Araştırmaya katılanların branşlarına göre Çok Yönlü Beden-Benlik İlişkileri Ölçeği puanlarının karşılaştırılması ile ilgili araştırma bulguları aşağıda Tablo 27’de verilmiştir.
Tablo 27:Araştırmaya Katılanların Branşlarına Göre Çok Yönlü Beden-Benlik İlişkileri Ölçeği Puanlarının Karşılaştırılması
Puan Spor
Branşları
N X S sd F P Anlamlı Fark
(Scheffe) Görünüş
Değerlendirme 1. Güreş 30 2. Boks 30 23.07 22.27 3.83 3.37 5, 174 2.28 0.06 - 3. Halter 30 20.37 4.04
4. Voleybol 30 21.50 3.78 5. Basketbol 30 22.20 2.93 6. Futbol 30 21.00 3.13 Görünüş
Yönelimi 1. Güreş 30 2. Boks 30 36.77 37.17 4.05 5.74 5, 174 1.31 0.26 - 3. Halter 30 35.80 7.33 4. Voleybol 30 34.87 5.43 5. Basketbol 30 37.70 4.27 6. Futbol 30 37.67 4.79 Fiziksel Yeterliliğini Değerlendirme 1. Güreş 30 23.17 4.24 5, 174 1.39 0.23 - 2. Boks 30 22.37 3.12 3. Halter 30 22.37 4.07 4. Voleybol 30 22.10 3.50 5. Basketbol 30 23.73 2.41 6. Futbol 30 21.60 3.78
Tablo 27 Devam:Araştırmaya Katılanların Branşlarına Göre Çok Yönlü Beden-Benlik İlişkileri Ölçeği Puanlarının Karşılaştırılması
Puan Spor Branşları N X S sd F P Anlamlı Fark (Scheffe) Fiziksel Yeterlilik Yönelimi 1. Güreş 30 35.13 5.00 5, 173 1.31 0.27 - 2. Boks 30 34.62 5.07 3. Halter 30 33.90 5.80 4. Voleybol 30 33.00 4.72 5. Basketbol 30 35.70 3.63 6. Futbol 30 33.73 3.99 Sağlık Değerlendirmesi 1. Güreş 30 20.77 3.01 5, 174 9.14 0.00 1-5, 2-5, 3-5, 4-5, 5-6, 2. Boks 30 21.33 2.92 3. Halter 30 21.47 2.83 4. Voleybol 30 20.20 3.11 5. Basketbol 30 24.50 2.91 6. Futbol 30 20.53 2.06
Sağlık Yönelimi 1. Güreş 30 39.67 5.47 5, 174 2.30 0.06 - 2. Boks 30 40.60 5.75 3. Halter 30 38.97 6.27 4. Voleybol 30 40.47 5.66 5. Basketbol 30 41.40 5.32 6. Futbol 30 36.90 5.94 Beden Alanlarından Doyum 1. Güreş 30 35.40 8.25 5, 174 2.91 0.02 1-5, 2-5 3-5, 4-5, 4-6 2. Boks 30 35.67 6.96 3. Halter 30 35.53 9.31 4. Voleybol 30 36.20 5.09 5. Basketbol 30 30.70 6.12 6. Futbol 30 32.40 6.34
Toplam Puan 1. Güreş 30 213.97 25.14 5, 173 1.29 0.27 - 2. Boks 30 214.24 20.94
3. Halter 30 208.40 27.36 4. Voleybol 30 208.33 20.54 5. Basketbol 30 215.93 19.60 6. Futbol 30 203.83 19.86
Tablo 27 ’de sunulan araştırmaya katılanların branşlarına göre Çok Yönlü Beden-Benlik İlişkileri Ölçeği puanlarının karşılaştırılmasına ilişkin ANOVA sonuçları incelendiğinde, “Sağlık Değerlendirmesi” [F(5,174)=9.14; P<.01] ve “Beden
Alanlarından Doyum” [F(5,174)=2.91; P<.05] boyutlarında gruplar arasında anlamlı
fark olduğu görülmektedir. Farkların kaynağını belirlemek üzere uygulanan Scheffe Testi sonuçları incelendiğinde “Sağlık Değerlendirmesi” boyutunda; güreş-basketbol, boks-basketbol, halter-basketbol, voleybol-basketbol ve basketbol-futbol farklarının anlamlı olduğu görülmektedir. “Beden Alanlarından Doyum” boyutunda ise güreş- basketbol, boks-basketbol, halter-basketbol, voleybol-basketbol ve voleybol-futbol farklarının anlamlı olduğu görülmektedir.
