Blog

Bloglar sosyal medyanın ilk örnekleri arasında yer almaktadır. Sahibi tarafından kurulan ve yönetilen bloglar, blog sahibinin izin vermesi durumunda kullanıcıların görüşlerini paylaşabildikleri bir özelliğe sahiptir. Tanım olarak bakıldığında ise kişi veya kuruluşların ücretsiz kişisel web sitesi oluşturmasına imkan tanıyan internet siteleri olduğu belirtilmektedir. İnternete erişebilen herkes, kendi oluşturduğu veya hazır şablonları kullanarak yayın yapabilmektedir (Aydeniz,

2013: 47). Bloglar kişisel olduklarından sadece yöneticisi tarafından kontrol edilmekte ve izin vermeleri durumunda diğer kişilerin iletişim kurmaları ve yorumlarda bulunmaları mümkün olmaktadır (GSB, 2013: 26).

Blogların genel olarak kullanımına bakıldığında belli başlı platform oluşturucu işletmeler sunucu ve bu sunucular üzerinde hazır şablonlar sunmakta, blog yayıncısı olan bireyler de bu platformlar üzerinde genellikle hazır şablonları kullanarak yayın yapmaktadır. Bu uygulama ile internet teknolojileri ile ilgili herhangi bir teknik bilgi gerekmeden her birey uzman olduğu alanda blog oluşturup yayın yapabilmektedir (Alikılıç ve Onat, 2007: 903).

2.5.2. Mikroblog

Mikrobloglar ise anlık paylaşım yapılabilen ve izin verilmesi durumunda başkalarının paylaşımlarına yorumlar yapılabilen platformlardır. Kişisel blogdan farklı olarak kurucu, denetleyici ve geliştirici kurumsal işletmelerdir (Köse ve Çal, 2012: 2). Mikrobloglara en güzel örnek günümüzde en yaygın kullanıma sahip Twitter mikroblogudur. Twitter kullanıcıları istedikleri her an mesaj (tweet) atabilmektedir (GSB, 2013: 26). Mikrobloglar dizüstü, masaüstü bilgisayarlar, tablet ve akıllı telefonlarla kullanılabilmektedir. Günümüzde mikroblogların en sık kullanıldığı cihazlar akıllı telefonlar olmuştur. Akıllı telefonlar ile istenilen her an paylaşımda bulunabildiğinden en çok ilgi gören sosyal medya platformu olmuştur (Yazıcı, 2014: 54).

2.5.3. Wiki

İşbirliğine dayalı bir iletişim aracı olan wiki’ler dinamik bir ansiklopedi olarak da ifade edilebilir. Sabit bir mimariye sahip olmayan, yazılı ve görsel belgelerin işbirliği ile üretilip paylaşıldığı bir sistem olan wiki, birçok topluluk tarafından, kolektif bazı tasarılar ve amaçlar üzerinde işbirliği yapmak, eylemde bulunmak ya da enformasyon akışının hızını artırmayı sağlamak için kullanılmaktadır. Bu özellikleriyle wiki’ler, hızlı haberleşmeyi sağladıkları gibi, merkezi olmayan ve dolayısıyla da bir ölçüde denetim dışı kalabilen yeni bir enformasyon havuzunun yaratımına da kaynaklık etmektedirler (Köse, 2014: 90-91). Kullanıcıların bilgi paylaşımına ve sınıflandırmalarına izin veren wikiler, ülke veya yöre gündemini

meşgul eden genel konular ya da belirli konular üzerinde gerçek zamanlı içerik oluşturma fırsatı sunmaktadır (Bonson vd, 2012: 125’den aktaran Balcı vd, 2013: 109). Wiikilerde kavramları birbirine bağlayan linkler sayesinde bilgiye erişim çok daha kolay olmaktadır. Wikilerin en bilinen örnekleri Wikipedia, Wikileaks, Wikia, Wikihow, Wikinews’dir. Türkiye’de çevrimiçi sözlük olarak kullanılan Ekşi Sözlük, Uludağ Sözlük, İTÜ Sözlük gibi oluşumlar da wikilerle benzer bir yapı içerisindedir (Yazıcı, 2014: 56).

