Bu bölümde, yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular ışığında, hipotezler incelenecek ve ortaya çıkan sonuçlar, ileride yapılacak bu ve benzeri çalışmalar için, yöneticilere ve araştırmacılara öneriler sunacak şekilde değerlendirilecektir.
Araştırma kapsamında modern liderlik tipleri; dönüşümcü, işlemci ve tam serbestlik tanıyan liderlik; örgütsel bağlılık ise; duygusal bağlılık, devamlılık bağlılığı ve normatif bağlılık boyutlarında incelenmiştir.
Bu çalışmanın amacı, modern liderlik tipleri ve örgütsel bağlılık biçimleri arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Araştırma kapsamında, şu sorulara yanıt aranmıştır.
1. Otel işletmelerinde modern lider tipleri ile örgütsel bağlılık biçimleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
2. Otel çalışanlarının, otel yöneticilerinin liderlik tarzlarına ilişkin algıları nelerdir?
Araştırmamızın bulgularına göre; işlemci liderliğin boyutlarıyla duygusal bağlılık arasındaki ilişki incelendiğinde; en yüksek ilişki koşullu ödül boyutuyla bulunmuştur. Bu bulgulara göre; verilen görev başarıldığında karşılığında ne elde edileceği bildirilen, ödüllendirilme için ne yapılması gerektiğini söyleyen, astların başarılarının farkında olan, astlardan beklentilerini belirten liderlerin astları orta düzeyde duygusal bağlılık göstereceklerdir.
İşlemci liderlik boyutlarıyla devamlılık bağlılığıyla arasındaki ilişki incelendiğinde; en yüksek ilişkinin istisnalarla yönetim (aktif) boyutuyla olduğu görülmektedir. Tüm faaliyetleri gözlem altında bulunduran, bir faaliyet esnasında kurallardan sapma olduğunda sürecin tamamlanmasını beklemeden derhal müdahale eden, yapılacak faaliyetlerin nasıl yapılması gerektiği üzerinde önemle duran, standartlardan sapmalara tahammülü olmayan liderlerin çalışanları, örgütlerine; orta düzeyde devamlılık bağlılık göstereceklerdir.
İşlemci liderliğin boyutlarıyla normatif bağlılığın ilişkisi incelendiğinde ise, en yüksek ilişki istisnalarla yönetim (pasif) boyutuyla bulunmuştur. Bir şey tamamen bozulmadan onu düzeltmeye kalkmayan, her zaman olduğu gibi aynı şekilde çalışmaya göz yuman liderlerin astları orta düzeyde normatif bağlılık göstermektedirler.
Dönüşümcü liderliğin boyutlarıyla duygusal bağlılık arasındaki ilişki incelendiğinde; en yüksek ilişkinin karizma boyutu ile olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bulgulara göre; kendisine güvenen, güçlü, astlarına örnek olan, gurur duyulan kararlarını ahlaki değerleri göz önünde bulundurarak alan, konuşmaları hayranlık etkisi yaratan, astları için kendi önceliklerinden vazgeçen, önemli amaçları basit cümlelerle kolayca açıklayan, astlarına güven telkin eden liderlerin astları orta düzeyde duygusal bağlılık gösterirler.
Dönüşümcü liderliğin boyutlarıyla normatif bağlılık arasındaki ilişki incelendiğinde; en yüksek ilişkinin bireysel destek boyutuyla olduğu ifade
olunmasını sağlayan, astların kaygılarını ve beklentilerini dikkate alan, güçlü yönlerini geliştirmesi için cesaretlendiren, gelecekte karşılaşılabilecek durumları anlatmaya çalışan, her bir asta ihtiyaçları, yetenekleri ve beklentileri farklı olan bireyler olarak yaklaşan liderlerin astları örgütlerine orta düzeyde normatif bağlılık göstereceklerdir.
