Vergi bilinci; vergi kavramını tanıma ve vergi uyumu anlamına da gelen vergi vermeye istekli olmayı ifade etmektedir. Vergiyi doğru tanımlamak, amacını anlamak, gerekliliğini doğru ifade edebilmek kadar; vergi ödemeye istekli olma, vergi ödeyenlere bakış açısının olumlu, ödemeyenlere olumsuz olması gibi olgular vergi bilincini açıklamakta kullanılmaktadır. Bu çalışmada ilköğretim çağındaki öğrencilerin vergi bilinci düzeyi ve vergi bilinci düzeyinin sosyo-demografik özelliklerine göre farklılık gösterme durumu incelenmiştir.
İlköğretim öğrencilerinin tamamına yakını (%90,1) vergiyi devletin sunduğu hizmetlerin karşılığı, vatandaşlık görevi ve zorunlu olarak ve karşılıksız yapılan ödeme olarak görmektedirler. Öğrencilerin verdikleri cevaplardan vergiyi doğru anladıkları ve vergi bilincinde oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
İlköğretim öğrencileri vergi ödeyenleri dürüst ve zeki olarak (%90,7); vergiyi ödemeyenleri ise kötü bir vatandaş, hırsız, kurnaz olarak (%82,3) tanımlamaktadır. Öğrencilerin vergi ödemeye olumlu bakışlarının oldukça yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Vergi kaçakçılığı suçunun en zararlı suçlar arasında yer alması gerektiğini düşünenlerin oranı oldukça yüksektir (%66,8).
Vergi eğitiminin %25,8’i okulda eğitim, %24,7’i vergi idaresinin yapacağı seminer ve konferanslar ve %17,8’inin de aile içi eğitim ile olması durumunda ödeme eğiliminin artacağı sonucuna ulaşılmıştır.
İlköğretim öğrencileri, vatandaşlara hizmet sunmak, devlet masraflarını karşılamak ve gelecekte daha iyi yaşanabilmesi için devletin vergi alması gerektiği görüşündedir (%90,3). Öğrenciler aynı zamanda vatandaşların vergileri ödemekte zorlanmaları, vergilerin gereksiz yere kullanılması, çok fazla vergi olması nedenlerinden dolayı devletin vergi almaması gerektiğini de düşünmektedirler (%74,4). İnsanların neden vergi vermeleri gerektiği konusunda ilköğretim öğrencilerinin %67’si kendilerine sağlanan devlet hizmetlerini artırmak için, %20,5’i iyi bir vatandaş olmak için görüşündedir.
İlköğretim öğrencilerinin %73,6’sı devletin varlığı için, %76,8’i devlet hizmetlerinin aksamaması için vergi ödenmesi gerektiği görüşündedir. Öğrencilerin %89,2’si vergi ödemenin vatandaşlık görevi olduğu bilincindedir.
İlköğretim öğrencilerinin %35,7’si devletin, belediyelerin ve okul hizmetlerinin borçlanılarak karşılandığı (Tablo 22); %42,1’i hizmetlerin bağışla karşılandığı (Tablo 23); %72,9’u ise hizmetlerin vergi gelirleri ile karşılandığı (Tablo 24) görüşündedir. Devlet, belediye ve okul hizmetlerinin vergi gelirleri ile karşılandığı görüşünün diğer ifadelerden oldukça yüksek olması; bunun yanı sıra bağış ve borçlanma ile yapıldığına ilişkin cevapların da olması nedeniyle, öğrencilerin kamu hizmetlerinin karşılanması için verginin gerekliliğinin, yeterli vergi geliri sağlanamadığında borçlanma yoluna gidildiğinin bilincinde oldukları bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca, okullarda bazı hizmetlerin okul aile birliğince sağlanan bağışlarla yapılıyor olmasının, öğrencilerin hizmetlerin karşılanma yöntemi olarak bağışları görmesinde etkili olduğu değerlendirilebilir.