Bu bulgu Augestad vd., (1999)’in araştırma sonuçları ile paralellik göstermektedir. Augestad vd., (1999), spor yapan ve yapmayan bayanların fiziksel aktivitesi ile kişilik ve yeme bozuklukları arasındaki ilişkiyi incelemiş, lise düzeyinde fiziksel aktivitelere katılan bayan öğrencilerde, spor yapmayan bayanlarda, düşük sosyalite oranları, yalnızlık, stres ve anksiyete bozuklukları nedeniyle, anoreksia nervosa, bulimia nervosa ve bir hastalık olmaksızın yeme bozukluğu olduğu tespit edilmiştir.
Spor yapan bayanlarda düzenli ve dengeli beslenme alışkanlığı, zararlı alışkanlıklardan uzak durma gibi vücut sağlığı için gerekli olan her şeyi yapma daha fazla gözlenmektedir. Sporcu bayanların spor yaparak sağlık değerlerinde olumlu gelişmeler olacağının farkında olmaları onların sağlık değerlendirme özelliğinin yüksek olmasının nedenlerinden olabilir. Spor yapan bayanların yaptıkları spor branşına göre sağlık değerlendirmesi özelliğinin farklı olması, sporcu bayanların kendilerini sağlıklı hisseden, sağlığını sürekli kontrol eden bir özellik göstermelerinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Bu bulgular Ergür (1996), Yentür (2004)’ün araştırma sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Ergür (1996), çeşitli fakülte öğrencileri ile Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin bedenlerini algılama düzeyleri karşılaştırılmış ve Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin bedenlerini algılama değerlerinin diğer fakülte öğrencilerine göre yüksek olduğu, fiziksel aktiviteye katılanların katılmayanlardan daha fazla bedenlerinden hoşnut oldukları bulunmuştur.
Basketbolcu bayanların sağlık değerlendirmesi değerlerinin diğer branşlardaki bayanlara göre yüksek çıkması, basketbolcuların, sağlığını kontrol eden, nadiren hastalanan, hastalıklara karşı dayanıklı olduğunu ve fiziksel yönden sağlıklı olduğunu düşünen bireyler olduğunu göstermektedir. Basketbolcuların diğer branşlara göre sağlık değerlendirmesi özelliğinin yüksek çıkmasının nedeni, takım sporlarında, takımdan kopmamak, yedek oyuncu olmamak için, sağlığını koruma, sakatlanma riskini en aza indirme gibi faktörler etkili olabilir.
Halter branşını yapan sporcuların farklı kas yapıları, aşırı kassal yüklenme nedeniyle vücut postüründeki anormallik, güreşçilerde pek görülmez. Güreş insanın
doğuştan itibaren (yuvarlanma, boğuşma, güreş vb.) yapageldiği bir aktivitedir. Güreşte daha estetik kas görünüşü ve vücut esnekliği ön planda olabilir. Bu nedenle güreşçi bayanların görünüşü değerlendirme ortalaması halterci bayanlardan yüksek çıkmış olabilir. Voleybolcuların beden alanlarından doyum puanlarının basketbolculardan daha yüksek olması, voleybolcuların yüz, saç rengi–yapısı, alt gövde (kalçalar, bacak, uyluk), orta gövde (mide, bel), üst gövde (göğüsler, omuz, kollar), kas yapısı, ağırlık (kilo), boy, ve tüm görünüş bakımından kendilerinden memnun oldukları ve beden alanlarında doyum sağladıklarını gösterir. Basketbol branşını yapan sporcuların genel beden yapıları incelendiğinde, normalden daha uzun boy, öne eğik vücut postürü, normalden daha uzun kollar, uzun bacaklar, bacaklara oranla daha kısa üst gövde gibi faktörler toplumda ortalama bayan görüntüsünün dışında görüntü sergilemelerinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Araştırmaya katılanların branşlarına göre BEM Cinsiyet Rolü Envanteri puanlarının karşılaştırılmasına ilişkin bulgular Tablo 28’de görülmektedir.