Tam serbestlik tanıyan liderlik ile örgütsel bağlılık boyutları arasındaki ilişki incelendiğinde; en yüksek ilişki normatif bağlılıkla bulunmuştur. Bu bulgulara göre; yöneltme ve yönlendirmenin en alt düzeyde tutulduğu, yönetim yetkisine en az ihtiyaç duyulduğu, sorumluluktan ve karar almaktan kaçınıldığı tam serbestlik tanıyan liderlerin çalışanları; orta düzeyde normatif bağlılık göstereceklerdir.
Çalışanların örgütsel bağlılıkla ilgili görüşleri incelendiğinde en fazla gerçekleşen boyut duygusal bağlılık¸ en az gerçekleşen boyut ise; devamlılık bağlılığı olduğu görülmektedir. Otel çalışanlarının işletmelerine daha çok duygusal bağlılık göstermesi bir avantaj olarak değerlendirilebilir. Duygusal bağlılığı yüksek çalışanların örgütten ayrılma olasılıkları düşüktür. Özellikle yoğun sezonlarda işgören devrini önlemek için, bu durum son derece önemlidir. Normatif bağlılık, duygusal bağlılıktan sonra en yüksek ortalamaya sahiptir. Bu durum, otel çalışanlarının sadakat duygusuna sahip olduğunu ve otel işletmelerinden ayrılmayı ahlaki olarak doğru bulmadıklarını ortaya çıkarmıştır.
Bu bulgular, çalışanların örgütsel bağlılıklarını sağlamada, dönüşümcü liderliğin önemini ortaya koyması açısından son derece önemlidir. Etkin bir şekilde oluşturdukları vizyon ve misyonu diğerleriyle paylaşma ve onlara kabul ettirmede farklı bir yeteneğe sahip olan dönüşümcü liderler, grup amaçlarının çalışanlar tarafından kabulünü sağlayarak, onların örgütsel bağlılık sürecini kolaylaştırmaktadırlar. Çalışanların kendine güvenlerini ve kariyer beklentilerini artıran ve karizma olgusuyla güçlü bağlılık ve istek duygularını diğerlerinde canlandıran dönüşümcü liderler, izleyenleri ile bireysel ilişkiler geliştirerek, çalışanların kendilerini önemli ve anlamlı hissettikleri bir iş ortamı oluşturmakta, bu ise, onların yine örgütsel bağlılıklarını daha etkin şekilde sağlamaktadır.
Buraya kadar yapılan açıklamalarda çalışmanın genel sonuçları üzerinde durulmuştur. Otel işletmelerinde yapılan araştırma bulgularından ve kuram kısmında belirtilen bilgilerden yola çıkılarak, sektördeki uygulayıcılara yönelik liderlik ve örgütsel bağlılık kapsamında bazı önerilerde bulunmak mümkündür. Bu öneriler aşağıda sıralanmaktadır.
• Yapılan araştırmada elde edilen bulgular neticesinde, üst düzey yöneticilerin yeniliklere açık olmaları, değişimi zamanında yapmaları, vizyon sahibi olmaları, bilgi akışını hızlandırmaları, gerekli durumlarda risk almaları ve her şeyden önemlisi insan faktörüne her zamankinden daha fazla önem vermeleri gerekmektedir.
• Yöneticiler, otel işletmelerinde dönüşümcü ve işlemci liderlik tarzlarını kullanmalıdırlar.
• Yöneticiler, dönüşümcü liderlik tarzının karizma ve bireysel destek boyutlarını kullanarak; çalışanların duygusal ve normatif bağlılıklarını arttırmalıdırlar.
• Analizler sonucunda ulaşılan bulgular, çalışanların, örgütsel bağlılıklarını artırmanın yollarından birinin de örgüt içinde çalışanlara bireysel destek verilmesi olduğunu göstermiştir. Yöneticiler, çalışanlarına değer vermeli, onlara kendilerini geliştirebilecekleri fırsatları yaratmalı, başarıları ile övünmeli ve ödüllendirmelidirler. Eğer çalışanlar veya örgüt katılımcıları kendilerinin önemsendiğini algılarsa, duygusal bağlılıkları artacaktır.
