Örgütsel Sinizm Hakkında Yapılmış Çalışmalar

Literatür incelendiğinde örgütsel sinizm hakkında yapılmış, kavramı farklı yönlerden ele alan birçok çalışma bulunmaktadır. Farklı tarihler ve coğrafi bölgelerde yapılmış çalışmalar dikkate alınarak aşağıdaki örnekler, çalışma amacı, yöntemi ve elde edilen sonuçlar açısından değerlendirilmiştir.

Erdost ve diğerleri (2007), sinizm kavramının Türkçe alan yazına tanıtılması ve geliştirilmiş ölçeklerin yerli firmalarda test edilmesi amacıyla yaptıkları çalışmada,

genel sinizm ve örgütsel sinizm incelemesi yapmışlardır. Araştırmada, örgütsel sinizm için Dean ve diğerleri (1998), tarafından kavramsallaştırılan ‘biliş’, ‘duyuşsal tepki’, ‘davranış’ ayrımından hareket edilmiş ve ölçüm amacıyla Eaton (2000) ve Brandes (1997) tarafından geliştirilen araçlar kullanılmıştır. Araştırma sahası olarak Anadolu’da bulunan bir tekstil firması seçilmiş, değerlendirilebilir yanıtlar 64 beyaz yakalı çalışandan elde edilmiştir. KMO değerinin çok düşük çıkması nedeniyle Eaton’ın (2000) çalışması analizlerde kullanılamamıştır. Brandes’in (1997) ölçeğinin testleri yüksek güvenilirlik ve geçerliliğe sahip olduğunu göstermiştir. Elde edilen sonuçlarda çalışılan bölüm ve eğitim seviyesi değişkenlerine göre örgütsel sinizm seviyesinde anlamlı farklılıklar elde edilmiştir.

Kalağan (2009), çalışmasında araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Ölçüm aracı olarak Brandes’in (1997) örgütsel sinizm ölçeğinin gözden geçirilmiş formu olan, Brandes ve diğerleri (1999) tarafından geliştirilen ölçeği kullanmıştır. Araştırma kapsamında Akdeniz Üniversitesinde çalışan 214 araştırma görevlisinden değerlendirilebilir veri elde edilmiştir. Sonuçlara göre, örgütsel sinizm en yüksek düzeyde bilişsel boyutta, en düşük düzeyde ise, duyuşsal boyutta bulunmuştur.

Sağır ve Oğuz (2012), öğretmenlere yönelik örgütsel sinizm ölçeği geliştirmiştir. Ölçek maddelerini oluşturmak amacıyla yazın taraması yanında öğretmen görüşlerinden yararlanılmıştır. Hazırlanan 36 maddelik ölçek Çorum ili İskilip ilçesinde bulunan ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere uygulanmış, 124 kişiden değerlendirilebilir veri elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucu, faktör yükü .30 dan düşük olan maddeler elenerek 25 maddeden oluşan bir ölçek olarak geliştirilmiştir. Sonuç olarak, toplam varyansın %59’unu açıklayan ve sadece ilköğretim okullarında görev yapan branş ve sınıf öğretmenlerine yönelik bir örgütsel sinizm ölçeği elde edilmiştir.

Balay ve diğerleri (2013), Şanlıurfa il merkezinde görev yapan öğretmenleri araştırma evreni olarak alarak, örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisini incelemişlerdir. Ölçüm aracı olarak Brandes (1997) tarafından geliştirilen örgütsel sinizm ölçeği kullanılmış, 330 kişiden değerlendirilebilir veri elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin örgüt kültürü ve örgütsel sinizm algıları arasında pozitif yönde düşük düzeyde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Fettahlıoğlu (2015), araştırmasında örgütsel sinizme yönelik algıların tükenmişlik algısı ile ilişkisini incelemiştir. Büyükşehir Belediyesi çalışanları araştırma evreni olarak seçilmiş, 412 kişiden değerlendirilebilir veri elde edilmiştir.. Örgütsel sinizm, Brandes ve diğerleri (1999) tarafından geliştirilen ölçek aracılığıyla ölçülmüştür. Elde edilen bulgulara göre, eğitim durumundaki farklılıklar, örgütsel sinizmin alt boyutlarının algılanmasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkarmaktadır.