2.5.4. Sosyal Ağlar

Sosyal ağ siteleri, kullanıcıların kendilerini tanıtacakları bir profil sayfası oluşturarak, arkadaşlarını, iş arkadaşlarını bu sayfaları görüntülemeye davet etmeleriyle çalışan ve kullanıcılar arasındaki iletişimin e-posta yoluyla ya da anlık mesaj gönderimiyle sağlandığı platformlardır (GSB, 2013: 26).

Sosyal ağlara ilişkin farklı tanımlara da yer verilmektedir. Kullanıcıların kişisel profil oluşturmak zorunda olduğu sosyal ağlarda, profil üzerinden açılan oturumla diğer kullanıcılarla iletişime geçilebilmektedir. Diğer kullanıcılar ile iletişim kimi zaman platform üzerinden anlık mesajla, kimi zaman da elektronik posta yoluyla olmaktadır. Kullanıcılar profillerini istedikleri kişilerle paylaşabildiği gibi ticari amaçlı kullanıcıların profilleri tüm kullanıcılara açık tutulmaktadır. Web 2.0 teknolojisi ile giderek yaygınlaşan sosyal ağlar önemli bir medya gücü haline gelmiştir. Bunun en önemli ve güçlü örneğini Amerika Başkanlık seçimlerinde Barrack Obama’nın sosyal ağları ve sosyal medyayı bir arada kullanarak yaptığı kampanya gözler önüne seriyor. Bunun yanında dünya’da başta twitter olmak üzere Facebook ve Friendfeed gibi sosyal ağları kullanarak şirketlerine maddi kazanç elde etmeyi başaran onlarca örnek de bu alanda nasıl bir güç ile karşı karşıya olduğumuzun en önemli kanıtları arasındadır (Büyükşener, 2009: 39).

Günümüzde sosyal ağların kullanımına ilişkin veriler incelendiğinde dünya nüfusunun üçte ikisinin sosyal ağ kullanıcısı olduğu ve sosyal ağlarda geçirilen toplam sürenin genel internet kullanım süresinden daha hızlı arttığı görülmektedir (Genç, 2015: 7).

Giderek artan üyeleri ile çok önemli bir iletişim platformu oluşturan sosyal ağlar, insanların kullanıcılar tarafından hazırlanan içerikleri, interaktif bir şekilde

birbirlerine iletebildikleri mikro internet siteleri olarak tanımlanırken farklı türde ve içerikte birçok sosyal ağ servislerinden söz edilmektedir (Yağmurlu, 2011: 7).

2.5.4.1. Facebook

Zuckerberg ve arkadaşları tarafından 2004 yılında kullanıma sunulan Facebook gördüğü yoğun ilgi ile bugün başlı başına bir sosyal medya platformu konumundadır. Dünya nüfusunun üçte birine ulaşan kullanıcı sayısı ile bireysel veya kurumsal amaçlı kullanılan, grupların kurularak iletişimin sağlandığı, reklam verenler için elverişli bir ortama sahip bir platform haline gelmiştir (Facebook, 2017).

Facebook platformu bireysel, grup ve sayfa olmak üzere üç türlü hesap oluşturma imkanı sunmaktadır (Bayraktutan vd, 2012: 13). Dünyadaki en popüler sosyal medya araçlarından biri olan facebook’un asıl amacı, insanların birbiriyle iletişim kurmasını ve bilgi paylaşmasını sağlamaktadır (Aygül vd, 2013: 25).

Facebook gibi sosyal paylaşım siteleri kullanıcıları için küçük dünyalar oluşturmakta ve kullanıcılarda bu küçük dünyalara ortak olabilmektedir. Facebook gibi sosyal paylaşım sitelerinin kullanımına baktığımız da bu sitelerin farklı amaçlar için kullanılabileceğini görmekteyiz. Bu siteleri fotoğraf, video yüklemek için kullanabileceğimiz gibi bilgilenmek, eğlenmek, rahatlamak gibi amaçlar için de kullanabileceğimiz görülmektedir (Karakoç ve Gülsünler, 2012: 42).

Türkiye İnternet Ölçümlemesi araştırması verileri, Facebook’un Türkiye’de en popüler sosyal medya aracı olduğunu ortaya koymaktadır (GSB, 2013: 39).