İlköğretim öğrencilerinin vergi gelirlerinin doğru yere harcanmasına ilişkin görüşleri de olumlu yöndedir. Nitekim öğrencilerin %75,1’i ödenen vergilerin okul, yol, su, köprü olarak geri döneceğine inanmaktadır. Benzer şekilde vergi gelirlerinin doğru yere harcandığına inanların oranı da %62,1’dir.
İlköğretim öğrencileri her ne kadar vergi mükellefi olmasalar da potansiyel vergi mükellefi ve tüketici olmaları nedeniyle vergi ödemeye eğilimleri de önem kazanmaktadır. Öğrencilerin, %62,8’inin vergi mükelleflerinin vergisini tam ödemediği görüşünde olduğu, vergi mükelleflerinin yerinde olsa vergi ödeyeceğini söyleyenlerin oranının %78,9; para kazanmaya başlayınca vergi ödeyeceğini söyleyenlerin oranının %74,7; her alışverişinde fiş ya da fatura alırım diyenlerin oranının %93,7; fiş ya da fatura yerine ürünün fiyatını düşürülmesini isterim diyenlerin oranının ise sadece %27,9 olduğu görülmüştür. İlköğretim öğrencilerinin vergi ödeme istekliliği, vergi uyumu oldukça yüksektir.
Vergi bilinci kapsamında vergi uyumu ile ilgili davranış biçimi de bu çalışmada incelenmiştir. İlköğretim öğrencilerinin %69,3’ü alışveriş sırasında fiş ya da fatura almayan vatandaşları uyaracağını; %81,6’sı bir tanıdığının vergi kaçırması durumunda onu uyaracağını; %65,7’si fiş ya da fatura kesmeyeni gördüğünde vergi dairesine ihbar edeceğini belirtmektedir.
Öğrencilerin %50,5’inin ülkemizde vergi bilincinin tam olarak yerleştiğine inandığı, % 58’i toplumun eğitim seviyesinin vergi ödemeyi artıracağına ve %49,7’si vergi kaçıranlara ağır cezalar verilmesinin vergi ödemeyi artıracağı görüşünde olduğu bulgusuna ulaşılmaktadır.
Vergi uyumunun sağlanması konusunda kabul gören görüşlerden biri de toplanan vergilerin nereye harcandığının vergi mükelleflerince bilinmesidir. İlköğretim öğrencilerinin bu konudaki görüşleri incelendiğinde, %80,1’i ödenen verginin nereye harcandığının bilinmesi durumunda vergi ödeme isteğinin artacağı ve vergi ödemenin kolaylaşacağı görüşündedir. İlköğretim öğrencilerinin %78,7’si verginin toplumun gelişmesi için önemli katkı sağladığı görüşündedir. Yolsuzluk haberlerinin vergi ödeme eğilimini azalttığını düşünenlerin oranı ise %41,8 düzeyindedir.
İlköğretim öğrencileri çoğunlukla aile ortamında (% 58,4) vergi kavramı ile tanışmaktadır. Bu sırayı (% 14,6) çevre, (%14,2) gazete, dergi ve TV vb araçlar ile (%12,5) okul takip etmektedir.
İlköğretim öğrencilerinin beyanına göre ailelerinde en çok şikâyet edilen vergi unsurunun vergi oranlarının yüksek olması (%31,7), ikinci olarak da ödenen vergilerin doğru yere harcanmamasıdır (%19,7). Ailelerin önemli bir kısmı da (%22,8) vergiden hiçbir şekilde şikâyet etmemektedir.
Bu çalışmada öğrencilerin, cinsiyet, yaş, okudukları sınıf, baba ve anne eğitim düzeyi, anne ve baba mesleği, aile aylık ortalama geliri gibi değişkenlere göre vergi bilincinin farklılık gösterme durumu da incelenmiştir.
