Sinizm Kavramı ve Örgütsel Sinizm

Sinizm kelime anlamı TDK Türkçe sözlükte “İnsanın erdem ve mutluluğa, hiçbir değere bağlı olmadan bütün gereksinmelerden sıyrılarak kendi kendine erişebileceğini savunan Antisthenes'in öğretisi, kinizm” şeklinde verilmektedir (TDK, sözlük).

Sinizm kelimesinin kökeninin siniklerin okulunun bulunduğu Atina yakınlarındaki “Cynosarges” kasabasının isminden veya Yunanca köpek anlamına gelen “kyon” kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Bu benzetme alışılmadık tavırları ve görüşlerinin köpek gibi havlama olarak sembolize edilmesine dayanmaktadır (Brandes, 1997). Tarihte ilk sinik Anthisthenes olmasına rağmen, öğrencisi Diogenes’in gölgesinde kalmıştır. Diogenes, gündüzleri elinde fenerle dolaşarak dürüst bir insan aramasıyla ünlenmiştir (Fuller, 1931; Akt. Dean ve diğerleri, 1998: 342).

Sinizm düşüncesi, M.Ö 4-5. yy. erken dönem sinik okulunda dünyevi arzu ve zenginlikten özgürleşmek, kendi kendine yeterli olarak erdeme ulaşmak şeklinde yorumlanmaktadır (Copleston, 1993: 118). Helenistik dönemde ise, sinizm yaklaşımı, ciddi karakterini kaybetme eğilimine girmiş, geleneksel düzen, geçerli davranış ve inançlarla alay etme tarzına bürünmüştür (Copleston, 1993: 412). Günümüzde sinizm kavramı, bıkkın tutumla her duruma ve söyleme şüpheyle yaklaşan kişinin tavrını ifade etmek için kullanılmaktadır (Torun, 2016).

Mirvis ve Kanter (1991), 1980’lerin sonları ve 1990’ların başlarında iş yaşamında bir çok birimi inceleyerek sinizm tutumunun yükselmekte olduğunu kaydetmişlerdir. Çalışan insanlar arasında ödeme ve terfi sisteminin adaletsiz olduğu, kendilerini etkileyen kararlarda söz sahibi olmadıkları, sonuç olarak yönetim tarafından çalışanların refah ve mutluluğunun önemsenmediği düşüncesinin yaygın olduğu

Sinizm tutumunun iş yaşamında yükselmesinin şaşırtıcı olmadığına vurgu yapılarak yönetimin söylemleri ve gerçekler arasında kopukluk olduğuna dikkat çekilmiştir. Gerekli evrimsel, rasyonel dönüşümler çerçevesinde, çalışanların istihdam edilebilirliklerini artırma fırsatlarını öğrenmelerine vurgu yapılır. Ancak uygulamada çıktılar, aynı kazanca karşılık daha çok çalışma şeklinde olmaktadır (Herriot, 2001; Tolbert ve Zucker, 1996, Akt. Cartwright ve Holmes, 2006: 201).

Popüler medya da çalışan-yönetim ilişkilerine dikkat çekmeye başlamıştır. Birçok medya organında yayınlanan ‘Dilbert’ karakteriyle Scott Adams, ABD’de bulunan şirketleri sinik bakış açısıyla ele alarak, yönetim, danışmanlar, kurumsal terimler ve talihsiz çalışanlarla alay eder (Eaton, 2000). Böylece sinizm kavramı daha görünür hale gelmiştir.

İşyerinde sinizm konusundaki araştırmaların kavramı iki yönden ele aldığı görülmektedir. Bunlar, bireyin kişilik özelliklerinden kaynaklanan ve genel olarak hayata karşı tavrını gösteren ‘genel sinizm’ ve örgütten kaynaklanan etkilerle bireyde ortaya çıkan ‘örgütsel sinizm’ olarak ifade edilebilir (Erdost ve diğerleri, 2007: 515). Bu ayrımla kavramın sebep ve sonuçları, ortaya konuluş şekli farklılaşmaktadır. Genel sinizm araştırmalarıyla karşılaştırıldığında örgütsel sinizmin durumsal bir yaklaşımla ele alındığı görülür. Sinizm üstü kapalı olarak işyeri, endüstri, hükümet veya kurum olarak evlilik gibi belli bir organizasyona yöneliktir ve diğer organizasyonlara genelleştirilemez (Eaton, 2000). Ortaya çıktığı şartlara göre değerlendirilmesi gerekir.

Örgütsel sinizm, kişinin çalıştığı örgüte karşı gelişmiş, çok boyutlu bir negatif tutum olarak şu boyutlarla açıklanabilir:

• Örgütün dürüstlükten ve bütünlükten yoksun olduğuna dair inanç; • Örgüte yönelik negatif duygulara sahip olma;

• Bu duygu ve inançlarla tutarlı olarak örgüye yönelik aşağılayıcı ve eleştirel davranışlarda bulunma eğilimi (Dean ve diğerleri, 1998: 345).

