ’de ilk d e fa o lm a k ü z e re , 8 v e y a 16 m m se s li y a d a sessiz, k o n u lu , b e lg e v e y a k a r t o n film le rin k a tıla b ile c e ğ i a m a - tö r le r a r a s ı b ir k ıs a film y a rış m a s ı dü zen led i. Y a rış m a n ın a m a c ı a ç ık tı: y u rd u m u z d a s in e m a s a n a tın ın g e lişm e sin i ve y a y ılm a s ın ı s a ğ lıy a c a k k ıs a m e tr a jlı film ç a lış m a la rın ı te ş v ik e tm e k , g e n ç y ö n e tm e n a d a y la r ın a f ı r s a t ta n ım a k .
I. H is a r K ısa F ilm Y a rış m a s ı u m u la n d a n ço k ilgi g ö rd ü , ve b a ş a r ıy la n e tic e le n d i. 1968 yılı H a z ira n a y ın d a İk in cisi y a p ıla c a k o lan H is a r K ısa F ilm Y a rış m a la rı, a r t ı k g e le n e k se l b ir d ü zen e o tu r m u ş t u r ve b u n d a n böyle h e r yıl b e lirli z a m a n la r d a y a p ıla c a k tır . H e r b ir y a r ış m a y la a m a c ım ız a b ir a d ım d a h a y a k la ş a c a ğ ım ız a in a n ıy o ru z .
R O BER T K O LEJ SİN E M A K U L Ü B Ü
D arü şşa fa k a Sinem a K ulübü Ç alışm aları
Y üz y ıla y a k ın b ir g e ç m işe sa h ip D a r ü ş ş a f a k a ’da, b irç o k k ü lt ü r ç a lış m a la rı a ra s ın d a , son y ılla r d a Si- n e m a te k ’in k u ru lu ş u ile h a r e k e t e g e ç irile n v e s i
n e m a s a n ’a tı a n la y ış ın ı t a n ı ta c a k b ir k u lü b ü n k u ru lm a s ı çok o la ğ a n d ı. B u a m a ç la « D a rü ş ş a f a k a S i
n e m a K u lü b ü » ok u l y ö n e tic ile rin in o lu m lu ilg i ve a n la y ış la rı ve k u ru c u ü y e le r o la r a k A tilla U ra s ,
E r k a n O n gun, T a lh a Ç a m a ş ve E ro l T ü fe k ç lo ğ - lu ’n u n ç a lış m a la rı ile 8 E y lü l 1966 d a k u r u lm u ş tu r . D a h a s o n r a ik i k u ru c u ü y e n in a y r ılm a la r ı ile, A tilla U r a s ve E r k a n O n g u n k u lü p ç a lış m a la rın ı y ö n e tm e y e b a ş la d ıla r. İ lk d ö n em d e o k u lu n n s a ğ la d ığ ı 16 m m . lik b ir s in e m a m a k in e s i ile g ö s te rile re b a şla n d ı. P r o g r a m d a J e a n B e c k e r’in U n N o m m e L a R o cca / P a r m a k lı k la r A ra s ın d a , A lf
re d H itc h c o c k ’u n « P sy ch o / S ap ık » , V a le rio Z u r- lin i’n in «L a F ille â la V a lise / G enç A ş ık la r» ve G eo rg e s F r a n j u ’n u n « S p o tlig h t O n M u r d e r / E s r a r lı C in ay et» a d lı y a p ıtla r ı y e r ald ı. B u a r a d a S i
n e m a te k y ö n e tm e n i O n a t K u tla r ile b ir so h b e t to p la n tıs ı y a p ıld ı. K u lü p b u n d a n s o n r a T ü rk iy e ’de ilk k e z o la ra k , y ed i ü lk e n in k a tılm a s ı ile b ir U lu s la r a r a s ı B elg esel F ilim le r Ş e n liğ i dü zen led i.