İlköğretim öğrencilerinin vergi bilinci düzeylerinin öğrencilerin cinsiyetlerine göre farklılık göstermediği; yaşlarına göre incelendiğinde ise öğrenci yaşı arttıkça vergi bilinci düzeyinin düştüğü; en yüksek vergi bilinci düzeyinin 9-10 yaş öğrencilerde; en düşük vergi bilincinin 14 yaş ve üzeri öğrencilerde olduğu ve farkın anlamlı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
İlköğretim öğrencilerinin okudukları sınıflara göre vergi bilinci düzeyi ortalama puanlar üzerinden farklıdır; bu farklılık yukarıda belirtildiği gibi yaşla ilgilidir. En yüksek vergi bilincinin 3. Sınıf öğrencilerinde, en düşük vergi bilincinin ise 8. Sınıf öğrencilerinde olduğu ve farkın anlamlı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
İlköğretim öğrencilerinin vergi bilinci düzeyi öğrencilerin anne veya baba öğrenim durumuna göre anlamlı farklılık göstermemektedir.
Anne mesleğine göre öğrencilerin vergi bilinci düzeyleri karşılaştırıldığında annesi emekli olan öğrencilerin vergi bilinci düzeyinin annesi çalışmayan, annesi yönetici olan öğrencilerin vergi bilinci düzeyinden anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Emekli annelerin çocukları vergi bilinci konusunda yeterli düzeyde değildir. Bu bulguda emeklilerin, vergilendirmenin şekli ve maddi ödevi ile karşılaşmadıklarının etkili olduğu değerlendirilebilir.
Baba mesleğine göre öğrencilerin vergi bilinci düzeyleri karşılaştırıldığında baba mesleğine göre öğrencilerin vergi bilinci düzeylerinin farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.
İlköğretim öğrencilerinin ailelerinin ortalama aylık gelir durumlarına göre vergi bilinci düzeylerinin farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar; İlköğretim öğrencilerinin vergi bilinci düzeyleri, cinsiyetlerine, anne veya baba öğrenim durumuna, baba mesleğine, ailelerinin ortalama aylık gelir durumlarına, vergi kelimesini ilk duyulduğu yere ve ailelerin şikâyet ettikleri vergi unsuruna göre anlamlı farklılık göstermediği; yaşlarına, anne mesleğine, okudukları sınıflara göre ise anlamlı farklılık gösterdiği ayrıca vergi bilinci, vergiyi tanıma, tanımlama, vergiye uyumu değerlendirme, vergisini ödeyenlere ve vergisini ödemeyenlere bakış, vergi kaçırma eylemlerine yaklaşım açısından da yüksek düzeyde olumlu davranışlara sahip olduğunu göstermektedir.
Sağbaş ve Başoğlu (2005) ilköğretim öğrencileri ile yaptıkları araştırmada, öğrencilerin vergi bilinci düzeylerinin düşük olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Sağbaş ve Başoğlu (2005) tarafından yapılan araştırma ile bu çalışmanın sonuçlarının uyumlu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İki çalışma arasında uyumsuzluğun sebebi olarak, vergi bilincine yönelik müfredat çalışmalarının 2005 yılında başlamamış olması düşünülebilir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı işbirliğiyle ilköğretim okullarında vergi bilincini artırmaya yönelik çalışmalar 2008 yılından itibaren müfredata dahil edilmiştir. Aradan geçen dört yıllık süre zarfında ilköğretim öğrencilerinin vergi bilincinin yükselmiş olması beklenen bir olgudur. Vergi bilincini geliştirmeye yönelik müfredat çalışmasının uygulanmaya başlanmasından 2 yıl sonra
Taytak(2010) ve Karaot(2010) tarafından yapılan çalışmaların, daha önceki çalışmalardan farklı olarak, yüksek vergi bilinci düzeyini işaret etmesi tutarlı
görülmelidir. Vergi bilincini artırmaya yönelik müfredat çalışmalarının uygulandığı 4. yılda yapılan bu çalışmada elde edilen sonuçların, Taytak ve Karaot çalışması ile elde
edilen sonuçlardan yüksek olması da aynı kapsamda değerlendirilebilir. Öğrencilerin vergi bilinci düzeylerinin yüksek olmasında Gelir İdaresi Başkanlığının yazılı ve görsel medyada vergi bilincine yönelik etkinliklerinin de etkili olduğu ifade edilebilir.
