Gençlik ve Siyasal Katılım Alanında Daha Önce Yapılmış Araştırmalar ve

Gençlerin siyasal katılım sürecinde sosyal medyanın rolünü araştıran çalışmanın bu bölümünde gençlik ve siyasal katılım üzerine yapılmış daha önceki araştırmalar ve bu araştırmaların sonuçlarına yer verilmiştir.

Gençlerin internet kullanım alışkanlıklarını araştırıran Genç Hayat vakfı tarafından yapılan bir araştırmada gençlerin interneti genellikle müzik dinlemek, sosyal ağları kullanmak (Facebook, Twitter), video izlemek, sohbet etmek gibi amaçlarla kullandığı görülmektedir (Gür vd, 2013: 36).

2013 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından 15-29 yaş arası gençlerin sosyal medya ile ilgili tutum ve davranışlarını anlamak amacıyla yapılan “Gençlik ve Sosyal Medya” konulu araştırma raporu verilerine göre; gençlerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarına bakıldığında Türkiye’de gençlerin yüzde 95,5’i sosyal medya kullanmaktadır. Cinsiyet dağılımına göre ise erkeklerin yüzde 94,7’si kadınların ise yüzde 96,2’si sosyal medyayı kullanmaktadır. Genç kadın ve genç erkeklerin sosyal medya oranlarının benzer olduğu görülmektedir (Tablo 4).

Aynı araştırma raporunda gençlerin sosyal medya kulanım şekillerine bakıldığında ise gençlerin en çok diğer kişi ve kurumların paylaşımlarını takip ettikleri ve arkadaşlarının paylaşımlarına yorum yaptıkları, sonuçlarına ulaşılmıştır. Sosyal medya kullanım amaçlarına bakıldığında gençlerin sosyal medyayı en çok eğlence (yüzde 60) ve bilgi alma/sağlama (yüzde 59) amacıyla kullandıkları tespit edilmiş ve gençlerin sosyal medyada pasif değil aktif olduğu tespit edilmiştir. Politik açıdan yaklaşıldığında ise gençlerin çoğu sosyal medyayı politik/toplumsal bir platform olarak görmekte ve sosyal medyanın kitleleri harekete geçirme gücünün olduğunu söylemektedirler (GSB, 2013: 17-18).

Tablo-4: Türkiye'de Gençlerin Sosyal Medya Kullanımı

Toplam %95,5 Kadın %96,2 Erkek %94,7 15-17 Yaş %95.1 18-24 Yaş %94.7 25-29 Yaş %96.7 Ortaöğretim ve altı %93 Yükseköğretim %97.4 Kaynak: (GSB, 2013: 56).

Eğitim durumunun da gençlerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları üzerinde etkili olduğu görülmektedir. İnternet kullanıcısı olup sosyal medyayı kullanmayan az sayıdaki gencin gerekçesi ise zaman kaybı olarak ifade edilmiştir. Gençlerin sosyal medyaya ilişkin birlikte tanımladıkları ögeler arasında ise, özgürlük, gizlilik,

güvenirlik, paylaşımcılık, dayanışma ve öğreticilik gibi ögeler yer almaktadır (GSB, 2013: 56).

Gençler sosyal medyada takip edecekleri kişileri belirlerken en çok o kişinin profilini inceleyerek karar vermektedir. Sadece kendileriyle benzer olan kişileri değil farklı düşüncelere sahip olanları da takip ettikleri görülmektedir. Özellikle ünlü kişilerin takibi daha kolay olmaktadır. Sosyal medya, gençler açısından sadece eğlence değil aynı zamanda geleneksel medyanın alternatifidir.

Gençlere göre sosyal medya aynı zamanda ana akım medya da yer verilmeyen haberlere ulaşmayı sağlamaktadır. Bunun yanında gündemi takip etme, gündem yaratma, serbest zaman geçirme, eğitim-öğretim araştırma ile kampanya ya da etkinlik başlatma konularında da gençler tarafından kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca gençlerin çoğu sosyal medyanın kitleleri harekete geçirme gücü olduğu düşüncesindedir (GSB, 2013: 17-18).

