5. 1. Tokat Doğumlu Müslüman Memurlar
5. 1. 1. Abdullah Asım Efendi
Halil Efendizâde Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu olan Abdullah Asım Efendi, H. 1274 (1857 / 1858) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Rüşdiyye mektebinde14
müfredâttaki dersleri okumuş ve ikinci dereceden diploma almıştır. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1293 (1876 / 1877) tarihinde Tokat Sancağı’nda bulunan Dava Dairesi’ne stajyer olarak girmiş, üç ay çalıştıktan sonra yine stajyer olarak Rüsum-ı Sitte15
Dairesi’ne nakil edilmiştir. 4 Recep 1295 (4 Temmuz 1878) ve 14 Şaban 1296 (3 Ağustos 1879) tarihleri arasında 150 kuruş maaşla Tokat Tütün Fabrikası Memur Muavinliği’nde, 2 Rebiülahir 1297 (14 Mart 1880) ve 20 Safer 1298 (22 Ocak 1881) tarihleri arasında 120 kuruş maaşla Tokat Sancağı İdare Meclisi’nin İkinci Kâtipliği’nde, 13 Rebiülevvel 1298 (13 Şubat 1881) ve 5 Rebiülahir 1301 (3 Şubat 1884) tarihleri arasında 400 kuruş maaşla Niksar Kazası Bidâyet Mahkemesi16
Başkâtipliği’nde, 6 Cemâziyelevvel 1301 (4 Mart 1884) ve 10 Şevval 1303 (12 Temmuz 1886 ) tarihleri arasında 450 kuruş maaşla Erbaa Kazası Öşür Başkâtipliği’nde
14 Rüşdiyye Mektebi: Ortaokul (Devellioğlu, 2010: 1054).
15 Rüsûm-ı Sitte: "İpek, tütün, balık avı, tuz, içki ve pul" dan alınan vergiler (Devellioğlu, 2010: 1053). 16 Bidâyet Mahkemesi: Eskiden asliye mahkemelerine verilen ad (Devellioğlu, 2010: 113).
görev yaptıktan sonra H. 1305 (1887 / 1888) tarihinde 150 kuruş maaşla Tokat Vakıf Kâtipliği’ne tayin edilmiştir. 16 Şevval 1306 (15 Haziran 1889) ve 26 Cemâziyelahir 1307 (17 Şubat 1890) tarihleri arasında maaşına 80 kuruş zam yapılarak Vakıf Müdürlüğü Vekâleti’nde bulunmuştur.
Tokat Sancağı Vakıf Müdürlüğü’nden Abdullah Asım Efendi’nin edepli, iktidar sahibi ve görevine uygun olduğu belirtilmiştir. Bu görüşler ve Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nda bulunan tercüme-i hâl evrakının içeriğinin doğruluğu Sivas Vilâyeti Valiliği ile Tokat Sancağı Mutasarrıflığı tarafından tasdik edilmiştir.
Tütün Fabrikası Memur Muavinliği, İdare Meclisi İkinci Kâtipliği, Niksar Kazası Bidâyet Mahkemesi Başkâtipliği, Erbaa Kazası Öşür Başkâtipliği, Vakıf Müdürlüğü Vekâleti görevlerine tayin tarihi, maaş miktarı, ayrılma sebepleri Sivas Vilâyeti’nin 13 Şevval 1313 (28 Mart 1896) tarihli ve 13 numaralı, Tokat Sancağı Mutasarrıflığı’nın 1 Ramazan 1313 (15 Şubat 1896) tarihli ve 747 numaralı, Tokat Sancağı İdare Meclisi’nin 14 Zilkade 1312 (9 Mayıs 1895) tarihli, Niksar Kazası İdare Meclisi’nin 19 Rebiü’l-ahir 1301 (17 Şubat 1884) tarihli mazbatalarının suretlerinden ve mevcut olan kayıtlardan anlaşılmıştır. Belirtilen mazbata suretleri, Osmanlı nüfus tezkeresi, 14 Cemaziyelahir 1293 (7 Temmuz 1876) tarihli diploma sureti, tercüme-i hâl evrakı ile birlikte Sicill-i Ahvâl Şubesi’nde bulunmaktadır. 25 Muharrem 1316 (15 Haziran 1898)