• Türkiye’de otel yöneticilerine yönelik modern liderlik çalışmalarının yapılması, çalışanların daha kaliteli hizmet sunmasını ve daha verimli çalışmasını sağlayacağı için; bu alanda yapılacak araştırmalar arttırılmalı ve desteklenmelidir.
• Bu araştırmanın sonuçları Ege ve Akdeniz bölgesindeki otel çalışanları ile sınırlı kalmıştır. Türkiye’nin diğer bölgelerinde yer alan otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin görüşleri de alınarak bölgeler arasında fark olup olmadığı araştırılabilir.
• Çalışmamızda üst düzey, orta düzey ve alt düzey yöneticilerin liderlik özellikleri ortaya konmuş, fakat bu yöneticiler arasında liderlik özellikleri açısından fark olup olmadığı araştırılmamıştır. Gelecek çalışmalarda bu yöneticiler arasında liderlik özellikleri açısından farklılık olup olmadığı araştırılabilir.
KAYNAKÇA
AĞAOĞLU, O. K. (1992). "İşgücünü Verimli Kullanma Tekniklerinin Turizm Sektörüne Uygulanması." Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Yayını No: 457, Ankara, s.114.
AKAT, İ. , BUDAK., G, ve BUDAK, G. (1994). İşletme Yönetimi. İstanbul: Beta Basın Yayın-Dağıtım.
ALLEN, N.J., MEYER, J. P. (1984). Testing the Side-Bet Theory of Organizational Commitment: Some Methodological Considerations, Journal Applied Psycology, 69, 372–378.
ALLEN, N. J., MEYER, J. P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to Organizations. Journal of Occupational Psychology, 63,1–18.
ALLEN, N.J, MEYER, J.P. (1990). Organizational Socialization Tactics: A Longitudinal Anal of Links to Newcomers Commitment and Role Oriention. Academy of Management Journal, 33.
ALLEN, N. J.,MEYER, J.P (1991). A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resources Management Review,1,61–89.
ALLEN, N. J., MEYER, J. P. (1993). Organizational Commitment: Evidence of Career Stage Effects. Journal of Business Research, 26, 46–91.
ALLEN, N. J., MEYER, J. P. (1996). Affective Continuance and Normative Commitment to the Organization: an Examination of Constuct Validity. Journal of Vocational Behavior, 49, 252–276.
ALLEN, N. J., MEYER, J. P. (1997). Commitment in the Workplace: Theory, Research and Application. CA: Sage Publications.
ALLEN, N. J., GRISAFFE, D. B. (2001). Employee Commitment to the Organization and Customer Reactions: Mapping the Linkages. Human Resource Management Review,11, 209–236.
ARDIÇ, K., YENİGÜN, M. C. (1997). Toplam Kalite Yönetiminde Liderlik Anlayışı. 21. yy. Liderlik Sempozyumu. Deniz Harp Okulu, Tuzla-İstanbul.
BALAY, R. (2000). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı: Ankara İli Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
BALCI, A. (2003). Örgütsel Sosyalleşme. İstanbul: Günaydın Hukuk Yayınları.
BALTAŞ, A., BALTAŞ, Z.(2000), Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
BANERJI, P., KRISHAN, V. (2000). Ethical Preferences of Transformational Leaders: An Empirical İnvestigation, Leadership and Organization Development Journal, 21, 405 – 413.
BARANSEL, A. (1990). Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, 257.
BARUTÇUGİL, İ. (2004). İnsanı ve Organizasyonu Anlamak. Organizasyonlarda Duyguların Yönetimi. Canan Başoğlu (Editör). İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
BARLING, J. (1996). “The Prediction, Experience and Consequencies of Workplace Violence”. Wokplace Violence, pp. 29-49.
BASS, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations, Free Pres, New York.
BASS, B. M. (1990). From Transactional to Transformational Leadership: Learning to Share the Vision. Organizational Dynamics,18, 19–31.
BASS, B. M. (1997). The Ethics of Transformational Leadership, Kellogg Leadership Studies Project Working Papers
http://www.academy.umd.edu/scholarship/casl/KLSP/ adresinden 12.08.2006 tarihinde alınmıştır.
