SOĞUK UYGULAM A VE K LİNİK : Soğut ma işlemin in EDSS ü zerine et kisi:

So ğuk u ygu lama so nr ası o rt ala ma EDS S s ko ru nda istat ist iks el o larak a n lamlı bir azalma sapt and ı ( p <0. 001) . Bu et k i en fazla so ğuk u ygu la ma so nr as ı g ö rsel

(p<0 .00 1) ve d u ys al (p <0 .00 1) fo n ksiyo n sko r lar ı ba şt a o lmak üzere ser ebe llar (p=0 .00 4) ve p ir amid al (p= 0.0 42) fo nk siyo n sko r lar ınd a meyd ana gelen aza lma

ile ilişk iliyd i (Ta blo 11) .

Tab lo 11 - EDSS ve fo nk siyo ne l sko r lar ile so ğu k u yg u lama iliş k is i

İşlem öncesi ( İÖ) İşlem son rası (İS) İÖ-İS farkı

O rt ± SD O rt ± SD 95 % CI p EDSS _{3, 42 ±1, 60 2, 67±1,5 8 0, 50– 0,9 9 <0 ,00 1*} Piramida l _{1, 20 ±1, 32 1, 00±1.1 7 0, 01– 0,3 9 0, 042 *} Sereb e llar _{1, 15 ±0, 93 0, 70±0.8 6 4, 16– 11, 34 0. 004 *} Beyins ap ı _{1, 20 ±0, 89 1, 15±0,8 8 - 0,0 5–0, 15 0, 33} Duys a l _{1, 90 ±0, 64 1, 30±0,7 3 0, 32– 0,8 8 <0 ,00 1*}

Mesa ne-b arsak _{0, 55 ±0, 88 0, 50±0,8 9 0, 17– 0,7 3 0, 33}

Gö rs el _{1, 75 ±0, 55 0, 65±0,6 7 0, 84– 1,3 6 <0 ,00 1*}

Soğut ma işlemin in UG, YG, RG ve SLT üzerine et ki si:

Etkile nen gö zd e o r talama UG pua nla r ı iş le m ö nce si 0. 53±0. 25, işle m so nras ı 0.8 1(SD±0.2 3) o larak sapt and ı. UG p uanlar ınd ak i bu ar t ış istat ist iks e l anlamlılığ a sa h ip t i ( p<0. 001) .

Etkile nen gö zd e o r talama YG pua nla r ı iş le m ö nce si 2. 60±1. 39, işle m so nras ı 1.4 0±0. 94 o lar ak saptand ı. Y G pua nlar ın dak i bu azalma istat ist ik se l anlamlılığ a sahipt i (p <0.0 01).

Etkile nen gö zd e o rt alama RG hat a p uanı işlem ö nces i 2 .05 ±2. 83, iş le m so nras ı 0.7 0±1. 75 o lar ak sapta nd ı. RG hat a pua nlar ınd ak i bu azalma istat ist iks e l anlamlılığ a sa h ip t i ( p<0. 001) .

Etkile n meye n g ö zde d e işlem ö nces i ve so nra sı o r tala ma UG p uan lar ınd a art ış

(p=0 .00 2), YG puan lar ın d a aza lma (p=0.0 25) ve RG puan lar ın da aza lma (p=0 .00 5) istat ist ik sel o larak a nla mlı bu lu ndu (Tab lo 12) .

Tab lo 12 - Et k ilen en ve etk ilen meyen g ö zde uzak g ö r me, yak ın gö r me pu an lar ı

ve renk li g ö r me hata pua nı

İşlem Öncesi ( Ort . ± S D) İşlem Sonrası (Ort . ± SD) P Uzak Gö r me 0, 53±0,2 5 0,8 1±0, 23 <0 ,00 1* Yak ın Gö r me 2, 60±1,3 9 1,4 0±0, 94 <0 ,00 1* Etkile nen Gö z Renk li Gö r me 7, 75±5,6 1 1,9 5±3, 67 <0 ,00 1* Uzak Gö r me 0, 83±0,1 9 0,9 2±0, 13 0, 002 * Yak ın Gö r me 1, 35±0,5 8 1,1 0±0, 30 0, 025 * Etkile n meye n Gö z Renk li Gö r me 2, 05±2,8 3 0,7 0±1, 75 0, 005 *

SLT %10 0 o r tala ma ko ntr ast d u yar lılık p uanlar ı iş lem ö ncesi 55. 40±5.1 3, iş le m so nr as ı 57. 85 ±4. 39 o lar ak sap tand ı. S LT %10 0 p uanlar ınd ak i bu art ış istat ist ik se l anla mlılığ a sa hip t i ( p <0. 001) .

SLT %2. 5 o rt ala ma k o nt rast du yar lılık p uan lar ı iş le m ö ncesi 29 .50 ±7.3 1, iş le m so nr as ı 35. 95 ±6. 49 o larak s apt and ı. SLT %2. 5 p uanlar ınd ak i bu ar t ış istat ist ik se l anlamlılığ a sa h ip t i ( p=0. 001) .

