Biyokütle ve Biyogaz Potansiyelinin Belirlenmesine Yönelik Yapılan Çalışmalar Çalışmalar

üçüncü aşamada, biyokütle kaynaklı kurulabilecek santrallar için tesis yer seçimi çalışmaları incelenmiştir. Ayrıca dördüncü aşamada da, biyokütle kaynakları ve biyogaz konusunda yapılan diğer çalışmalar incelenmiştir.

4.1. Biyokütle ve Biyogaz Potansiyelinin Belirlenmesine Yönelik Yapılan Çalışmalar

Koçer ve Ünlü (2007), Doğu Anadolu bölgesinde yaptıkları çalışmada bitkisel biyokütle kaynaklarından tahıllar, baklagiller, endüstriyel bitkiler, yağlı tohumlar ve yumru bitkilerinden elde edilebilecek kuru biyokütle miktarlarını belirlemişlerdir. Bu miktarları kullanarak da bölgedeki bitkisel kaynaklı biyokütlenin ortalama ısıl değerini hesaplamışlardır.

Gümüşçü ve Uyanık (2010), Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 1500 büyükbaşlık bir tesiste günlük oluşabilecek maksimum ve minimum gübre miktarları belirlenmiştir. Belirlenen miktarlar üzerinden elde edilebilecek biyogaz miktarı, biyogazın elektrik enerjisi eşdeğeri ile TL olarak getirisi ve elde edilebilecek biyogübre miktarı ile biyogübrenin TL olarak getirisi her iki durum içinde hesaplanmıştır.

Kurt ve Koçer (2010), Malatya ili ilçelerinde yaptıkları çalışmada tahılların, baklagillerin, endüstriyel bitkilerin ve yumru bitkilerin ekilen alanlarını dikkate alarak yıllık elde edilecek kuru biyokütle miktarını belirlemişlerdir. Kuru biyokütle miktarı üzerinden elde edilebilecek biyokütlenin ısıl değerini belirlemişlerdir.

79

Karaj vd. (2010), Arnavutluk’ta biyokütle kaynaklarını incelemiş ve bu kaynaklardan elde edilebilecek elektrik enerjisi potansiyelini değerlendirmişlerdir. Çalışmada ülkenin ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisinin %45 inin biyokütleden elde edilebileceği sonucuna ulaşmışlardır.

Yokuş (2011), tez çalışmasında Sivas ili hayvan varlığına göre elde edilebilecek yaş atık miktarını belirlemiştir. Yaş atık miktarı üzerinden de elde edilebilir kuru atık miktarı ve biyogaz eşdeğerini belirlemiştir.

Avcıoğlu ve Türker (2012), Türkiye’de hayvansal atıklardan biyogaz üretimi üzerine çalışmışlardır. Çalışmada kuru madde oranı ve bulunabilirlik oranı gibi çeşitli kriterleri dikkate alarak illerin biyogaz miktarlarını hesaplamış ve atık miktarına göre harita oluşturmuşlardır.

Altıkat ve Çelik (2012), Iğdır ili ve ilçelerinde 2010 yılı TÜİK verilerini dikkate alarak hayvan tür ve sayılarına göre elde edilebilecek atık miktarını hesaplamışlardır.

Atık miktarı hesaplamasına hayvanların ahırda kalma sürelerine bağlı olarak kullanılabilir atık miktarı oranlarını da dahil etmişlerdir. Atık miktarından elde edilebilecek biyogaz miktarını belirlemişlerdir. Çalışma sonunda da Doğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye için de hesaplanan hayvansal atık kaynaklı biyogaz miktarı sonuçlarını karşılaştırmışlardır.

Topal ve Topal (2012), tarafından yapılan çalışma ile Afyonkarahisar ili ilçelerinde 2006-2010 yıllarında baklagiller, endüstriyel bitkiler, tahıllar, yem bitkileri, yağlı tohumlar ve yumru bitkiler gibi bitkisel biyokütle kaynaklarından elde edilebilecek enerji potansiyeli belirlenmiştir.