Andersson ve Bateman (1997), işyerinde sinizmin sebep ve sonuçlarını, senaryo temelli deney çalışması ve üç ayrı sinizm ölçeği kullanarak incelemişlerdir. Ölçeklerin oluşumunda Bateman ve diğerleri (1992), Kanter ve Mirvis (1989), Wrightsman (1992) ölçeklerinden yararlanılmış ve bu araştırma için geliştirilen ilave maddelerle desteklenmiştir. Katılımcılardan 207 kişi değerlendirilebilir veri sağlamıştır. Sonuçlara göre; beyaz yakalı çalışanlarda, yenilik gerçekleştirecek yönetim kademesi ödemelerinin yüksek ancak örgütsel performanslarının düşük görülmesi ve acımasız işten çıkarma uygulamalarının sinizm yarattığını ortaya konulmuştur. Ayrıca, bireylerin kendi deneyimlerine dayanarak kendi işyerleri ve yöneticilerine yönelik olarak bu tutumu geliştirdikleri saptanmıştır. Bu araştırma, çalışan tutumu ile ilgili ilk deneysel bir araştırma olarak önem kazanmaktadır.

Eaton (2000), öncelik olarak örgütsel sinizm kavramını işlevselleştirmek, yeni bir ölçüm yaklaşımı sunmak, Weiner’in (1985) sosyal motivasyon kuramı temelinde örgütsel sinizmi test etmek amacıyla yola çıkmıştır. İki ayrı çalışma yapmış, birinci çalışmada, Dean ve diğerlerinin (1998) önerdiği şekilde üç boyut içeren bir örgütsel sinizm ölçeği geliştirmeye çalışmıştır. Ölçek, belirlenen 130 kişiden katılım sağlayan 129 mezun öğrenci grubuna uygulanmıştır. Ölçek 69 ifadeden oluşmakta olup, 12 ifadeden oluşan kısaltılmış formunu da geliştirmiştir. 12 maddelik örgütsel sinizm ölçeğinin genel Cronbach’s Alpha değeri .81‘dir. Ölçek, her boyut altında 4 ifade olmak üzere 3 boyutludur. Bu ölçek ile ile iş tatmini, örgütsel bağlılık, yetkilendirme, iyimserlik, kişilik sinizmi, sinizm termometresi ve demografik değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında bir örgütsel sinizm modeli geliştirerek Weiner’in (1985) sosyal motivasyon kuramı ile incelemiştir. Çalışanların örgütsel sinizm algısında rol oynayan olumsuz örgütsel durumlar, 124 katılımcıdan elde edilen verilerle araştırılmıştır. Sonuçlara göre; örgütsel sinizm, sempati, umut, olumlu ve olumsuz davranışlar ve niyetlerle doğrudan ilişkili olup aracılık etkisi

yapmaktadır. İşyerinde sinik tutumdaki kişi, kızgın fakat sinik olmayan çalışana göre daha anti sosyal davranacaktır.

Rehan ve diğerleri (2017), örgütsel sinizm ve çalışan performansı ilişkisini araştırdıkları çalışmada, Hofstede’nin (2006) çalışmasında öne sürdüğü görüşlerden yola çıkmışlardır. Buna göre, mevcut bilgi birikimi gelişmiş düzeyde ülkelerden ve coğrafi olarak Avrupa ve Amerika’dan elde edilmekte olup dünyanın %30’una karşılık gelmektedir. Bu birikimden elde edilen bilgiler ve teoriler kalan %70’de de geçerli sayılmaktadır (Rehan ve diğerleri, 2017: 1). Çalışmada İslamabad’da bulunan eğitim hastanelerinde 3500 personele 280 anket dağıtılmış ve 200 kişiden değerlendirilebilir veri elde edilmiştir. Ölçüm aracı olarak Brandes ve diğerleri tarafından geliştirilen ölçekten yararlanılmıştır. Sonuçlara göre, örgütsel sinizm bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları ile çalışan performansını anlamlı düzeyde negatif etkilemektedir.