Sosyal Belediyeciliğin Fonksiyonları

Anayasamızda sosyal belediyecilik yerini alarak sosyal devlet kuramının mahalli birimlerde tamamlayıcısı olarak görev yapmaktadır. Uzun yıllar boyunca sosyal belediyecilik anlayışı anlamını yerine getirememiş olsa da son zamanlarda Avrupa Birliği ile uyum çerçevesine önemi giderek artış göstermiştir (Akdoğan, 2006: 35).

Sosyal belediyeciliğin işlevleri sosyal kontrol, yönlendirme ve rehabilitasyon, sosyalleştirme, kılavuzluk, mobilize etme ve rehberlik etme, yatırımlar; yardım etme, gözetme ve yerel yönetimle halk iletişimi olarak belirtilebilir.

 Sosyalleşme, sosyal kontrol ve rehabilitasyon; Sosyalleşmeyi incelemek gerekirse toplumun bir parçası haline gelme; kişinin aile, okul, mesleki örgütler gibi içinde yer aldığı toplumsal kurumlarda ve yaşamakta olduğu kültürel ortamın kendisinden beklediği şekilde davranıp diğer bireylerle uyum içinde yaşamayı öğrenme süreci olarak söylenebilir (Pektaş, 2010: 14).

Yerel yönetimlerin koydukları kurallarla ve bu kurallara aykırı davranışlara karşı uyguladıkları çeşitli yaptırımların bireye sosyal beklentilere uygun davranışta bulunmaları gerekliliği doğurup, kural ve değerlerin aşılama anlamında sosyal kontrol mekanizması olarak işlev görmelerine neden olmaktadır (Pektaş, 2010: 14).

Sosyalleşmelerden uzak olmak birçok sorunu ortaya çıkarmaktadır. Sosyalleştirme işlevi yerine getirildiği zaman, sosyal kontrol mekanizması da devreye girer. Belediyeler bu çerçevede bir nevi sosyal eğitim işlevi görmektedirler. Örnek vermek gerekirse eğer; evinin bahçesinde hayvan besleyerek, yüksek sesle müzik dinleyerek veya etrafa hoş olmayan koku ve görüntü saçarak çevreyi rahatsız eden vatandaşlarla ilgilenme yetkisi cezai anlamda belediyelere ait olmaktadır (Beki, 2008: 38-39).

Yerel idareler toplumsal düzenin devamının sağlanmasına yönelik olarak bireye toplumsal beklentilere uygun davranış, kural ve değerler aşılama anlamında sosyal kontrol olarak belirtmek gerekirse; kıraathane toplantıları, halk meclisleri, kültür merkezleri, esnaf gezileri, afişler, bilgi evleri ve mahalle kütüphaneleri aracılığıyla halkla iç içe olarak, halka mesaj verip sosyal kontrol sağlayarak belediyeler halka daha yoğun olarak ilgi gösterebilmektedir (Beki, 2008: 38-39).

Devletin sosyalleştirme olgularından bireyin dışarıda kalması birçok sorunu ortaya çıkarabilmektedir. Belediyeler bu süreçte sosyal eğitim işlevi sunma çalışmalarında bulunmaktadır (Toprak ve Şata, 2009: 15).

 Mobilize etme, yönlendirme, kılavuzluk ve rehberlik etme; Toplumsal kesimlere yönelik olarak danışmanlık hizmeti verme (Tüketici danışma merkezi gibi) ve hizmet verilen birimler aracılığıyla sosyal kesimlere danışmanlık hizmeti sağlanmaktadır (Pektaş, 2010, s. 14). Bireyleri belli gün ve olaylarda çeşitli çalışmalara yönelik yönlendirme, halka sorunlarını nasıl ve hangi kurumlarla çözmeleri gerektiğine dair konularda yardımcı olma gibi işlevler belediyelerce yürütülebilmeye çalışılmaktadır (Toprak ve Şata, 2009: 15).

 Yardım etme, gözetme; Yerel idareler beldelerindeki fakir ve muhtaç vatandaşların bilgilerine kolaylıkla sahip olabilmekte, onların sosyo-ekonomik durumlarını izleyebilmekte, asgari yaşam sınırında olanlara gıda, kömür, ilaç, kırtasiye malzemesi, tekerlekli sandalye gibi yardımlar da bulunulmaktadır (Pektaş, 2010: 14).