BAYSAL, A.C., PAKSOY, M. (1999). Mesleğe ve Örgüte Bağlılığın Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 28, 7–15.
BLOISI, W. (2003). Managment and Organisational Behavior. New York: The McGraw Hill Companies.
BREWER, A. M. (1996). Developing Commitment Between Managers and Employees, Journal of Managerial Psychology, 11, 24–34.
BUDAK, G. (2002). 21. Yüzyıl’da Liderlik. MESS-Mercek Dergisi,7, 18.
BUDAK, G. ve BUDAK G. (2004). İşletme Yönetimi. Barış Yayınları Fakülte Kitabevi. 5. Basım. İzmir.
CARUANA, A., CALLEYA, P. (1998). The Effect of Internal Marketing on Organisational Commitment Among Retail Bank Managers. International Journal of Bank Marketing, 16, 108–116.
CENGİZ, A. A. (2001). Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri ve Eskişehir’de Sağlık Personeli Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek
CELEP, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
CEYLAN, Ö. (2002). Ödül Yönetiminin Çalışanlarda İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Yaratmadaki Rolü ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CEYLAN, A., DEMİRCAN, N. (2002). Çalışanların Örgüte Bağlılığı ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Dergisi, 31,1,53–65.
CEYLAN, A, ŞENYÜZ, P. B. (2003). Örgütsel Destek Algısı ve Dahil Olma- Dışlanma Algısının Örgütsel Bağlılığa Etkisi-Sigorta Sektöründe Bir Araştırma. Yönetim Dergisi, 57–62
CHAMPOUX, J. E. (2006). Organizational Behavior (3.edition). US: Thomson and South-Western.
CHEN, Z. X., FRANCESCO, A.M., (2003). The Relationship Between the Three Components of Commitment and Employee Performance in China. Journal of Vocational Behavior, 62,465–489.
CHEN, L. Y. (2004). Examining the Effect of Organization Culture and Leadership Behaviors on Organizational Commitment, Job Satisfaction and Job Performance at Small and Middle-Sized Firms of Taiwan. The Journal of American Academy of Business, 432–438.
ÇAKIR, Ö. (2001). İşe Bağlılık Olgusu ve Etkileyen Faktörler. Ankara: Seçkin Kitabevi.
ÇALIKOĞLU, E. (2004). Muharip Subay ve Astsubayların Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderlik Tarzlarının, Muharebe Performansları ile İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇELİK, V. (2000). Eğitimsel Liderlik. Ankara: PegemA Yayıncılık
ÇETİN, M. (2004), Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Basım Yayın.
ÇOBANOĞLU, Fatma (2003). İlköğretim Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Davranışları: Denizli İli Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
COHEN, A. (1992). Antedencetens of Organizational Commitmenet Across Occupational Groups: A Meta Analysis. Journal of Organizational Behavior,13, 539–554.
COHEN, A. (1993). Organizational Commitment and Turnover: A Meta-Analysis. Academy of Managemenet Journal, 36, 1140–1157,
COHEN, A. (1993). Age and Tenure in Relation to Organizational Commitment: A Meta-Analysisi. Basic and Applied Social Psychology, 14, 2, 143–159.
DAVIS, K. (1997). Organizational Behavior. New York: Mc Graw Hill.
DEMİRBİLEK, T. (2003). Liderlik Tipleri Açısından İşçi Sendikası Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 22–35.
DESSLER, G. (2004). Management. Principles and Practices For Tomorrow’s Leaders. New Jersey: Prentice Hall.
DICK, G., METCALFE, B. (2001). Managerial Factors and Organisational Commitment: A Comparative Study of Police Officers and Civilian Staff. The İnternational Journal of Public Sector Management, 14, 111–128.
DURNA, Ü., EREN, V. (2005). Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6,2,210–219.
<http://www.dogus.edu.tr//dogustru/journal/cilt–6-sayı–2/M00139.pdf>20.02.2007.
ERASLAN, L. (2004). Liderlik Olgusunun Tarihsel Evrimi, Temel Kavramlar ve Yeni Liderlik Paradigmasının Analizi. Milli Eğitim Yayınları, Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 159–178.
