Sonuçların Karşılaştırılması

Ana çözümde en yüksek ağırlığa sahip kriter olarak biyogaz potansiyeli (0,33), deprem tehlikesi (0,23) ve arazi maliyeti (0,16) kriterleri alınmıştır. Ana çözüm için Çizelge 5.13.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.22.’de verilmiştir.

Çizelge 5.22.’de verilen çözüm sonuçları incelendiğinde biyogaz potansiyeli yüksek, deprem tehlikesi ve arazi maliyeti düşük olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlarda yer aldığı görülmektedir. Ana çözümde TOPSIS, AHS-PROMETHEE ve AHS-VIKOR çözüm sıralamalarının ilk 5 sıralarında genellikle Konya, Diyarbakır, Erzurum, İzmir ve Ankara illeri bulunmaktadır. Bu illerden Konya ili biyogaz potansiyelinin yüksek (166.505.021), deprem tehlikesinin düşük (0,13) ve arazi maliyetinin düşük (1,64) olması nedeniyle ilk sıralarda yer almaktadır. Sıralamaların ilk 5 sıralarında yer alan Diyarbakır, Erzurum, İzmir ve Ankara illeri Konya ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle senaryoda elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

132

Ayrıca Çizelge 5.22. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Kocaeli, Artvin, Sakarya ve Bartın illerinin genellikle çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili biyogaz potansiyeli düşük (2.510.299), deprem tehlikesi yüksek (0,60), arazi maliyetinin yüksek (12,47), bölgesel teşvik oranı düşük (2), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır. Yalova ilini takip eden Kocaeli, Artvin, Sakarya ve Bartın illerinin de Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutalı olduğu söylenebilir.

133

Çizelge 5.22. Büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi AHS-TOPSIS, AHS- PROMETHEE, AHS-VIKOR sonuç karşılaştırması 26 Trabzon Mardin Denizli 67 Osmaniye Karaman Zonguldak 27 Bursa Ankara K.maraş 68 Erzincan Isparta Hakkari 33 Kırklareli Adıyaman Bursa 74 Zonguldak Zonguldak Bilecik 34 Malatya Kastamonu Çanakkale 75 Düzce Kocaeli Erzincan

134 Senaryo 1 Sonuçları:

Senaryo 1’de biyogaz potansiyeli (0,31) temel kriter olarak kabul edilmiş ve arazi maliyetinin (0,25) ağırlığı arttırılmıştır. Senaryo 1 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.23’de verilmiştir.

Çizelge 5.23.’de verilen çözüm sonuçları incelendiğinde biyogaz potansiyeli yüksek ve arazi maliyeti düşük olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda AHS-TOPSIS, AHS-PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuçlarının ilk 5 sıralarında genellikle Diyarbakır, Erzurum, Kars, Ağrı ve Şanlıurfa illeri yer almaktadır. Bu illerden Diyarbakır ili biyogaz potansiyelinin yüksek (106.501.047), arazi maliyetinin düşük (1,33), bölgesel teşvik oranının yüksek (9), deprem tehlikesinin düşük (0,14), personel maliyetinin düşük (0,13) ve istihdam sağlama oranının yüksek (9,40) olması nedeniyle senaryo çözüm sonuçlarında ilk sıralarda yer almaktadır. Diyarbakır ilini takip eden Erzurum, Kars, Ağrı ve Şanlıurfa illerinin de Diyarbakır iline benzer özelliklere sahip olması nedeniyle elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.23. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Kocaeli, Artvin, Bartın ve Sakarya illerinin çoğunlukla çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili biyogaz potansiyeli düşük (2.510.299), arazi maliyetinin yüksek (12,47), bölgesel teşvik oranı düşük (2), deprem tehlikesi yüksek (0,60), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle sıralamalarda genellikle son sırada yer almaktadır.

Yalova ilini takip eden Kocaeli, Artvin, Bartın ve Sakarya illerinin de Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

135

Çizelge 5.23. Senaryo 1 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması 14 Gaziantep Aksaray Afyon 55 Tunceli Erzincan Kırklareli 15 Afyon Samsun Aydın 56 Siirt Gümüşhane Bayburt

136 Senaryo 2 Sonuçları:

Senaryo 2’de biyogaz potansiyeli (0,32) temel kriter olarak kabul edilmiş ve bölgesel teşvik kriterinin (0,23) ağırlığı arttırılmıştır. Senaryo 2 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.24’de verilmiştir.

