DEMOGRAFİK VERİ LER:

Çalış maya 13 k ad ın 7 erkekte n o luşa n, yaş o rt alama lar ı 33. 6±7. 5 yıl o la n, hastalık süres i 4. 25 ±3 .16 yıl o lan to pla m 20 ha st a alınd ı. Çalış maya alınd ık lar ınd a hastalar o rt alama 3. 25 ±1 .55 atak geçir mişt i. H asta lar ın 1 6‘ sı RRMS ve 4 ‘ü SPMS ‘t i. Hastalar ın o rtala ma 1. 55 ±1. 05 ON atağ ı ge çir d iğ i sap tand ı. 16 hasta nın (%80 ) ya ln ızca t ek tar aflı, 4 hasta nın (%20 ) ise her ik i gö zd en O N at ağı g eçird iğ i be lir lend i (Tab lo 1) .

Tab lo 1- Mu lt ip l sk lero z o lgu lar ına a it de mo gr a fik ö zellik ler

Kad ın ( n) 13

To plam O lg u (n=20)

Er kek (n) 7

Yaş (Or t ± SD) 33, 6 ±7,5 4

Hast alık sür es i ( yıl) ( Ort ± SD) 4,2 5 ±3,1 6

Atak sa yısı (Or t ± SD) 3,2 5 ±1,5 5

RRMS n (%) 16 (80 ,0)

SPMS n ( %) 4 ( 20, 0)

Opt ik nö r it (ON) atak sayıs ı 1,5 5 ± 1, 05

Unilater a l n (%) 16 (80 ,0)

Opt ik nö r it ö ykü sü

Bilat er al n (%) 4 ( 20, 0)

Hast alar ın 14 ’ü (8 hasta [%40 ] k end is i, 6 hast a [%30] ise so ru lduğu nda) ( %7 0) Uht ho ff feno meni tan ımlıyo r du. H ast alar ın t ü mü (%100 ) ant i- U ht ho ff et k i tan ımlıyo rdu. 4 ha sta ( %2 0) kend is i, ger i ka lan 16 hasta ( %8 0) is e so ru larak bu etk iyi t anımla d ı (T ab lo 2 ).

Tab lo 2- U htho ff Feno men i v e a nt i-U htho ff ö zellik ler i.

(n=) Yü zde

Uht ho ff Fe no meni 14 70

Kend is i 8 40, 0

Uht ho ff’u nas ıl t anımlıyo r

So r ularak 6 30, 0

Egzersiz/ yo r gu nluk 7 35, 0

Banyo 1 5,0

Bir den ço k 6 30, 0

Uht ho ff t et ik leyic iler i

Yo k 6 30, 0

Ant i- U ht ho ff et k i 20 100, 0

Kend is i 4 20, 0

Ant i- U ht ho ff’ u t anımla ma

So r ularak 16 80, 0

Kad ın hast alar ın %6 9.3 ’ü, erk ek ha st alar ın %71 .4 ’ü U F t anımlıyo r du. Hastalar ın 7’s i (%35) yaln ızca egzersiz/ yo r gu nlu k so nras ı U F, 1 ’ i (%5) s ıcak ba nyo so nr as ı UF ve 6 ’s ı (%30) eg zer siz/yo rgu nlu k, sıcak banyo , gü neş lenme, men str uas yo n g ib i nedenler den en az ik is i s ır asınd a ya da so nr asında U F tan ımlıyo rdu (Tab lo 3 ).

Tab lo 3- U htho ff feno men i tet ik le yic iler i ile c ins iyet ar asında k i iliş k i

Uht ho ff tet ik l eyi ci le ri

Yo k Egz ers iz /yo rg un luk Banyo Kar ış ık T op la m

n= 4 5 1 3 13 Kad ın % 3 0 ,7 38 ,5 7 ,7 23 ,1 10 0 ,0 n= 2 2 0 3 7 Cin s iyet E rkek % 2 8 ,6 28 ,6 0 ,0 42 ,8 10 0 ,0 n= 6 7 1 6 20 T op lam % 3 0 ,0 35 ,0 5 ,0 30 ,0 10 0 ,0

Uht ho ff feno meni tanımla ya n hasta lar ın %71. 4’ü RRMS, %28. 6’sı SPMS ’d i. RRMS tanılı 10 ha sta ( %62. 5) UF t anımlar ken, 6 h ast a (%37. 5) UF tan ımlamad ı. SPMS t anılı 4 ha st anın t ü mü (%10 0) U F t anımlad ı (Ta blo 4) .