26 Safer 1319 (14 Haziran 1901) tarihinde Rütbe-i Râbi‛a17 verilmiştir (BOA. DH. SAİD., No: 75, s. 329).
5. 1. 2. Abdullah Hilmi Efendi
Ahmed Efendi’nin oğlu olan Abdullah Hilmi Efendi, H. 1260 (1844 / 1845) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Sıbyan mektebinde ilimlere giriş derslerini, rüşdiyye mektebinde de Arapça, Farsça, hesap, coğrafya derslerini okuyarak diploma almış, ancak diplomasını kaybetmiştir. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1291 (1874 / 1875) tarihinde Telgraf Nezareti Mektebi’ne girmiş, H. 1294 (1877 / 1878) tarihinde 600 kuruş maaş ile Bosna Vilâyeti’ne bağlı olan Mostar Telgrafhanesi Muharebe Memuriyeti’ne tayin olmuş ve aynı yıl içerisinde 400 kuruş maaşla Bosna Telgrafhanesi Muharebe Memuriyeti’ne nakil edilmiştir. H. 1295 (1878 / 1879) tarihinde 600 kuruş maaşla yine Bosna Vilâyeti’ne bağlı olan Lobin Telgrafhanesi Memuriyeti’ne gönderilmiş, bir yıl sonra bu bölgenin boşaltılması sebebiyle ayrılarak, Kosova Vilâyeti Telgraf ve Posta Başmüdürlüğü İdaresi’nde olan Bihcova Telgraf Memurluğu’na nakledilmiş ise de burada da tadilât başlaması sebebiyle açıkta kalmıştır. Bunun üzerine 600 kuruş maaşla Berat Telgraf ve Posta Müdürlüğü’ne tayin edilmiş ve kendisine Rütbe-i Râbi‛a verilmiştir. H. 1307 (1889 / 1890) tarihinde Rütbe-i Sâlise’ye18
terfi etmiştir.
17
Rütbe-i Râbi‛a: Mülki rütbelerin dördüncü derecesidir. Askeri rütbelerdeki karşılığı Yüzbaşılık’tır. “Fütüvvetlü” elkabı kullanılır (Gündüz, 2011: 133).
18 Rütbe-i Sâlise: Rütbe-i saniye’den küçük, Rütbe-i rabia’dan büyük bir mülkiye rütbesidir. Askeri rütbede karşılığı Binbaşı’dır. Bu rütbeye sahip olanlar ricalden sayılmadıkları için teşrifata dâhil değildirler. Elkap olarak “Rif’atlü” yazılmaktadır (Gündüz, 2011: 133).
Selânik Vilâyeti Telgraf ve Posta Başmüdürü Hacı Âgâh Bey ile aynı vilâyetin valiliğinden yazılan görüşlerde, Abdullah Hilmi Efendi’nin vazifesindeki gayreti tasdik edilmiş, Telgraf ve Posta Nazırı Hasan Ali Efendi tarafından da bu evrakların içeriği onaylanmıştır. 6 Muharrem 1309 (12 Ağustos 1891)
Abdullah Hilmi Efendi 26 Cemaziyelahir 1311 (4 Ocak 1894) tarihinde vefat etmiştir (BOA. DH. SAİD., No: 34, s. 309).
5. 1. 3. Abdülkadir Efendi
Tokat Posta Müdürü Bobinhâne Ağazâdesi Ahmed Efendi’nin oğlu olan Abdülkadir Efendi, H. 1283 (1866 / 1867) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Sıbyan mektebinde ilimlere giriş derslerini okumuş, medresede Arapça dilbilgisi öğrenmiştir. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1302 (1884 / 1885) tarihinde stajyer olarak Tokat Düyûn-ı Umûmiye İdaresi’ne girmiş, H. 1307 (1889 / 1890) tarihinde 150 kuruş maaşla Niksar Düyûn- Umûmiye Piyade Kolculuğu’na tayin edilmiş, H. 1310 (1892 / 1893) da aynı maaş ve aynı görevle Tokat merkeze nakledilmiştir. H. 1312 (1894 / 1895) tarihinde ise Müskirât19
Memurluğu’na 200 kuruş maaşla terfi edilmiştir.
Sivas Düyûn-ı Umûmiye İdare Merkezi Müdürlüğü’nden işine ehil ve lâyık olduğu bildirilmiştir.
Abdülkadir Efendi’nin H. 1314 (1896 / 1897) tarihinde Tokat Düyûn-ı Umûmiye Kâtipliği’ne, H. 1318 (1900 / 1901) tarihinde de Düyûn-ı Umûmiye Memurluğu’na terfi ettiği, Düyûn-ı Umûmiye Memurluk Şubesi’nin 3 Muharrem 1320 (12 Nisan 1912) tarihli vukuat pusulasında bildirilmektedir (BOA. DH. SAİD., No: 105, s. 171).
5.1.4. Abdülmecid Efendi
Hacı Yüzzâde namıyla meşhur olan Abdülmecid Efendi, Kafkasya ahalisinden ulema İlyas Efendi’nin oğludur. H. 1304 (1886 / 1887) tarihinde Tokat’ta doğmuştur.
