Sosyal Sigortalar Kurumunca( SSK) Uygulanan Ġdari Para Cezaları

Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), 17.07.1964 tarih ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile 17.10.1983 tarih ve 2925 sayılı Tarım ĠĢçileri Sosyal Sigortalar Kanununun uygulanmasından sorumlu olmuĢtur. 506 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeler ile gerek iĢverenlere gerekse sigortalılara farklı konularla ilgili idari para cezası uygulanırken, 2925 sayılı Kanun kapsamında ilgililere herhangi bir idari para cezası öngörülmemiĢtir.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda kaçak iĢçi çalıĢtıran iĢverenlere birtakım cezai müeyyideler uygulanacağı belirtilmiĢtir. Söz konusu kanunun

164

Mustafa Kuruca, “Sosyal Güvenlik Hukukunda Ġdari Para Cezaları” ĠSMMM Mali Çözüm

Dergisi, 2009,

http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/93malicozum/18%20mustafa%20kuruca.pdf (02.08.2014), s.247.

yürürlükte olduğu dönemlerde çok sayıda iĢverene sigortasız iĢçi çalıĢtırdıkları gerekçesiyle idari para cezası uygulanmıĢtır. ÇalıĢan iĢçilerin bakmakla yükümlü bulundukları ailelerin sosyal güvenlik haklarının ihlal edilmesinin, gerek çalıĢanlar gerekse iĢverenler nezdindeki manevi çöküntüsü, kanun koyucuların, toplumsal barıĢı zedelemeden, hem iĢverenlerin giriĢimci ruhunu kırmadan yatırımlarını devam ettirmelerini sağlayacak hem de çalıĢanların haklarının gasp edilmesini engelleyecek Ģekilde müeyyidelerin uygulanmasını amaçlamıĢtır. 165

506 sayılı Kanundaki idari para cezası uygulaması 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı, 12.05.1993 tarih ve 3910 sayılı ve 29.07.2003 tarih 4958 sayılı kanunlar ile önemli değiĢikliklere uğramıĢtır. Son olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile söz konusu kanunun idari para cezasıyla ilgili maddeleri yürürlükten kaldırılmıĢtır.

2.3.1.1 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun Ġlk Halinde Ġdari Para Cezaları

29-30-31.7.1964-1.8.1964 tarih ve 11766 ve 11779 sayılı Resmi Gazetelerde yayınlanan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun Müeyyideler baĢlıklı 140. maddesinde idari para cezaları düzenlenmiĢtir.

Söz konusu kanun maddesinin ilk halinde aynı kanunun 8. maddesinde belirtilen iĢyeri bildirgesini iĢçi çalıĢtırmaya baĢlanıldığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde bildirilmemesi, iĢyeri bildirgesi dıĢında kalan diğer yükümlülüklerin kurumca yapılacak ihtara rağmen on beĢ gün içerisinde yerine getirilmemesi halinde iĢverenler hakkında 200 liradan 5.000 liraya kadar ağır para cezası uygulanacağı hükmü yer almıĢtır.

Hizmet akdine tabi olarak iĢverenin yanında çalıĢmaya baĢlayan sigortalıların örneği kurumca hazırlanan iĢe giriĢ bildirgesi ile en geç bir ay içerisinde kuruma

165 _{Mehmet Özdemir, “506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda 4958 ve 5073 Sayılı Yasalar Ġle} Yapılan DeğiĢiklikler ve Yeni Getirilen Yükümlülükler”, SayıĢtay Dergisi, 2003, http://dergi.sayistay.gov.tr/( 04.06.2014), s. 124.

bildirilmesi gerektiği belirtilmesine rağmen bu bildirimin yasal süresi içerisinde yapılmamasından dolayı iĢverenlere herhangi bir idari para cezası öngörülmemiĢtir.

Ancak aynı kanunun Bildirilmeyen Sigortalılar Ġçin Yapılacak ĠĢlemler baĢlıklı 10. maddesinde, sigortalı çalıĢtırılmaya baĢlandığının süresi içerisinde kuruma bildirilmemesi, bildirilen sigortalıya iliĢkin iĢe giriĢ bildirgesinin sonradan verildiğinin anlaĢılması hallerinde, sigortalının maruz kaldığı iĢ kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden dolayı ilgililerin sigorta yardımlarının kurumca karĢılanacağı, ancak karĢılanan bu yardımlardan dolayı kurumun yaptığı veya ileride yapacağı her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanmıĢ ise bu gelirin belirlenen tarife üzerinden iĢverenden tanzim edileceği belirtilmiĢtir.

