• Sonuç bulunamadı

2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1 PAZARLAMA KAVRAM

2.2. SOSYAL MEDYA

2.2.5. Sosyal Medya Araç ve Ortamları

2.2.5.2. Sosyal Ağlar

Đnternet kullanıcılarının birbirleriyle tanışması, irtibata geçmesi, içerik paylaşımı yapması, tartışma ortamı oluşturması ve ortak ilgi alanına sahip kişilerin bir araya gelebilmesi amacıyla oluşturulan internet siteleri sosyal ağ olarak tanımlanmaktadır (Bostancı, 2010: 71). Hem Türkiye’de hem de Dünya genelinde oldukça popüler olan Facebook, daha çok iş dünyasına hitap eden bir kariyer sitesi olarak ortaya çıkan Linkedin, bir arkadaşlık sitesi olan MySpace sosyal ağların en iyi örneklerindendir.

2.2.5.2.1. Facebook

Facebook, kullanıcıları için, ailesi, arkadaşları ve tanıdıkları ile hızlı bir şekilde bağlantı kurabilecekleri bir platform sağlayan sosyal ağdır. Kullanıcıların deneyimlerini özelleştirebileceği çeşitli sosyal ağlarla iletişimi destekleyen bir ara yüz görevi görmektedir. Kullanıcılar kendi kişisel tercihlerine göre kendi sayfalarını oluşturabilmekte, kendi ağlarına diğer kullanıcıları ekleyebilmekte, resimlerini, videolarını ve deneyimlerini

bu ortamda paylaşabilmektedirler (Safko, 2010: 450). Facebook kullanıcıları, yeni ilgi grupları oluşturarak ya da önceden bilinmeyen kullanıcılar tarafından oluşturulmuş olan ilgi çekici benzer alanları kullanarak arkadaşları, yakın arkadaşları ve akrabaları ile kişisel güncellemeleri ve fotoğrafları paylaşabilmekte ve oyun oynayabilmektedirler. Ayrıca bu alanlarda oluşturulmuş olan ürünler hakkında, önce diğer kullanıcıların yorumlarını okuyabilmekte ve ona göre fikir sahibi olabilmektedirler (Bruns, 2009: 20).

Đnsanların arkadaşlarıyla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal paylaşım sitesi olan Facebook, 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi, 2006 sınıfı öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştur. Daha sonra Boston civarındaki okulları da içine kapsayan Facebook, iki ay içerisindeki Ivy Ligi okullarını, ilk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm okulları bünyesinde toplamıştır. Üyelerin önceleri sadece söz konusu okulun e-posta adresiyle (.edu, .ac, uk, vb.) üye olabildiği Facebook, daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketleri alarak büyümeye devam etmiştir. 11 Eylül 2006 tarihinde ise Facebook tüm e-mail adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açılmıştır. Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler itibarıyla katılım gösterebilmektedirler (www.tr.wikipedia.org). Çok hızlı bir gelişim göstererek zamanla tüm dünyaya yayılan Facebook’un 2011 yılı itibari ile dünya üzerinde 500 milyonu aşkın kullanıcısı mevcuttur (www.sosyalmedya.co ). Türkiye ise Facebook kullanımında 21 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla 4. sırada yer almaktadır (Tablo 7’de ülkelere göre Facebook kullanıcı sayısı verilmiştir). Türkiye’de kullanıcıların büyük çoğunluğunu 18-34 yaş arasındaki insanlar oluşturmakta ve kullanıcıların %65’i erkek, %35’i ise kadın kullanıcılardan oluşmaktadır (www.slideshare.net).

Tablo 7: Ülkelere Göre Facebook Kullanıcı Sayıları

Ülke Kullanıcı Sayısı

1. Amerika Birleşik Devletleri 117.089.540

2. Đngiltere 24.191.160 3. Endonezya 23.191.440 4. Türkiye 21.412.960 5. Fransa 17.543.940 6. Đtalya 15.902.840 7. Kanada 14.440.640 8. Filipinler 12.926.160 9. Meksika 10.644.240 10. Đspanya 9.942.960 Kaynak: www.e-siber.com

