Sonuç

Bu çalışma kapsamında elde edilen veriler ışığında, Türk yükseköğretiminin uluslararasılaşma stratejileri süreç yaklaşımı çerçevesinde irdelenmiştir. Söz konusu stratejilere ilişkin daha net bir tablo ortaya koymak için sonuçların süreç yaklaşımının modellemesi olan “Uluslararasılaşma Döngü Modeli” dikkate alınarak irdelenmesi faydalı olabilir. Uluslararasılaşma Döngü Modeli’nde merkezde uluslararasılaşmayı destekleyici bir kültür ve bununla birlikte farkındalık, adanmışlık, planlama, uygulama, değerlendirme ve destek olmak üzere 6 döngü vardır. Bu döngüler kısaca şu şekilde açıklanabilir:

1. Farkındalık, uluslararasılaşmanın tüm paydaşlar için sağladığı faydaları, 2. Adanmışlık, üst yönetim, yönetim kurulu, öğretim üyesi, personel ve

öğrencilerin sürece yönelik tutumlarını,

3. Planlama, ihtiyaçları, kaynakları, öncelikleri, amaçları ve stratejileri belirlemeye dönük planlamaları,

4. Uygulama, temel ilkeler çerçevesinde akademik etkinlikler ve kurumsal faktörleri,

5. Değerlendirme, kaliteyi geliştirme, girişimlerin sonuçlarını ve strateji gelişimini değerlendirmeyi,

6. Destekleme ise personel ve öğrenciler için ödül ve teşvik mekanizmaları kurmaya yönelik adımları kapsamaktadır.

Bu döngüler, birbirleriyle sürekli etkileşim içinde olduğu için uluslararasılaşmaya ilişkin atılan bütün adımlar birbirinden bağımsız değildir ve her adımın karşılıklı olumlu ya da olumsuz sonuçları olabilir.

Bu çalışma kapsamındaki resmi dokümanlar, katılımcı ifadeleri, ulusal ve bölgesel bağlamda yapılan etkinlikler dikkate alındığında son yıllarda Türk

yükseköğretiminde uluslararasılaşmaya ilişkin bir farkındalık oluştuğu söylenebilir. Strateji belgesi, rapor ve eylem planı gibi metinlerde uluslararasılaşmaya yapılan atıflar söz konusu farkındalığın artmaya başladığının göstergesi olarak değerlendirilebilir. Bu metinlerde uluslararasılaşmanın kalite, tanınırlık ve kültürel kazanımlar gibi çok çeşitli alanlarda önemli faydalar sağlayacağı sıklıkla vurgulanmaktadır. Diğer yandan katılımcı ifadelerine göre üniversite yönetimleri süreci benimsemekte ve desteklemekteyken öğretim üyesi ve öğrencilerin sürece yönelik tutumları bağlama göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu durum öğretim üyesi ve öğrencilerin farkındalık düzeylerinin düşük olmasından ya da planlamalardaki sorunlardan kaynaklanabilir.

Uluslararasılaşma sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için ihtiyaçlar, kaynaklar, öncelikler, amaçlar ve izlenecek stratejilerin planlanması önemlidir. Bu konuda yapılan değerlendirmelerde, Yükseköğretim Kurulu ve üniversite yönetimleri tarafından belirlenen stratejilerde ihtiyaç, kaynak ve öncelik bağlamında eksiklikler dikkat çekmektedir. Örneğin, akademik stratejiler boyutunda özellikle değişim ortaklıkları ve yabancı dil konusuna vurgu yapılırken diploma programı, staj ve yaz kursu gibi diğer birçok akademik stratejiye pek değinilmemektedir. Ayrıca söz konusu planlamalarda, nitelik boyutunun ihmal edildiğine yönelik bulgulara ulaşılmıştır. Sonuç olarak, planlamaların tutarlı ve bütüncül bir perspektifle yapılması ve her boyutun titizlikle ele alınması gerektiği söylenebilir.

Uygulama boyutunda planlama ve değerlendirmeden kaynaklanan sorunların, uygulama aşamasında da bazı problemleri beraberinde getirdiği açıkça görülmüştür. Engellere ilişkin bulgularda bürokrasi, yabancı dil ve insan kaynağında yaşanan sorunlara yapılan atıflar, uygulama sürecinde karşılaşılan zorlukları gündeme getirmektedir. Bu durumda süreçte karşılaşılan engellerin aşılması için planlama ve

değerlendirme boyutlarının sürdürülebilir rasyonel politikalarla iyileştirilmesi gerekmektedir.

Değerlendirme süreçlerinde uluslararasılaşma için belirlenen girişim ve

stratejilerin genel değerlendirmesi ele alınmaktadır. Çalışma kapsamında elde edilen veriler, değerlendirme aşamasında nicel boyutun çok fazla önemsendiğini, nitel boyutun ise ihmal edildiğini göstermektedir. Bu sorun, belirlenen kurumsal stratejiler

kapsamında yürütülen girişim ve stratejilerin niteliği yükseltme potansiyellerinin düşük olduğundan kaynaklanabilir. Nitekim, YÖK strateji belgesinde de vurgulanan

uluslararası öğretim üyesi ve öğrenci sayıları, yapılan anlaşma sayıları gibi ölçütler değerlendirmenin ağırlıklı olarak nicel bağlamda yapıldığına işaret etmektedir. Bu durumda planlama, uygulama ve destek döngülerindeki sorunların karşılıklı olarak değerlendirme aşamasına yansıdığı ve nitelik probleminin diğer döngülerdeki iyileştirmelere bağlı olduğu söylenebilir.

Modelin son boyutu olan destekleme, uluslararasılaşma sürecinde personel ve öğrenciler için ödül ve teşvik mekanizmalarıyla ilgilidir. Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre ödül ve teşvik mekanizmalarının yetersiz olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra bazı üniversitelerin çeşitli yollardan fon oluşturarak, bu fonları teşvik kapsamında öğretim üyelerinin kullanımına sunmaları, önemli bir kurumsal strateji olarak değerlendirilebilir. Diğer yandan Türk yükseköğretimi bağlamında ele

alındığında, destekleme boyutundaki eksikliklerin sürece ilişkin farkındalığın günden güne artmasıyla birlikte giderileceği düşünülebilir.

Sonuç olarak, model döngüleri zincir halkalarına benzetildiğinde, bir döngüde yaşanan sorunların diğerlerine de yansıdığı açıkça görülebilir. Buna göre Türk yükseköğretim sisteminde sürece ilişkin farkındalık ve adanmışlığın artmakta olduğu söylenebilir. Ancak planlama, uygulama, değerlendirme ve destekleme boyutlarındaki eksikliklerin birbirini takip ettiği ve bu yüzden tek boyutlu iyileştirme girişimlerinin istenen düzeyde başarı sağlamayacağı da açıktır. Bu durumda uluslararasılaşma süreci için birbirine bağımlı ve bütüncül aşamalardan oluşan üst düzey politikaların

geliştirilmesi gerektiği söylenebilir.