D A R Ü Ş Ş A F A K A S İN E M A K U L Ü B Ü
İ z m it S in e m a D e rn e ğ i
B ir y ıl k a d a r önce S in e m a te k g ö s te rile rin in b i
rin d e - z a n n e d e rim filim Z o lta n F a b r i’n in u n u ta m a d ığ ım y a p ıtı P r o f e s ö r H a n n ib a l idi- y ö n e tm e n O n a t K u tla r ’la ta n ış m ış , İ s ta n b u l v e A n k a r a ’d a y a p ılm a k ta o la n S in e m a te k g ö s te rile rin in y u rd u n d iğ e r y e rle rin d e de y a p ılm a s ı ü z e rin e k o n u ş u y o r
d u k . B u f a a liy e ti k e n d i v ila y e tim o la n İ z m it’te n b a ş lıy a b iîe c e ğ in i sö y le d iğ im z a m a n s a y ın O n a t K u tla r b u d ü ş ü n c e y i b ü y ü k b ir o lu m lu lu k la k a r şıla d ı ve e lin d e k i b ü tü n im k â n la r la bize y a rd ım e d e c e k le rin i söyledi.
K ıs a b ir s ü re d e k u ru lu ş ç a lış m a la rın ı ta m a m la d ık ve 20 O c a k 1967 de, e le ş tirm e c i T u n c a n O k a n ve S in e m a te k Y ö n e tm e n i O n a t K u tla r İs ta n b u l ve A n k a r a d ış ın d a k u r u la n ilk S in e m a D e rn e ğ i
n in b irin c i g ö s te ris in d e b u lu n d u la r. B u b ir b a ş la n g ıç tı ve d e v a m e d e c e k ti.
İ z m it S in e m a D e rn e ğ i 30. filim g ö s te r is in i y a p tığ ı şu g ü n le rd e 10'a y a k ın S in e m a D e rn e ğ in in d a h a k u ru lm u ş o lm a sın ın sev in cin i d u y m a k ta d ır . Ş im di ik in ci ad ın ı, k u ru lu ş h a z ır lık la rı y a p ılm a k ta olan T ü rk S in em a D e rn e k le ri F e d e ra s y o n u » d u r.
İ n a n ıy o ru z ki. S in em a D e rn e k le ri g ö s te rile riy le y e tişm iş b in lerce sin e m a s e v e r a ra s ın d a n b ir e r ik iş e r y a rın ın g en ç y ö n e tm e n le ri ç ık a c a k ve T ü rk S in e m a sın ın bu s a h ip s iz g id işin i d u r d u r a c a k la r dır.
B irk a ç yıl önce bom boş b ir o rta m , ilk k e z S in e m a te k , s o n r a S in e m a D e rn e k le ri, şim d i s ıra bu d e rn e k le rin için d en ç ık a c a k g e n ç y ö n e tm e n lerd e. B u h a r e k e t e b ir is im v e rm e k g e r e k ir s e ben
« P A R L A Y IŞ » d em ek is tiy o ru m .
M . S A B R İ Y A L IM İ z m it S in e m a D e m e ğ i
Y ö n e tm e n i
B u rs a S in e m a D e rn e ğ i
« K en tim izd e b ir sin e m a d e rn e ğ in in k u r u lm a s ı için g e re k li h a z ır lık la r b a ş la m ış b u lu n m a k ta d ır. D e r
n e ğ in ...» B a h a r a y la r ın d a n b irin d e b ir g ü n B u r- s a ’d a k i y ö re s e l ü ç g a z e te n in ü ç ü n d e de ç ık a n bu k ü ç ü k h a b e r, k e n tlile re a r t ı k s in e m a iş le tm e c i
le rin in elin d e o lm a d ık la rın ı m ü jd e liy o rd u . S in e m a s e v e r le r d e rn e ğ e ü y e o la c a k la r, k e n d i g ö rm e k is te d ik le r i film le ri k e n d ile ri s e ç e c e k le r, k e n d i a r a la r ın d a n s e ç tik le ri y ö n e tim k u r u lu d a ü y e le r in is te k le rin i gö z ö n ü n e a l a r a k b u la b ild ik le ri iy i film le r i o n la r a s u n m a y a ç a lış a c a k la rd ı. B u g a z e te h a b e rin d e n s o n r a u z u n c a b ir s ü r e g e ç ti a ra d a n , E y lü le k a d a r y en i b ir h a r e k e t o lm ad ı.