H. 1323 (1905 / 1906) tarihinde Sivas İdâdî Mektebi’nden20
ve sonra da Dârü’l- fünûn21
Hukuk Şubesi’nden en yüksek derecede üç diploma almıştır. Türkçe ve Çerkezce okuyup yazabilmektedir. Arapça, Farsça, Fransızca ve Ermenice’ye aşinadır.
H. 1325 (1907) tarihinde 30 kuruş maaşla Memur Sicil Komisyonu’nda çalışmaya başlamış ancak iki yıl sonra kadro dışında kalmıştır.
Stajyerlik ve memurluk tarihleri ile maaş miktarlarını içeren belgeler, diploma ve Osmanlı nüfus tezkeresi onaylı suretleri Sicill-i Ahvâl Şubesi’nde muhafaza edilmektedir 27 Şevval 1328 (11 Kasım 1909) (BOA. DH. SAİD., No: 175, s. 151).
20 İ’dâdî Mektebi: Rüşdiye denilen ortaokuldan sonra yüksek okullara hazırlayıcı okul (Devellioğlu, 2010: 471).
21 Dârü’l-fünûn: Üniversite. 1 Ağustos 1933’de İstanbul Dârülfünûnu yerine üniversite kurulmuştur (Devellioğlu, 2010: 189).
5. 1. 5. Ahmed Asım Efendi
Tokat Sancağı Nüfus Memuru Abdullah Efendi’nin oğlu olan Ahmed Asım Efendi, H. 1288 (1871 / 1872) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. İbtidâî mektebinde22
ilimlere giriş, Türkçe, coğrafya, tarih eğitimi almıştır.
26 Rebiülahir 1316 (13 Eylül 1898) tarihinde 250 kuruş maaşla Zile Kazası Süvari Tahsildarlığı, 19 Cemaziyelevvel 1318 (14 Eylül 1900) tarihinde 125 kuruş maaşla Selanik Vilayeti Sarışaban Kazası Nüfus Kâtipliği, 23 Ramazan 1318 (14 Ocak 1901) tarihinde ilâve memurluk olarak Sarışaban Kazası Nüfus Memurluğu Vekâleti, 27 Zilkade 1318 (18 Mart 1901) tarihinde Gevgili Kazası Nüfus Kâtipliği, 2 Şaban 1322 (12 Ekim 1904) tarihinde 300 kuruş maaşla Taşoz Sancağı Nüfus Kâtipliği, 20 Zilkade 1322 (26 Ocak 1905) tarihinde önce 750, daha sonra 500 kuruş maaşlara Selanik Sancağı Nüfus Memurluğu Kâtipliği Vekâleti, 5 Muharrem 1326 (8 Şubat 1908) tarihinde 300 kuruş maaşla Nevrekob Kazası Nüfus Kâtipliği, 9 Ramazan 1326 (5 Ekim 1908) tarihinde 400 kuruş maaşla Aynaroz Kazası Nüfus Memurluğu, 3 Safer 1329 (3 Şubat 1911) tarihinde Aynaroz Kazası Kaymakam Vekâleti görevlerine atanarak hizmet etmiştir.
Aynaroz Kazası Nüfus Müdürlüğü ile Kaymakamlığı’ndan tercüme-i hâl bilgilerinin doğruluğu onaylanmıştır. Asil veya vekil olarak bulunduğu görevlere ait istihdam süresi, maaş miktarı, ayrılma sebepleri ve çeşitli gelirlerden zimmetine usulsüz mal geçirmediği 5 Muharrem 1326 (8 Şubat 1908), 3 Ramazan 1326 (29 Eylül 1908), 3
Rebiülahir 1329 (3 Nisan 1911) tarihli tasdik edilmiş mazbata suretleri ile Sivas Vilâyeti Valiliği’nin 25 Şevval 1329 (19 Ekim 1911) tarihli tezkeresi, Osmanlı nüfus tezkeresi suretleri Sicill-i Ahvâl İdaresi’nce muhafaza edilmiştir 1 Zilkade 1329 (24 Ekim 1911) (BOA. DH. SAİD., No: 182, s. 80).
11 Şevval 1329 (5 Ekim 1911) tarihinde 400 kuruş maaşla Lankaza Kazası Nüfus Memurluğu’na nakledilmiştir. 21 Zilkade 1329 (13 Kasım 1911) tarihinde Taşoz Nüfus Memurluğu ile becayiş yapılarak buraya geçmiştir. Aynaroz, Lankaza Nüfus Memurlukları’ndan dolayı olumsuz bir hal yaşamadığı, zimmetinin temiz kaldığı Aynaroz Kazası Kaymakamlığı’ndan tasdik edilen 19 Ramazan 1329 (13 Eylül 1911) tarihli Muhasebe Devir Defteri ile Lankaza Kazası İdare Meclisi’nin 21 Zilhicce 1329 (13 Aralık 1911) tarihli mazbatasından anlaşılmıştır 8 Rebiülevvel 1331 (15 Şubat 1913) (BOA. DH. SAİD., No: 182, s. 80).