ERÇETİN, Ş. (2000). Liderlik Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Yayınevi
ERDOĞAN, İ. (1994). İşletmelerde Davranış. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
ERDOĞAN, İ. (1997). İşletmelerde Davranış. İstanbul: Dönence Basım ve Yayın.
EREN, E. (1993). Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınevi.
EREN, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi (7.Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
EREN, E. (2003). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Yayınevi
ERGENÇ, A. (1982). Kişinin Performans Düzeyi, İşe Bağlılığı ve İş Doyumu. Psikoloji Dergisi.
ERYILMAZ, F. (2006). Endüstri Meslek Lisesi Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerine Sahip Olma Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
FERİK, F. (2001). İşletmelerdeki Liderlik Tarzlarının Çalışanların İş Tatminleri Üzerindeki Etkisi. Bankacılık Finans Dergisi, 4, 75–79.
FERİK, F. (2002). Öz-yeterliliğe Bağlı Olarak Personel Güçlendirme ve İş Tatmini, Örgüte Bağlılık, Personel Devri Arasındaki Kişiler. Active Dergisi.
FİDAN, Y. (1996). İşletme Yönetimi. Cumhuriyet Üniversitesi, İİBF Yayınları.
GALLIE, D., FIELSTEAD, D. and GREEN, F. (2001), Employer Policies and Organizational Commitment in Britain 1992-1997. Journal of Management Studies, 32,1082-1103.
GEORGIADES, N., MACDONELL, R. (1998). Leadership for Competitive Advantage. New York: John Wiley&Sons.
GÖKKAYA, Öznur (2003). Bilgi Çağında Organizasyon ve Dönüştürücü Liderlik. Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, 17-18 Mayıs, Derbent-İzmit, 793-800.
GÖKMEN, S. (1996). İşletmeye Bağlılık Anketini Türkçeye Uyarlama ve Geçerlik ve Güvenirlilik-Katsayılarını Belirleme Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GREENBERG, J. (1996). The Quest for Justice on the Job: Essays and Experiments. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
GRIFFTHS, A. (1999). Work Design and Management the Old Worker. Experimental Aging Research, 25,4.
GUERRIER, Y. (1999). Organizational Behavior in Hotels and Restaurants: An International Perspective. New York: John Wiley and Sons, Ltd.
GÜÇLÜ, N. (2006). "Stres Nasıl Yönetilir?". Donanma Komutanlığı Sürekli Kurum Gelişimi Bülteni, Sayı: 15, 8.
GÜL, H. (2003) Karizmatik Liderlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÜL, H. (2006). Bilgi Toplumu Karizmatik Liderliğin Sonu Olur Mu? <http://www.bilgiyönetimi.org/cm/pages/mklgos.php?nt=223>(02.07.2006)
HARTMAN, L.C, (2000). Organizational Commitment: A Multi Method Scale Analysis and Test of Effects. International Journal of Organizational Analysis, 8, 89–109.
HATICI, M. (1997). Organizational Behavior. Great Britain. Oxford University.
HATİBOĞLU, Z. (1986). İşletmelerde Yönetim Organizasyon ve Personel Davranışı. Temel Araştırma A.Ş. Yayınları No:9 İstanbul.
HATİPOĞLU, C. (2003). 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Davranışlarına Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
HARTOG, N; KOOPMAN, L. (1997). Transactional Versus Transformational Leadership. Journal of Occupational and Organizational Psychology,70,19,34.
HAYIM, A., BERMAN, G. (1992). The Dimensions of Organizational Commitment. Journal of Organizational Behaviour,13, 4, 379–387
HINKIN, T.R. ve TRACEY, J. B. (1999). The Relevance of Charisma for Transformational Leadership in Stable Organization. Journal of Organizational Change Manegement, 2,105–109.
HUMPHREYS, J. H. (). Transformational and Transactional Leader Behavior. Journal of Management Research,1,3;149-159.