Tablo 28:Araştırmaya Katılanların Branşlarına Göre BEM Cinsiyet Rolü Envanteri Puanlarının Karşılaştırılması
Puan Spor Yapma
Durumları N X S sd F P Anlamlı Fark (Scheffe) Kadınsılık 1. Güreş 30 107.80 19.61 5, 174 1.72 0.13 - 2. Boks 30 111.63 14.42 3. Halter 30 113.43 11.01 4. Voleybol 30 107.93 11.08 5. Basketbol 30 114.80 9.20 6. Futbol 30 105.80 20.42 Erkeksilik 1. Güreş 30 100.83 16.30 5, 174 6.41 0.00 1-5, 4-5, 5-6 2. Boks 30 105.10 11.23 3. Halter 30 107.43 13.07 4. Voleybol 30 101.63 8.88 5. Basketbol 30 115.40 8.18 6. Futbol 30 100.17 14.99 Sosyal
Kabuledilebilirlik 1. Güreş 30 2. Boks 30 94.80 94.17 13.77 12.76 5, 174 0.60 0.70 - 3. Halter 30 94.47 10.56
4. Voleybol 30 90.83 11.16 5. Basketbol 30 91.57 10.02 6. Futbol 30 93.57 11.09
Tablo 28 ’de sunulan araştırmaya katılanların branşlarına göre BEM Cinsiyet Rolü Envanteri puanlarının karşılaştırılmasına ilişkin ANOVA sonuçları incelendiğinde, sadece “Erkeksilik” alt boyutunda anlamlı fark olduğu [F(5, 174) =6.41;
P<.01], diğer boyutlardaki farkların anlamlı olmadığı görülmektedir. “Erkeksilik” boyutunda farkın kaynağını belirlemek üzere uygulanan Scheffe Testi sonucu incelendiğinde; güreş-basketbol, voleybol-basketbol ve basketbol-futbol arasındaki farkların anlamlı olduğu görülmektedir.
Bu bulgu Plaited (1995), Oglesby ve Hill (1993), Temel (1991)’in araştırma sonuçları ile paralellik göstermektedir. Plaited (1995), benlik saygısı ve cinsiyet rolü ilişkisini incelediğinde, androjen kadınların, kadınsı- erkeksi ve belirsiz cinsiyet rolü gurubunda olan kadınlardan daha yüksek benlik saygısına sahip olduklarını belirtmiştir. Benzer şekilde Oglesby ve Hill (1993), başarıları kadın sporcuların, erkek sporcuların kişilik özelliklerine yaklaşan özellik gösterdiklerini belirlemiştir. Ayrıca Temel (1991), benlik saygısı ve cinsiyet rolü üzerine yapılan bir çalışmada ise, androjen kadınların, kadınsı-erkeksi ve belirsiz cinsiyet rolü grubundaki kadınlardan daha yüksek benlik saygısına sahip olduklarını belirtmiştir.
Basketbolcu bayanların androjen ve erkeksi cinsiyet rollerinin güreş, halter, boks, voleybol, futbol branşını yapan bayanlara göre yüksek değerde olmasının nedeni olarak, farklı sosyo-kültürelve ekonomik çevrelerden gelmeleri veya takım içi rekabetin etkili olduğu söylenebilir. Ayrıca spor yapmayan bayanların kadınsılık ve belirsizlik cinsiyet rolünün yüksek olmasının nedeni, sporun getirdiği mücadele, güç, kuvvet, dayanıklılık, hırs gibi erkeklere özgü duygulardan uzak bir yaşam sürdürmelerinden kaynaklandığını söylemek mümkündür.
4.5. Bedenlerini Algılama Düzeyleri ve Cinsiyet Rolü Özellikleri İlişkisi ile İlgili