5. 1. 6. Ahmed Asım Efendi
Abdürrifad Efendi’nin oğlu olan Ahmed Asım Efendi, H. 1287 (1870 / 1871) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. İbtidâî mektebinde ilimlere giriş, Arapça, Farsça ve coğrafya derslerini okumuştur. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1309 (1891 / 1892) tarihinde stajyer olarak Tokat Sancağı Nüfus Dairesi’ne girmiş, H. 1316 (1898 / 1899) da 250 kuruş maaşla Zile Kazası Süvari Tahsildarlığı’na tayin edilmiştir. İki yıl sonra buradan istifa ederek ayrılmış ve 125 kuruş maaşla Selânik Vilâyeti Sarışaban Kazası Nüfus Kâtipliği’ne alınmıştır.
Sarışaban Kaymakamlığı’ndan ve Selânik Vilayeti Valiliği’nden vazifesine uygunluğu, Dâhiliye Nezareti Nüfus Müdürlüğü’nden de maaşı ve memurluğu tasdik edilmiştir.
Osmanlı nüfus tezkeresi ve zimmetine usulsüz mal geçirmediğini gösteren mazbatanın onaylı suretleri, tercüme-i hâlinin aslı ile Sicill-i Ahvâl Şubesi’nde bulunmaktadır. 27 Şaban 1319 (9 Aralık 1901)
Ahmed Asım Efendi, Gedikli Kazası Nüfus Kâtipliği’ne atanmasından dolayı H. 1318 (1901) de Sarışaban’dan ayrıldığı, bir yıl sonra da 300 kuruş maaşla Taşoz Sancağı Nüfus Kâtipliği’ne nakledildiği, vazifesini başarıyla yürüttüğü ve zimmetine mal geçirmediği Gedikli ve Taşoz23
İdare Meclisleri’nin 23 Zilkade 1318 (14 Mart 1901) ve 16 Safer 1320 (25 Mayıs 1902) tarihli mazbatalarında gösterilmiştir (BOA. DH. SAİD., No: 107, s. 19).
5. 1. 7. Ahmed Faik Efendi
Ali Efendi’nin oğlu olan Ahmed Faik Efendi, H. 1300 (1882 / 1883) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Çelebizâde namıyla tanınmaktadır. Sıbyan ve rüşdiyye mekteplerinde eğitim görmüştür. Tekye Medresesi’nde Arapça ilim derslerine devam etmiş ve diplomasını almıştır. Yeterlilik sınavından olur alarak 17 Ramazan 1326 tarihli (13 Ekim 1908) İbtidâî Mektebi Muallimliği Ehliyetnâmesi’ni hak etmiştir.
H. 1313 (1895 / 1896) tarihinde Tokat Sancağı Tahrîrât24
Dairesi İkinci Mübeyyizliği’ne25
25 kuruş maaşla tayin edilmiştir. Maaşı ilerleyen dönemlerde 70 kuruşa çıkarılmıştır. H. 1322 (1904 / 1905) tarihinde istifa ederek ayrılmış, çeşitli aidat ve gelirlerden usulsüzlük yaparak zimmetine mal geçirmediği İdare Meclisi’nin 24 Şaban 1326 (21 Eylül 1908) tarihli mazbatasının tasdikli suretinden anlaşılmıştır.
17 Şaban 1326 (14 Eylül 1908) tarihinde 250 kuruş maaşla Tokat Evkaf-ı Münderise26
ve İcâre-i Akar27 Bilim Kâtipliği’ne tayin edilmiştir. 4 Zilhicce 1327 (17 Aralık 1909) tarihinde 400 kuruş maaşla Tahrîrât Müsevvidînliği’ne28
nakil olmasıyla Bilim Kâtipliği’ni 145 kuruş 10 paraya vekâleten yapmaya devam etmiştir. Bu kâtipliğe mahsus olan 50 kuruş maaşa talip bulunamayınca ilâve memurluk olarak yapmaya devam ettiği Sivas Eğitim Müdürlüğü’nden cevap olarak alınan 23 / 23 numaralı ve 5 Cemaziyelevvel 1331 (12 Nisan 1913) tarihli resmî yazıdan anlaşılmıştır.
