Ülkemizde, kentsel açık ve yeşil alanların yeterliliği, kent içindeki dağılımları, ihtiva ettiği donatı elemanları, kullanıcı talepleri vb. konularında çok sayıda araştırma yapılmış, kullanıcı talepleri doğrultusunda alınması gereken önlemler belirlenmiştir.
Ancak kentsel yeşil alan kavramının kentlilerce nasıl algılandığını, ne anlam ifade ettiğini ve buna bağlı olarak halkın tutumunu ve kullanım biçimini ortaya koyan yeterli sayıda araştırma yapılmamıştır.
Bu kapsamda, bu illerimizde yaşayan kent halkı ile birebir anket çalışması yapılmış, sonuçlar karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek, farklı yaşam ortamlarındaki halkın yeşil alan algısı ve rekreasyonel eğilimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Değerlendirme sonuçlarına göre; örnek seçilen üç kentimizde yaşayan halk için, kentsel park ve yeşil alan denildiğinde öncelikle park ve bahçeler ile piknik alanları, kent ormanları, mesire yerleri akla gelmektedir. Kentsel park ve yeşil alanların bu alanlar ile birlikte, kıyı şeridi, tarımsal alanlar, spor alanları, meydan ve refüjler, mezarlıklar, dekoratif yeşillikler vb. tüm alanları kapsadığına ilişkin kent halkının yeterli olmasa da bir bilince sahip olduğu anlaşılmaktadır. Kentsel park ve yeşil alanların; fiziksel denge, temiz hava ve ışık girişi, mikroklima, rekreasyon, görsel etki, beton etkisini yumuşatma vb kente sağladığı bir çok katkı konusunda ankete katılanların oldukça bilinçli oldukları belirlenmiştir. Halkın kentsel park ve yeşil alanlara gitmelerindeki en önemli neden olarak; dinlenme, rahatlama, eğlenme, hava alma ile yürüyüş başta gelmektedir. Piknik seçeneği diğerlerine göre daha düşük bir oran göstermiştir. Kent halkı, bu alanları çoğunlukla haftada birkaç kez kullanmakta, ve daha çok yürüme mesafesi ile 15-45 dakika mesafedeki, herkesin tercih ettiği, aile ile gidilebilir nitelikteki park ve yeşil alanları öncelikle tercih etmekte ve bu alanlara giderken öncelikle yürümeyi, daha sonra otomobili benimsemektedir. Kent halkının, park ve yeşil alanlarda mutlaka olmasını istedikleri özelliklerin başında doğallık,
56
temiz hava, su ile dinlenme, oturma mekanları gelmektedir. Kent halkı bu alanlarda en çok rahatlama, sakinlik ve huzur duygularını hissetmektedir. En çok şikayet ettikleri konuların başında genel temizlik ve düzen sorunu ile tuvalet sorunu ve kullanıcı yoğunluğu, donatı elemanları eksikliği gelmektedir. Park ve yeşil alanları güvenli bulmama nedenlerinin başında da sokak hayvanları olduğu anlaşılmaktadır.
Araştırma sonuçları ile, üç farklı yapıdaki kent örneğinden yola çıkılarak, toplumsal yeşil alan kültürümüzün belirlenmesine katkı sağlanmaya çalışılmıştır.
57
KAYNAKLAR
Altaban, Ö. 1996. Toplu konut alanlarında örgütlenme ve işletme, Konut Araştırmalar dizisi 13, 24-67.
Akdoğan, G. 1987. Doğa Düzenleme, Yıldız Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Baskı İşliği, SBP:311/312.02.84, İstanbul.
Aksoy, Y. ve Akpınar, A. 2011. Yeşil Alan Kullanımı ve Yeşil Alan Gereksinimi Üzerine Bir Araştırma İstanbul İli Fatih İlçesi Örneği, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 20(81-96).
Aksoylu, S. Çabuk, A. ve Uz, Ö. 2005. Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Yardımıyla Yeşil Alanların Yeterliliğinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma:Eskişehir Örneği. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 10.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.