Tablo 4.

Sinizmin (Sinisizmin) Farklı Açıklamaları

Kaynak Yapı İsmi Açıklama Örnek Unsur

Kanter ve Mirvis (1989) Sinisizm ‘Sinikler kapalı fikirli, hayal kırıklığına uğramış kişilerdir. ‘Çoğu insan menfaat karşılığı yalan söyler.’ İnsanların bencil ve ben merkezci olduğuna inanır ve alışverişte

oldukları kişilere iftira atarlar. İşyerinde yönetimin söylemlerine karşı derin şüphe duyarlar. Şirketin her fırsatta onları istismar etmek istediğine inanırlar.’

Bateman, Sukano ve Sinisizm Sinisizm, otorite ve kuruma karşı negatif, güvensiz tutum yansıtır. Şirket ve yönetime yönelik sinisizm.

Fujitu (1992), Andersson ‘ Eğer şans verirseniz şirket sizi istismar

ve Bateman (1997) eder.’

İş organizasyonu ve yöneticilerine karşı sinisizm.’ Üst yönetimin çalışanlara söylediklerine şüpheyle yaklaşırım.’

İnsan doğasına karşı sinizm. Cazip koşullar olduğunda insanlar dürüstlükten uzaklaşır ve yakalanmaktan korkar.

Tablo 4.

Sinizmin (Sinisizmin) Farklı Açıklamaları (Devam)

Kaynak Yapı İsmi Açıklama Örnek Unsur

Reichers, Wanous ve Değişime karşı Değişim liderlerine karşı gerçek bir güven kaybını içerir. Alt ölçek: Değişimin etkisine karşı karamsarlık. Austin (1997), Wanous, sinisizm Geçmişte tamamen başarılı olamayan değişim ‘Sorunları çözmesi gereken birçok program var Reichers ve Austin(2000) çabalarına verilen yanıttır. ama işe yaramayacaklar.’

Alt ölçek: Duruma dair içsel atıf. ‘Sorunları çözmesi gerekenler yeterince sıkı çalışmıyor.’

Vance, Brook ve Sinisizm Örgütte değişim mümkündür fakat, sinik bireyin Alt ölçek: Sinisizm.’Kişisel girişimler örgütte Tesluk (1996) kontrolü dışındaki sebeplerden dolayı durum idealden değerli değildir.’

uzak şekilde gerçekleşecektir.

. Alt ölçek: Geliştirilebilirlik.’ Eğer insanlar birlikte

çalışırsa sorunlar çözülür.’

Abraham (2000) Kişilik sinizmi Kişilik sinizmi, sinizmin doğuştan, insan doğasının negatif ‘Kimse sana ne olduğuyla ilgilenmez.’ yansıması olarak ortaya çıkan tarzıdır. Sabit bir tutumdur. Alt ölçek : Sinik muhalefet. Hor görme ve zayıf kişiler arası bağlar ile karakterize edilir.

Köklü bir güvensizlik üzerine genelleştirilmiş olarak dünyanın sahtekar, görmezlikten gelen, umursamaz, bencil insanlar dolu olduğu ve sosyal etkileşimlerin keyifsiz olduğu düşüncesidir.

Tablo 4.

Sinizmin (Sinisizmin) Farklı Açıklamaları (Devam)

Kaynak Yapı İsmi Açıklama Örnek Unsur

Toplumsal Sinisizm Birey ve toplum arasındaki sosyal anlaşmanın ihlal edilmesinin ürünüdür. ‘Çoğu insan menfaat karşılığı yalan söyler.’ Toplumsal sinizmin ayırt edici özelliği, akıbetleri için suçlama yapılan

sosyal ve ekonomik kurumlara yabancılaşmadır. Gelecek hakkında umutsuzlukları kısa vadeli menfaat peşinde koşmalarına neden olur. Atanan her görev ve fırsata yaklaşımları ‘bunun bana ne faydası var?’ şeklindedir ve göreve katılım düşüktür.

Çalışan Sinisizmi Büyük çaplı işe, üst yönetime çalışma ortamında diğer unsurlara yöneliktir. ‘Yönetimin söylemlerinden genellikle şüphe Diğerlerinden eşitsizlik duygusu taşımalarıyla farklılaşırlar. duyarım.’

.

Örgütsel Değişim Geçmişte yaşanan başarısız değişim çabalarına dayanarak gelecekte değişim ‘Problemleri çözmesi gereken programlar Sinisizmi unsurlarının beceriksiz ve tembel davranacağı inancıdır. Yönetimin işe yaramayacak.’

değişime dönük yükümlülüklerini yerine getirmeyerek psikolojik sözleşme ihlali yaptığı algılanır.

İş Sinisizmi Bireylerin tüketicilerden uzaklaşmasına ve duyarsızlaşmasına neden olan engellenmiş yetkinlikle başa çıkma stratejisidir. Duygusal hissizlik, vurdumduymazlık v.b. karakterize edilir.