Devletin ekonomik ve sosyal hayattaki ağırlığı her ülkede farklı oranda olsa da oldukça etkili durumdadır. Devletin bu ağırlığına bağlı olarak sunmakla yükümlü olduğu hizmetlerin boyut ve niteliklerindeki gelişme gelire olan ihtiyacında da artışları zorunlu kılmaktadır. İşte, devletin gereksinim duyduğu ve boyutları artmış olan bu finansman kaynakları içerisinde en büyük payı vergilerin aldığı bilinmektedir ve bu oranlar ülkelerin toplam gelirleri içerisinde % 80-90’lar düzeyine kadar çıkabilmektedir.
Bunun yanında giderek artan kamu harcamalarının karşılanmasında ana kaynak durumunda olan vergilerin ekonomik, sosyal amaçları etkin bir şekilde yerine getirmesi gereği ortadadır. Ancak vergiler toplanırken gerek idare, gerek mükellef ve gerekse de yasal çerçevede bazı sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunlara vergi yükümlülerince verginin bir yük olarak görülmesine karşın, bu yükün tüm yükümlülerce aynı ağırlıkta hissedilmediği de bir gerçektir. Bu nedenle yükümlüler aynı vergi karşısında farklı tutum ve davranışlar içerisine girebilmektedirler. Bu bağlamda, mükellefler aynı oranda vergi vermeme eğilimine girmekte ve vergiden kaçınma veya vergi kaçırma yollarına başvurmaktadır.
Bu durum etkin bir denetim sisteminin ortaya konmasını gerekli kılmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın etkin bir vergi sistemi için yaptığı çalışmalar önemli bir aşamaya gelmiş VEDOP, E-Beyanname, E- Haciz, E- Fatura gibi uygulamaları hayata geçirerek denetim sistemine kaynak oluşturacak yapıları ortaya çıkartmıştır. Ancak yapılan bu çalışmalar sadece mükellefiyet bilgilerine denetim elemanın daha hızlı bir şekilde ulaşmasını sağlamakta, denetim fonksiyonu doğrudan yerine getirmemektedir.
Dolayısıyla mükelleflerin yükümlülüklerini yerine getirip getiremediğinin denetimi tamamen, bu yetkiyle donatılmış kişilere kalmaktadır. 213 Sayılı V.U.K’nun 135 . md.
vergi incelemesine sahip olanlar düzenlenmiştir. Ancak gerek yukarıda belirttiğimiz şartlar ve gerekse vergi inceleme elemanın sayısının yetersizliği etkin ve verimli bir denetim olgusunun ülkemizde yerleşmesini engeller niteliktedir.
Vergi İdaresi ve vergi inceleme elemanları oluşan bu olumsuzlukları en aza indirmek amacıyla modern inceleme teknikerinden faydalanmak zorunluluğu ile karşı karşıyadır. Bu tekniklerden birisi olan finansal tablo analizini biz bu çalışmamızda kapsamlı bir şekilde ele almaya çalıştık. Bu çalışmamızdan da anlaşılacağı üzere finansal tablolara vakıf bir inceleme elemanı, yapacağı analiz ile öncelikle incelediği mükellefi tanıyıp yapacağı vergi incelemesinin derinleşeceği noktayı saptar , yapacağı vergi incelemesinin türüne göre gerekli inceleme teknikleri ile hedeflediği noktalarda ilerler. Bizde örnek uygulamamızda görüldüğü üzere yaptığımız finansal tablo analizi ile derinlemesine araştıracağımız noktaları tespit ettik, buna ek olarak yaptığımız fiil envanter ve kaydii envanter çalışması ile öngördüğümüz firmanın belgesiz mal aldığı ve belgesiz mal sattığını ortaya koyduk. Bu firmayla ilgili olarak belgesiz alış ve satışları için tarafımızca yapılan inceleme sonucunda 23.222,75 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilmiş, ayrıca yapılan belgesiz satış nedeniyle mükellefe 8.941,33 TL tutarında KDV re’sen takdir edilmiş ve 1 kat oranında vergi ziyaı cezası kesilmiş, belgesiz alış nedeniyle 3.269,75 TL tutarında KDV sorumlu sıfatıyla firmadan istenmiştir.