Bu araştırma sonuçları, potansiyel vergi mükellefi olan çocukların vergi bilinçlerini ortaya koyması ve vergi bilinç düzeylerinin artırılmasına yönelik araştırmalara yardımcı olması bakımından önemlidir. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki eğitici faaliyetler, ilköğretim öğrencilerinin vergi bilincinin oluşmasını, yükselmesini; vergi bilinci doğru yerleşmiş, vergi uyumuna şimdiden hazır ve istekli potansiyel vergi mükelleflerinin yetişmesini sağlayacaktır. Önceki araştırma tarihleri, elde edilen sonuçları ile birlikte değerlendirildiğinde ilköğretim okullarında vergi bilinci eğitimine yönelik ders programlarının olumlu sonuçları olduğu açıktır ve bu etkinliklerin geliştirilerek ortaöğretimde de yaygınlaştırılarak devam edilmesi vergi bilincinin gelişmesinde etkili olabilecektir.
KAYNAKÇA
Akalın, G. (1996). Kayıt Dışı Ekonomi Sorunu ve Yasa Tasarısı (I).Vergi Dünyası. Sayı.178.
Akdoğan, A. (1980). Gelir Vergisi Açısından Vergi Adaletine Teknik Bir Yaklaşım.
A.İ.T.İ.A. Maliye Fakültesi, Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayınları. 137(1-9). Ankara: Ongun Kardeşler Matbaacılık Sanayi.
Akdoğan, A. (2011). Kamu Maliyesi. (14. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Aktan, C. ve Çoban, H. (2006), “Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler”, Ankara: Seçkin Yayınevi, 137-157
Aktan, C.C., Dileyici, D., Vural. İ.Y. (2006). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi. (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Alkan, A. (2009). Vergi Bilinci ve Vergi Uygulamaları Karşısında Mükellef Davranışlarının Tespiti: Zonguldak İli Örneği.Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Allingham, M.G., Sandmo, A. (1972). Income Tax Evasion: A Theorical Analysis. University of Pennsylvania, Philadelphia, USA and The Norwegian School of Economics and Business Administration, Bergen, Norway. Journal of Public Economics. 1. North-Holland Publishing Company.
Alm, J., Jackson, B.R., McKee, M. (1992). Estimating the Determinants of Taxpayer Compliance with Experimental Data. National Tax Journal. 45(1).
Alm, J., Torgler, B. (2006). Culture Differences and Tax Morale in The United States and Europe. Journal of Economic Psychology. 27(2).
Altuğ, E.F. Çak, M., Şeker, M., Bingöl, Ö. (2010). Türkiye’de Vergi Bilinci: İstanbul Araştırması. İSMMMO Yayınları. Yayın No:134.İstanbul: Tor Ofset Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi.
Altuğ, O. (1994). Kayıt Dışı Ekonomi. İstanbul: Cem Ofset.
Ayan, E. (2006). Türk Vergi Sistemi ve Vergi Sistemimizin Etkinlik Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
Aydemir, Ş. (1995). Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi. İstanbul: Hesap Uzmanları Derneği Yayınları.
Başol, S., Ünal, F., Azer, H., Yıldız, A., Evirgen, Ö.F. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı 5. Devlet Kitapları (2. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bayram, N. (2009). Sosyal Bilimlerde SPSS İle Veri Analizi”, İstanbul: Ezgi Kitabevi. Bilici, N., Bilici, A. (2011). Kamu Maliyesi. (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş. (2011). Deneysel Desenler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çataloluk, C. (2008). Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 20.
Çelik, B. (2002). Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. No:627.
