Akademik stratejiler

Uluslararaslaşma sürecinde farklı gerekçe ve motivasyon araçlarıyla hareket eden yükseköğretim kurumları, bu alandaki potansiyellerini çeşitli uluslararası ve küresel programlar yoluyla daha işlevsel hale getirmek için girişimlerde bulunmaktadırlar. Söz konusu programlar, kurumun kültürel dokusuna uluslararasılık ruhunu katabilen üniversiteler tarafından çok daha fazla yürütülmektedir. Bu programları strateji olarak değerlendiren Knight & de Wit (1995) uluslararasılaşma sürecinde her kurumun kendine özgü stratejilerinin olduğunu ileri sürmüşlerdir. Uluslararasılaşma stratejileri, bir kurumun yapısına, bulunduğu coğrafi konumuna ve misyonuna bağlı olarak

değişiklik gösterebilmektedir (Altbach, 2012). Bu değişkenlere bağlı olarak her kurum tarafından geliştirilen özgün stratejiler, uluslararasılaşma süreçlerini başarıyla

yürütebilmek için izlenen yollar olarak da değerlendirilebilir.

Yükseköğretimde uluslararasılaşmaya ilişkin akademik stratejiler, akademik alanda geliştirilen ve uygulanan politikalara göndermede bulunmaktadır. Alan yazında

yapılan genel değerlendirmelerde öğrenci değişim programları, uluslararasılaşmış müfredat, iş ve staj için yurt dışı programları, yabancı öğrenciler, öğretim elemanı ve personel hareketlilik programları ve uluslararası yayınlar süreç yaklaşımı kapsamındaki akademik stratejiler olarak ele alınmaktadır (Francis, 1993; Taylor, 2004; Holzner & Greenwood, 1995). Stratejileri daha kapsamlı ele alan Knight & de Wit (1995) ise söz konusu stratejileri; araştırma, eğitimsel, teknik destek ve müfredat dışı sosyal

etkinliklere ilişkin olarak dört alt kategoride sınıflayarak incelemişlerdir.

2.7.4.1.1. Araştırma Etkinlikleri

Araştırma, yükseköğretim kurumlarının temel amaç ve işlevlerindendir. İlk kurulan üniversitelerden bu yana üniversitenin eğitim, öğretim ve araştırma gibi temel işlevlerinin olduğu bilinmektedir. Doğası gereği evrensel özelliğe sahip olan

üniversiteler, araştırma hizmetlerini küreselleşme bağlamında uluslararası platformlarda yürütmektedirler. Bu durum uluslararasılaşma ve üniversitenin araştırma etkinlikleri arasındaki ilişkileri irdelemeyi gerektirmektedir. Ulusal bağlamda yapılan araştırma etkinliklerinin çoğu uluslararası alanda yürütüldüğü için sonuçları tüm uluslararası topluluklar ve ağlar tarafından açıkça bilinebilmektedir. Diğer yandan uluslararası alanda yürütülen araştırmaların özelliklerinin belirlenmesi aşamasında,

uluslararasılaşma tartışmaları daha fazla yaşanmaktadır.

Süreç yaklaşımı kapsamındaki akademik stratejilerden olan araştırma etkinlikleri kategorisi, yükseköğretimde uluslararasılaşma için araştırma geliştirme alanlarındaki etkinlikleri içermektedir. Bu etkinlikler şu şekilde sıralanabilir (Knight & de Wit, 1995).

1. Uluslararası bir yapıya sahip olan araştırma merkezlerinin kurulması, 2. Var olan araştırma merkezleri ve programlarına uluslararası bir perspektif kazandırma,

3. Uluslararası ortaklarla olan işbirliklerini artırma,

4. Araştırma uygulamalarında karşılaştırmalı yaklaşımı benimseme,

5. Uluslararası yayınlar, veritabanları, konferanslar, seminerler ve çalıştaylar gibi araştırma ile ilgili bilgilerin uluslararası ağlar ve iletişim sistemleri kullanılarak paylaşılması,

6. Farklı disiplin ve uzmanlık alanlarında araştırma enstitüleri arasında bağ kurulması,

7. Araştırmacılar arasında bağ kurulması,

9. Araştırmacıların bireysel olarak uluslararası hareketlilik yapmaları, 10. Öğretim üyeleri için ücretli izin gibi fırsatlar sunma,

11. Mezunların ve doktora öğrencilerinin araştırma alanında eğitilmesi, 12. Araştırmanın uluslararası bağlamda incelenmesi ve kalite kontrolünün yapılması,

13. Bölgesel ve küresel çevre sorunları, uluslararası ilişkiler, uluslararası iş dünyası ve hukuk gibi uluslararası bağlamı olan araştırma konularına yönlendirme,

14. Araştırma enstitüleri ve uluslararası iş dünyası ile araştırmacılar arasında işbirliği sağlayabilme.

Akademik stratejiler kapsamındaki araştırma etkinlikleri incelendiğinde, temel noktanın araştırma ile ilgili tüm unsurlara uluslararası bir boyut kazandırmak olduğu açıkça görülebilir. Üniversitenin temel işlevlerinden olan araştırma hizmetleri, küresel modern dünyada uluslararasılaşmaya yönelen tüm yükseköğretim kurumlarında uluslararası boyuta taşınmak zorundadır. Aksi takdirde, ulusal alanda yaptığı

araştırmaları uluslararası arenada tanıtamayan kurumların uluslararasılaşma süreçlerinin sekteye uğraması beklenen bir durumdur. Uluslararası bir perspektife sahip olan

araştırmacı, enstitü, program ve ortaklar araştırma hizmetlerini profesyonel anlamda yürütebilir. Söz konusu perspektife sahip olmak için ise araştırma hizmetlerindeki öznelere çeşitli imkanların sağlanması önemlidir.

