Sorunlar ve Olanaklar

77

Şekil 4.38 Mehmet Maden'e ait geleneksel konut (Orijinal,2019)

78

masraflarının yüksek olması sebebiyle her geçen gün daha fazla zarar görmektedir. Bu sebepler ile çalışma alanında yıkılarak yok olma tehlikesi bulunan yapılar bulunmaktadır (Şekil 4.39). Terk edilerek, gerekli bakımları yapılmayan konutlar geleneksel konut mimarisinin çalışma alanında devamlılığı açısından sorun oluşturmaktadır.

Şekil 4.39 Kalecik kent merkezinde bakımsızlık sonucu zarara uğrayan konutlar (Orijinal, 2019)

Ahşap, taş ya da toprak gibi doğal yapı malzemeleri ile inşa edilen geleneksel yapıları tehdit eden faktörlerden birisi de iklim koşullarıdır. Kullanılan malzemelerin yapısı itibari ile yapılarda güneş, rüzgar, don, yağmur ve kar etkisiyle yapısal bozulmalar yaşanmaktadır. Olumsuz hava koşulları ve bakımsız kalması sebebi ile zarar gören ve çökme tehlikesi bulunan yapılar alanın güvenliği açısından da tehlike oluşturmaktadır (Şekil 4.40).

79

Şekil 4.40 Kalecik tarihi kent merkezinde bulunan ve restorasyon/rehabilitasyon gerektiren yapılar (Orijinal, 2019)

Tarihi kent merkezinde bulunan yapılarda, yapım ve bakım masraflarının yüksek olması sebebi ile geleneksel doku ile uyumlu olmayan, görsel bütünlüğü olumsuz etkileyen yanlış müdahaleler de bulunmaktadır. Yapı cephelerinde meydana gelen bozulmalar, yapının su ve rüzgar almasının önüne geçmek ve cephede oluşan açıklıkları kapatmak amacıyla sac plakalar ile kullanılmıştır. Yapıların tahrip olan cephelerine yapılan bu müdahaleler işlevsel olarak yapı sahiplerine fayda sağlamasına rağmen geleneksel konut mimarisinin bütünlüğünde olumsuz etki oluşturmaktadır. Ayrıca araştırma alanında inşa edilmiş ancak cephe sıva ve boya imalatları tamamlanmayan konutlar da alanın görsel bütünlüğü açısından olumsuz etki oluşturmaktadır. Şekil 4.41’de araştırma alanında görsel bütünlüğü olumsuz etkileyen müdahale ve durumlardan görünümler verilmiştir.

80

Şekil 4.41 Kalecik tarihi kent merkezinde görsel bütünlüğü olumsuz etkileyen

müdahale ve durumlar (Orijinal, 2019)

Zamanın yıpratıcı etkisi yapılarda olduğu kadar meydanlarda ve sokaklarda da görülmektedir. Yapısı itibari ile dar ve kıvrımlı olan sokaklar genel olarak kilit parke taş ile kaplıdır. Araştırma alanının eski bir yerleşim alanı olması sokaklarda kullanılan yapı malzemelerinde de bozulmalara sebep olmuştur. Bazı sokaklarda yoğun kullanımın ve yağış sularının etkisi ile kilit parke taşlarda bozulmalar meydana gelmiş ve yollar toprak malzemenin kilit parke taşlarda oluşan boşluklara taşınmasıyla çamurlu ve bozuk bir hal almıştır. Kaplama malzemesi sebebi ile bozuk olan bu yollar hem kullanıcılar açısından sorun oluşturmakta hem de alanın görsel bütünlüğü için olumsuz etki oluşturmaktadır.