Çelik, B., Saraçoğlu, F. (Editörler) (2003). Kamu Harcamaları ile İlgili Genel Sorunlar ve Mali Yönetimin Etkinliği Açısından Bazı Yansımaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Çelikkaya, A. (2002). Mükelleflerin Vergiye Gönüllü Uyumunu Etkileyen Faktörler. E- Akademi Dergisi. Sayı:5. (Erişim: 15/12/2011). http://www.e- akademi.org/incele.asp?konu=M%C3%BCkelleflerin
Çetin, Ş. (2003). Verginin Önemi. (Erişim:15/12/2011). http://www.alomaliye.com/sadi_cetin_ymm.htm
Çiçek, H. (2006). Psikolojik ve Sosyolojik Yönden Yükümlülerin Vergiye Karşı Tutum ve Tepkileri. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çoban, H. (2004). Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki Davranışı Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demircan, E. S. (2003). Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi.
Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Sayı: 21. ss. 97-116.
Doğan, H. (2011). Türkiye’de Vergi Gelirlerinin Alt-Kalemlerinin GSYH’ya Oranları (1998-2008); Bunların OECD ve AB Ülkelerindeki Değerlerle Kıyaslanması (1965-2007) ve Türkiye’de “Yalan Matrah Beyanı” Yoluyla Gerçekleştirilen Vergi Kaçakçılığı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Düzgün, Ö. (2006). Vergilendirmede Adalet-Eşitlik İlkeleri ve İlintili Kavramlar. (Erişim: 15/12/2011). www.muhasebetr.com
Edizdoğan, Nihat (2006), Kamu Maliyesi (9. Basım), Bursa: Ekin Kitabevi
Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö., Gümüş, E. (2011). Kamu Maliyesi. (3. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
Editör. (2008). Vergi Mükellefi. (Erişim: 15/07/2012). http://www.yenimakale.com/vergi-mukellefi.html.
Eker, Aytaç (2005), Kamu Maliyesi, İzmir: Birleşik Matbaa
Erdem, M., Şenyüz, D., Tatlıoğlu, İ. (2003). Kamu Maliyesi. (3. Baskı). Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
Eren, E.Ö., Doğan, N.C. (2011). İlköğretim Hayat Bilgisi 3 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Devlet Kitapları (2. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Feld, L. P., Frey, B.S. (2002). Trust Breeds Trust: How Taxpayers Are Treated. CESifo University of Zurich Institute for Empirical Research in Economics. No. 322(98). Gelir İdaresi Başkanlığı (2011). Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı
(2011-2013). Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı.
Güner, Ü. (2008). Türkiye’de Vergi Bilincinin ve Vergi Ahlakının Oluşmasında Gelir İdaresinin Rolü. Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gökbunar, A.R. (1998). Vergileme İlkeleri ve Küreselleşme. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F Yönetim ve Ekonomi Dergisi. Sayı: 4.
Grasmick, H.G., Bursik, R.J. (1990). Conscience, Significant Others, and Rational Choice: Extending the Deterrence Model. Law & Society Review. 24(3).
İpek, S., Kaynar, İ. (2009). Vergiye Gönüllü Uyum Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir Çalışma. Yönetim ve Ekonomi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayınları. Cilt:16, Sayı:1.
Karaot, A. (2010). İlköğretim Çağındaki Öğrencilerin Vergi Bilinç Düzeyi: İzmir İli Aliağa İlçesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Kaya, M.K., Dağ, Ö., Koçak, E., Yıldırım, T., Ünal, M. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı 4. Devlet Kitapları (2. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Kaya, U. (1998). Hürriyeti Bağlayıcı Cezalarla Cezalandırılacak Kaçakçılık Suçu. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi. Yıl:6, Sayı:6.
Kaynar, H. (2010). Vergi Ahlakı ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi. Adana. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kırbaş, S. (2006). Vergi Hukuku Temel Kavramlar. (17. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Kırman, A. (2001). Banka ve Siğorta Muameleleri Vergisi. (2 Baskı). Ankara
Köstüklü, N. (Editör) (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı 6. Devlet Kitapları (1. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Muter, N.B., Sakınç, S., Çelebi, A.K. (1993). Manisa İli Vergi Mükellefleri Üzerine Bir Anket Çalışması. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
Mutlu, A. (2009). Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi. T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayını (2009/390). Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Nadaroğlu, H. (1985). Kamu Maliyesi Teorisi. (6. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Öçal, Tezer. (2004). Vergi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi.