Koçar vd. (2013), çalışmalarında İzmir ilinin bitkisel ve hayvansal kaynaklı biyokütle potansiyelini değerlendirmişlerdir. Ayrıca çalışmalarında, kurulabilecek bir yerli tesis için İzmir’in sanayi yapısı analiz edilmiş ve sanayi yapısının yerli tesis kurulumu için yeterli olduğu fakat bilgi yönünden eksiklikler olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

80

Dalkılıç ve Uğurlu (2013), tavuk atıklarından biyogaz üretimi üzerine dünyada ve Türkiye’de yapılan çalışmaları incelemişlerdir. Çalışma sonucunda Türkiye’de yapılan çalışmaların sadece tavuk artıklarının biyogaz üretim potansiyelini belirlemeye yönelik olduğunu, dünyadaki çalışmalarınsa biyogaz üretim miktarını arttırma ve daha verimli üretim yöntemleri üzerine olduğunu görmüşlerdir.

Baran vd. (2013), geleceğin akıllı şebekeleri için kentsel katı atıklardan elektrik üretimi üzerine çalışmışlardır. Çalışmada 2010 yılı kentsel katı atık verilerini dikkate alarak üretilebilecek elektrik enerjisi miktarını hesaplamışlardır.

Shi vd. (2013), Çin’in mevcut bahçe atıklarını türlerine ve bulundukları bölgelere göre belirlemişlerdir. Belirlenen bu atıklardan elde edilebilecek biyokütle enerji miktarları ve elektrik enerjisi eşdeğerini hesaplamışlardır. Çalışma sonucunda bahçe atıklarından elde edilebilecek enerji miktarının Çin’in 2008 yılı enerji tüketiminin

%20,7 sine eşit olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Avcıoğlu vd. (2013), Türkiye’de illere göre 2009 yılı TÜİK tavukçuluk verilerini kullanarak et ve yumurta tavukçuluğu sektöründen elde edilen atık miktarlarını ve atıklardan elde edilebilecek biyogaz potansiyelini belirlemişlerdir. Biyogaz miktarının hesaplanmasında, tavuk cinsine göre kullanılabilir atık oranını ve katı madde oranını dikkate almışlardır.

Tekeli (2014), tez çalışmasında Türkiye’de biyogaz üretimi için hayvansal atık, mısır silajı ve pancar posası miktarlarını dikkate almıştır. Çalışmasında Türkiye’nin biyogaz potansiyelini belirlemiş ve bölgelere göre biyogazdan ısı ve elektrik üretim miktarlarını karşılaştırmıştır.

Yapraklı ve Bayramoğlu (2014), Türkiye’de TRA1 Bölgesi’nde illere göre hayvansal ve bitkisel kaynaklı toplam biyokütlenin ekonomik potansiyelinin enerji değerini hesaplamıştır.

81

Aybek vd. (2015a), Türkiye’de illere göre hayvansal ve bitkisel kaynaklı biyokütle potansiyellerini belirlemişlerdir. Belirlenen potansiyeller üzerinden de illere göre sayısal haritalandırma yapmışlardır.

Aybek vd. (2015b), Kahramanmaraş ilinde hayvansal atıklardan, tarla bitkilerinden ve tarımsal atıklardan elde edilebilecek biyogaz potansiyelini hesaplamışlardır.

Hesaplanan biyogaz potansiyeli sonuçlarına göre de sayısal haritalar oluşturmuşlardır.

Deniz vd. (2015), Türkiye’de gıda endüstrisi kaynaklı atık maddelerin enerji üretiminde değerlendirilmesi üzerine çalışmışlardır. Çalışmada meyve suyu üretimi atıklarından elde edilebilecek biyoetanol miktarı, bitkisel atık yağlardan elde edilebilecek biyodizel miktarı ve hayvan dışkıları ile kesimhane atıklarından elde edilebilecek biyogaz miktarını hesaplamışlardır.

Demir vd. (2015), çalışmada Mersin ilinin 2005-2014 yıllarındaki yıllık tarımsal kaynaklı biyokütle potansiyelini belirlemişlerdir. Ayrıca Mersin ilinin biyokütle potansiyelini Akdeniz Bölgesi ve Türkiye’deki potansiyellerle ayrı ayrı karşılaştırılarak değerlendirme yapmışlardır.

Kumar vd. (2015), Hindistan’da mevcut bitkisel biyokütle kaynaklarını ve bu kaynakların enerji potansiyellerini belirlemişlerdir. Ayrıca çalışmalarında biyokütle dönüşüm teknolojilerini ve Hindistan’da teknolojilerin kullanımını da değerlendirmişlerdir.

Lourinho ve Brito (2015), çalışmalarında Portekiz’in Alto Alentejo bölgesinde bitkisel kaynaklı biyokütle potansiyelini belirlemişlerdir. Ayrıca bu potansiyele göre kurulabilecek biyokütle tesisisi özellikleri ve yeri hakkında analiz yapmışlardır.