Son dönemlerde özellikle gençlerin yaygın olarak kullandığı bir sosyal medya aracı olan facebook sadece gençler tarafından değil toplumun büyük bir kesmi tarafından aktif olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Facebook sadece bireysel hesap açma imkanı değil aynı zamanda büyük gruplara (siyasi parti, kurumsal şirketler, üniversiteler, medya kuruluşları v.b.) kendi hesaplarını oluşturabilme ve buradan hedef kitle gruplarına seslenebilme imkanı da sunmaktadır. Aynı şekilde bu hedef kitle gruplarının kendi seslerini bu büyük gruplara ulaştırması açısından önemli bir sosyal medya aracı olarak karşımıza çıkmaktadır.

2.5.4.2. Twitter

Facebook kadar etkili kullanılan bir diğer sosyal medya aracı ise Twitter’dır. Aynı zamanda mikroblog platformu da olan Twitter, ulaştığı kullanıcı sayısı ile sosyal medyada başlı başına bir platform olarak anılmaktadır. Günlük 250 milyon mesaj sayısı ile sosyal medyanın hakkını veren bir uygulamaya dönüşmüştür. Twitter’da içerikler kullanıcılar tarafından oluşturulmakta ve anında tüm takipçilerine ulaşmaktadır. “En büyük sonuçlar en küçük hareketlerden doğar”; örneğin, Twitter hashtag’leri bunun en güzel örneklerinden biridir. Bu uygulama, oldukça kolaydır. Bir kelime veya kelime gurubunun (kelimler arasındaki boşluk kaldırılarak) önüne “#” işareti eklenmesiyle iletilen mesaj konu ile ilgili arama yapan insanlar için görünür hale gelir ve hashtag kullanılarak atılan bu mesajlarda ayrıca gündeme dahil olma ve gündem belirleme imkanı da yaratmaktadır (Aygül vd, 2013: 30-32).

Bir mikroblog hizmeti olan twitter, Temmuz 2009'dan itibaren 41 milyondan fazla kullanıcıya ulaşmıştır ve hızlı bir şekilde büyümeye devam etmektedir. Kullanıcılarına herhangi bir konuyla ilgili olarak 140 karakterlik sınırla tweet mesajları gönderme ve diğerlerini takip ederek tweetlerini alma imkanı sunmaktadır (Kwak vd, 591).

Sosyal medyanın bir microblog uygulaması olan Twitter’ın iletileri olarak ifade edilen “tweetler” ise kişi ve kurumların mevcut durumlarını, görüşlerini ve gerçekleştirdikleri uygulamaları aktarabildikleri takipçilerini harekete geçirici bir bileşen olma özelliği taşımaktadır (Tarhan, 2012: 83). Gençlik ve Spor Bakanlığı (2013: 26) tarafından yapılan bir araştırmada kullanıcıların 3 temel amaçla tweet attıkları ifade edilmektedir:

- Arkadaşlarıyla iletişim kurma,

- Bir bilgi arayışıyla Twitter üzerinden yapılan paylaşımlardan yararlanma, - Keyifli zaman geçirerek stresten uzaklaşma.

Web 2.0 teknolojisinin bir ürünü, sosyal ağ, mikroblog servisi olan Twitter sanatçı, siyasetçi, kanaat önderleri tarafından da sıklıkla kullanılan bir sosyal medya aracıdır. Her türlü iddia, bilgi ve söylem ilk olarak Twitter aracılığıyla paylaşılmaktadır. Geleneksel medya için de gündem oluşturan bir özelliğe sahip

olması nedeniyle tüm geleneksel medya araçları birer Twitter kullanıcısı konumuna gelmiştir. Hemen her gün mutlaka ya yazılı ya da görsel basında Twitter kaynaklı haber ve içerikle karşılaşılmaktadır. Bazen Twitter merkezli ve içerikli haberler gündem de oluşturabilmekte ve toplumda bir tartışma başlatabilmekte veya yönlendirme yapabilmektedir. Türkiye’de de hızlı bir şekilde yaygınlaşmış ve geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmış olan mikroblog sitesi Twitter aynı zamanda gündem belirleme kuramında da çokça bahsi geçen eşikbekçiliği kavramına da yeni ve farklı bir anlam kazandırmıştır. Çünkü artık Twitter habere ulaşmak için kullanılan başlıca bir araç konumunu almıştır (Güdekli, 2016: 151).