Facebook sadece bireysel iletişim ve eğlence ortamı olmaktan ziyade, işletmelerin ürünlerini, markalarını ve kendilerini gösterebilecekleri bu bağlamda artan üye sayısıyla birlikte topluluk oluşturarak bunu daha geniş kitlelere duyurabilme ve tanıtma imkânı veren paha biçilmez bir pazarlama ortamıdır. Facebook ile pazarlamanın sağlayacağı en büyük değer, çok sayıda kullanıcının kendi istekleri ile verdikleri kişisel bilgiler sayesinde şeffaf iletişimleri izleme imkânı vermesidir. Maliyet anlamında ise Facebook’u pazarlama açısından kullanmanın işletmeye çok büyük bir yükü bulunmamaktadır. Pazarlama açısından en güncel biliye ulaşarak bu bilgiler ile veri tabanı oluşturmayı sağlayan Facebook, kişisel veriler sayesinde müşteri analizi yapma ve reklamları kolayca büyük bir kitleye yayma imkânı tanımaktadır (Akar, 2010a: 140–141).

2.2.5.2.2. MySpace

Online sosyal ağ uygulamalarından birisi olan MySpace, kullanıcılarına bir profil oluşturarak mevcut ilişkileri geliştirme ve yeni ilişkiler kurarken diğer kullanıcılarla etkileşim kurmaya olanak tanımaktadır. Dünya genelinde popüler bir sosyal ağ uygulaması olarak MySpace on beş farklı dilde kullanıcılarına hizmet vermektedir (Safko, 2010: 462).

2003 yılında Tom Anderson tarafından kurulan MySpace 2004 ve 2005 yıllarında büyük bir yükselişe geçse de 2008 yılında Facebook’un yükselişe geçmesi ile popülaritesini yitirmiştir ( www.webrazzi.com). Arkadaşlık ve eğlence sitesi olarak 110 milyona yakın üyesine rağmen her geçen gün üyelerini kaybeden MySpace Şubat 2010’dan bu yana yaklaşık 50 milyon kullanıcı daha kaybetmiştir (www.sosyalmedyapazarlama.com ).

2.2.5.2.3. Linkedin

Diğer sosyal ağlardan farklı olarak, kullanıcılara, kendi işleri ve profesyonel kariyerleri ile ilgili gelişimleri ve bağlantıları sağlayan, sadece iş dünyasına özel bir site olarak hizmet veren (Mayfield, 2008: 15) Linkedin, 2002 yılında Reid Hoffman tarafından kurulmuştur. 5 Mayıs 2003 yılında resmen hizmet vermeye başlayan site ilk ay sonunda 4.500 üyeye ulaşmıştır ( www.press.linkedin.com). Dünya çapında toplam da 147 milyon kullanıcıya hizmet veren (www.slideshare.net) site, Türkiye internet pazarında sessiz ve derinden büyümeye devam eden bir iş ağı olarak da Türkiye’de 530. 426 kişiye hizmet vermektedir (www.webrazzi.com).

2.2.5.3. Mikrobloglar

Web 2.0’ın son sosyal olaylarından biri olan microblogging, insanların o anda ne yaptıklarını web ortamında kısa mesajlarla yaymasına izin veren blogging ile anlık mesajlaşma arasındaki boşluğu dolduran bir uygulamadır (Passant, Hastrup, Bojars ve Breslin, 2008: 1). Mikro bloglama siteleri üyelerinin kısa mesajlar ile mesaj girişi yapabildikleri ve web siteleri linkleri, yazılar ve resimleri paylaşabildikleri sitelerdir (Odabaşı ve Odabaşı, 2010: 206). Kullanıcılar ister Twitter gibi bir mikro bloglama platformuna üye olarak mikro blog açabilecekleri gibi isterlerse çeşitli yazılımlar sayesinde kendi mikro bloglama sitelerini oluşturabilmektedirler.

Blog tutmak kullanılacak en etkili pazarlama stratejilerinden biri olarak kabul edilmesine rağmen, içerik yazarları, artık uzun blog yazılarını formatlayıp biçimlendirerek göndermek yerine, bu içeriği mikro blog gönderileri ile takviye etmeyi tercih etmektedirler.

Dünyanın herhangi bir yerinden gönderi yapma imkanı tanıyan mikro bloglar sayesinde işletmelerin göndermek istedikleri mesajlar daha öz bir şekilde hedef kitle tarafından anlaşılmaktadır (Tasner, 2011: 54).

Plurk, Spoink gibi birçok mikro bloglama sitesi mevcut olmasına rağmen özellikle Türkiye’de Twitter daha fazla öne çıkmaktadır.

