Sosyal Ağ Siteleri

Sosyal ağlar, bireylerin sosyal ortamlar aracılığıyla diğer kişilerle ve ortak ilgi alanlarına sahip olduğu kişilerle konuştuğu, tanıştığı ve paylaştığı ortamları kapsamaktadır. Kullanıcılar için sosyal ağlar; bilgi, görüntü, ses ve video paylaşımlarının yapıldığı ortamlardan oluşmaktadır. Ayrıca bireylerin, sosyalleşme aracı konumuna da gelmiştir.

Sosyal ağ siteleri, kullanıcıların internet aracılığı ile tanıdıkları veya internet dışı tanıdıkları bireylerle bağlantı kurmasını sağlayan web siteleridir. Her kullanıcı kendi sosyal ağdaki profil içerikleri ile diğer kullanıcılara göre farklı deneyimler yaşamakta ve göstermektedir. Sosyal ağ siteleri için bireyler öncelikli olarak bir kullanıcı profili oluşturmaktadır. Bu profilin içeriğinde kullanıcının ismi, soyadı, memleketi, dini, yaşı, doğum günü, işi, eğitimi, hobileri gibi bilgileri oluşturulmaktadır. Kendisine bir profil oluşturan birey, aynı ilgi alanlarına sahip, aynı siyasi düşünceyi benimsemiş, aynı sektörde çalışan veya aynı okullarda okuyan da mezun olan gibi benzerlik özelliklerle birbirleriyle bağlantı kurabilmektedirler (İşlek, 2012: 51).

Sosyal ağların geniş kitlelere seslenmesi, seslenilen kitlenin belirli özelliklerine de ulaşıla bilinmesi ve bu kitleler ile benzer zamanalar içerisinde çift yönlü iletişimlerde kurulabilmesi sosyal ağ sitelerinin (Facebook, Instagram, Twitter, Google Plus, Linkedin, Xing, Acedemia. Edu, Myspace, Friendster, SixDegress gibi) değerini

64

arttırmaktadır. Bu nedenlerde kurumların, markalama çalışmaları açısından sosyal ağları tercih etmelerinde büyük bir etken olmaktadır (Tosun, 2017: 646).

2.5.1.1. Facebook

2004 yılında Mark Zuckerberg ve arkadaşları tarafından kurulan Facebook sosyal ağı, başlarda yalnızca Harvard öğrencileri ile sınırlandırılmışken zaman içinde önce diğer kolej, üniversite ve liselere sonra da küresel düzeyde herkese açık hale getirilmiştir (Köseoğlu, 2012: 63). Facebook tüketicilerin sanal ortamlarda birlikte zaman geçirebilecekleri, paylaşımlarda bulunabilecekleri ve birlikte eğlenebilecekleri bir platformdur. Zamanla bilinirliliği daha da artması nedeniyle genç nüfusun kullanmayı tercih etmesinin yanında orta yaşlı kesiminde aktif olmaya başlamıştır. Esnek ve kolay kullanıma sahip olan ve çok fazla tercih edilen bu ağ yazılımı ile dünya üzerinde birçok kurum kurumsal Facebook sayfası bulunmaktadır. Facebook’un bireyler tarafından kullanımının alışkanlık haline geldiği, daha çok var olan arkadaşlıkların sürdürülmesini sağlayan bir araç olarak kullanıldığı, kullanıcının kişisel bilgilerini kendi kontrolü ölçüsünde paylaşabildiğine inandığı ve bu mecrada kendi paylaşımlarının yanı sıra arkadaşlarını da takip etme durumu ön plana çıkmıştır (İşman ve Albayrak, 2014: 130).

2018’in ilk çeyreğinde Facebook en çok kullanılan sosyal medya ağı olma özelliğini devam ettirmektedir. Dünya nüfusunun yüzde 28,5’inin aktif olarak kullandığı Facebook'un toplam kullanıcı sayısı 2 milyar 167 milyona ulaşmıştır. Türkiye’de nüfusun yüzde 53'ü olan 41 milyon 478 bin 300 kişi Facebook kullanmaktadır (https://www.sabah.com.tr/teknoloji/2018/03/19/dunyada-3-milyar-190-bin-kisi-sosyal-medya-kullaniyor).