Kalenin eteklerinde eğimli bir alanda bulunan ve araştırma alanında tarihi kent merkezi ile ilçe merkezini birbirine bağlayan merdivenler andezit taş kaplıdır. Ancak imalat hataları sebebi ile bugün tahrip olan ve kaplama malzemesinin altında olması gereken dolgu malzemesinin bulunmadığı bu basamaklar, kullanıcıların güvenliği açısından tehlike oluşturmaktadır. Ayrıca bozulan ya da alt yapı problemleri sebebi ile kazılan yolların tadilatı ya hiç yapılmamış ya da geleneksel dokuya uyum sağlamayan, geçici

81

yöntemler kullanılarak asfalt kaplama yapılmıştır. Ortaya çıkan yamalı görüntü ise sokaklarda görsel bütünlük açısından olumsuz etki oluşturmaktadır. şekil 4.42’de araştırma alanında tadilat gerektiren ve yanlış yöntemler ile tadilatı yapılan yollar gösterilmektedir.

Şekil 4.42 Çalışma alanında tadilat gerektiren ve asfalt kaplama ile tadilatı yapılan yollar (Orijinal, 2019)

Tarihi kent merkezinde geçmişte semt pazarının da kurulduğu eski pazar yeri meydanı, eski yerleşim merkezindeki tek açık ve yeşil alandır. Geçmişte yoğun olarak kullanılan bu meydan bugün sadece mahalle sakinlerinin kullandığı bir alan halini almıştır. Ayrıca bu tarihi alana sonradan yapılan ve geleneksel dokuyla uyumu olmayan dört katlı bina yerleşimin genel görümüne de zarar vermektedir (Şekil 4.43).

Şekil 4.43 Eski pazar yerine yapılan bina (Orijinal, 2019)

82

Eski dönemlerde ticaretin yoğun olarak yapıldığı tarihi kent merkezinde bulunan ve geleneksel dokunun parçası olan tarihi dükkanlar bugün kullanılmaz durumdadır. Eski ve yeni ilçe merkezini birbirine bağlayan yol üzerinde bulunan ve geleneksel mahalle kültürünü yansıtan bu dükkanlar zaman içinde yok olma tehlikesi altındadır.

Kültürel peyzaj alanlarındaki doğal ve kültürel unsurların uyumlu ve bakımlı olması görsel açıdan bütünlük sağlamaktadır. Geleneksel dokuda yer alan ev bahçeleri genel olarak bakımsız ve atıl durumdadır. Yerleşim alanındaki sokak tabelaları, aydınlatma elemanları ve elektrik direkleri de geleneksel yerleşimin dokusuna uygun nitelikte değildir. Ayrıca belirli bir malzeme ve ebat standartları olmayan, renk ve malzeme özellikleri ile görsel bütünlük sağlamayan bu donatı elemanları alanın tarihi değerini vurgulamak ve gelen ziyaretçileri yönlendirmek konusunda da yetersiz kalmaktadır.

Yapıların çatı ve balkonlarına yerleştirilen televizyon antenleri, beton elektrik direkleri ve yerleşimi kuşatan elektrik kabloları yerleşimin siluetine zarar veren unsurlardandır (Şekil 4.44).

Şekil 4.44 Eski yerleşim alanında uyumlu olmayan donatılar (Orijinal, 2019)

Yerleşim alanında parsellerin küçük, sokakların dar ve kıvrımlı olması otopark alanlarının yetersizliğine sebep olmaktadır. Ayrıca alt yapının da eski ve yetersiz olması sebebi ile yağış sonrası su baskınları ve kanalizasyon problemleri yaşanmaktadır.

83

Araştırma alanı olan Kalecik tarihi kent merkezinde korunması gereken geleneksel doku ve çok sayıda tescilli kültür varlığı olmasına rağmen, gelen ziyaretçilerin dinlenip zaman geçirebileceği bir tesis ya da ziyaretçi merkezi bulunmamaktadır. Ayrıca zengin bir kültüre sahip olan Kalecik’in yöresel lezzetlerinin, el emeği yöresel ürünlerinin sergilenip, tanıtılabileceği bir merkez de mevcut değildir. Bu sebeple evlerde üretilen yöresel ürünlerin gelen ziyaretçilere tanıtılıp, pazarlanabileceği imkanlar bulunmadığından, sahip olunan bu kültür de zamanla unutulma noktasına gelmektedir.