Çizelge 5.24.’de verilen çözüm sonuçları incelendiğinde biyogaz potansiyeli ve bölgesel teşvik oranı yüksek olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda TOPSIS, PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuç sıralamalarında ilk 5 sıralarda genellikle Diyarbakır, Erzurum, Kars, Ağrı ve Şanlıurfa illeri yer almaktadır. Bu illerden Diyarbakır ili biyogaz potansiyelinin yüksek (106.501.047), bölgesel teşvik oranının yüksek (9), arazi maliyetinin düşük (1,33), deprem tehlikesinin düşük (0,14), personel maliyetinin düşük (0,13) ve istihdam sağlama oranının yüksek (9,40) olması nedeniyle 1. sırada yer almaktadır. Diyarbakır ilini takip eden Erzurum, Kars, Ağrı ve Şanlıurfa illerinin de Diyarbakır ili ile benzer özelliklere sahip olması nedeniyle bu senaryoda elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.24. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Kocaeli, Artvin, Bartın ve İstanbul illerinin çoğunlukla sonuç sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili bölgesel teşvik oranı düşük (2), deprem tehlikesi yüksek (0,60), biyogaz potansiyeli düşük (2.510.299), arazi maliyetinin yüksek (12,47), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır. Yalova ilini takip eden Kocaeli, Artvin, Bartın ve İstanbul illerinin de Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

137

Çizelge 5.24. Senaryo 2 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması

138 Senaryo 3 Sonuçları:

Senaryo 3’de biyogaz potansiyeli (0,33) temel kriter olarak kabul edilmiş ve enerji tüketimi (0,23) ağırlığı arttırılmıştır. Senaryo 3 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.25’de verilmiştir.

Çizelge 5.25.’de verilen çözüm sonuçları incelendiğinde biyogaz potansiyeli ve enerji tüketimi yüksek olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda AHS-TOPSIS, AHS-PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuçlarının ilk 5 sıralarında genellikle İzmir, Konya, Diyarbakır ve Ankara illeri yer almaktadır. Bu illerden İzmir ili biyogaz potansiyelinin yüksek (137.795.041), enerji tüketimi yüksek (1.178.641,74), arazi maliyeti düşük (2,62), sıcaklık oranı yüksek (17,90) ve istihdam sağlama oranı yüksek (13,80) olması nedeniyle 1. sırada yer almaktadır. İzmir ilini takip eden Konya, Diyarbakır ve Ankara illeri İzmir iline benzer özellikler taşıması nedeniyle elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.25. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Artvin, Bartın, Hakkari ve Rize illerinin çoğunlukla çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili biyogaz potansiyeli düşük (2.510.299), enerji tüketiminin düşük (58.810,24), arazi maliyetinin yüksek (12,47), bölgesel teşvik oranı düşük (2), deprem tehlikesi yüksek (0,60), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır. Yalova ilini takip eden Artvin, Bartın, Hakkari ve Rize illerinin de Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

139

Çizelge 5.25. Senaryo 3 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması

140 Senaryo 4 Sonuçları:

Senaryo 4’te biyogaz potansiyeli (0,20) ağırlığı azaltılmış ve deprem tehlikesinin (0,38) kriter ağırlığı arttırılarak temel kriter olarak alınmıştır. Senaryo 4 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.26’da verilmiştir.

