Bu çalışma; İstanbul metropolitan kentin en büyük sorunlarından biri olan araç ve yaya trafiğine olumlu yönde ivme kazandırabilecek dikey bahçelerin etkilerini araştırmak, dikey bahçelerin bu yöndeki büyük sorunu küçültebileceğini ispatlamak ve kent silüetinin süreç içinde azaldığı yeşil dokuyu günümüz mimarisine ve yapılaşmasına paralellik göstererek kent insanın daha kaliteli bir yaşam sunmak amacını taşımaktadır. Ayrıca dikey bahçe uygulamalarında hangi tasarım ilke ve öğelerinin; araç ve yaya trafiğinde olumlu etki yapacağını ortaya çıkarmayı hedeflemektir. İstanbul kentindeki yaya ve araç trafiğinin yoğun kullanılan alanları (Taksim, Bakırköy, Kadıköy, Ümraniye, Ataşehir, Üsküdar, Levent, Sarıyer) seçilmiştir(TÜBİK’ten tespit edildi)). Yaya trafiği için 164 kişiye, araç trafiği için 152 kişiye olmak üzere toplam 316 anket çalışması uygulanmıştır. Katılımcılara net ifadelerle sözlü olarak anket çalışması hakkında bilgi verilmesine rağmen; sosyal hayat, dikkatsizlik ve aceleci davranışlar yüzünden anket cevaplamaları şekillenmiştir. Hemen her konuda yapılan anket çalışmalarının zorluğu bu anket çalışmasında da yer almıştır. Anket çalışmalarında; katılımcıların beklentileri yönünde yapılmayan uygulamalar; çalışmalar çevreye zarar verdikleri konusunda ortak görüş birliğine varılmıştır. Anket çalışmalarındaki soruların uzun ve detaylı olmasına rağmen insanların hevesle cevaplaması dikey bahçelere olan ilginin yüksek olduğunu göstermektedir. Yaya trafiği anketine katılan kullanıcılara rahatlatan / dinlendiren renkler, gerginleştiren renkler, yaya bölgelerini kullanım saatlerini, dikey bahçelerini bilgisini, çevresindeki dikey bahçelerini ne sıklıkta gördüklerini, dikey bahçelerin yeterli olup olmadığı, dikey bahçelerin ne gibi duygular uyandırdığını, dikey bahçelerin çevreye katkılarını ve gösterilen 10 farklı görselin 12 peyzaj tasarım ve ilkelerine göre değerlendirilmesi ve puanlandırılması istenilmiştir. Araç trafiği anketine katılanlara rahatlatan/dinlendiren renkler, gerginleştiren renkler, araç trafiğindeki kullanım zamanlarını, günlük ulaşımlarını hangi araç ile sağladıklarını, taşıt kazası yapıp yapmadıklarını, taşıt kazası neden olan sebeplerini, dikey bahçelerin farkında olup olmadığı, dikey bahçelerin nasıl bulduklarını, dikey bahçelerin yeterli olup olmadığını, dikey bahçelerin ne gibi faydalarının olduğu ve gösterilen 10 farklı
görselin 12 peyzaj tasarım ve ilkelerine göre değerlendirilmesi ve puanlandırılması istenilmiştir. Peyzajda kullanılan bitkiler; nerelerde kullanılırsa kullanılsın mutlaka amacına uygun olmalıdır. Bitkilerin renklerine, uygulanacak alanlara, formuna, dokusuna, estetik özelliklerine göre yani peyzaj tasarım ilkeleri ve öğelerine bakılarak tasarlanmalıdır. Ancak o zaman dikey bahçelerde estetik ve fonksiyonelik bir arada olur ve amacını yansıtır. İstanbul kenti ülkemizde “metropolitan” tanımı içerisine girmektedir. Bu tanımlama İstanbul kentine özgünlük, elitlik, kültürel ve tarihsel açısından zenginlik getirse de günlük yaşantıda bazı sorunlara sebebiyet vermektedir. Bu sorunlardan en önemlisi; trafik konusu birinci sırada yer almaktadır. Trafik konusu;hem araç trafiği hem yaya trafiği olarak boy göstermektedir. Ayrıca kent insanı sosyal ve kültürel yaşam karmaşıklığında, içinde bulunduğu çevrenin yanlış ve dengesiz yapılaşmanın farkındadır. Bu “farkındalığı” azaltmak için etrafında ve yaşantısında peyzaj bütünselliğini görerek çözmek istemektedir. Dikey bahçeler estetik bir peyzaj ifadesi verse de aslında fonksiyonelliği yönünde yüksek etkilere sahip bir peyzaj tasarım bütünlüğüdür. Özellikle amacını ortaya çıkarabilecek konumlarda kullanıldığında bu bahçe türleri daha fazla popüleritesini arttıracaktır. Ayrıca tabanda fazla yer kaplamaması özellikle metropolitan kentlerde daha fazla tercih edilecektir.
Kent yaşamın içersinde yatay düzlemde yeşil alanlarının az olması insanların dikey yüzeylerdeki yeşil alanlara dikkatini çekmiştir. Dikey bahçe tasarım aşamasında öncelikle; bulunduğu yerin iklimsel, ekolojik, sosyolojik ve kültürel yapısını taşıyacak unsurlar bulundurmalıdır. Uygulaması tasarlanan her dikey bahçe amaca hitap etmelidir. Dikey bahçelerin kullanıldığı ortamdaki kullanıcılara(insanlar, hayvanlar, bitkiler), ekolojiye katkı sağlamalıdır. Peyzaj tasarım kritelerinin hedef alındığı dikey bahçe çalışmaları her zaman çevreye olumlu etki bırakmaktadır. Günümüzde İnsanlara doğayı hatırlatan, sevdiren, huzur veren dikey bahçeler; daha çok kötü görüntüleri gizlemek amacıyla tercih edilmiştir. Dikey bahçeler; avm’lerde, köprü alt-üst geçitlerde, meydanlarda, caddelerde ve yollarda sıkça kullanılmalıdır.