S lo a n lett er test %1. 25 orta la ma ko nt rast d u yar lılık pu anlar ı iş le m ö nce si 11. 85±10 .33 , iş lem so nr ası 2 1.8 5 ±10 . 30 o larak s apt and ı. S LT %1. 25 puan lar ın d ak i bu art ış istatist ik sel a n la mlılığ a sahipt i (p <0 .00 1) (Ta blo 1 3).

Tab lo 1 3- S lo an Let ter Test işlem p u anlar ı

S lo a n Lett er Test İşlem Öncesi (Ort . ± SD) İşlem Sonrası (Or t. ± SD) p %1 00 55, 40±5, 13 57, 85±4,3 9 <0 ,00 1* %2 ,5 29, 50±7, 31 35, 95±6,4 9 0 ,00 1* %1 ,25 11, 85±10 ,33 21, 85±10, 30 <0 ,00 1*

RRMS’ li hast alard a et k ilene n gö zde ren k li gö r me h ata pua nlar ınd ak i azalma, SPMS’lere g ö re istat ist ik sel o lar ak anla mlı b u lu ndu (p=0.0 3 2). MS t ip ler in in h er ik i gö zde UG, YG, SLT ve etk ile nme yen gö zd e RG pu anlar ınd ak i d eğ iş im üzer in e ise istat ist ikse l açıdan anla mlı bir far k o luştur mad ığı sap tand ı (Tab lo 14).

Tab lo 14- MS t ip in in uzak gö r me, ya k ın g ö r me, re nk li gö r me ve S LT

puan lar ın d ak i d eğ iş im üzer ine et k is i

MS tip i n= Or t ± S D p

RRMS 19 0 ,28 ± 0, 12

Etkile nen gö zde UG

SP MS 5 0 ,33 ± 0, 10

0, 274

RRMS 13 0 ,08 ± 0, 08

Etkile n meye n g ö zde U G

SP MS 3 0 ,15 ± 0, 10

0, 174

RRMS 19 - 0, 31 ± 0 ,48

Etkile n meye n g ö zde Y G

SP MS 5 0 ,00 ± 0, 00

0, 208

RRMS 13 - 1, 06 ± 0 ,68

Etkile nen gö zde YG

SP MS 3 - 1, 75 ± 0 ,50 0, 070

RRMS 19 - 1, 19 ± 1 ,76

Etkile n meye n g ö zde RG

SP MS 5 - 2, 00 ± 1 ,83

0, 264

RRMS 13 - 5, 25 ± 3 ,57

Etkile nen gö zde RG

SP MS 3 - 8, 00 ± 2 ,16 0, 032 * RRMS 19 2 ,31 ± 1, 96 SLT %10 0 d eğ işim SP MS 5 3 ,00 ± 1, 63 0, 443 RRMS 13 5 ,13 ± 4, 83 SLT %2, 5 değ işim SP MS 3 1 1,7 5 ± 8, 23 0, 128 RRMS 19 9 ,13 ± 6, 13 SLT %1, 25 değ iş im SP MS 3 1 3,5 0 ± 8, 24 0, 295

Soğut ma işleminin Yo rgun lu k Şidd et ve Yo rgu n lu k Et ki, M SFC ( PASAT, 9- HPT, 8 m yü rüme) ve M USIQOL ü zerine et kis i:

So ğut ma iş lemi ö n ces i yo r gu n luk şidd et o rtala ma p uanı 4 4.3 ±12. 3 ik en, so ğ ut ma iş lemi so nr ası 35. 9±1 3 .0 o larak he sap lan d ı ve bu duru m istat ist ik sel o lara k bir azalma yı g ö st er d i (p<0.0 01).

Yo rgu nlu k etk i o rt ala ma p u anı 4 8.1 ±30. 9 ik e n, so ğut ma işle mi so nras ı 33. 8±22 .9 o larak he sap lan d ı. Bu azalma ist at ist ik sel o larak an la mlı bu lu ndu ( p<0. 001) . So ğut ma iş lemi ö nce si yo r gu nlu k etk i bilişs el puan ı 1 1.3 ±8. 7, fizik sel pua n ı 12. 9±7. 7 ve so sya l p u anı 2 4 .0±1 6.2 o lar ak hesap land ı. Bu pu an lar d a so ğ utma iş lemi so nras ınd a istat ist ik sel o larak anla mlı b ir a zalma sapta nd ı (p<0 .00 1,

p=0. 002, p <0. 001) .