Çizelge 5.26.’da verilen çözüm sonuçları incelendiğinde deprem tehlikesi düşük ve biyogaz potansiyeli yüksek olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda TOPSIS, PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuçlarının ilk 5 sıralarında genellikle Diyarbakır, Konya, Şanlıurfa, Ankara ve Kars illeri yer almaktadır. Bu illerden Diyarbakır ili; deprem tehlikesinin düşük (0,14), biyogaz potansiyelinin yüksek (106.501.047), arazi maliyetinin düşük (1,33), bölgesel teşvik oranının yüksek (9), personel maliyetinin düşük (0,13) ve istihdam sağlama oranının yüksek (9,40) olması nedeniyle 1. sırada yer almaktadır. Çözüm sonuç sıralamalarının genellikle ilk 5 sırasında yer alan Konya, Şanlıurfa, Ankara ve Kars illeri Diyarbakır iline benzer özellikler taşımaktadır. Ancak Konya ve Ankara illerinin sıralamaların ilk 5 sırasında yer alan diğer illere göre bölgesel teşvik oranının çok daha düşük fakat biyogaz potansiyellerinin çok yüksek olması ve arazi maliyetlerinin düşük olması ve bu kriterlerin ağırlıklarının bölgesel teşvik kriterinin ağırlığından daha yüksek olması nedeniyle bu iller ilk sıralarda yer almaktadırlar. Bu nedenle senaryoda elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.26 incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Kocaeli, Sakarya ve Bolu illerinin çoğunlukla çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili deprem tehlikesinin yüksek (0,60), biyogaz potansiyelinin düşük (2.510.299), arazi maliyetinin yüksek (12,47), bölgesel teşvik oranının düşük (2), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır. Yalova ilini takip eden Kocaeli, Sakarya ve Bolu illerinin de Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

141

Çizelge 5.26. Senaryo 4 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması 39 Kastamonu Kastamonu Çanakkale 80 Kocaeli Artvin Sakarya 40 Tokat Kütahya Şırnak 81 Yalova Yalova Kocaeli 41 Bursa Niğde Bayburt

142 Senaryo 5 Sonuçları:

Senaryo 5’de biyogaz potansiyeli (0,23) ağırlığı azaltılmış ve arazi maliyetinin (0,33) kriter ağırlığı arttırılarak temel kriter olarak alınmıştır. Senaryo 5 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.27.’de verilmiştir.

Çizelge 5.27. incelendiğinde arazi maliyeti düşük ve biyogaz potansiyeli yüksek olan illerin sıralamada daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda AHS-TOPSIS, AHS-PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuçlarının ilk 5 sıralarında genellikle Diyarbakır, Erzurum, Kars, Konya ve İzmir illeri yer almaktadır. Bu illerden Diyarbakır ili arazi maliyetinin düşük (1,33), biyogaz potansiyelinin yüksek (106.501.047), bölgesel teşvik oranının yüksek (9), deprem tehlikesinin düşük (0,14), istihdam sağlama oranının yüksek (9,40) ve personel maliyetinin düşük (0,13) olması nedeniyle 1. sırada yer almaktadır.

Diyarbakır ilini takip eden Erzurum, Kars, Konya ve İzmir illeri Diyarbakır iline benzer özellikler taşımaktadır. Ancak Konya ve İzmir illerinin ilk 5’de yer alan diğer illere göre bölgesel teşvik oranı çok daha düşük fakat biyogaz potansiyellerinin çok yüksek olması ve arazi maliyetleri düşük olması nedeniyle ilk sıralarda yer almaktadırlar. Bu nedenle senaryoda elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.27. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Kocaeli, Yalova, Artvin, Bartın ve Sakarya illerinin genellikle çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Kocaeli ili arazi maliyetinin yüksek (15,25), biyogaz potansiyelinin düşük (20.996.422), bölgesel teşvik oranının düşük (1), deprem tehlikesinin yüksek (0,68), istihdam sağlama oranının düşük (2,08) ve personel maliyetinin yüksek (0,63) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır.

Kocaeli ilini takip eden Yalova, Artvin, Bartın ve Sakarya illerinin de Kocaeli ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

143

Çizelge 5.27. Senaryo 5 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması

144 Senaryo 6 Sonuçları:

Senaryo 6’da biyogaz potansiyeli (0,15) ağırlığı azaltılmış, bölgesel teşvik (0,33) ve deprem tehlikesinin (0,23) kriterlerinin ağırlıkları arttırılmıştır. Senaryo 6 için Çizelge 5.15.’de verilen kriter ağırlıkları kullanılarak elde edilen çözüm sonuçları Çizelge 5.28.’de verilmiştir.