Tercüme-i hâl evrakı Tokat Mutasarrıfı tarafından tasdik edilmiştir. 29 Cemaziyelevvel 1327 (18 Haziran 1909) tarihinde ilâve memurluk olarak Tokat İdare Meclisi Fahrî Müstantikliği29
kendisine verilmiştir. Eğitim Sandık Eminliği Kâtipliği’ni 3 Zilhicce 1327 (16 Aralık 1909) tarihine kadar asil olarak, bu tarihten sonra da vekâleten yapmıştır. 20 Recep 1328 (28 Temmuz 1910) tarihinde 100 kuruş maaşla Ermeni Mektebi Osmanlıca Muallimliği görevi verilmiş, daha sonra maaşı 200 kuruşa çıkarılmıştır. 21 Cemaziyelevvel 1329 (20 Mayıs 1911) tarihinde 500 kuruş maaşla
24 Tahrîrât: Bir dâirece yazılan resmî mektuplar (Devellioğlu, 2010: 1192).
25Mübeyyiz: Tebyiz eden, müsveddeleri beyaza çeken kalem kâtibi (Devellioğlu, 2010: 818). 26 Evkaf-ı Münderise: Eseri kalmamış vakıflar (Devellioğlu, 2010: 850).
27 İcâre-i Akar: Ev, arsa gibi şeylerin kirası (Devellioğlu, 2010: 468).
28 Müsevvidîn: Müsvedde, karalama, taslak yapanlar (Devellioğlu, 2010: 867). 29 Müstantik: Sorgu hâkimi (Devellioğlu, 2010: 872).
Sandık Eminliği Başkâtipliği’ne terfi etmiştir. Sandık Eminliği, Kâtiplik, Tahrîrât Dairesi Müsevvidînliği’nden zimmetine usulsüz bir gelir geçmediği Tokat İdare Meclisi’nin 10 Şevval 1330 (22 Eylül 1912) tarihli mazbatasından anlaşılmış ve iade edilmiştir 13 Zilkade 1331 (14 Ekim 1913) (BOA. DH. SAİD., No: 193, s. 175).
5. 1. 8. Ahmed Hamdi Efendi
Gurban namıyla tanınan Telgraf ve Posta Müdürü Hacı Halil Efendi’nin oğlu olan Ahmed Hamdi Efendi, H. 1285 (1868 / 1869) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Sıbyan mektebinde ilimlere giriş derslerini, rüşdiyye mektebinde de Arapça dilbilgisi, Farsça Gülistan30
ve hesap derslerini okumuştur. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
28 Recep 1302 (13 Mayıs 1885) tarihinde 450 kuruş maaşla Manastır Vilâyeti Matbûât31
Kâtipliği ve Sandık Eminliği’ne tayin edilmiş ancak 20 Cemaziyelahir 1306 (21 Şubat 1889) tarihinde istifa ederek ayrılmıştır. 4 Safer 1309 (9 Eylül 1891) tarihinde 380 kuruş maaşla Sivas Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memurluğu’na, 26 Ramazan 1310 (13 Nisan 1893) tarihinde Tokat Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memurluğu’na tayin edilmiştir.
Tokat Telgraf ve Posta Müdürlüğü ile Telgraf ve Posta Nezareti makamlarından vazifesine uygunluğu onaylanmıştır. Memuriyeti Sicil ve Muhasebe Dairesi Kayıtları’na uygundur. Osmanlı nüfus tezkeresi ile Manastır Vilâyeti Matbûât Kâtipliği ve Sandık Eminliği hizmetini gösteren Manastır Vilâyeti’nin mazbatasının onaylı sureti tercüme-i
30 Gülistan: 1-Şîrazlı Şeyh Sadi’nin meşhur eseridir (Devellioğlu, 2010: 342). 2- Farsça dersi için yaygın olarak bu eser kullanılmıştır (Soyluer, 2006: 13).
hâl evrakının ası ile birlikte Sicill-i Ahvâl Şubesi’nde bulunmaktadır. 4 Zilhicce 1314 (6 Mayıs 1897)
Yapmış olduğu hizmetlerden dolayı 14 Muharrem 1315 (15 Haziran 1897) tarihinde Rütbe-i Erbaa verilmiştir. 12 Muharrem 1317 (23 Mayıs 1899) tarihinde becayiş usulüyle Sivas Vilâyeti’ne bağlı Dönektaşı Telgraf ve Posta Merkezi’ne, 16 Zilkade 1318 (7 Mart 1901) tarihinde Tokat Telgraf ve Posta Merkezi Memuriyeti’ne, 20 Safer 1324 (15 Nisan 1906) tarihinde ise Amasya Telgraf ve Posta Merkezi Memurluğu’na nakil edildiği Sicil Şubesi’nin 17 Muharrem 1321 (15 Nisan 1903) ve 24 Muharrem 1325 (9 Mart 1907) tarihli vukuat pusulasında gösterilmektedir (BOA. DH. SAİD., No: 90, s. 125).