Dünya ölçeğinde tanınan üzüm yetiştiriciliği ve şarap kültürünün yanında, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış coğrafyaya ve kaybedilmemesi gereken bir kültüre sahip olan ilçenin tanıtımı konusunda da eksiklikler bulunmaktadır.

Çalışma alanında tehdit oluşturan ve yaşam kalitesini düşüren sorunlar geleneksel dokunun tahribe uğramış olması, kültür varlıkları ve korunması gereken alanlar için koruma çalışmalarının yetersiz kalması, nüfusun azalması, açık ve yeşil alanların yetersizliği, ticari faaliyetlerin sona ermesi, alt yapının eskimesi ve otopark alanlarının yetersiz olması şeklinde özetlenmektedir.

Çizelge 4.4’te çalışma alanının potansiyelini belirlemek amacı ile yapılan SWOT analizi verilmiştir. Yapılan SWOT analizi ile çalışma alanının sahip olduğu doğal ve kültürel peyzaj özelliklerinin mevcut durumu tanımlanarak oluşturulmuştur. Yapılan bu analiz ile elde edilen sonuçlar doğrultusunda, çalışma alanının güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditleri de ortaya koyularak, alanın iç ve dış olanakları tespit edilmeye çalışılmıştır.

SWOT analizi çevresel faktörlerin detaylı bir biçimde incelenerek güçlü yönler ve fırsatlardan faydalanılabileceği, zayıf yönlerin güçlü yönlere dönüştürülebileceği, tehditlerin ise güçlü yönler ile bütünleştirilerek fırsatlara dönüştürülebileceği stratejilerin geliştirilmesi için fayda sağlamaktadır. Yapılan bu analizde literatür araştırmaları, alanın sahip olduğu doğal ve kültürel peyzaj özellikleri, arazi çalışmaları, yerinde yapılan gözlemler, ilgili kurumlar ve yerel halk ile yapılan görüşmelerde elde edilen veriler kullanılmıştır.

84

Çizelge 4.4 Çalışma alanına ait SWOT analizi (Orijinal, 2019)

Güçlü Yönler Zayıf Yönler Fırsatlar Tehditler

- Yerleşimin Ankara, Çankırı ve Kırıkkale illerine yakın olması -Güçlü bir tarihsel gelişime ve kültür birikimine sahip olması

- Çok sayıda korunması gereken taşınmaz kültür varlığına sahip olması - Kültür birikiminin alana yansımış olması - Geleneksel konut mimarisine sahip kentsel dokuya sahip olması

- Tarihi kent merkezinin ilçe merkezine yakın ve yaşayan bir merkez olması - İlçenin doğa, tarım ve kültür turizmi için uygun olanaklar sunması

- Tarımsal ürün çeşitliliğinin olması - Yöresel yemek çeşitliliğinin olması

- Tarihi kent

merkezindeki geleneksel dokunun ekonomik kaygılar ve bilinçsiz kullanım nedeni ile tahrip olması

- Doğal ve kültürel değerlerin korunmasında eksiklikler olması - Koruma ve yatırım planlarının yetersiz olması

- Alanın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin tanıtımında eksiklikler olması - Çeşitli turizm olanaklarının değerlendirilememiş olması ve turizm konusunda farkındalık düzeyinin düşük olması -Yapılan fiziki iyileştirme

müdahalelerinin yanlış yöntemlerle yapılması - Gelen ziyaretçilerin sosyal ve kültürel etkinliklerde bulunabilecekleri tesislerin bulunmaması - Alanda üretilen geleneksel ürünlerin sürekliliğinin sağlanması ve tanıtılması konusunda gerekli bilincin

gelişmemesi - Teknik altyapı

sorunlarının bulunması - Açık ve yeşil

alanların yetersiz ve bakımsız olması

- Dünya’da ve Türkiye’de, doğal ve kültürel değerlere odaklı turizm faaliyetlerine ilginin artmış olması - Uluslararası öneme sahip Kalecik Karası Üzümü’nün yörede yetişiyor olması

- Alanın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin çekim merkezi haline getirilebilecek olması - Alanın kültürel miras niteliğinde olması