Alptekin, A. V. 1992. Kentsel Çevre ve Ekoloji I. Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayın No:13, İstanbul.
Anonim, 2004. Tekirdağ Tarım Master Planı, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü, Tekirdağ.
Anonim, 2008. Tekirdağ Tarım Raporu, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü, Tekirdağ.
Arslan, M., Perçin, H., Barış, E., Uslu, A., 1996. “İç Anadolu Bölgesi İklim Koşullarına Uygun Yeni Bazı Herdemyeşil Bitki Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma”
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1470, Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler: 810, Ankara.
Ayaşlıgil, T. 1996. “Çanakkale Kentinin Yeşil Alan Sistemi”, Yerleşim ve Çevre Sorunları: Çanakkale İli Bildirileri, 9-13 Eylül 1996, Dokuz Eylül Üniversitesi
58
Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Çanakkale Belediyesi, Çanakkale.
Barış, E. M., Yazgan, E. M. ve Şahin, Ş. 2004. Açık Alanların Ankara Kentinde Kent İklimi ve Hava Kalitesi Üzerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, s, Ankara.
Barış, E. M. 1995. Ankara Kentinde Hava Kirliliği Sorununun Çözümünde Peyzaj Mimarlığı Açısından Alınması Gerekli Önlemler. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 144s, Ankara.
Bayraktar, A., 1973. İzmir Şehrinin İmarında Peyzaj Mimarlığı ile İlgili Problemler ve Prensiplerinin Tespiti. Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi, Yayın No:33, Bornova, İzmir.
Bilgili, C. 2009. Ankara Kenti Yeşil Alanlarının Kent Ekosistemine Olan Etkilerinin Bazı Ekolojik Göstergeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
Bernatzky, A. 1982. The Contribution of Tree and Green Spaces to a TownClimate.
The impact of Climate on Planning and Bulding, s. 301-311.
Bolund, P. and Hunhammar, S. 1999. Ecosystem services in urban areas. Ecological Economics , 29 (2); 293-301.
Demir, Z. 2004. Düzce'nin Yeni Kentleşme Sürecinde Açık ve Yeşil Alanlara Yeni Fonksiyonlar Kazandırılması. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 304s, İstanbul.
Dwyer, J.F.,Mc Pherson, E.G., Schroeder, H. W. And Rowntree, R.A. 1992.
Assessing the benefits and costs of the urban forest. Journal of Arboriculture, 18 (5);
227- 234.
59
Emür, H.S. ve Onsekiz, D. 2007. Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık Ve Yeşil Alanların Önemi – Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (22)1: 367-396.
Gomez, F.,Gaja E. And Reig A. 1998. Vegetation and climatic changes in a city.Ecological Engineering, 10; 355–360.
Gomez, F.,Gil, L., and Jabaloyes, J. 2004. Experimentalin vestigation on the thermal comfort in thecity: relationship with the gren areas, interaction with the urban microclimate. Building and Environment, 39;1077–1086.
Gül, A. ve Küçük, V. 2001. Kentsel Açık - Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2; 27-48, Isparta.
Jonsson, P. 2004. Vegetation as an urban climate control in the subtropical city of Gaborone, Botswana. International journal of climatology, 24; 1307-1322.
Korkut, A., Şişman, E., Özyavuz, M. Peyzaj Mimarlığı. Verda Yayıncılık ve Danışm.
Hizm. 419 s, Ada Ofset Matbaacılık, İstanbul.
Levent, T. B. And Nijkamp, P. 2005. Evaluation of Urban GreenSpaces. Beyond Benefit Cost Analysis: Accounting for Non-market Values in Planning Evaluation, 63-87s.
Miran, B. 2002. Temel İstatistik, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir, 2002.
Onsekiz, D. 2003. Kentsel Ölçekte Eğlence Mekanları ile Konut Alanları İlişkisi- Ankara Kenti Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özbilen, A. 1991. Kent İçi Açık Alanlar ve Dağılımı,Tarihi Eserler ve Gelişen Yeni Yapılaşma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Genel Yayın 14,Trabzon.