2.3.1.2 20.06.1987 Tarih ve 3395 Sayılı Kanun ile Yapılan DeğiĢiklikler

20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Kanun ile Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda idari para cezaları ile ilgili önemli değiĢiklikler yapılmıĢtır. Söz konusu kanun maddesinin 79. maddesiyle166 aĢağıdaki değiĢiklikler yapılmıĢtır:

 Aylık ve dört aylık sigorta primleri belgeleri ile aylık sosyal güvenlik destek primi bordrosunun verilmemesi,

 İşyeri kayıtlarının verilen prim belgelerini doğrulamaması ve işyeri kayıt ve belgelerinin ibraz edilmemesi,

 Sigortalı çalıştırılmayacağının önceden Kuruma bildirilmesi,

 Dört aylık sigorta primleri bordrosu ile varsa aylık sosyal güvenlik destek primi bordrosunun işçilerin görebilecekleri yerde asılmaması,

gibi durumlarda 506 sayılı Kanunun Müeyyideler baĢlıklı 140. maddesindeki idari para cezalarının uygulanacağı hükme bağlanmıĢtır.

166 _{Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigorta ĠĢleri Ve Primler Dairesi BaĢkanlığı‟nın 16 Nolu} Genelgesi, Sosyal Güvenlik Kurumu, Ankara 1987, s.91-92.

2.3.1.3 12.05.1993 Tarih ve 3910 Sayılı Kanun ile Yapılan DeğiĢiklikler

12.05.1993 tarih ve 3910 sayılı Kanun ile 506 sayılı Kanunun Müeyyideler baĢlıklı 140. maddesinde köklü değiĢiklikler yapılmıĢtır. Söz konusu değiĢiklikler aĢağıda belirtilmiĢtir:

 Müeyyideler olan madde başlığı Kurumca Verilecek İdari Para Cezaları

şeklinde değiştirilmiştir.

 Maktu para cezası sisteminden vazgeçilerek yürürlükte bulunan asgari ücret

tutarı üzerinden idari para cezası uygulamasına geçilmiştir.

 Sigortalı işe giriş bildirgesinin kanunda belirlenen süre içerisinde kuruma verilmesi halinde idari para cezası uygulanması öngörülmüştür.

 İşyeri kayıt ve belgelerinin ibraz edilmemesi ile ibraz edilen ancak kanunda

belirtilen şartları taşımayan kayıt ve belgelere uygulanacak geçersizlik cezalarında üst sınır limitleri işletmelerin tuttukları defter türlerine göre yeniden düzenlenmiştir.

 Çalışanlara vizite kâğıdı verilmemesi durumunda idari para cezası

uygulanması öngörülmüştür.

2.3.1.4 29.07.2003 Tarih ve 4958 Sayılı Kanun ile Yapılan DeğiĢiklikler

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda köklü değiĢiklikler yapan diğer bir kanun ise 29.07.2003 tarih ve 4958 sayılı Kanundur. Söz konusu kanun ile 506 sayılı Kanunun Kurumca Verilecek Ġdari Para Cezaları baĢlıklı 140. maddesinde köklü değiĢiklikler yapılmıĢtır. 4958 sayılı Kanunla getirilen düzenlemelerde özellikle dikkat çeken konu, iĢyeri büyüklüğünde nispeten ölçüt olan, tutulan defter türü, yeni yasa ile uygulanacak idari para cezalarında daha çok dikkate alınmıĢ ve cezalar yeni yasa ile daha adaletli bir biçimde uygulanacak Ģekilde düzenlenmiĢtir. Ayrıca defter türü kriterine göre idari para cezası uygulaması daha yaygın hale getirilmiĢtir.

4958 sayılı Kanunun 51. maddesi ile 506 sayılı Kanunun 140. maddesinde aĢağıdaki değiĢiklikler yapılmıĢtır:

 İşyeri bildirgesi ile ilgili olarak kanunda geçen “işçi çalıştırmaya

başlayacağı tarihten önce” ibaresi “en geç sigortalı çalıştırmaya başlayacağı tarih” olarak değiştirilmiş olup, söz konusu bildirgenin geç verilmesinden ötürü uygulanan

idari para cezası işverenin tutmakta olduğu defter türü dikkate alınarak yeniden düzenlenmiştir.

 İşyerinde çalışmaya başlayan sigortalının bir ay içerisinde kuruma

bildirilmesi yükümlülüğü uygulaması inşaat işleri ve yeni tescil edilen işyerleri için devam ettirilmiş, ancak inşaat dışında kalan diğer işyerleri için bildirim tarihi işe başlatılmadan önce olarak değiştirilmiştir.

 Aylık, dört aylık ve sosyal güvenlik destek primi bildirgelerinin belirtilen süre içerisinde kuruma verilmemesi nedeni, 3 asgari ücreti geçmemek üzere belgenin ek veya asıl olması ile belgenin hiç verilmemesi durumuna göre yeniden düzenlenmiştir.

 Yasal süresi içerisinde incelemeye sunulan ancak kanunun aradığı nitelikleri

taşımayan kayıt ve belgelerin her bir geçersizlik hali için, ibraz edilmemesi üzerine uygulanan miktarları aşmamak kaydıyla aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezasının uygulanacağı düzenlenmiştir.