5. 1. 9. Ahmed Hamdi Efendi
Ali Efendi’nin oğlu olan Ahmed Hamdi Efendi H. 1293 (1876 / 1877) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Tokat sıbyan mektebinde ilimlere giriş derslerini ve Yozgat rüşdiyye mektebinde de müfredâtta olan dersleri okumuştur. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1312 (1894 / 1895) tarihinde Yozgat Telgrafhanesi’ne stajyer olarak girmiş, H. 1313 (1895 / 1896) tarihinde de 300 kuruş maaşla Tokat Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memuriyeti’ne tayin edilmiştir.
Osmanlı nüfus tezkeresinin ve diplomasının onaylı sureti, tercüme-i hâl evrakının aslı Sicill-i Ahvâl Şubesi’nde bulunmaktadır. 9 Rebiülevvel 1314 (18 Ağustos 1896)
Ahmed Hamdi Efendi’ye hizmetlerinden dolayı 14 Muharrem 1315 (15 Haziran 1897) tarihinde Rütbe-i Râbi‛a lâyık görülmüştür. Bu tarihten sonraki görev yerleri şöyledir; H. 1319 (1901 / 1902) Malatya Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memurluğu, H. 1321 (1903 / 1904) Ankara Vilâyeti’ne bağlı Yozgat Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memurluğu, H. 1322 (1904 / 1905) Sivas Vilâyeti’ne bağlı Ortaköy ve H. 1323 (1905 / 1906) tarihinde Kangal Telgraf ve Posta Merkezleri Müdürlüğü yapmıştır.
Kangal’da 28000 kuruşluk bir posta paketinin ziyan olmasından dolayı H. 1323 (1905 / 1906) tarihinde, görevden alınarak soruşturma açılmış, vazifesine bir vekil tayin edilmiştir. Ancak bu vazifenin uzun süre vekâleten idaresinin mümkün olmaması sebebiyle, Ahmed Hamdi Efendi’nin açığa çıkarıldığı Telgraf ve Posta Şubesi’nin 11 Rebiülevvel 1325 (24 Nisan 1907) tarihli vukuat pusulasında bildirilmektedir (BOA. DH. SAİD., No: 70, s. 189).
5. 1. 10. Ahmed Hamdi Efendi
Askeri Yüzbaşı Hacı Ali Efendi’nin oğlu olan Ahmed Hamdi Efendi, H. 1278 (1861 / 1862) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Sıbyan mektebinde dini ilimlere giriş derslerini okumuş, özel hocalardan da bir süre Arapça dilbilgisi ve hesap ilimleri derslerini almıştır.
H. 1299 (1881 / 1882) tarihinde Tokat Telgrafhanesi’ne stajyer olarak girmiş, 1311 (1893 / 1894) tarihinde ise 300 kuruş maaşla Sivas Telgraf ve Posta Merkezi Muharebe Memuriyeti’ne tayin edilmiştir. Maaşı bir yıl sonra 380 kuruşa çıkarılmış ve 1317 (1899 / 1900) tarihinde 400 kuruş maaşla aynı vilayetin Posta Kâtipliği’ne nakledilmiştir.
Sivas Vilâyeti Vali Muavini Aristidi Bey’in İstanbul’a gönderdiği mektubun Sivas postahanesince açıldığının iddia edilmesinden dolayı, soruşturma gereği idare tarafından 19 Şevval 1319 (29 Ocak 1902) tarihinde işine son verilmiştir.
Sonraki süreç içerisinde Ahmed Hamdi Efendi’nin mektup meselesinden dolayı işten çıkarılmasına gerek görülmediği, Sivas Vilayeti Telgraf ve Posta Başmüdürriyeti’nin 11 Rebiülevvel 1325 (24 Nisan 1907) tarihli vukuat pusulasında bildirilmiştir (BOA. DH. SAİD., No: 68, s. 183).
5. 1. 11. Ahmed Hamdi Efendi
Haffâf32
esnafından Hasan Efendi’nin oğlu olan Ahmed Hamdi Efendi, H. 1245 (1829 / 1830) tarihinde Tokat’da doğmuştur. Sıbyan mektebinde ilimlere giriş derslerini okumuştur. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1265 (1848 / 1849) tarihinde askerlik mesleğine girmiş, dokuz yıl sonra bu mesleği terk ederek beş yıl ticaretle uğraşmıştır. H. 1280 (1863 / 1864) tarihinde 350 kuruş maaş ile Tuna Vilâyeti Dördüncü, bir müddet sonra 450 kuruş maaşla Üçüncü, H. 1283 (1866 / 1867) de 450 kuruş maaş ile İkinci Sınıf Zabıta Müfettişliği’ne, H. 1284 (1867 / 1868) de 625 kuruş aylık ile Boğazköy Müdürlüğü’ne memur, bir yıl sonra 500 kuruş aylık ile Beyrut Müdürlüğü’ne, H. 1286 (1869/1870) tarihinde 1500 kuruş aylık ile Osmanpazarı33
Kazası Öşür Müdürlüğü’ne, bir yıl sonra 1750 kuruş aylık ile Tırnova34
Kazası Öşür Memurluğu’na tayin olmuş ancak iki yıl sonra bu memurluğun kaldırılması ile açıkta kalmıştır.