- Tarihi kent merkezinde bulunan sivil mimarlık örneklerinin restoran, butik otel, kültür ve eğitim merkezi gibi işlevlendirme potansiyellerinin olması

- Geliştirilerek pazarlanabilecek yöresel ürün çeşitliliğinin fazla olması

- Bölgenin tarihinde yeri olan zanaatların yeniden canlandırılabilir olması

-Alanın sahip olduğu potansiyelin farkında olunmaması - Tarihi kent merkezinde bulunan geleneksel yapıların yok olma ve yanlış müdahalelerle kimliğini kaybetme riskinin olması - Sürdürülebilir koruma planı ve stratejisinin geliştirilmemiş olması

- Halkın koruma ve tanıtma konusunda yeterli bilinç ve bilgiye sahip olmaması - Konutların tahribatı, bakımsızlığı ve ticari faaliyetlerin azalması sebebiyle nüfusun hızla azalması

85

Yapılan SWOT analizi ile alanın potansiyelini belirleyen doğal ve kültürel değerlerin iç ve dış durum analizi yapılarak 9 adet güçlü yön, 10 adet zayıf yön, 7 adet fırsat ve 5 adet tehdit faktörüne ulaşılmıştır. İç durum analizi ile alanın güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek amacıyla doğal, ekonomik, sosyal ve kültürel yapının sahip olduğu avantajlar, özgün özellikler, kaynaklar, çeşitlilikler, iyileştirilmesi gereken durumlar, dezavantajlar, eksiklikler ve sorunlar dikkate alınmıştır. Fırsat ve tehditlerin belirlenmesinde ise çevresel dış faktörlerin oluşturduğu fırsatlar, sahip olunan değerler ve engel oluşturan durumlar kullanılmıştır.

Yapılan bu analiz ile;

Alanın coğrafi konumunun Ankara, Çankırı ve Kırıkkale’ye yakın olması ile ulaşım konusunda avantajlı bir konumda olduğu,

Alanın güçlü bir tarihi geçmiş ve zengin bir kültüre sahip olduğu,

Taşınmaz kültür varlıkları ve geleneksel konut mimarisi ile alanın kimlik değerinin olduğu,

İlçenin kırsal bir ilçe olması ve tarımsal ürün çeşitliliğinin fazla olduğu ve bu durumun ilçeye ekonomik katkı sağlayabileceği,

Alanın uluslararası öneme sahip Kalecik Karası Üzümü’ne ve yan ürünlerine sahip olmasının ilçenin ekonomik gelir elde etmesi ve tanıtılmasında fayda sağlayabileceği,

Dünya’da ve Türkiye’de doğa ve kültür turizmine olan talebin artması, ilçenin sahip olduğu doğal ve kültürel değerlere olan ilginin artmasını sağlayabilecek olması,

Alanın tarihinde yeri olan zanaatların ilçeye fayda sağlayacak şekilde tekrar canlandırılabilir olması,

Tarihi kent merkezinde nüfusun azalması, geleneksel konut mimarisinin korunması ve ekonomik faaliyetlerin azalması sorunlarını beraberinde getirdiği, Alanın sahip olduğu potansiyellerin göz ardı edilerek koruma ve tanıtım eksikliklerinin olduğu,

Tarihi kent merkezinde bulunan geleneksel dokunun yanlış müdahaleler ve bilinçsiz kullanım ile alanın kimliğini kaybetme riskinin olduğu,

86

Alanın sahip olduğu doğal, kültürel ve turizm olanaklarının kullanılamıyor olduğu,

Yeşil alanların yetersiz olması ve teknik altyapı sorunlarının, tarihi kent merkezinde yaşam kalitesini düşürdüğü,

İlçe genelinde ve özellikle tarihi kent merkezinde turizm alt yapısının zayıf olması, ziyaretçilerin sosyal ve kültürel faaliyetlerde bulunabileceği tesislerin olmaması, bilgilendirme ve yönlendirme konusunda eksikliklerin olması alanın tanıtımında ve turizm faaliyetlerinin artmasında bir engel oluşturduğu saptanmıştır.

87