2.2.5.3.1. Twitter

Özellikle iletişimi geliştirmek için oluşturulmuş bir sosyal ortam olan Twitter, aile, arkadaş ve tanıdıklar ile iletişim imkanı veren ve bağlı kalmaya yardımcı olan bir hizmettir (Safko, 2010: 538). Anında sohbet edebilme ve bağlantı kurabilme imkanı tanıyan, uygulama ve gruplardan ziyade sadece sohbetin olduğu Twitter’da, bir mesajın çok kısa bir ömrü bulunmaktadır (Stratten, 2011: 53). Başlangıçta aile bireylerinin ve iş arkadaşlarının tek bir basit soruya hızlı ve sıklıkla yanıt alıp vererek iletişim kurmaları ve bağlantıda kalmalarına yönelik bir hizmet olan Twitter, zamanla kendi vizyonunun çok ötesine geçmiştir. Artık insanlar Twitter üzerinden eski arkadaşlarını bulmakta, sevdikleri ünlülerle iletişime geçmekte, anında geribildirimler alabilmekte, yeni ürünleri tanımakta ve tanıtmaktadırlar (Tasner, 2011: 56).

Biz Stone, Evan Williams ve Jason Goldman tarafından 2006 yılında kurulan Twitter’ın 2008 yılı sonunda sadece 1,3 milyon üyesi varken 2010 yılında itibaren büyük bir yükselişe geçerek üye sayısını 200 milyonun üzerine çıkarmayı başarmıştır (www.sosmed.net). Sosyal medyada en çok tercih edilen sosyal ağ Facebook olarak gözükürken, 2009 yılı içinde üzerinde en çok tartışılan ve konuşulan sosyal ağ sitesi ise Twitter’dır (Odabaşı ve Odabaşı, 2010: 206).

Pazarlama açısından bakıldığında ise Twitter işletmelere, hedef kitle ile yakından iletişim kurma imkânı sağlarken hedef kitle istek ve ihtiyaçlarını da anlamayı kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda hedef kitleden işletmeye yönelik bilgi desteği almak açısından da bulunmaz bir iletişim kaynağıdır. Yeni ürün ya da hizmetler, reklam

kampanyaları hakkında hedef kitlenin düşüncelerini öğrenerek rakiplere göre önemli bir avantaj elde etme imkânı vermektedir (Odabaşı ve Odabaşı, 2010: 209–210). Ayrıca, hızlı, aktif ve online ortamlarda bir markanın iyileşmesine yararlı, bir platforma olarak arkadaş yorumları ve ürün değerlendirmeleri sayesinde, tüketicilerin bir markaya ait imajın büyük kısmını belirlemelerine yardımcı olmaktadır (Yaylı, Bayram ve Bayram, 2011; 10).

2.2.5.4. Wikiler

Kullanıcılara sitedeki içeriği güncelleyebilme, silebilme ya da yeni bir içerik yazabilme imkânı tanıyan internet siteleri Wiki olarak adlandırılmaktadır. Herkesin herhangi bir konu hakkında yazı yazabileceği özgür ansiklopedi Wikipedia Wikilerin en ünlüsüdür (Scott, 2009: 107). Wiki ismi Hawaii dilinde "hızlı" anlamına gelen wiki kelimesinden türetilmiştir. Đlk Wiki uygulaması, WikiWikiWeb adı altında, Ward Cunningham tarafından 1995’te oluşturulmuştur. Wikiler, yalnızca metinsel ifadelerin bulunduğu değil aynı zamanda resim, ses, video gibi medya kaynaklarının da ortama eklenebileceği dinamik yapılardır (www.tr.wikipedia.org). Bir wiki ziyaretçiler için özenle hazırlanmış bir site değildir. Bunun yerine, ziyaretçinin, web sitede sürekli değişiklik yaptığı ve işbirliği içinde devam eden bir sürece dâhil etmek istediği bir uygulamadır (Safko, 2010: 161).

2.2.5.4.1. Wikipedia

Wikipedia ya da Türkiye’deki kullanımı ile Vikipedi internetin önde gelen bilgiye ulaşma aracıdır. Web’in sosyal yapısına uygun olarak, bilginin kullanıcılar tarafından girildiği ve derlendiği bir ansiklopedi görevi gören Vikipedi, 2008 yılında 2.5 milyon yazı sayına ulaşmıştır (Odabaşı ve Odabaşı, 2010: 236). Herkesin az çok kullandığı Wikipedia, ister araştırma yapma amaçlı ister ilginç bir bilgiyi ekleme amaçlı olsun, internetteki en geniş ve en fazla tıklanan sitelerden biri haline gelmektedir. Wikipedia bugün dünya genelinde 10 milyona yakın yazı içermektedir ve internete erişimi olan herkes yazı ekleyebilmektedir (Chatfield, 2009: 25).