H. 1289 (1872 / 1873) tarihinde 1000 kuruş maaş ile Gureba Hastanesi Müdürlüğü ve ardından Ruscuk Donanma Komutanlığı Muavinliği’ne, H. 1292 (1875 / 1876) tarihinde 1700 kuruş maaş ile aynı birimde memurluğa tayin olmuş ancak H. 1293 (1876 / 1877) tarihide Tuna Vilâyeti’nin istilâ olması üzerine İstanbul’a dönmüştür. H. 1297 (1879 / 1880) tarihinde Trabzon Vilâyeti’ne bağlı olan Terme35
32
Haffâf: Kavaf, ayakkabı, terlik ve saire yapan ve satan kişi (Devellioğlu, 2010: 357).
33 Osmanpazarı ( omurtag ): Silistre ve ardından Tuna’ya bağlı kazadır. Bugün Bulgaristan’a bağlıdır (Sezen, 2006: 393).
34 Tırnova: Eskiden Silistre ve Tuna’ya bağlı idi. Bugün Bulgaristan’a bağlıdır (Sezen, 2006: 488). 35 Terme: Günümüzde Samsun’a bağlıdır (Sezen, 2006: 487).
Kazası Kaymakamlığı’na gönderilmiş daha sonra 1250 kuruş maaş ile yine aynı vilayete bağlı olan Atina (Pazar)36
Kaymakamlığı’na nakil olmuştur.
Memuriyet vazifesini yaptığı süre içinde istifa veya nakil suretiyle görevinden ayrılmış, hiçbir şikâyet ve sorguya uğramamış bu durum Trabzon Vilâyeti Merkez Mutasarrıfı ve Vali Vekili Enis Efendi tarafından onaylanmıştır. 3 Şaban 1300 (9 Haziran 1883)
Ahmed Hamdi Efendi, H. 1300 (1883) tarihinde 1000 kuruş maaş ile Vakfıkebir37
Kazası Kaymakamlığı’na gönderilmiş, 14 Şevval 1301 (1884) tarihinde de vefat etmiştir (BOA. DH. SAİD., No: 4, s. 360).
5. 1. 12. Ahmed Hilmi Efendi
Efsuncuzâde namıyla meşhur olan Ahmed Hilmi Efendi, ulemadan Hacı Mehmed Efendi’nin oğludur. H. 1264 (1847 / 1848) tarihinde Tokat’da doğmuştur. Sıbyan mektebinde ilimlere giriş, dilbilgisi derslerini, Arapça ve Gülistan’ı okumuştur. Arapça ve Farsça okuyup yazabilmektedir.
H. 1302 (1884 / 1885) tarihinde Komanat38 Nahiyesi’nde, Arazi Yoklama Kâtipliği’nde bir süre çalıştıktan sonra, H. 1306 (1888 / 1889) tarihinde 125 kuruş maaşla Erbaa Kazası Nüfus Memurluğu’na vekâleten tayin edilmiş ve aynı yıl içerisinde asaleti onaylanarak maaşı 250 kuruşa çıkarılmıştır. Buradan Zile Kazası Nüfus
36 Atina ( Pazar ): Günümüzde Rize’ye bağlıdır (Sezen, 2006: 47). 37 Vakfıkebir: Günümüzde Trabzon’a bağlıdır (Sezen, 2006: 508).
Memurluğu’na nakil edilince istifa etmiş ve Zile’den ayrılmıştır. H. 1308 (1890 / 1891) tarihinde Erbaa’da tekrar vazifeye başlamış ve memuriyetini burada devam ettirmiştir.
Erbaa Kaymakamlığı’ndan hizmet süresi, zimmeti, maaş miktarlarına dair gönderilen belgeler, Osmanlı nüfus tezkeresi onaylı sureti ile birlikte sicil kayıtlarına geçirilmiştir 28 Muharrem 1330 (18 Ocak 1912) (BOA. DH. SAİD., No: 186, s. 194).
5. 1. 13. Ahmed Lütfi Efendi
Arslanzâde Hüseyin Efendi’nin oğlu olan Ahmed Lütfi Efendi, H. 1275 (1858 / 1859) tarihinde Tokat’ta doğmuştur. Sinop sıbyan ve rüşdiyye mektebinde Arapça ve Farsça okumuştur. Türkçe okuyup yazabilmektedir.
