de Borsamýzda iþlem görmeye baþlamýþtýr. Þu anda devam eden çalýþmalarla kýsa sürede enerji kontratlarý, tarýmsal ve madensel emtia ve hatta, halka açýk olmayan þirketlerin paylarý da alýnýp satýlabilir hale gelecektir.
Borsa Ýstanbuldaki görevleriniz konusunda bilgi verir misiniz?
Borsa Ýstanbuldaki görevleriniz konusunda bilgi verir misiniz?
Borsada devam eden görevimde yukarýda bahsettiðim Kotasyon iþlemlerinin yaný sýra endekslerden sorumluyum.
Þu an Borsa Ýstanbulda toplam piyasa deðeri yaklaþýk 600 milyar TL. olan 422 þirketin paylarý iþlem görmekte, ayrýca anlýk olarak üretilen onlarca endeks mevcut. Bunlardan genelde sadece BIST 100 ve BIST30 bilinir. Biz daha fazla ve çeþitte endeks üreterek, bu endekslere yurt içi ve yurt dýþý fonlarca yatýrým yapýlmasýný hedefliyoruz. Devam eden Kotasyon ve Endeks faaliyetlerine ilave olarak henüz hayata geçmemiþ, ancak bu senenin son çeyreðinde faaliyete geçirmeyi planladýðýmýz Özel Pazar Projesi üzerinde çalýþmaktayým. Bu proje halka açýlma prosedürü ile uðraþmak istemeyen, sermayeye daha kolay eriþmek isteyen þirket sahibi ve giriþimcilerin nitelikli veya melek yatýrýmcýlarla buluþmasýný ve þirket paylarý ile ilgili pazarlýk yapýp, alým ve satým gerçekleþtirebilecekleri bir web platformu. Bu pazar konusunda, önümüzdeki aylarda, Kütahyalý þirketlere, þirket sahiplerine ve yatýrýmcýlara da Kütahya Ticaret ve Sanayi Odasý ile iþbirliði yaparak bilgi sunmak arzusundayýz.
IMKB yeni adýyla Borsa Ýstanbul deyince genel olarak aklýmýza ilk gelen husus para oluyor, ülkemizdeki ve dünyadaki finansal geliþmeler konusundaki deðerlendirmelerinizi iþ dünyasý açýsýndan paylaþýr mýsýnýz?
Dünyadaki finansal geliþmeler genel olarak son 30-40 senede, petrol ve enerji merkezli devam eden savaþlarýn finansmaný ile teknoloji bazlý sanayileþme yarýþýndan etkilendi. Ancak 6 sene önce ana ekonomik enstrümanlarýn türevleri üzerinden yapýlan iþlemler çýð gibi büyüyüp patlak verince, halen öncesindeki seviyeye dönülemeyen büyük ekonomik kriz yaþandý. Tabi her kriz ve tehdit beraberinde yeni fýrsatlar doðurur. Mesela bu kriz olmasaydý; Türk Havayollarý (THY) dünyadaki pazar payýný katlayarak büyütemeyecekti. Nitekim rakibi olan diðer dünya þirketleri kriz zamanýnda uçak alým sipariþlerini iptal ederken, THY daha fazla uçak alarak krize raðmen hýzla büyüyen, sektörde önemli bir avantaj saðlamýþ, hatta yeni markalarýmýz dünyaya açýlmýþtýr. Fakat havayolu taþýmacýlýðýnda ve finansal sektörde tehditleri fýrsata çevirirken, enerji, otomotiv ve teknolojik ürün ithalatýnýn önünü kesecek atýlýmlarý yeteri ölçüde gerçekleþtiremediðimiz için, kronik cari
açýk sorunumuz, ülke ekonomimizin kangreni olmaya devam etmiþtir. Dünya ekonomileri, daralan talebe raðmen ihracat yarýþýnda agresif olmayý sürdürmüþlerdir. Biz ise, ihracatýmýzý daha fazla ithalat yaparak gerçekleþtirebildik. Tabi burada haksýz rekabet mevcut. Zira, geliþmiþ ülkeler büyümek için gereken sermaye sorunlarýný 500 sene önce coðrafi keþiflerle gidermiþlerdir. Bizim ise sermaye birikimi saðlamaya baþlamamýz Cumhuriyet Dönemindedir. Sermaye birikimimiz, sanayileþmenin ardýndan geldiði için, büyümemiz hep yurt dýþýndan getirebildiðimiz ithal sermayenin ölçüsü ile kýsýtlý kalmýþtýr. Dünyadaki geliþmiþ ülkeler bir yana, geliþmekte olan ülkelere göre dahi paramýzýn deðerindeki ya da borsa endekslerindeki daha yüksek seviyelerde gerçekleþen dalgalanma, bu ithal sermayenin yurda giriþ çýkýþlarýndan kaynaklanmaktadýr. Tüm dünyanýn siyasi olarak en hareketli bölgesinde oluþumuz, siyasi risklerin de finansal hareketliliði arttýrmasýna yol açmaktadýr. Son 12 senede alýnan tedbirlerle, istikrar belli ölçüde saðlanmamýþ olmasaydý, bu siyasi ve ekonomik risklerin ekonomimizde derin yaralar açmasý kuvvetle muhtemeldi.