E y lü l a y ın d a b ir a k ş a m on b eş k iş i to p la n d ıla r.
A y n ı a m a ç la k u ru lm u ş b a ş k a b ir d e rn e ğ in k in d e n y a r a r la n ıla r a k tü z ü k h a z ırla n d ı, a r a la r ı n d a n b ir y ü rü tm e k u r u lu seçü d i. O g ü n d e n s o n r a Y ü rü tm e K u ru lu , k u r u lu ş la ilg ili iş le m le ri ta m a m la d ı. V e d e rn e k k u ru ld u .
İn c e d e n in c e y e h e s a p la r y a p ılıy o r: « S in em acı sa lo n u n u b u k a d a r a v e re c e k , film le ri de o r t a la m a şu k a d a r a a ls a k , b u k a d a r d a t a ş ı t h a r c a m a la r ı için a y ır, ta m o la r a k şu k a d a r p a r a y ı b u lm a m ız g e re k ir . B u p a r a a n c a k ü y e s a y ısı ş u ç iz g iy e e r i ş ti
ğ in d e elim izd e b u lu n u r.» d e n iy o rd u . H e y e c a n la iz le n e n ü y e k a y ıt la r ı b a ş la d ı s o n r a d a . İlg ile n e n h e r k e s h e m e n h e r g ü n g e liy o r, « B u g ü n k a ç y e n i ü y e m iz v a r ? » d iy e s o ru y o rd u . Ö n celeri ü y e o lm a k is te y e n o ld u k ç a azdı, ü m itle r t a m k ır ılm a y a y ü z t u ta c a k k e n k u r u lu ş u n h a b e rin i d a h a ço k k iş in in a l
m a s ıy la k a y ı t iş le m le rin e ü ç k iş i y e tiş e m e z h a le g eld i. Y a v a ş y a v a ş d e rn e ğ in y a ş ıy a b ilm e s i iç in g e re k li ü y e s a y ıs ın a e rişild i, g eçild i. B e le d iy e ’den, g ö s te rile rim iz iç in rü s u m a lın m ıy a c a ğ ın ı b e lirte n b ir b elg e alın d ı, g ö s te r ile r e b a şla n d ı. İ l k film , «A ç
lık», h e rk e s e a ç ık tı. A r k a d a n « S p o rc u n u n H a y a tı»
g ö ste rild i.
O g ü n e k a d a r h e rş e y y o lu n d a g itm iş ti, a m a B e le d iy e ’den g e le n b ir y a z ıd a bize v e rile n iz n in k a l d ırıld ığ ı, g ö s te riy e k a tı la n h e r k iş i için b elli b ir eğlence re s m in in a lın m a s ı g e r e k tiğ i ile ri s ü r ü lü y o rd u . B u d u ru m u d ü z e ltm e k için b u g ü n e k a d a r u ğ ra ş ıld ı a m a h e n ü z b ir so n u ç a lın a m a d ı. Ve d e r nek, h e r g ö s te rid e h e r k iş i için 1 T .L . B e le d iy e ’ye v erm ey e b u g ü n e k a d a r d e v a m e tti, h â lâ d a ed iy o r.
Bu g ö s te rile r s ıra s ın d a , tü z ü ğ e g ö re y a p ılm a s ı g e re k e n , k o n g re y ap ıld ı, e sk i Y ü rü tm e K u ru lu y e rin i y en i Y ö n etim K u ru lu ’n a b ır a k tı, ve h e rş e y a y n ı d ü zen d e s ü rü p g i t t i b u g ü n e d e k .
B U R S A S İN E M A D E R N E Ğ İ
Yz. İşi. N o tu : K a ra d e n iz T e k n ik Ü n iv e rs ite s i S i
n e m a K u lü b ü n ü n y a z ıs ı elim ize g e ç g e ç tiğ i için ö n ü m ü z d e k i s a y ıd a y a y ım la n a c a k tır .