2.7.4.1.2. Eğitimsel Etkinlikler

Süreç yaklaşımı kapsamında yürütülen uluslararasılaşma sürecindeki akademik stratejilerden bir diğer kategori eğitimsel etkinliklerdir. Bu etkinlikler bağlamında üniversitenin temel işlevi olan eğitim öğretim hizmetlerinin uluslararası boyutu geliştirilebilir. Söz konusu etkilikler şu şekilde sıralanabilir (Knight & de Wit, 1995).

1 . Eğitim ve öğretim müfredatlarına uluslararası içeriklerin konulması, 2 . Yabancı dil çalışmaları,

3 . Uluslararası öğrenciler için diploma programları sunma, 4 . Yurt dışı eğitim fırsatları,

5 . Uluslararası işbirliği anlaşmaları, 6 . Uluslararası öğrenci değişimleri,

8 . Misafir yabancı öğretim üyesi uygulamaları, 9 . Çift ya da ortak diploma programları,

10 . Diploma denklik sistemleri, 11 . Kredi transfer sistemleri,

12 . Öğretim üyesi ve öğrenciler için uluslararası staj fırsatları, 13 . Öğrenciler için uluslararası alan çalışmaları,

14 . Uluslararası yaz kursları, 15 . Ortaklıklar,

16 . Kültürlerarası eğitim.

Eğitimsel etkinlikler, bir üniversitenin sunduğu eğitim ve öğretim hizmetlerine uluslararası ortaklarla eğitimsel alanda işbirliği yaparak uluslararası ve kültürlerarası boyut sağlamayı amaçlamaktadır. Bu durumda müfredatın uluslararası içeriklerle desteklenmesi, yabancı öğretim elemanları ve öğrencilere eğitimsel programlar

çerçevesinde hareketlilik fırsatları sunmak, yaz kursları ve çeşitli diploma programları uluslarasılaşma sürecinde izlenebilecek eğitimsel stratejiler olarak değerlendirilebilir.

2.7.4.1.3. _{Teknik Destek ve İşbirliği}

Akademik stratejilerin üçüncü kategorisi olan teknik destek ve eğitimsel işbirliği, araştırma ya da eğitimsel etkinliklerle yakından ilişkilidir. Teknik destek ve eğitimsel işbirliği, gelişmiş ülke yükseköğretim kurumlarının gelişmekte olanlara

uluslararasılaşma süreçlerinde teknik ve eğitimsel alanda yardımda bulunması olarak değerlendirilebilir. Bu kategorideki etkinlikler şu şekilde sıralanabilir (Knight & de Wit, 1995):

1. Lider kurumda öğrenci ve personelin yetiştirilmesi,

2. Lider kurumdaki akademik personelin öğrenci ve personele eğitim vermesi, 3. Müfredat danışmanlığı,

4. Araştırma alanına ilişkin eğitimler sunulması,

5. Bu etkinlikler için araç, gereç ve materyallerin gönderilmesi, 6. Yönetim danışmanlığı,

7. İşbirliği sürecindeki maliyetleri destekleme.

Teknik destek ve eğitimsel işbirliği alanındaki etkinliklerin tamamı, gelişmiş ülke ya da yükseköğretim kurumundan az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülke

yükseköğretim kurumlarıyla kurulan ilişkiler çerçevesinde yürütülmektedir. Diğer yandan Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü gibi uluslararası bağımsız kuruluşlar da teknik destek anlamında gelişmekte olan ülkelerin yükseköğretim kurumlarına destek sağlamaktadır.

2.7.4.1.4. Sosyal Etkinlikler

Uluslararasılaşma süreçlerinde izlenen akademik stratejilerin son kategorisi kampüs içi sosyal etkinlikler ve kurumsal hizmetlerle ilgilidir. Uluslararası konular ve etkinliklerle ilişkili olan öğrenci kulüpleri, çeşitli etkinlikler ve birlikte yapılan

faaliyetler yerli ve yabancı öğrenciler için önemlidir. Uluslararasılaşmayı destekleyen bu tür etkinlikler şu şekilde sıralanabilir (Knight & de Wit, 1995):

1. Uluslararası öğrenci danışmanları, 2. Oryantasyon programları,

3. Yabancı öğrenciler için düzenlenen çeşitli sosyal faaliyetler, 4. Uluslararası öğrenci birlikleri,

5. Öğretim üyeleri ve öğrenciler için uluslararası konukevleri, 6. Uluslararası misafir organizasyonları,

7. Yabancı öğretim elemanları ve öğrenciler için kurumsal etkinlikler, 8. Uluslararası bağlamda mezun izleme sistemi kurmak (Taylor, 2004).

Yükseköğretimde uluslararasılaşma süreçlerinde izlenen akademik stratejiler birbirlerinden farklı etkinlikler olarak düşünülmemelidir. Kurumlar söz konusu stratejileri kendi öncelikleri bağlamında değerlendirerek strateji planlarına dahil edebilirler. Kurumsal öncelikler bağlamında izlenen stratejiler, kurumun

uluslararasılaşma sürecinin parçası olarak değerlendirilebilir.