İLSEV, A. (1997). Örgütsel Bağlılık: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İNCE, M., GÜL, H. (2005).Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya: Çizgi Yayıncılık.
İŞCAN, Ö. Faruk. (2002). Küresel İşletmecilikte Dönüştürücü Liderlik Anlayışı: Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KARATEPE, O. M., HALICI, A. (1998). İş Tatminin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkilerine Yönelik Ampirik Bir Değerlendirme. VI. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
KARİP, E. (1998). Dönüşümcü Liderlik. Eğitim Yönetimi, 4,443–465.
KEÇECİOĞLU, T. (2003). Lider ve Liderlik (1.Baskı). İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
KIREL, Ç. (1999). Esnek Çalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet, İş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi. İ.Ü İşletme Fakültesi Dergisi, 28,2.
KIRBY, P.C., PARADISE, L.V (1992). Extra-ordinary Leaders in Education: Understanding Transformational Leadership. Journal of Educational Research. 85, 303–310.
KOÇAK, S., KİRAZCI, S. (1997). Durumsal Liderlik Anlayışında Gelişmeler. 21. Yüzyıl’da Liderlik Sempozyumu, 1: 300–301.
KOÇEL, T. (1989). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları.
KOÇEL, T. (1993). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım.
KOÇEL, T. (2005). İşletme Yöneticiliği (10. Baskı). İstanbul: Arıkan Ltd Şti.
KORAY, M. (1995). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitabevi.
KORSGAARD, M. A., SCHWEIGER, D.M and SAPIENZA, H.J (1995). Building Commitment, Attachment and Trust in Strategic Decision-Making Teams: The Role of Procedural Justice. Academy of Management Journal, 38, 60–84.
KUNHERT, W. ve LEWIS, P. (1987). Transcactional and Transformational Leadership: A Constructive, Developmental Analysis. Academy Management Review, Vol:12, No:4
LARSON, C., FRANK M.J. L. (1989).Teamwork. Newbury: Sage Publications İnc.
LEFKOWITZ, J. (1994). Sex Related Differences in Job Attitudes. Academy of Management Journal, 97.
LIOU, K. T., NYHAN, R. C. (1994). Dimensions of Organizational Commitment in the Public Sector: An Empirical Assesment. Public Administration Quarterly, 18: 99–118.
LUTHANS, F. (1981). Organizational Behavior (3.Edition). McGraw Hill.
LUTHANS, F. (1992). Organizational Behavior (6th edition.). NewYork: McGraw Hill Inc.
LUTHANS, F. (2005). Organizational Behaviour (10th.edition). Boston: McGraw- Hill Irwin.
MAZLUMOĞLU, N. (1995). İşletmelerde Liderlik ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İşletmecilik.
MAYER, R. C., SCHOORMAN, D. F. (1992). Predicting Participation and Production Outcomes Through a Two-Dimensional Model of Organizational Commitment. Academy of Management Journal, 35, 671–684.
MCGREGOR, D. (1970). Örgütün İnsan İlişkileri Yönü. Çeviren: Doğan ENERGİN. Ankara: ODTÜ İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, 16,30.
MCSHANE, S. L. (2005). Organizational Behaviour. McGraw-Hill Irwin, Boston.
MEYER, J.. P., STANLEY, D. J., HERSCOVITCH, L., and TOPOLNYTSKY, L. (2002), Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Meta-analysis of Antecedents, Correlates, and Consequences. Journal of Vocational Behavior,61,20–52.
MEYER, J. P. (2002). Affective Continuance, and Normative Commitment:Test of a Mediation Model. Journal of Administrative Sciences.17, 4, 319-331.
MEYER, J. P., ALLEN, Natalie and SMITH Catherine (1993). Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three-Component
MEYER P. J., IRVING, G. P. (1998). Examination of the Combined Effects of Work Values and Early Work Experiences on Organizational Commitment. Journal of Organizational Behaviour, 19,1,29-52.
MIR, A. (2002). The New Age Employee: an exploration of Changing Employee- Organization Relations. Public Personel Management, 31,2, 187–200
MOWDAY, PORTER, L.W. and STEERS, R.M. (1982). Employee-Organization Linkages: The Psychology of Commitment, Abbensteeism and Turnover. New York: Academic Press.