Yaya trafiği yoğun olan bölgelerde yapılacak dikey bahçelerde kullanılacak malzemeler (bitki, ahşap, taş, su, heykel..) doku (örneğin; büyük küçük parçalar kullanmak,daha pütürlü veya daha yağlı ürünler tercih etmek), renk (örneğin tercih edilen malzemelerin rengi mavi-beyaz ve yeşilin her tonu ağırlıkta kullanılmalı,kırmızı-siyah ve turuncu renklerden kaçınılmalı), form (örneğin; geometrik şekillerle yapılan tasarım dikkat çekicilik sağlanmalı), uyum (tasarım bulunduğu çevreye uyumlu olmalıdır), vurgu
(uygulanacak tasarım ile verilmek istenen etki doğru orantıda olmalı), ritmik (tasarımda kullanılan şekil ve görseller birbirini takip etmeli) ve sade ( insanların gözlerini yormayacak tasarımlar tercih edilmeli) olmalıdır. İnsanların göz hizasında (veya 2-2,5 boyunda) yapılan dikey bahçeler tercih edilmelidir. Kent insanı zamanının çoğunu araç trafiğinde geçirmektedir. Bu nedenle bu bölgelerde kullanılacak dikey bahçeler kullanıcıları yönlendirmeli, rahatlatmalı, huzur vermeli, uyarıda bulunmalıdır. Araç trafiğinin yoğun geçtiği bölgelerde; tasarım süresince kullanılan malzemeler(bitki, taş, ahşap, heykel) çeşitli olmalı, bakımı kolay olmalı, dikkat çekmelidir. Uygulama öncesinde; tasarım ilkeleri tekrar kontrol edilmelidir. Doku ( kullanılana malzemelerin farklı ebatları, farklı yüzeyleri ve farklı yapıları tercih edilmeli), Çizgi (Tüm tasarım oluşumlarının temeli olup, peyzaj tasarımında bütün fikirler bir proje düzeni içerisinde çizgilerle ifade edilmeli) Renk ( mavi-yeşil-beyaz renkli malzemelerle oluşturulan tasarımlar yapılmalı, kırmızı-kahverengi-turuncu-siyah gibi renklerden kaçınılmalı veya en az olacak şekilde kullanılmalı) Form (tasarım şeklini belirgin ve bütünsel olmalı), Uyum (bulundukları çevreyle hitap etmeli), Vurgu (yapılacak her tasarım vurguyu ifade etmeli), Ritmik (Yapılan çalışma birbirini takip eden desen, model ve hatta olmalı) öğeleri hedef alınmalıdır. Trafiğin yoğun geçtiği bölgelerde kullanılacak dikey bahçeler araç kullanıcılara yön vermeli, dikkat çeken yol durumlarını işaretlerle göstermeli, sürücüleri yaz mevsiminde rahatlatmalı, stresini azaltmalı (dikey bahçe tasarımına su öğesi eklenmeli, güneş ışığını yansıtmayan malzemeler kullanılmalı, gölgelik oluşturabilecek malzemelerle araçlara ve araç kullanıcılarına mola verdiklerinde dinlendirmeli) kış mevsiminde ise araçların kar, rüzgar (Dikey bahçe tasarım içerisine yerleştirilen rüzgar panelleri yapılarak rüzgarın şiddetini azaltmalı)durumlarına karşı korunmalıdır. Taşıt trafiğin diğer sorunlarından biriside gün boyunca oluşan gürültü kirliliğidir. Gürültü kirliliğini azaltabilecek malzemelerle yapılan dikey bahçe tasarımları kullanılacak alanlarda daha etkili olacaktır.
Dikey bahçeler maliyeti yüksek yapı malzemelerinden oluşmaktadır. Bu nedenle günümüz şartlarında lüks peyzaj bahçeleri olarak anılmaktadır. Oysaki kullanım yerlerine göre dikey bahçe malzemelerinin (yer örtücü bitkiler, ahşap malzemeler, yerli çakıl taş, deniz kumu ile yapılan döşeme) çok çeşidini kullanmak, konstrüksiyonu farklılaştırmak (çelik veya ahşap bitki saksılıkları oluşturmak) ve bazı özel yerlerde reklam panolarıyla (meydanlarda konut reklamları sunmak-taşıt güzergahın olduğu yerlerde araba reklamları sunmak) maliyet düşürülebilir. Dikey bahçeler gündüz
kullanımda etkili olduğu kadargece kullanımlarında da etkili olmalıdır. Mutlaka tasarım içerisine, çevresine yerleştirilen aydınlatma elemanları ile akşam ve gece kullanımında etkili olmalı ve enerji tasarrufu sağlanmalıdır. Gündüz güneş enerjisini depolayan aydınlatma malzemeleri seçilerek gece aydınlatmadaki enerji için kullanılmalıdır. Yapılacak tüm dikey bahçeleri sürdürülebilir olmalı ve ekolojiye katkıda bulunmalıdır.