Gençlerin siyasal katılım ve siyasi tutumlarına yönelik 2014 yılında gençlik siyaset deyince nasıl algılıyor sorusundan yola çıkarak gençlerin en çok kullandıkları sosyal medya mecraları üzerinde içerik analizi yöntemi kullanılarak yapılan bir araştırma bulgularına göre “siyaset” deyince girilmiş olan bütün yazıların derlemesi yapılmış ve metinlerin içerik analizleri sonucunda gençlerin siyasete yönelik olumlu ve olumsuz düşünceleri aşağıdaki gibi kategorileştirilmiştir;

Olumsuz Düşünceler - Siyaset yalancılıktır. - Siyaset ikiyüzlülüktür. - Siyaset çıkar (para) işidir. - Siyaset kirli bir oyundur. - Siyaset sıkıcı ve boş iştir. - Siyaset tehlikelidir Olumlu Düşünceler - Siyaset her yerdedir. - Siyaset gereklidir. - Siyaset önemlidir. - Siyaset düzenleyicidir.

Araştırma sonucunda gençlerin siyasete yönelik tutumlarına bakıldığında olumlu düşünceye sahip olanların yanı sıra olumsuz düşünceye de sahip olanların olduğu görülmüştür (Tar, 2014: 515).

Sosyal ağlar aracılığıyla genç bireyler, siyasal hayata daha çok katılım sağlamaktadırlar. Özellikle 1980 sonrası gençlerin apolitik bir yapılanmaya itildikleri ve 2000’li yıllara gelindiğinde siyasetle ilişkilerinin neredeyse kopma noktasına geldiği bir dönemde, sosyal ağların gençleri tekrar siyasal hayata dâhil ettiği gerçeği gözle görülür derecede nettir. Genel olarak bakıldığında sosyal medya, siyasal katılım sağlama açısından genç seçmenler ve siyasi hayat arasında katalizör görevi üstlenmektedir. Gençler arasında yaygın olan sosyal ağlar arasında en popüler olanı Facebook, gençlerin siyasal katılımına imkan tanımakta, maliyet ve zaman tasarrufu ile gençlerin siyasal bağ kurmasını kolaylaştırmaktadır (Balcı ve Sarıtaş, 2015: 511- 515).

Bir diğer önemli sosyal medya mecrası olan Twitter ise gençler tarafından siyasi hayata yönelik düşünce ve tutumların bireysel olarak ifade edilmesi açısından Facebooktan sonra en çok kullanılan sosyal medya araçları arasında yer almaktadır. Gezi Parkı eylemlerinde oluşturulan hasgtag mesajları gündem belirleme ve aktif olarak gündeme dahil olma açısından önemli örnekler arasında yer almaktadır. Tumasjan ve arkadaşları tarafından siyasilerin ve siyasal partilerin Twitter mesajları üzerinde yapılan içerik analizi araştırması sonucunda Twitter’ın siyasi tartışmalar için de önemli bir platform olarak kullanıldığı görülmektedir. İçerik analizi yapılan mesajların parti programları, aday profilleri ve kampanyanın medya kapsamının kanıtı olarak görüldüğünü mesajların çok azının is seçmen tercihlerini yansıttığını belirtmişlerdir (Balcı vd, 2013: 134-135).

İstanbul Bilgi Üniversitesi STK Eğitim ve Araştırma Birimi tarafından 2006 yılında 15-24 yaş arası İstanbulda eğitim gören gençlerin siyasal katılımlarında eğitim ve sosyal medya ilişkisi üzerine yapılan bir araştırma raporuna göre gençlerin genel olarak siyasetle pek ilgilenmedikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırma raporuna göre gençlerin yüzde 11,7’si spor kulüplerine, yüzde 13,8’i derneklere ya da kuruluşlara üyedir. Ancak gençlerin, yüzde 74,5’inin hiçbir dernek ya da kulübe üye olmadıkları görülmektedir. Aynı araştırmada gençlerin yüzde 50’den fazlasının

politika ve siyasetle ile ya hiç ya da pek fazla ilgilenmedikleri sonucu ortaya çıkmıştır (İBÜ, 2006: 2-8).