Çizelge 5.28.’de verilen çözüm sonuçları incelendiğinde bölgesel teşvik oranı yüksek, deprem tehlikesi düşük ve biyogaz potansiyeli yüksek olan illerin sıralamalarda daha öncelikli konumlara geldiği görülmektedir. Bu senaryoda AHS-TOPSIS, AHS-PROMETHEE ve AHS-VIKOR yöntemleriyle elde edilen çözüm sonuçlarının ilk 4 sırasında aynı iller yer almıştır. Bu illerden Diyarbakır ili bölgesel teşvik oranının yüksek (9), deprem tehlikesinin düşük (0,14), biyogaz potansiyelinin yüksek (106.501.047), arazi maliyetinin düşük (1,33), personel maliyetinin düşük (0,13) ve istihdam sağlama oranının yüksek (9,40) olması nedeniyle 1. sırada yer almaktadır. Diyarbakır ilini ilk 4’te Şanlıurfa, Kars ve Ağrı illeri takip etmektedir. Bu illerin de Diyarbakır ili ile benzer özelliklere sahip olması nedeniyle bu senaryoda elde edilen sonuçlar tutarlıdır.

Ayrıca Çizelge 5.28. incelendiğinde sonuç sıralamalarında Yalova, Kocaeli, Bolu ve Muğla illerinin çoğunlukla çözüm sıralamalarının son 5 sıralarında yer aldığı görülmektedir. Bu illerden Yalova ili bölgesel teşvik oranı düşük (2), deprem tehlikesi yüksek (0,60), biyogaz potansiyeli düşük (2.510.299), arazi maliyetinin yüksek (12,47), personel maliyetinin yüksek (0,59) ve istihdam sağlama oranının düşük (2,08) olması nedeniyle son sıralarda yer almaktadır. Yalova ilini Kocaeli, Bolu ve Muğla illeri takip etmektedir. Bu illerinde Yalova ili ile benzer özellikler taşıması nedeniyle de bu senaryoda elde edilen sonuçların tutarlı olduğu söylenebilir.

145

Çizelge 5.28. Senaryo 6 büyükbaş gübresi kaynaklı tesis yer seçimi sonuç karşılaştırması 1 Diyarbakır Diyarbakır Diyarbakır 42 Kırıkkale Bayburt Elazığ 2 Şanlıurfa Şanlıurfa Şanlıurfa 43 Trabzon Mersin Kütahya

146

Büyükbaş hayvan gübresi kaynaklı biyogaz tesis yer seçimi için Çizelge 5.22., Çizelge 5.23., Çizelge 5.24. ve Çizelge 5.25., Çizelge 5.26, Çizelge 5.27, Çizelge 5.28’de elde edilen çözüm sonuçları incelendiğinde, bölgesel teşvik kriterinin ağırlığının artması durumunda destek oranının daha yüksek olduğu Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’ndeki illerin sonuç sıralamalarında daha öncelikli konumlara geçtiği, enerji tüketimi kriterinin ağırlığının artması durumunda ise enerji tüketimi yüksek olan büyükşehirlerin sonuç sıralamalarında daha öncelikli konumlara geçtiği görülmektedir. Ayrıca deprem tehlikesi kriterinin ağırlığının artması durumunda deprem tehlikesinin daha düşük olduğu illerin sonuç sıralamalarında daha öncelikli konuma geçtiği ve arazi maliyeti kriterinin ağırlığının artması durumunda ise arazi maliyetinin daha düşük olduğu şehirlerin sonuç sıralamalarında daha öncelikli konuma geçtiği de görülmektedir. Biyogaz üretim potansiyeli kriter ağırlığının ilk 3 senaryoda ana kriter olarak kabul edilmesi ve diğer 3 senaryoda da yüksek ağırlıktaki kriterler arasında yer alması nedeniyle sıralamalarda, temelde biyogaz üretim potansiyeli yüksek olan iller öncelikli konumdadır.

Öncelik sıralamasında genellikle son sıralarda yer alan Yalova, Artvin, Kocaeli ve Bartın illeri biyogaz üretim potansiyellerinin diğer illere göre görece daha düşüktür.

Ayrıca bu illerden, Yalova ilinin deprem tehlikesinin yüksek, arazi maliyetinin yüksek, personel maliyetinin görece yüksek ve enerji tüketiminin düşük olması, Artvin ilinin personel maliyetinin görece yüksek, arazi maliyetinin yüksek ve enerji tüketiminin düşük olması, Kocaeli ilinin deprem tehlikesinin yüksek, personel maliyetinin yüksek ve arazi maliyetinin yüksek olması ve Bartın ilinin de personel maliyetinin yüksek ve arazi maliyetinin yüksek olması gibi nedenlerden dolayı sıralamada son sıralarda yer almasında etkili olduğu düşünülmektedir.