Facebook aracılığıyla kullanıcılar, zengin çeşitliliğe sahip çoklu bir ortam sağlanmakta, diğer sitelerle bağlantı kurarak paylaşım yapmanın kolay olması, grup, etkinlik ve uygulama gibi seçenekler sunarak geniş topluluklarla iletişim kurulabilmesi, online ve çevrimdışı sohbet imkânı sağlaması, çeşitli oyunların çalışabilmesi için mobil cihazlarda destek sağlayan bir altyapıya sahip olması, görselliğinin olması ve kullanım kolaylığından dolayı her yaş grubu tarafından tercih edilmesine neden olmuştur (İşman ve Albayrak, 2014: 131).

65 2.5.1.2. Instagram

Instagram anlık anlamına gelen İngilizce “instant” kelimesi ile telgraf anlamına gelen İngilizce “telegram” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. 2010 yılında kurulan ve 2012 yılında Facebook tarafından satın alınmıştır. Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından kurulan ve eskinin Polaroid’i ile dijitalin efektlerini bir araya getiren, akıllı telefonlar için geliştirilmiş bir sosyal ağ platformudur. İlk yıllarda sadece IOS üzerinden ücretsiz olarak kullanılmaya başlanan Instagram, 2012 yılında Android işletim sistemine sahip akıllı telefonlarda da kullanılmaya başlanmıştır (Çetinkaya ve Özdemir, 2014: 590-591).

Sosyal medya ağları arasında en uluslararası olan Intagram’ın bugün toplam kullanıcı sayısının yüzde 38,2’sini 13-24 yaş grubundaki genç nüfus oluşturmaktadır. 2018 Ocak ayı verilerine göre bu yaş grubunda olan Instagram kullanıcı sayısı toplamda 306 milyon ulaşmıştır. Facebook ve Instagram kullanıcılarının yaş grupları göz önünde bulundurulduğunda, Instagram gençlerin daha çok kullandığı bir platform haline gelirken Facebook'un yaş ortalamasının arttığı gözlenmiştir. Bu durum ise Facebook'un artık genç kişiler tarafından kullanılmadığı ve Instagram’a geçildiği izlenimi meydana gelmiştir. Hal böyle olunca Türkiye nüfusun da yüzde 46'sı olan 37 milyon 411 bin 800

kişi Instagram kullanmaktadır

(https://www.sabah.com.tr/teknoloji/2018/03/19/dunyada-3-milyar-190-bin-kisi-sosyal-medya-kullaniyor).

Instagram kullanıcıya sunduğu imkânlar ve geniş kullanıcı sayısından dolayı kurumların/markaların aktif olarak faaliyet gösterdiği değerli bir ağ olmuştur. Çünkü markalar bir fotoğraf ya da video paylaşımıyla hem ürünlerinin özelliklerini direk tüketicilere eş zamanlı ulaştırırken aynı zamanda hızlı bir şekilde geri dönüşte almaktadır. Markalar Instagramı pazarlama alanında ürünlerinin tanıtımını buradan yapmakta ve geniş kitleler tarafından farkındalık oluşturmaya çalışmaktadır. Ek olarak her geçen gün kendini geliştiren Instagram 15sn video paylaşımlarıyla, boomerang ve superzoom yakın çekim gibi özellikleriyle de alt yapısını genişletmiştir (Aslan ve Ünlü, 2016: 49).

Instagram bir fotoğraf ve video paylaşım platformu olmasının yanı sıra kullanıcıların akıllı telefon uygulaması yoluyla fotoğraflara dijital filtrelerden bir seçim uygulandıktan

66

sonra fotoğrafların paylaşılmasını ya da alınmasına imkân veren bir sosyal ağ sitesidir.

Ayrıca bu fotoğrafların Facebook, Twitter gibi sosyal ağ sitelerinde de kolayca entegre olmasını sağlamaktadır. Instagram bireylerin çevresindeki kişilerin bu sosyal ağa dâhil olduklarını göstererek bu sosyal ağ üzerinden bu kişilerle iletişim kurulmasına olanak tanımaktadır. Fotoğrafların beğenilmesi ve yorum bırakılması da Instagram’ın önemli özellikleri ayrısında olmaktadır. Ayrıca etiketleme ve konum paylaşma özelliği sayesinde fotoğraflar sınıflandırılabilmekte ve sosyal ortamda daha kolay erişilebilir hale getirilmesi sağlanmaktadır (Yeniçıktı, 2016: 95-96).