Yoksul kesimlerde yer alan insanlara ayni veya nakdi yardımların yapılması ve bunların yerel yönetimler tarafından organize edilip düzenlenmesi, toplumda duyarlılık sahibi insanların bu anlam içerisinde yardımlaşma ve dayanışma duygularını pekiştirmesine yardımcı olmaya çalışmaktadır (Uslu, 2013: 99). Yerel yönetimler ayrıca yardımda bulunmak isteme hassasiyeti taşıyan ve maddi durumu iyi olan insanlara da imkan sunmaktadır. Ramazan aylarında verilen iftar yemekleri birçok yerel yönetim birimlerinde maddi durumu iyi vatandaşların yaptığı katkı ile gerçekleştirmeye çalışarak, kuruluşa bir yük getirmemeye çalışmakta ve sadece organizasyon hizmeti verilmesini sağlamaktadır (Beki, 2008: 38-40).Yerel yönetimler bu şekilde hizmet vererek sosyal yardımlar aracılığıyla yoksullaşmanın hafifletilmesine, geciktirilmesine, giderilmesin de katkı da bulunmaktadır.

 Yatırım; Yerel idareler halkın geçim sıkıntısını gidermeye yönelik olarak köklü tedbirler bulunmasa da kolaylaştırıcı birtakım hizmetlerde bulunmaktadırlar (Kaya, 2007: 74). İşsizliği tamamen ortadan kaldırabilecek bir altyapıya sahip olmadıkları halde işsizliği azaltacak tarzda işsiz ve işveren arasında köprü görevini üstlenecek istihdam masaları kurmak; tanzim satış mağazaları, ekmek fabrikaları, aşevleri, sığınma evleri, sağlık ocakları, mahalle kütüphaneleri gibi yatırımlar yapılarak halkın bu alandaki sosyal ve kültürel ihtiyaçlarına olanak sağlayacak durumdadırlar (Akdoğan, 2006: 44- 47).

 Yerel yönetimle halk iletişimi: Sosyal belediyecilik kapsamında yürütülen çalışmalarda yerel yönetimle halk kaynaşması önemli bir yer almaktadır. Yerel yöneticilerin çoğunun seçimle oluşması, halkla ilişkilerinin daha da incelikli üst düzey olmasını zorunlu hale gelmesini gerektirmektedir. Bu nedenle halkla ilişkilerin önemli bir yeri olan danışma masaları gibi uygulamalar, halkın istek ve taleplerinin ayrıma tabi tutulmadan kısa zamanda yerine getirilmesi ile halkın beğenisini kazanma imkanı sunmakta yardımcı olmaktadır (Özer ve Akçakaya, 2015: 327). Yerel yönetimler bu şekilde halkın sosyal ekonomik politikalar kapsamında beklentilerini de belirleyip, bu alanda gerçekleşen değişimi de yönetilerek yöneten-yönetilen ilişkisini dinamik tutmasına imkan tanımaktadır.

Halkın doğrudan şikayet ve taleplerinin alındığı birimlerin olmasıyla halkın günlük hayatta yaşadığı sıkıntılar ya da günümüzde vatandaşların yaşamış olduğu kent yaşamında değişen taleplerinin değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Mahalle toplantıları, kahve toplantıları ve sokak toplantıları halk toplantıları düzenlenmesiyle yerel yönetimler ile halk arasındaki iletişim güçlendirmeyi amaçlamaktadırlar.

Sosyal belediyecilik görüldüğü gibi, belediyelerin sosyal fonksiyonlarını arttırmakta olan ve sosyal yaşam içinde aktif hale gelmelerini sağlayan bir anlayış olarak ifade edilmektedir. Bu sosyal fonksiyonları değerlendirmek gerekirse eğer, sorunların kaynaklandığı noktadan çözülmesi gerektiği ve

halkın katılımının gerçekleşmesinden dolayı birlik ve dayanışma ruhunun pekişmesini sağlamanın gerekliliği vurgulanmıştır.