Tab lo 4- Mu lt ip l sk lero z t ip ler i ve U ht ho ff feno me n ilişk is i

Uht ho ff feno men i

MS t ip i RRMS n (%) 10 (71, 4)

SPMS n ( %) 4 ( 28, 6)

UF ile hastalık sü res i (p=0 .86 7) ve atak sayıs ı (p= 0.2 25) ar asında istat ist iks el o larak an la mlı b ir iliş k i yo k tu.

UF t anımla yan hast alar da g eçir ilmiş O N sa yıs ı, U F tanımla maya n h ast alara gö re daha fazla o lmak la bir lik te istat ist iks el an lamlı bir ilişk i sap tan mad ı ( Tablo 5 ).

Tab lo 5- Uhtho ff feno men i, ON atak sa yısı ve so n ON- iş lem aras ı sür e iliş k iler i

Uhtho ff Feno meni Var Yo k

n= Or t ± SD n= Or t ± SD

p

ON at ak sa yıs ı 14 1, 64 ± 1,2 2 6 1, 33 ± 0,5 2 0, 919

So n ON- işlem ar as ınd ak i s üre (a y) 14 8, 29 ± 8,1 1 6 5, 50 ± 3,2 7 0, 804

Hast alar ın so ğut ma iş lemind en ö nce yap ıla n nö r o lo jik d eğer len d ir meler inde o rt alama EDSS sk o ru 3. 42±1.6 0, p ir a mid al fo nks iyo n sko ru 1 .20 ±1.3 2, ser ebe llar fo nk siyo n sko r u 1. 15 ±0.9 3, beyinsap ı fo n ksiyo n sko r u 1. 20±0.8 9, du ysa l fo nk siyo n sko r u 1 .90 ±0. 64, mesa ne-b ars ak fo nk siyo n sko r u 0. 55±0.8 8, gö rsel fo nk s iyo n s ko ru 1. 75 ±0. 55 ve menta l fo nk siyo n sko r u 0 .15 ±0. 36 o lar ak hesap land ı ( Tablo 6).

Tab lo 6- İşlem ö ncesi EDSS ve Fo nk siyo ne l Sko r lar

EDSS sko r u ( Ort ± SD) 3,4 2 ±1,6 0

P ir amid al fo nks iyo n sko ru ( Ort ± SD) 1,2 0 ±1,3 2 Sere bellar fo nk siyo n sko ru (Or t ± S D) 1,1 5 ±0,9 3 Beyinsap ı fo nk siyo n sk o ru ( Or t ± SD) 1,2 0 ±0,8 9 Du ysa l fo n ksiyo n sk o ru (Or t ± SD) 1,9 0 ±0,6 4 Me sane- bars ak fo nksiyo n sko ru (Or t ± S D) 0,5 5 ±0,8 8 Gö rsel fo nk siyo n sko ru ( Ort ± SD) 1,7 5 ±0,5 5 Me nta l fo n ksiyo n sk o ru (Or t ± SD) 0,1 5 ±0,3 6

Mu lt ip l s k lero z atak sayısı ile iş le m ö n cesi o rt alama EDSS sko r lar ı ar asınd a istat ist ik se l o lar ak a nla mlı bir iliş k i sa ptand ı ( p=0. 042) . Bir başk a ifa deyle at ak sayıs ı art tıkça o rta lama EDSS sk o r lar ınd a d a b ir ar t ış sa ptand ı. MS at ak

sayıs ın ın ö zellik le p ir amida l (p= 0.2 5) ve mesa ne bar sak ( p=0. 50) fo nk s iyo nel sko r lar ı ile ist at ist ik sel ilişk isi sapt and ı.

Mu lt ip l s k lero z h ast alık sür es i ile iş lem ö nces i o r ta lama EDSS sk o r lar ı ara sın da istat ist ik se l o lar ak a nla mlı bir iliş k i yo k tu (p =0. 35). Ancak bu lgu lar g ö rsel (p=0 .08 5) fo nk siyo n el sk o r lar üzer ind e istatist ik sel an lamlılığ a u la şmaya n k lin ik k ö tü leş men in v ar lığ ına işar et ed iyo rdu ( Tablo 7).

Tab lo 7- EDSS ve fo nks iyo ne l p uan lar ın, hasta lık sü res i v e at ak sa yısı ile

iliş k is i

Hasta lık sür esi ( yıl) At ak sa y ıs ı

r ho p r ho p

EDSS işle m ö nce si pu an ı 0, 220 0, 351 0, 458 0, 042 *

P ir amid al işle m ö ncesi puan ı 0, 094 0, 693 0, 499 0, 025 *

Sere bellar iş lem ö ncesi pu anı - 0,0 19 0, 936 0, 266 0, 257

Beyinsap ı iş le m ö ncesi p uanı 0, 277 0, 237 0, 277 0, 237

Du ysa l iş lem ö ncesi p uanı 0, 347 0, 134 0, 237 0, 315

Me sane- bars ak iş le m ö nce si pu anı 0, 186 0, 433 0, 443 0, 050 *

Gö rsel iş le m ö ncesi pu an ı 0, 395 0, 085 * 0, 225 0, 340

Me nta l iş lem ö ncesi p uanı 0, 049 0, 836 0, 306 0, 189

Cins iyet ile UG, Y G, RG p uanlar ı ve SLT k o ntr ast düzeyler i aras ında istat ist ik le l anlamlı bir ilişk i sap tan ma d ı ( T ablo 8 )

Tab lo 8- Cinsiyet ile uza k gö rme, ya k ın g ö r me, re nk li gö r me ve SLT

puan lar ın d ak i d eğ iş imin iliş k is i

Kad ın Er kek

Sayı Ort ± SD Sa yı Ort ± SD

p

Etkile nen gö zde UG 16 0, 26±0 ,10 8 0, 33±0 ,14 0, 297

Etkile n meye n g ö zde U G 10 0, 11±0 ,09 6 0, 07±0 ,10 0, 375

Etkile nen gö zde YG 16 -1 ,08 ±0, 76 8 -1 ,43 ±0, 53 0, 317

Etkile n meye n g ö zde Y G 10 -0 ,15 ±0, 38 6 -0 ,43 ±0, 53 0, 187

Etkile nen gö zde RG 16 -4 ,92 ±2, 29 8 -7 ,43 ±4, 79 0, 216

Etkile n meye n g ö zde RG 10 -1 ,46 ±1, 94 6 -1 ,14 ±1, 46 0, 701

S lo a n Lett er Test %100 değiş im 13 2, 46±1 ,76 7 2, 43±2 ,23 0, 872 S lo a n Lett er Test %2, 5 d eğ işim 13 5, 46±5 ,21 7 8, 29±7 ,43 0, 094 S lo a n Lett er Test %1, 25 değ işim 13 10, 39±7,6 3 7 9, 29±4 ,72 0, 968

Hast alar ın RRMS ya da S PMS o lmas ın ın et k ilen en ve etk ilenme ye n g ö zd e UG, YG ve RG üzer ine ist at ist ik sel o lar ak belir g in an lamlı b ir et k isi bu lu n mamak tayd ı (Ta blo 9) .

Tab lo 9- Mu lt ip l sk lero z t ip ler ind e u zak g ö rme, yak ın g ö r me ve re nk li gö r me

MS t ip i Sa yı Or t. ± SD p

RRMS 19 0 ,83 ± 0, 22

Etkile nen gö zde iş le m ö ncesi UG

SPMS 5 0 ,83 ± 0, 13

0, 659

RRMS 13 0 ,54 ± 0, 26

Etkile n meye n g ö zde iş lem so nr ası UG

SPMS 3 0 ,48 ± 0,2 8

0, 632

RRMS 19 1 ,38 ± 0, 62

Etkile nen gö zde iş le m ö ncesi YG

SPMS 5 1 ,25 ± 0, 50

0, 768

RRMS 13 2 ,38 ± 1, 36

Etkile n meye n g ö zde iş lem ö nces i YG

SPMS 3 3 ,58 ± 1, 29

0, 115

RRMS 19 1 ,88 ± 2, 81

Etkile nen gö zde iş le m ö ncesi RG

SPMS 5 3 ,08 ± 3, 16

0, 345

RRMS 13 0 ,69 ± 1, 75

Etkile n meye n g ö zde iş lem ö nces i RG

SPMS 3 1 ,00 ± 2, 00

0, 901

Çalış maya alın an 1 5 hastanın (%75) O KB so nucu po zit if, 3 hast anın ( %15) O KB’s i neg at if o lar ak sapt and ı. 2 hast anın ( %1 0) ise O KB ince le me sin in yap ılmad ığ ı belir lend i.

Çalış maya a lınan hastalar ın 17 ’ si ( %8 5) immu n mo d ü latö r ku llan ıyo r du. 6 hasta (%30) inter fero n bet a- 1 b, 5 h ast a ( %25) int er fer o n bet a-1 a ve 5 hast a ( %2 5) g lat iramer asetat ku llan ıyo rdu . Hast alar ın immu n mo dü latö r ald ık lar ı sü r e o rt alama 20. 72 ±24 .12 ay o lar ak sa ptand ı.