KAYNAKÇA
Kitaplar
• Ercan ALPTÜRK,Finans, Muhasebe, ve Vergi Boyutlarında İç Denetim Rehberi;
Maliye ve Hukuk Yayınları,1.Baskı, Ankara, 2008
• Hasan KAVAL,Muhasebe Denetimi, Gazi Kitabevi, 2 Baskı, Ankara,2005
• Melih ERDOĞAN,Denetim Kavramsal ve Teknolojik Yapı, Maliye ve Hukuk Yayınları,3. Baskı Eskişehir,Mart 2006
• Ersin GÜREDİN,Denetim ve Güvence Hizmetleri, İstanbul, 2007 Arıkan Basım Dağıtım 11. Baskı
• Ümit ATAMAN , Rüstem HACIRÜSTEMOĞLU, Nejat BOZKURT, Muhasebe Denetim Uygulamaları, Alfa Yayınları 1. Baskı, İstanbul,2001
• Hesap Uzmanları Derneği, Denetim İlke ve Esasları 1. Cilt 3. Baskı, İstanbul 2004
• Tamer AKSOY, Tüm Yönleriyle Denetim Cilt 1, Yetkin Yayınları,2. Baskı Ankara, 2006,
• M.Ali AKTUĞLU, Denetleme ve Revizyon, Barış Yayınları, 3. Baskı İzmir, 1996
• Nejat BOZKURT,Muhasebe Denetimi, Alfa Yayınları, 1998,
• Abdurrahman AKDOĞAN, Türk Vergi Sistemi ve Uygulaması , Gazi Kitabevi 3.
Baskı Ankara 2001
• Mehmet ARSLAN, Vergi Hukuku, Alfa Yayınları,2. Baskı İstanbul, 2000
• Ömer Faruk Batırel,, İzzettin Önder, Süleyman Özmucur,.Adnan Tezel, Türk Vergi Gelirlerini Artırma Yolları Alternatifler ve Beklentiler, İ.T.O, yayın No 1989-15, İSTANBUL,
• Nurettin BİLİCİ, Vergi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 2004, Ankara 8. Baskı,
• Mehmet Ali ÖZYER, Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Hesap Uzmanları Derneği, 2004 İstanbul 3. Baskı
• Abdurrahman AKDOĞAN, Vergi İncelemesi, Ankara İTİA Yayın No, 127 Ankara 1979
• Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim Çalışması, Vergi İncelemeleri,İstanbul,1991
• Ahmet Hayri DURMUŞ, Mehmet Emin ARAT, “Mali Tablolar Tahlili” Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul,2000,
• Fazıl TEKİN ,Ali ÇETİNKAYA; Vergi Denetimi, Seçkin Yayıncılık Ankara 2 Baskı 2007
• Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER; “Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri”, Gazi Kitabevi, 10. Baskı, 2005
• Ümit ATAMAN,Genel Muhasebe, Muhasebede Dönem İçi İşlemleri, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 1995
• Fulya ALPAN, Tevfik GÜRMAN, T. Tevfik ARMAN;” Excel İle Finans”, Literatür Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul,2000
• Ümit ATAMAN Tekdüzen Hesap Planı ve Mali Tablolar, Türkmen Kitabevi 2.
Baskı, İstanbul, 2003
• Adem ÇABUK, İbrahim LAZOL, Mali Tablolar Analizi, Nobel Yayın Dağıtım 1.