Holt ve arkadaşları tarafından yapılan başka bir araştırmada ise, 18-74 taş arası seçmen üzerinde web tabanlı uygulanan bir alan araştırması sonucuna göre genç seçmenlerin sosyal medyayı siyasal amaçlarla daha çok kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Yaşlı seçmenlerin ise siyasal konularda bilgilere ulaşma da geleneksel medya araçlarını tercih ettikleri görülürken; siyasal ilgi düzeyi ve siyasal katılım ile yaş arasında anlamlı bir ilişkinin olduğunu tespit etmilerdir (Holt vd, 2013: 25- 29’den aktaran Balcı vd, 2013: 140).

Geleneksel anlamda siyasal katılımdan farklı olarak gençlerin fikirlerini ifade etmesi, diğer bireylerle paylaşması veya paylaşılan fikirler üzerinde kendi görüşlerini ifade etmesi katılımın göstergesidir. Mevcut yönetsel sistem veya siyasal düzene ilişkin yapılan eleştiriler de birer siyasal katılım olduğundan gençlerin siyasetin içerisinde tutulabilmeleri yönetsel kararlarda gençlere önem verilmesine bağlıdır (Gür vd, 2013: 122).

Gençlerin siyasal katılımı üzerinde internetin nekadar etkili olduğu yönünde 2004 yılındaki başkanlık seçimlerinde ABD’de bir kampanya yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda interneti en çok kullanan genç nüfusun siyasete de en fazla ilgi duyması beklendiğinden kampanya sonunda siyasete en az ilgi duyan gençlerin bile siyasete ilgi düzeylerinde artış görülmüştür (Tunçer, 2014: 499).

22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri öncesinde Konya ilindeki üniversite öğrencileri üzerinde Balcı ve Tarhan tarafından gerçekleştirilen bir araştırma bulgularına göre ise gençlerin seçim dönemlerinde interneti bilgilenme ve rehberlik amacıyla kullandıkları görülürken; siyasal katılım açısından gençler üzerinde internetin önemli bir araç olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Balcı ve Tarhan, 2007: 326- 335’den aktaran Balcı vd, 2013: 133-134).

Yukarıda örnekleri verilen araştırmalar ve bulgularına bakıldığında gençlerin sosyal medyayı aktif olarak kullandıkları söylenebilir. Gençlerin çoğunun sosyal medyayı eğlenmek, bilgi sağlamak amacıyla kullandıkları görülürken gençler tarafından yoğun olarak kullanılan sosyal medyanın gençlerin siyasal katılım sağlamasında da etkili olduğu görülmektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GENÇLERİN SİYASAL KATILIM SÜRECİNDE SOSYAL MEDYANIN ROLÜ ÜZERİNE GERÇEKLEŞTİRİLEN SAHA ARAŞTIRMASI VE BULGULARI

Bu bölümde gençlerin siyasal katılım sürecinde sosyal medyanın rolü üzerine gerçekleştirilen saha araştırması ve bulgularına yer verilmiştir. Saha araştırması İstanbul İlinde bulunan iki devlet ve iki vakıf üniversitesinde 15.06.2017-25.06.2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni İstanbul ilinde yükseköğrenim gören üniversite öğrencilerinden oluşurken, araştırma örneklemi iki devlet ve iki vakıf üniversitesinde lisans ve önlisans düzeyinde öğrenim gören gençlerden oluşmaktadır. On dört ana bölümden oluşan soru formu rastlantısal örneklem tekniği kullanılarak katılımcılara uygulanmış, ön değerlendirme sonucunda 350 anket analiz için uygun bulunmuştur. Soru formunda gençlerin sosyo-demografik özellikleri, siyasal katılım türleri, siyasal katılım düzeyleri, siyasal konulara ilgi düzeyleri, siyasal tutum özellikleri, parti/lidere bağlılık dereceleri ve siyasal katılım sağlama da sosyal medya alışkanlıklarına ilişkin sorulara yer verilmiştir.