Alibaş vd. (2015), Diyarbakır ili ilçelerinde 2010-2014 yıllarına ait tarımsal ve hayvansal üretim verilerini kullanarak biyogaz potansiyelini belirlemişlerdir. Bu potansiyelleri dikkate alarak Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ile haritalar oluşturmuşlardır.

82

Ulusoy vd. (2015), Bursa ilinde biyogaz potansiyelini tespit etmek amacıyla TÜİK 2012 yılı tarımsal atık miktarlarını, TÜİK 2012 yılı hayvansal atık miktarlarını ve kentsel atık miktarlarını dikkate alarak hesaplama yapmışlardır.

Karaman vd. (2015), Tokat ilinde büyükbaş hayvan atıklarından elde edilebilecek biyogaz miktarını hesaplamışlardır. Ayrıca Tokat ilinde kurulabilecek bir biyogaz tesisi için analiz yapmışlardır.

Ilgar (2016), çalışmasında Çanakkale ilindeki büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanı sayılarını dikkate alarak hayvan türlerine göre elde edilebilecek biyogaz miktarlarını hesaplamıştır.

Toprakçıoğlu (2016), tez çalışmasında Siirt ve Batman illerinde bitkisel ve hayvansal atıklardan elde edilebilecek biyogaz miktarlarını hesaplamıştır. Siirt ve Batman illeri arasındaki bir bölge de kurulabilecek bir biyogaz tesisi için incelemeler yapmış ve maliyet analizi gerçekleştirerek biyogazdan elektrik enerjisi üretimini değerlendirmiştir.

Şenol vd. (2017), Türkiye’de kanatlı hayvan atıklarından üretilebilecek biyogaz ve enerji potansiyeli üzerine çalışmışlardır. Bu amaçla TÜİK 2016 yılı kanatlı hayvan sayılarını kullanılarak elde edilebilecek yaş gübre miktarını belirlemişlerdir. Elde edilebilecek gübre miktarı üzerinden de biyogaz ve enerji eşdeğerlerini hesaplamışlardır. Ayrıca çalışmada 2017 yılı elektrik enerjisinin değeri verisini kullanarak biyogazın elektrik üretiminde kullanımı ile elde edilebilecek günlük, aylık ve yıllık kazanç değerlerini hesaplamışlardır.

Karaca (2017), çalışmasında Hatay ilinin ilçelerinde hayvansal kaynaklı atık miktarlarını dikkate alarak atıkların biyogaz potansiyelini ve biyogazdan elde edilebilecek enerji potansiyelini belirlemiştir. Potansiyellere göre de coğrafi bilgi sistemini kullanarak haritalama yapmıştır.

83

Demir (2017), çalışmasında Kars ili ilçelerinde biyokütle kaynaklarından hayvancılık atıklarını, tarım atıklarını, şehirsel organik atıklarını, ormancılık atıklarını ve gıda sanayii atıklarını dikkate alarak elde edilebilecek biyogaz miktarını hesaplamıştır.

Biyogaz miktarından da elde edilebilecek elektrik enerjisi miktarını belirlemiştir.

Köse (2017), Trakya bölgesi 2015 yılı TÜİK büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanları verilerini dikkate alarak gübreden elde edilebilecek biyogaz miktarını ve biyogazın enerji eşdeğerini belirlemiş ve haritalandırmıştır. Biyogaz miktarının belirlenmesinde, birim hayvan başına gübre miktarı, hayvanların ahırda kalma süresine bağlı olarak kullanılabilir atık oranı, gübrenin kuru madde ve uçucu kuru madde oranı ve gübrenin biyogaz üretim oranını dikkate almıştır.

Doruk ve Bozdeveci (2017), Denizli ili merkez ve ilçelerinde hayvansal atıklardan üretilebilecek biyogaz potansiyelini hesaplamışlardır. Hesaplanan biyogaz miktarının enerji karşılığı olan motorin ve elektrik enerjisi miktarlarını ve ekonomik eşdeğerlerini karşılaştırmışlardır.

Özer (2017), Ardahan ili ve ilçelerinde yaptığı çalışmasında 2015 yılı TÜİK tarımsal ve hayvan atık miktarlarını dikkate alarak elde edilebilecek metan ve biyogaz miktarlarını hesaplamıştır. Ayrıca atıkların enerjiye dönüştürülmesinin CO2

salınımını ne kadar düşürdüğünü belirlemiştir.