Baskı, İstanbul, , 2005,
• Mevlüt ÖZER Vergi Kanunları ve Tek Düzen Muhasebe Sistemi Kapsamında Mali Tablolar Ve Finansal Analiz 2. Cilt 2. Baskı
• Gürel KONURALP, Sermaye Piyasaları Analizler, Kuramlar ve Portföy Yönetimi,Alfa Yayınları 2. Baskı 2005
• Ümit ATAMAN,Rüstem HACIRÜSTEMOGLU: Yöneticiler İçin Muhasebe ve Finans Bilgileri, Türkmen Kitabevi, İstanbul 1999,
• Niyazi BERK ;” Finansal Yönetim”, 5. Baskı Türkmen Kitabevi, İstanbul 2000,
• Nejat Bozkurt,” Muhasebe Denetimi “,Alfa Yayınları 1. Baskı İstanbul , 1998
• Mehmet Emin ARAT; “Finansal Analiz Aracı Olarak Oranlar” , Marmara Üniversitesi Nihat Sayar Eğitim Vakfı Yayınları 531/764 , 2005
• Sancar Tanışman , Kar Oyunu ,Elma Yayınevi , 1. Baskı İstanbul 2005
• BÜKER Semih, BAYAR Doğan , Finansal Yönetim,Açıköğretim Fakültesi Yayınlarıi 3. Baskı, Eskişehir
Süreli Yayın
• Selçuk TEKİN, Kayıtdışı Ekonomi ve Vergi Denetimi ,Vergi Sorunları Dergisi, Ekim 2003 Sy 67
• İsmail CAN, Türkiye’de Vergi Denetimi Uygulaması ve Eleştirisi, Maliye Dergisi Eylül-Ekim 1981 s. 53
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı 2008-2010 Sy33
• Raci ÜN ,Yaklaşım Dergisi, Aramalı Vergi İncelemesi Usul ve Esasları, Kasım 2008 ,Sayı: 191
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Tüm Yönleri İle Vergi İncelemesi Sy 18,
• Mahmut VURAL, , Vergi İdaresinde Bilgi İşlem Uygulamaları, Vergi Dünyası Dergisi, Kasım 2002 Sy 20
• Ali BAŞ, Hasan ABDİOĞLU, Vergi İncelemelerinde Mali Analiz Tekniklerinin Kullanımı, Vergi Raporu Dergisi, 81. Sayı Sy,35
• Musa Kazım ÜNVER; Vergi İncelemesinin Tanımı ve Önemi İle Maliye Politikalarındaki Yeri Yaklaşım Dergisi Haziran 2004 Sayı 138
• Altar Ömer ARPACI, , Vergi incelemesi ve İncelemeyle İlgili Olarak Mükelleflerin Yükümlülükleri, Süryay Dergisi ,
• Murat YILDIZ, Adnan GÜRAN, Yafes PEHLİVAN, Dönem Sonu Mali Tablolar, Vergi Sorunları Dergisi Aralık 2001, S 270
Nazmi KARYAĞDI, Kar Dağıtım Tablosu Vergi Dünyası Dergisi, Aralık 2000
• Nejat ELALDI, Dönem sonunda Düzenlenmesi Gereken Mali Tablolar, Vergi Dünyası Dergisi, Aralık 2002
• Cemal ÇAKICI, Suphi ASLANOĞLU, Excel ile Kar Dağıtım Tablosu Uygulaması, Vergi Dünyası Dergisi, Mart 2001
Kullanılan Tezler
• F. Gamze ÖZBİLGİN, “ Vergi Denetiminde Mali Analiz Tekniklerinin Kullanılması”,Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mart
• Fehmi Günaltay, Vergi İncelemelerinde Mali Analiz Tekniklerinden Yararlanma,Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi
Kanunlar
Vergi Usul Kanunu Kurumlar Vergisi Kanunu Katma Değer Vergisi Kanunu
İnternet Kaynakları
www.vdd.org.tr www.gib.gov.tr www.ibsyazilim.com.tr www.süryay.com.tr