Instagram’daki kullanıcı profili bu mecrayı diğer sosyal ağlardan farklılaştıran önemli bir noktayı gözler önüne sermektedir. Instagram, görsel ve duygusal çekiciliğinden dolayı blog, Twitter gibi diğer sosyal ağlardan farklı olmaktadır. Kullanıcılar paylaştıkları, fotoğraf ve kısa videolarla birer anlatıcı durumundadır. Paylaşımlarında sistemli bir bütünlük sağlanmaktadır. Her paylaşımın kendi içinde farklı bir hikâyesi bulunmaktadır. Markalar kendilerine ait hesapları; ürün ve hizmetlerini duyurmak, bilgi vermek ve reklam kampanyaları için kullanmaktadır. Genellikle kurumlar ve/veya markalar tüketicileri web sayfalarına ve ürünlerini satın alabilecekleri diğer sayfalara yönlendirmek ve onlarla diyaloğa geçebilmek amacıyla Instagram’ı tercih etmektedir.

Instagram’da bulunan markalı hesaplar, internetteki iletişim sürecinde zorla araya giren nitelikte olmamaktadır. Kullanıcıların gönüllü olarak seçtiği bir iletişimin sürecinin parçasıdır (Öztürk ve Şener ve Süher, 2016: 360-361).

Diğer sosyal ağlara nazaran Instagram’ın daha dinamik ve farklı yapıda tüketicilere seslendiğini ifade etmektedir. Instagram’ın genç kitleler tarafından daha aktif olarak tercih edilmektedir. Son yıllarda uygulama üzerinden farklı faaliyetlerin gerçekleştirilmesine de aracılık etmektedir. Daha fazla tüketiciye ulaşmak ve onları bir arada toplamak için ‘hashtag’ yoluyla instagram sanal bir buluşma platformu haline gelmiştir. Fotoğraf paylaşımın yapılmasına ek olarak takip edilen diğer kullanıcıların paylaşımlarının beğenilmesi ve yorum yapılması özelliği de bulunmaktadır. Bu sayede çok fazla kişi takip edilerek bir etkileşim sağlanmaktadır (Çetinkaya ve Özdemir, 2014:

591-592).

67 2.5.1.3. Twitter

Twitter 2016 yılının Mart ayında San Francisco Podcast Firması tarafından kurulmuştur.

Genel amacı bireylerin günlük hayatlarında yaşadıkları, duydukları, düşündükleri, hissettikleri ve deneyimledikleri şeylerden paylaşılabilir bulduklarını sosyal ağ ortamında diğer kullanıcılar ile paylaşma olanağı sunmaktadır. Twitter internet erişimi olan herkese açık bir sosyal platformdur. Diğer sosyal ağlardan ayıra temel özellik kullanıcıların kendilerini 140 kelime ile ifade edebilmesidir. Her an her yerde anlık durum paylaşımı yapılmaktadır. Twitter reklam, pazarlama, tanıtım ve eğitim ortamı olarak da kullanılabilmekte ve bu durum onu salt iletişim mecrası olmaktan sıyırıp, ekonomi-politik ve kültürel bir alanda taşımaktadır (Altunay, 2010: 36).

Twitter’ın erişebilirliği ve kullanım kolaylığı, onun başarısına arttırmaktadır.

Bilgisayarlar dışında cep telefonlarıyla da kullanılması bireyin hemen, her yerde istediği kişiyle etkileşimde bulunması imkânını yaratmıştır. Twitter’ın aktif işlevleri şunlardır;

Tweetlemek ve ek içerik sağlamak, öteki kullanıcıları anma, öteki kullanıcılarla direkt mesajlaşabilmektir. Twitter’ın pasif işlevleri; arama, öteki kullanıcıları izlemek, retweet ve ek içerik sağlama olarak belirtilebilir (Özer, 2017: 42). Genel olarak, mikro blog olarak da bilinen Twitter’ın Ocak 2018 verilerine göre dünyada aktif Twitter kullanıcı sayısı 330 milyona ulaşmıştır. Türkiye’de 29 milyon 278 bin 800 kişi tarafından Twitter kullanılmaktadır (https://www.sabah.com.tr/teknoloji/2018/03/19/dunyada-3-milyar-190-bin-kisi-sosyal-medya-kullaniyor).