Twitter platformunun kullanımına ilişkin yapılan bir çalışma sonucuna göre internet kullananlar içinde Türkiye en fazla kullanıcıya sahip ülke konumundadır. Araştırma sonuçlarına göre internet kullanıcısı olan her üç kişiden biri Twitter kullanıcısıdır (GSB, 2013: 29).

2.5.4.3. Instagram

Diğer sosyal medya platformlarına göre daha yeni olan Instagram, fotoğraf ve video paylaşım sitesi olarak kullanılmaktadır. Kullanıcılar ağırlıklı olarak akıllı telefonları ile çektikleri fotoğraf ve videoları çeşitli düzenlemeler yaptıktan sonra Instagram’a yükleyerek paylaşmaktadır. Söz konusu içeriklere diğer kullanıcılar yorum yapabilmektedir (Yeniçıktı, 2016: 95).

Instagram’ın diğer bir özelliği de diğer sosyal medya platformları ile paylaşıma olanak tanımasıdır. Kullanıcılar Instagram’a yükledikleri içerikleri Twitter ve Facebook hesapları ile paylaşabilmektedir. Kişisel düzeyde bağlantıların kurulduğu Instagram kullanıcı sayısı 50 milyona ulaşmıştır (Aygül vd, 2013: 37).

2.5.4.4. Youtube

İnternet teknolojisinde devrim niteliğinde olan Web 2.0 algoritmasının en önemli ürünü YouTube sunduğu video paylaşım hizmeti ile milyarlarca internet kullanıcısının hizmetine sunulmuştur (Aslan, 2007:354). İlk olarak 2005 yılında hizmet vermeye başlayan YouTube bilgi paylaşımı, eğitim, olayların görüntülü kaydedilmesini amaçladığını ifade etmektedir (Youtube, 2017). YouTube sunduğu hizmetlerin diğer sosyal medya platformları üzerinden paylaşımına da izin

verdiğinden internet dünyasında kalıcı olmayı hedeflemektedir. Yüklenen videoların diğer sosyal medya platformlarından anında paylaşılarak daha büyük kitlelere ulaşmasına imkan vermesiyle bu hedefi sağlamlaştırmaktadır. Bugün gündelik yaşantı, eğitim, spor, sanat, toplumsal olaylar ve siyaset ile ilgili her türlü profesyonel, ticari ve amatör video YouTube aracılığıyla paylaşılabilmektedir (Göçoğlu, 2014: 54).

Sosyal medya platformları çeşitlendikçe daha geniş kitlelere ulaşma imkanına kavuşmuştur. Sosyal medya platformlarının kullanımına ilişkin Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından yapılan “Gençlik ve Sosyal Medya Araştırma Raporu” verilerine göre Dünya’da ve Türkiye’de lider sosyal medya araçlarının kullanıcı sayıları Tablo 2 ve Tablo 3’te gösterilmiştir (GSB, 2013: 29-39).

Tablo-2: Dünyada Lider Sosyal Medya Araçlarının Kullanıcı Sayısı Dünyada Lider Sosyal Medya Araçları Kullanıcı Sayısı

(milyon)

Facebook 818,2

Twitter 189,8

Dünyada lider sosyal medya araçlarının kullanımına bakıldığında Facebook’un kullanıcı sayısının 818,2 milyon olduğu görülmektedir. 189,8 milyon kullanıcı sayısı ile Twitter ikinci sırada yer almaktadır. Dünya da en çok kullanılan sosyal medya aracı Facebook’tur.

Tablo-3: Türkiye’de Kullanılan Sosyal Medya Mecraları Türkiye’de Lider Sosyal Medya Araçları Kullanıcı Oranı

(%)

Facebook 84,0

Twitter 32,0

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de internet kullanım oranının artmasıyla birlikte sosyal medya kullanımının gün geçtikçe yaygınlaştığı (Tablo 3) görülmektedir. En çok kullanılan sosyal medya aracı ise yüzde 84 ile Facebook olmuştur (GSB, 2013: 134).

2.6. SOSYAL MEDYA VE GELENEKSEL MEDYA ARASINDAKİ