H. 1293 (1876 / 1877) tarihinde stajyer olarak Sinop Tahrirat Dairesi’ne39 girmiş ve kendisine 50 kuruş maaş verilmiştir. H. 1302 (1884 / 1885) tarihinde 450 kuruş maaşla Selânik Vilâyeti’ne bağlı Sarışaban Kazası Mal Müdürlüğü’ne gönderilmiş ve kendisine maaşsız olarak Aydın Vilâyeti’ne bağlı Denizli Sancağı’nın Kadıköy Nahiyesi Müdürlüğü görevi de verilmiştir. H. 1305 (1887 / 1888) de İstanbul’a geri dönmüş ve bir süre sonra yine Denizli Sancağı’na bağlı olan Güney Nahiyesi Müdürlüğü’ne 480 kuruş maaş ile nakledilmiştir. 3 Zilkade 1305 (12 Temmuz 1888) tarihinde 5. Rütbeden Mecidî Nişanı’na40
lâyık görülmüştür.
39 Tahrirât Kalemi: Resmi dairelerde yazı işleriyle meşgul olan kalem (Devellioğlu, 2010: 1192). 40
Mecidî Nişanı: 1852’de Sultan Abdülmecid’in ismine ithaf ile hazırlanmıştır. Birden beşe kadar dereceleri olduğu gibi murassa’ı da vardır. Devlete hizmette özel gayret ve başarı gösterenlere verilmek üzere hazırlanmıştır. Layık olan kişiye kayd-ı hayat şartıyla verilmektedir. Her derecesinin adedi belirlenmiş ve birinci rütbesinden 50, ikinci rütbesinden 150, üçüncü rütbesinden 800, dördüncü rütbesinden 3.000 ve beşinci rütbesinden 6000, toplam 10.000 adet basılması kararlaştırılmıştır. Bu
Memurluk vazifesi sebebiyle sorguya alınmamıştır. Memur Seçme Mülkiye Komisyonu tarafından yazılan görüşlerde, Sarışaban Kazası Mal Müdürlüğü ve Kaymakam Vekâleti ile Kadıköy ve Güney Nahiyeleri Müdürlükleri’nden, Sarışaban, Sarayköy, Buldan Kaza İdare Meclisleri’nden gösterilen dört bölüm mazbatada zimmetine usulsüz mal geçirmediğinin bildirildiği belirtilmiştir. Verilen nişanın beratı da görülerek iade edilmiştir. 24 Rebiülahir 1307 (18 Aralık 1889)
Ahmed Lütfi Efendi, H. 1307 (1889 / 1890) tarihinde 1250 kuruş maaş ile Diyarbakır Vilâyeti’ne bağlı Midyat Kazası Kaymakamlığı’na gönderilmiş ancak bu görevinden bir yıl sonra istifa ederek ayrılmıştır. Kaymakamlığı süresince; devlet mallarından veya emekli sandığı aidatlarından zimmetine bir şey geçirmediği, güzel hizmetler yaptığı, Midyat Kazası, Mardin Sancağı ve Diyarbakır Vilâyeti İdare Meclisleri’nin 23 Rebiülevvel 1308 (6 Kasım 1890) tarihli mazbatalarında gösterilmiştir.
H. 1308 (1890 / 1891) tarihinde 1250 kuruş maaşla Edirne Vilâyeti’ne bağlı Midye41 Kazası Kaymakamlığı’na tayin edilmiştir. Sinekli Hadisesi’ni gerçekleştiren haydudun Çerkes Köyü civarında dolaştığı mahallî idareye haber verildiği halde tutuklanamamasından dolayı iktidarı sarsılmış ve H. 1309 (1891 / 1892) tarihinde görevinden azledilmiştir. Kaymakamlığı boyunca zimmetinin temiz kaldığı Kırkkilise42
Sancağı İdare Meclisi’nin 10 Rebiü’l-ahir 1309 (13 Kasım 1891) tarihli mazbatası Sicill-i Ahvâl İdare-i Umumiyyesi’nce görülerek iade edilmiştir.
nişan, Sultan II. Abdülhamit hatta Sultan Reşat devirlerinde de verilmeye devam edilmiştir (Gündüz, 2011: 135).
41 Midye (Kıyıköy): Günümüzde Kırklareli’ne bağlıdır (Sezen, 2006: 367). 42 Kırkkilise: 1924 tarihinde Kırklareli adıyla vilayet olmuştur (Sezen, 2006: 307).
Ahmed Lütfi Efendi’nin, Sinekli Hadisesi’nin meydana çıkmasından yirmi gün sonra tayin olduğunu belirten bir dilekçe vermesi üzerine, Devlet Şurası, Dâhiliye Nezareti’nin mazbatasında 6 Zilkade 1308 (13 Haziran 1891) tarihinde resmi yazısıyla birlikte memuriyet bölgesine gittiği, Zilkade 10’da (17 Haziran) görevine başladığı, dolayısıyla olaydan sonraki görev değiştirme ve iyileştirmeler sırasında orada