Ömürbek, N., Çiçek, H.G., Çiçek, S. (2007). Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları. Maliye Dergisi. 153(2007).
Önal, D.K. (2011). Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Vergi Kaçakçılığı, Vergiden Kaçınma, Vergi Denetimi ve Analizi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özkara, M. (2005). Devlet Anlayışında Ortaya Çıkan Değişikliklerin Sonucu Olarak Vergilemeye Yüklenen Fonksiyonlar. (Erişim: 15/12/2011). http://www.alomaliye.com/mehmet_ozkara_devlet_anlayisinda.htm
Pechman, J. A. (1967). Federal Tax Policy, Studies of Government Finance. Washington DC: The Brookings Institution.
Pehlivan, O. (2002). Kamu Maliyesi. Trabzon: Derya Kitabevi. Celepler Matbaacılık. Pelin, İ. F. (1945). Finans İlmi ve Finansal Kanunlar. (3. Baskı). İstanbul. Güven
Matbaası.
Polat, M.M., Kaya, N., Koyuncu, M., Özcan, A. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı 7. Devlet Kitapları (5. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Reckers, P.M.J., Sanders, D.L., Roark, S.J. (1994). The Influence of Ethical Attitudes on Taxpayer Compliance. National Tax Journal. 47(4).
Sağbaş, İ., Başoğlu, A. (2005). İlköğretim Çağındaki Öğrencilerin Vergileri Algılaması: Afyonkarahisar İli Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi. 7(2). Sayar, N. (1975). Kamu Maliyesi. (5. Baskı). İstanbul: Sermet Matbaası.
Scholz, J.T., Lubell, M. (1998). Adaptive Political Attitudes: Duty, Trust, and Fear as Monitors of Tax Policy. American Journal of Political Science. 42(3).
Sürmen, Y. (1992). Vergi Bilincinin Geliştirilmesinde Muhasebecinin Rolü. Sayıştay Dergisi. Sayı:7.
Şenyüz, D. (1995). Vergilemede Yükümlü Psikolojisi, Bursa
Taytak, M. (2010). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinde Vergi Bilincinin Tespiti: Ampirik Bir Araştırma. Maliye Dergisi. 158(2010).
Tunçer, M. (2002). Hükümet-Birey İlişkilerinin Vergi Uyumuna Etkisi ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 52(3).
Turhan, S. (1982). Vergi Teorisi. İstanbul. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları.
Türk Dil Kurumu, (2011). İktisat Terimleri Sözlüğü. Ankara:Türk Dil Kurumu. Türk, İ. (2010). Kamu Maliyesi. (8. Baskı). Ankara: Turhan Kitabevi.
Uluatam, Ö. (2003). Kamu Maliyesi. (8.Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
Wenzel, M. (2004). An Analysis of Norm Processes in Ttax Compliance. The Australian National University Australian Taxation Office. CEntre for Tax System Integrity. Working Paper No:33.
Yaraşlı, O.G. (2005). Türkiye’de Vergi Reformu. Maliye Bakanlığı APKK Yayınları. Yayın No: 367. Ankara.
Yılmaz, B. E., Şeker, M. (2007). Vergiye Karşı Tepkiler: Mükellef Davranışları (İstanbul Örneği) Araştırma Raporu. İSMMMO Yayınları. Yayın No:86. İstanbul: Tor Ofset Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi..
Yüce, M., Gerçek, A. (1998). Mükelleflerin Vergiye Yaklaşımını Belirleyen Faktörler ile İlgili Ampirik Bir Çalışma. Sayıştay Dergisi. Ankara: Sayıştay. Sayı:28.
http://www.gkd.org.tr/gelkont.asp?ss=13 (02.08.2011)
http://www.aa.com.tr/tr/vergide-buyuk-kacak-.html(02.08.2011).
http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2010_2011.pdf
http://www.haber7.com/ekonomi/haber/819890-oecd-ulkelerinin-vergi-yuku-siralaması ile