So ğut ma iş lemi ö nces i P AS AT o r talama do ğr u sa yıs ı 4 1.6 ±11. 4 ik en, so ğuk u yg u lama so nr as ı 4 7.5 ±9.9 o larak he sap lan d ı. P AS AT d o ğru sa yıs ınd a so ğuk u yg u lama ile o luşa n bu art ış istat ist ik sel o lar ak anlamlılığ a sa hip t i ( p<0. 001) . So ğut ma iş lemi ö n ces i 9-HPT do minant el 1. ve 2 . d ene me o rta la ma lar ı 20 .1 ±2 .7 saniye o lar ak bu lu ndu. So ğ uk u yg u la ma so nras ın da 1 8 .7±2 .2 saniye o lar ak hesap land ı. So ğ uk u ygu lama ile 9- H PT d o mina nt elde meyd a na gele n k ısalma /hızlan ma istat ist ik sel o lar ak anlamlılığ a sa h ip t i ( p<0. 001) .

So ğut ma iş lemi ö nces i 9-HPT no ndo minant e l 1 . ve 2. den eme o r ta lama lar ı 21. 1±2. 5 san iye o lar ak bu lu ndu. So ğuk u yg u lama so nr asınd a 20. 1±2. 5 san iye o larak he sap land ı. So ğuk u ygu la ma ile 9- HPT no n do min ant eld e meyd ana g elen k ısalma /hızlan ma istat ist ik sel o lar ak anlamlılığ a sa h ip t i ( p=0. 008) .

So ğut ma iş lemi ö nces i 9- HPT do min ant ve no ndo minant el süre ler in in o rt alamalar ı 20. 6±2. 3 sa n iye o larak b u lu ndu. So ğuk u ygu lama so nra sınd a 19. 3±2. 1 sa niye o lar ak h esap la nd ı. So ğuk u ygu lama ile 9-HPT do min ant ve no nd o mina nt eller in o r talama süre ler in de meyd ana ge le n k ıs alma /hızlan ma istat ist ik se l o lar ak bir an lamlılığ a sah ipt i (p<0. 001 ).

So ğut ma işle mi ö nces i 8 m yür ü me t est i s üresin in o rt alamas ı 4. 7 ±1 .3 s aniye o larak bu lu nd u. So ğuk u yg u la ma so nra sınd a 4.4 ±1. 2 sa niye o lar ak hesap land ı. So ğuk u ygu lama ile 8 m yürü me t est i o rt ala ma sür esind e me ydan a g elen k ısalma /hızlan ma istat ist ik sel o lar ak anlamlı bu lu ndu (p=0.0 18).

Çalış maya a lınan hastalar ın iş lem ö nce si o rtalama MUSI QO L pu anı 3 4. 3±1 6.4 o larak he sap lan d ı. S o ğuk u yg u la ma so nr ası 2 7.3 ±15. 3 o larak hesap lan d ı. Bu fark istat ist ik se l o lar ak a nla mlı bu lu nd u ( p<0. 001 ) (Tab lo 15) .

Tab lo 1 5- Yo rg unluk, MS FC ve MUSI QO L ile so ğuk u ygu la ma ilişk iler i

İşlem öncesi İÖ) İşlem son rası (İS) İS-İÖ farkı

O rt ± SD O rt ± SD 95 % CI P

Yorg un luk ş iddet p ua nı _{44 ,2 5±12 ,3 1 35 ,8 5±13 ,0 4 4 ,36 –12 ,44 <0 ,0 01*} Yorg un luk et k i p u anı _{48 ,1 0±30 ,9 0 33 ,8 0±22 ,9 5 8 ,37 –20 ,23 <0 ,0 01*} YE b il iş sel p uan ı _{11 ,2 5±8 ,70 7 ,90 ±7 ,12 2 ,11 –4 ,59 <0 ,0 01*} YE f iz ik sel p uan ı _{12 ,8 5±7 ,67 9 ,60 ±5 ,44 1 ,39 –5 ,11 0 ,00 2*} YE s os ya l p u anı _{24 ,0 0±16 ,3 2 16 ,2 5±11 ,9 1 4 ,16 –11 ,34 <0 ,0 01*} PASAT doğ ru sa yıs ı _{41 ,6 0±1 ,38 47 ,4 5±9 ,86 -7 ,6– (-4 ,6 ) <0 ,0 01*} 9 HPT dominan t el (sn ) _{20 ,1 2±2 ,69 18 ,6 7±2 ,20 0 ,92 –1 ,98 <0 ,0 01*} 9 HPT non dominan t el (s n) 21 ,1 3±2 ,50 20 ,1 0±2 ,54 0 ,30 –1 ,77 0 ,00 8* 9 HPT dom+ nond o m e l (s n) 20 ,5 5±2 ,31 19 ,2 7±2 ,12 0 ,83 –1 ,73 <0 ,0 01* 8 m yü rü me s ü res i (sn) _{4 ,70 ±1 ,30 4 ,40 ±1 ,20 0 ,01 4–0 ,40 0 .01 8} MUS IQ O L p ua nı _{34 ,3 0±16 ,4 4 27 ,3 0±15 ,2 6 3 ,91 –10 ,09 <0 ,0 01*}