NAUMOUN, E. (1993). Antecedents and Cnosequences of Satisfaction and Commitments Among Expatriote Managers Group. Organization Management, 18.
NELSON D. L.; QUICK J. C. (2005). Understanding Organizational Behavior (2.edition). US: Thomson/South-Western.
OLIVER, N. (1990). Rewards, Investments, Alternatives and Organizational Commitment: Empirical Evidence and Theoretical Development. Journal of Occupational Psychology, 63, 19–31.
ORAL S. ve KURGUN O. A. (1997). Otel İşletmeciliği ve Otel İşletmelerinde Verimlilik Analizleri. İzmir: Kanyılmaz Matbaası. s.185.
O’REILLY, C., CHATMAN, J. (1986). Organizational Commitment and Psychological Attachment the Effects of Comliance, İdentification and İnternalisation on Prosocial Behavior. Journal of Applied Psychology,31,3:492- 499.
O’REILLY, C., CALDWELL, D. F. (1981). The Commitment and Job Tenure of New Employees: Some Evidence of Postdecisional Justification. Administrative Science Quarterly, 26, 597–616.
ÖNDER, S. (2007). Kara Havacı Pilotların İş Doyum Düzeyleri ve Algılanan Liderlik Stillerinin İş Doyum Düzeylerine Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ÖZDİPÇİNER, N., KALINKARA, V. (2005). Konaklama Sektörü Çalışanlarının Örgüte Yönelik Düşünce ve Bağlılık Durumları: Denizli Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16, 1,82–92.
PENLEY, L.E., GOULD S. (1984). Career Strategies and Salary Progression: A Study of their Relationship in a Municipal Bureacracy. Organizational Behavior and Human Performance, 34, 244–265.
PENLEY, L. E., GOULD, S. (1988). Etzioni’s Model of Organizational Involvement:A Perspective for Understanding Commitment to Organizations. Journal of Organizational Behavior, 9, 43–59.
RAFFERTY, A. E. ve GRIFFIN, M. A (2004). Dimensions of Transformational Leadership: Conceptual and Empirical Extensions. The Leadership Quarterly,15, 329–354.
ROBBINS, S. P. (2005). Organizational Behavior. San Diego State: Pearson Education İnternational.
SAVERY, L. K., SYME, P. D. (1994). Organizational Commitment and Hospital Pharmacists. Journal of Management Development, 15, 1, 14–22.
SERİNKAN, Celaleddin (2002). Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Tarzları ve Tepe Yöneticileri İçin Önemi, Maltepe Üniversitesi. İ.İ.B.F. Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Analiz Dergisi, Sayı 1-2,73-79
SISK, L. H., WILLIAMS, J. C. (1981). Management and Organization. USA: South-Western., Publ.
SOMERS, M., BIRNBAUM, D. (2000). Exploring The Relationship Between Commitment Profiles and Work Attituders, Employee Withdrawal, and Job Performance. Public Personel Management, 29, 3,353–365.
SÖKMEN, A. (2000). Örgütsel Bağlılık ile İşgören Performansı İlişkisi: Ankara’da Faaliyet Gösteren Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ŞİMŞEK, Ş. (1993). İşletme Bilimine Giriş. Ankara: Merhaba Yayınları.
ŞİMŞEK, Ş. AKGEMECİ, T. ve ÇELİK A. (2003). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış. Konya: Adım Matbaacılık.
TANG, T. (2000). Does Attitue Tard Money Moderate the Relationships Between Instriction Job Satisfaction and Voluntary Turnover. Human Relations, 23.
TINAR, M. Y. (1997). Mesleki Sosyalleşme ve Kişilik. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 12,1.
TRACEY, J. B., HINKIN, T. R. (1998). Transformational Leadership or Effective Managerial Practises?. Group&Organization Management, 23, 17.
TUNA, M., AKBAŞ TUNA, A. (2007). Kurumsal Kimlik Yönetimi. Ankara: