FTM Sisteminden Sağlanacak Faydalar

FTM yaklaşımı, işletmelerin faaliyetlerini merkeze oturtarak işi nasıl ve neden yaptıklarına yoğunlaşmalarını sağlayan bir maliyet yönetimidir. FTM yönetim süreçlerinde faaliyet odaklı anlayışın gelişmesine katkı sağlayarak planlama, ölçme ve tahminleme araçlarında yeni modellerin gelişmesine yardımcı olmuştur.

Faaliyet tabanlı maliyetleme, dolaylı ve destek maliyetlerini önce işletmenin ortak kaynakları tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerine uygulayarak ve ardından tüketilen her örgütsel faaliyetin miktarının temelinde faaliyet maliyetleri ile siparişlere, ürünlere ve müşterilere göre tayin etmek suretiyle standart maliyet sistemlerinden genel üretim giderlerin yanlış tahsis edilmesini görünüşte çözmüştür (Kaplan ve Anderson, 2007).

Birçok araştırmacı, FTM’nin uygulanma nedenlerini sorgulamışlardır. FTM pek çok sanayi sektöründe uygulandığı için, uygulayıcıların bu maliyet yönetimi yöntemini uygulamak için farklı nedenleri olabilmektedir. Sektörel araştırmalar incelendiğinde, FTM kullanımının nedenleri avantajları, geleneksel sistemlerin dezavantajları ve iş ortamının yapısı altında sınıflandırılabilir (Onat ve Anıtsal, 2014).

FTM’nin işletmelere sağlayacağı faydaları dört boyutta incelemek mümkündür. Bunlar: teknik faydalar, yönetsel faydalar, davranışsal ve kültürel faydalar ile maliyet kontrolü ve gereksiz faaliyetlerin elenmesidir.

1.8.1. Teknik Faydalar

FTM sistemi ile az kaynak kullanan ürünlerin Genel Üretim Giderlerinden daha az; çok kaynak kullanan ürünlerinde daha çok pay alması sağlanır. Böylelikle mal ve hizmet maliyetleri geleneksel maliyetleme yöntemlerine göre daha doğru belirlenmiş olmaktadır (Topcu, 2005).

FTM sistemi faaliyetlerin nasıl icra edildiğine, neye mal olduklarına ve örgütteki faaliyetlerin bağlarının neler olduğuna işaret ederek süreçlerin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır. FTY üç yolla sürecin anlaşılmasına öncülük etmektedir (Arzova, 2002):

• İşe odaklanma, • Çapraz örgütsel etki,

• İşletme içindeki karşılıklı bağımlılık.

Maliyet faktörlerinin tanınmasına ve belirlenmesine önemli ölçüde katkılar sağlamaktadır. Böylelikle maliyetleri daha iyi kontrol edilmesini destekleyecektir. Kârlı ürün ve hizmet gruplarının belirlenmesinde, ürün tasarımı ve maliyetleme çalışmalarında, fiyatlama kararlarında faydalar sunması beklenir.

1.8.2. Yönetsel Faydalar

FTM bilgisinin kuruluşun stratejisini tasarlama ve yürütmede ne derece yönetimsel yararlar yönünden yardımcı olduğu anlamını taşır. Her ne kadar FTM başlangıçta satış fiyatlarını ve ürün çeşitliliğini yeniden değerlendirmek için bir sistem olarak tanıtılmıştı (Cooper, 1988a; Cooper & Kaplan, 1988).

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme yüksek kârlı görünen bireysel ürünler ve müşterileri de işaret etmektedir. Yöneticiler diğer ürünlere nispetle daha kârlı olan ürünler yoğunlaşmasını sağlayarak daha optimal ürün karmaları oluşturma fırsatı vermektedir (Cooper ve Kaplan, 1998).

FTM sistemleri ortak düşünme yeteneğini daha çok faaliyetler, bunların sürücüleri ve maliyetler üzerinden düşünmeye yönlendirmektedir. Süreç iyileştirmeleleri ve sorun çözme konularında yönetim kadamelerine karar vermeye uygun veri desteği sağlayabilmektedir (Arzova, 2002).

Yöneticiler, süreç iyileştirmeleri, siparişlerin kabulü ve reddedilmesi, fiyatlandırılması ve müşteri ilişkileri hakkında daha iyi kârlılıklarını görmek ve daha doğru kararlar almak için FTM bilgilerini kullanmaya başladılar. Bu kararlar, ürün ve müşteri kârlılığında kısa vadeli ve sürdürülebilir iyileşmelere yol açmıştır (Kaplan ve Anderson, 2007).

FTM’de süreçlerin belegelendirilmesi ve faaliyetlerin haritalanması neticesinde yöneticilerin süreçlere vakıf olma düzeylerini artırmaktadır. FTM maliyetlere yol açan ana faktörlerin kaynaklardan ziyade bunları tüketen faaliyetler olduğunu vurgulaması faaliyetlerin iyi yönetilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Faaliyetlerin ölçülebilir olması yönetimin işini daha da kolaylaştırmaktadır. Yönetim kademesi açısından örgütte kaynak kontrolü faaliyet yönetimi ile sağlanabilmektedir (Arzova 2002).

FTM gelenesel maliyetleme yöntemlerine göre yönetim ve alınacak kararlar açısından özetleyecek olursak aşağıdaki faydaları sağlayabilmektedir;

• Ürünlerin maliyetlerinin doğru analiz yapılmasına,

• Ürün kârlılılık analizlerin doğru yapılmasına dolayısyla doğru fiyatlama kararları alınmasına,

• Üretim ve kapasite planlamalarında kârlı ürün gruplarına yoğunlaşılmasına, ya da üretmeme kararlarının daha rasyonel olmasına,

• İşletme kaynakların daha optimal kullanımına, • Doğru bütçeleme ve planlama yapılmasına,

• Daha doğru yatırım kararları alınmasında imkân vermektedir. 1.8.3. Davranışsal ve Kültürel Faydalar

FTM sistemleri iyi örgütsel davranışları cesretlendirir. Süreç bilgisine odaklanmayı işaret ettiğinden sürekli ilerleme ve gelişme inancı güçlendirmektedir. Çalışanlar sürece odaklanabilmesi potansiyel gelişim ve ilerlemenin farkına varabilmektedir. Süreç geliştirme baskın kültürel bir değer haline geldiğinden çalışanlar çapraz olarak diğer faaliyetler hakkında da kısmi bilgi sahibidirler (Arzova, 2002).

FTM’nin işleyiş yapısında faaliyetler, ürün veya hizmetlerin değer yargısını ifade etmektedir. Bir faaliyetin, bir ürün veya hizmet grubu için ne anlam ifade ettiği stratejik bir yaklaşımı barındırmaktadır. Faaliyetlerin stratejik önem düzeyleri çeşitli analizlerle belirlenmekte ve örgüt ve çalışanlar tarafından önceden bilinmektedir. Keza bu durum stratejik önem taşıyan faaliyetlerin hem örgütsel anlamda bir farkındalığına hem de bireysel olarak çalışanların davranışlarında bir anlayış ve farkındalığa yol açmaktadır. Böylelikle kritik önem taşıyan

süreçlerin yürütülmesinden, bakım ve onarım aşamalarına kadar geçen tüm alt faaliyet kademelerinde üretimin değer taşıyan faktörlerine yoğunlaşılmasını sağlamaktadır.

Diğer bir davranışsal fayda ise, personelin süreçlere katılarak gerçekleştirdiği üretim iyileştirmelerinde işletmenin yararına sonuç veren finansal gelişmeler ve oluşturdukları katma değer ile cesaret, moral ve motivasyonlarının artmasıdır (Yıldız, 2008).

Belirlenen bu faktörler ile çalışanların ilişkisinde özen gerektiren gözetimler böylelikle artırılmış olur. Çalışanların iş geliştirme ve süreçlere odaklı yaklaşımlar sergiledikleri için müşteri memnuniyetine katkı sağlayan davranışlarda artışlar görülür.

1.8.4. Maliyet Kontrolü ve Gereksiz Faaliyetlerden Kurtulma

FTM’nin temel katkılarından biri de işletmenin faaliyetleri iyi tanımasını olanak sağlamasıdır. İlk söz edilmesi gereken konu faaliyetlerin etkin bir şekilde sınıflandırarak faaliyetlerin değer katıp katmadığını ölçümlemektir. Katma değer analizi ile değer katan ve katmayan faaliyetler olarak iki kategoride toplanmaktadır. Değer katan faaliyetler genellikle müşterilerin değerini artıran veya organizasyon için temel olan faaliyetlerdir. Değer katmayan faaliyetler ise israflara yol açan, kötü yapılan işler olarak tarif edilmektedir (Özer, 2001).

Üretimde değer yaratmayan faaliyetler işletmenin üretim amaçlarına hizmet etmeyen faaliyetlerdir. Başka bir deyişle, bir kaynak tükenmesine yol açmasına rağmen ürün veya hizmet gruplarında bir vasfa dönüşmeyen, müşteri memnuniyeti ve sadakatine katkı sağlamayan faaliyetlerdir. Bu yönüyle değer katan faaliyetlerin iki boyutu olduğunu söyleyebilinir. Birincisi ürüne vasıf yükleyen faaliyetlerdir, ikincisi ise müşteri memnuniyeti artırıcı veya sadakat oluşturucu bir davranışsal etki yaratması beklenir.

Üretim operasyonlarında sürdürülen süreç analizi ve iyileştirilme çalışmalarının önemli bir sonucu da bir örgütün gereksiz ve israfa yol açan faaliyetlerden kurtulması demektir. Faaliyetler konsolide edilerek muhtemel karmaşık işlemler basit ve sade hale dönüştürülmektedir. Gereksiz ve fazla kaynak tüketimleri engellenmiş olmakla birlikte süreçlerde gereksiz personel çalıştırılmasınında önüne geçilmiş olmaktadır. Çalışanların performans artışına ve daha verimli çalışmalarını sağlayacaktır.

Üretim süreçlerinin doğru planlanamaması ve bir takım yönetim hataları sonucu üretime uygun olmayan materyal ve teçhizat kullanımı olabilmektedir. Bu tür hatalı seçimler maliyetleri artırıcı, karlılığı azaltıcı ve verimliliği düşürücü üretim kayıplarına yol açabilmektedir. FTM ile bu tür olumsuz yaşanması muhtemel üretim kayıplarınında önüne geçilmiş olunmaktadır.