Pazarlama açısından Wikipedia’da bulunmak avantajlı bir seçenek olarak görülmelidir. Çünkü Wikipedia maddeleri arama motorlarında önemli bir yer tutmaktadır ve en çok ziyaret edilen ilk 10 site içerisindedir. Ayrıca Wikipedia üzerinden uzman olunan niş bir alan hakkında bir madde oluşturmak olumlu sonuçlar verebilmektedir (Scott, 2009: 108).

2.2.5.5. Podcastler

Podcasting, hem ses hem de video tabanlı önemli uygulamalara sahiptir. Geleneksel ses ve videoya göre alt yapı ve üretim açısından her ikisinden de daha ucuz bir uygulamadır (Brogan, 2010: 188). Podcasting, iPod ve Đngilizce de yayınlamak anlamına gelen “broadcast” kelimelerinden türetilmiştir. Kelime ilk kez Ben Hammersley’in 12 Şubat 2004 yılında The Guardian gazetesinde yazdığı bir makale de geçmiştir. Aslında podcast 2003 yılı Ekim ayında, Dave Winer radyo sunucusu arkadaşına mp3 dosyalarını blogundan dinleyicilerine ulaştırabilmesi için tasarlamıştır (Safko, 2010: 192). Adam Curry bir sonraki aşamada iPodder isimli bir program yazarak RSS feed yardımıyla indirilen ses dosyalarının Apple firmasının meşhur müzik çaları iPod’lara senkronize edilmesini, yani otomatik olarak aktarılmasını sağlamıştır. Podcasting bu gelişmeyle birlikte resmen ortaya çıkmıştır (www.tr.wikipedia.org ).

2.2.5.5.1. iTunes

iTunes hem Macintosh hem de Windows işletim sistemleri üzerinde çalışan dijital bir medya uygulamasıdır. iTunes, kullanıcıların organize, video ve müzik dosyalarına erişimini ve bu dosyaları çalmaların sağlamaktadır. iTunes’un başka bir büyük özelliği Internet'e bağlı olduğundan dolayı, iTunes Store üzerinden şarkı, albüm, film, televizyon şovları, podcast, sesli kitap ve diğer dijital medyayı satın alma imkânı sunmasıdır. iTunes aynı zamanda iPhone ve iPod gibi ürünler ile etkileşim için kullanılan arayüz yazılımıdır (Safko, 2010: 512).

2.2.5.6. Forumlar

Elektronik bülten sistemleri olarak başlayan forumlar, bağlantı kurmayı kolaylaştıran ve sınırsız sayıda konu hakkında fikir beyan etme imkanı veren popüler bir yöntem haline gelmişlerdir (Scott ve Jacka, 2011: 153). Đlk internet tabanlı, çevirim içi iletişim araçlarından olan forumlar, halen belirli bir konu üzerinde interaktif görüşme sağlayan araçlardan birisidir. Tüm sosyal medyada olduğu gibi, güven, katılım, iki yönlü iletişim, kullanıcı tarafından oluşturulan içerik ve ücretsiz ilgili temeline dayalı forumlar bir tartışma başlatmak, bir tavsiye almak, bir fikri paylaşmak, bir anket yapmak ya da herhangi bir konu hakkında görüşme imkânı sunmaktadırlar. Forumlar, güçlü topluluk bağları ve sadakat oluşturan, güvenilir ağ kavramlarına örnek teşkil etmektedirler. Đşletmeler ise şirket profili oluşturarak her hangi bir konu hakkında dünyanın her yerinden insanların ziyaret edeceği forumlarda, fikirleri paylaşıp, endişelere katılarak toplumla güvene dayalı bir iletişim kurmayı amaçlamaktadırlar (Safko, 2010: 119). Forumlar, ilk kullanıma başlandığı dönemde pazarlamacılar ve halkla ilişkiler profesyonelleri tarafından önemsiz ve tenha yerler olarak görülmesine rağmen artık forumları önemsememenin marka için zararlı olabileceği ve forumlara üye olarak gelişmeleri takip etmenin işletmeye kazanç sağlayabileceği bilinmektedir (Scott, 2009: 97).

Benzer Belgeler