Şenol vd. (2017), Ankara’da organik atıklardan elde edilebilecek biyogaz potansiyelinin belirlenmesi üzerine çalışmışlardır. Bu amaçla il bazında hayvansal atıkların, atık su arıtma çamurlarının, tarımsal atıkların ve mutfak atıklarının potansiyellerini ve enerji eşdeğerlerini belirlemişlerdir.

Gülşen ve Çiftçi (2017), Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş enerjisi ve biyokütle enerjisinin kullanılabilirliğini incelemişlerdir. Tarım ve hayvancılık atıklarından elde edilebilecek biyogaz miktarlarını belirlemişler ve bu kaynağın kullanılmasıyla bölgenin ne gibi kazançları olacağını değerlendirmişlerdir.

84

Peerapong ve Meechokchai (2017), Tayland’da domuz çiftliği atıklarından biyogaz ve elektrik enerjisi üretim potansiyellerini değerlendirmişlerdir.

Karakuzulu vd. (2017), çalışmalarında Doğu Anadolu Bölgesinin illerinde hayvan sayılarını dikkate alarak yaş gübre miktarı üzerinde elde edilebilecek biyogaz potansiyellerini belirlemişlerdir. Hesaplanan biyogaz potansiyellerinin elektrik ve doğalgaz eşdeğerlerini hesaplamışlardır.

Karagöz vd. (2018), Karabük ilinde yaptıkları çalışmalarında büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanlarından elde edilebilecek yıllık yaş gübre miktarını ve biyogaz eşdeğerini belirlemişlerdir. Ayrıca çalışmada, 50 büyükbaş hayvan kapasiteli bir işletmeye kurulabilecek biyogaz tesisinin tasarımını ve maliyet analizini gerçekleştirmişlerdir.

Tunçez (2018), çalışmasında Konya ili Ereğli ilçesinde büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı gübrelerinden elde edilebilecek biyogaz potansiyellerini belirlemiştir. Ayrıca çalışmada arpa, buğday, şeker pancarı, melas atıkları ve peynir altı suyundan elde edilebilecek biyogaz potansiyellerini de belirlemiştir.

Bilandzija vd. (2018), çalışmalarında Hırvatistan’da tarımsal biyokütle kaynağı olarak; tarla bitkileri üretim artıkları, meyve ağaçları ve asma türleri budama artıkları, tarımsal sanayi artıkları ve enerji bitkilerinin enerji potansiyellerini hesaplamışlardır. Ayrıca bu atıkların enerji üretiminde farklı oranlarda kullanılması durumunda elde edilebilecek enerji miktarlarını üç farklı senaryo kurarak incelemişlerdir. Çalışma ile tarımsal biyokütlenin enerji üretiminde kullanılması sonucunda Hırvatistan’da yenilenebilir enerji kullanım payının arttıracağı ve enerji ithalatının azalacağı sonucuna ulaşmışlardır.

Gao vd. (2019), Çin’in Henan bölgesinde 2009-2014 yılları bitkisel ve hayvansal atık verilerini incelemiş ve biyogaz potansiyelini belirlemişlerdir. Ayrıca çalışmada biyogaz üretiminde karşılaşılan sorunları ve biyogaz üretiminin avantajlarını da tartışmışlardır.

85

Avcıoğlu vd. (2019), Türkiye’de tarımsal biyokütle kalıntı miktarının ve enerji potansiyelinin belirlenmesi üzerinde çalışmışlardır. Bu amaçla çalışmada, tarla bitkileri ve bahçe bitkileri olarak iki ayrı kategoride toplam otuz ürün türünü incelemişlerdir. Tarımsal ürünlerin enerji potansiyelin belirlenmesi için, yıllık üretim miktarı, artık oranı, nem oranı ve enerji eşdeğeri gibi faktörleri dikkate almışlardır.

Salihoğlu vd. (2019), çalışmalarında Balıkesir ilinde et ve süt üretimi amacıyla yetiştirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan elde edilebilecek atık miktarı üzerinden, elde edilebilecek biyogaz miktarı ve bu atıkların enerji potansiyeli eşdeğerini hesaplamışlardır. Daha sonra bu potansiyelin gaz yağı, odun, LPG, benzin türünden eşdeğerlerini de belirlemişlerdir. Ayrıca çalışmada Balıkesir ilinde kurulması muhtemel 2.4MW güçteki bir biyogaz tesisi için maliyet analizi gerçekleştirmişlerdir.