60
Özdemir, A. 2007. Katılımcı Kent Kimliğinin Oluşumunda Kamusal Yeşil Alanların Rolü, Planlama 2007/1 s: 37-43.
Özdemir, A. 2009. Katılımcı Kent Kimliğinin Oluşumunda Kamusal Yeşil Alanların Rolü: Ankara Kent Parkları Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A (1): 144-153.
Özgüner, H. 2011. Cultural Differences in AttitudesTowards Urban Parks and Green Spaces, Landscape Research, Vol. 36, No. 5, 599–620, Oct. 2011
Öztan, Y. 1968. Ankara Şehri ve Yakın Çevresi Yeşil Saha Sisteminin Peyzaj Mimarisi Prensipleri Yönünden Etüd ve Tayini. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Pauleit, S. and Duhme, R, 2000. CIS assessment of Munich's urban forest structure for Urban Planning. J. Arbor, 26; 133-141.
Polat, A.T., Güngör, S., Adıyaman, S. 2012. Konya Kenti Yakın Çevresindeki Kentsel Rekreasyon Alanlarının Görsel Kalitesi İle Kullanıcıların Demografik Özellikleri
Arasındaki İlişkiler, KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi Özel Sayı, Kahramanmaraş.
Sanisa, G.,Lafortezza, R., Bonnes, M. andCarrus, G. 2006. Comparison of two different approaches for assessing the psychological and social dimensions of gren spaces. Urban Forestry& Urban Greening , 5; 121–129.
Sahin, S. 1989. Ankara kenti yol ağaçlarının sorunları ve peyzaj mimarlığı açısından alınması gerekli önlemler. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 372s, Ankara.
Şahin, S.ve Barış, M.E. 1998. Kentsel Doku _çerisinde Açık ve Yeşil Alan Standartlarını Belirleyen Etmenler. Peyzaj Mimarlığı,6;10-14.
61
Spronken-Smıth, R. A. and OKE, T. R. 1998. The thermal regime of urban parks in two cities with different summerclimates.International Journal of Remote Sensing,19(11); 2085-2104.
Talay, İ., Kaya., F. Belkayalı, N. 2010. Sosyo-Ekonomik Yapının Rekreasyonel Eğilim ve Talepler Üzerine Etkisi: Bartın Kenti Örneği, Coğrafi bilimler Dergisi 8(2): 147-156.
Thompson, C.Urban Open Space in the 21st Century, Landscape and Urban Planning, s:59-72, 2002.
Türel, G.D. 1988 Ankara Kenti Yeşil Alanlarının Kullanım Etkinliklerinin Bugünkü Durumu ve Yeterliliği İçin Alınması Gereken Önlemler. Doktora tezi (yayınlanmamış).
A.Ü. Z.F. Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ankara.
Upmanis, H.,Eliasson, I. andLindqvist, S. 1998. The _nfluence of Green Areas on Nocturnal Temperatures in a High Latitude City (Göteborg, Sweden). International Journal of Climatology, 18; 681–700.
Uyar, H. 2005. Jeovar3: jeoistatistiksel variogram analizleri ve Kriging teknikleri bilgisayar yazılımı, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Uzun, G. 1990.Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması, Çukurova ÜniversitesiZiraat Fakültesi Ders Kitabı No: 48, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ofset ve Teksir Atölyesi,Adana.
Wong, N. H. And Yu, C. 2005. Study of greenareasand urban heatisland in a tropicalcity. Habitat International, 29; 547–558.
Yavuz, A. Eminağaoğlu, Z. 2007. Artvin Kentinde Yeşil Alanların Yeterlilik Bakımından İrdelenmesi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 30 Ekim –02 Kasım 2007, Trabzon
62
Yıldızcı, A.C. 1982. Kentsel Yeşil Alan Planlaması ve İstanbul Örneği, İ.T.Ü.Mimarlık Bölümü, Basılmamış Doçentlik Tezi, İstanbul.