Bu deðerlendirmeleriniz kapsamýnda, iþ dünyasý temsilcilerine Bu deðerlendirmeleriniz kapsamýnda, iþ dünyasý temsilcilerine finansal konularda tavsiyeleriniz nelerdir?
finansal konularda tavsiyeleriniz nelerdir?
Ýþ dünyamýz, ülkedeki yetersiz sermaye sebebiyle yurt dýþýndan fon saðlayan bankalarýn verdiði kredilerle ayakta durabilmektedir.
Ülkemizdeki asýl sorun olan sermaye sorununu aþmak yerine birbiri ile kredi vermek için rekabet eden onlarca bankadan kredi kullanarak borçlanmak herkesin kolayýna gelmektedir.
Halbuki þirketlerin ömürlerinin kýsa olmamasý, her döviz kuru ya da faiz hareketinde tüm yýlýn kârýný kaybeden zayýf bünyelerden kurtulmalarý, borçlanma ile deðil, gerçek anlamda sermaye giriþi ile mümkündür. Bu sermaye nasýl temin edilebilir?
Bunun dünya üzerinde bilinen üç yolu var:
1- Þirketi halka açarak, halktan sermaye toplamak.
2- Þirketi halka açmadan bir ya da iki yeni sermayedarý þirkete ortak etmek (ki bu sermayedarý bulmak için þirketin ve geleceðe dair plan ve projelerin iyi anlatýlýyor olmasý gerekir) 3- Þirketin kendi sektöründen ya da iþine tedarik saðlayan sektörlerdeki þirketlerle stratejik ortaklýklar yapmak.
Bu seçeneklerden birincisi için, þirketin Borsanýn kapýsýný çalmasý gerekiyor ve Borsada bu þirketlere yol gösterip yardým etmek için hazýr bekleyen onlarca yetiþmiþ personel mevcut.
Ýkinci seçenek için, þirketlerin ve yatýrýmcýlarýn iþini kolaylaþtrmak amacýyla Borsamýzda yukarýda bahsettiðim Özel Pazar Projesi
Konuk
Sertac Fuad Karaaðaoðlu
üzerinde çalýþýyoruz. Yani sermaye bulmak için bu seçeneði düþünen iþ adamlarý, bu yýl içinde sorunlarýný giderecek bir ortam bulabilecekler. Üçüncü seçenek ise iþ adamlarýmýzýn iletiþim aðýna (network) kalýyor.
Kütahya denilince aklýnýza gelen ilk beþ unsur nedir ? Kütahya denilince aklýnýza gelen ilk beþ unsur nedir ? Kütahya, doðduðum, gençliðe adým attýðým, akrabalýk ve dostluk iliþkilerimin halen çok sýký bir þekilde devam ettiði memleketim. Kütahya denilince aklýma gelen ilk 5 unsur:
Dostlarým, ailem, Cumhuriyet Caddesi (Sevgi Yolu), çinicilik ve Kütahyamýzýn meþhur lezzetleri. Maalesef bu beþ unsur içinde, sanayi ve ticaret namýna fazla birþey yok. Böyle olmasý benim eksiðimdir diye ümit ediyorum.
Dýþarýdan gözlemlendiðinde Kütahyamýz nasýl bilinmektedir?
Dýþarýdan gözlemlendiðinde Kütahyamýz nasýl bilinmektedir?
Kütahya, küçük Anadolu þehri olarak bilinmekten kurtulamadý ne yazýk ki. Kütahyayý marka yapacak o kadar çok unsuru ve meziyeti varken, bu cevherler neden bu kadar saklý kaldý sorusuna cevap aradýðýmda ise, nitelikli insan kaynaðýndaki yetersizlik aklýma geliyor. Þehrin lojistik olarak avantajlý konumu, üniversitesi, organize sanayi bölgeleri ve havaalanýna raðmen, halen o beklenen atýlýmýn gerçekleþmemesi düþündürücü.
KUTSO derginizin, önceki sayýlarýnýzdan takip ettiðim Odanýzýn ve Kütahyadaki diðer resmi ve sivil toplum kuruluþlarýnýn gayretlerine bakýldýðýnda, dýþarýda bilinen Kütahya ile, olmasý gereken Kütahya arasýnda bu denli farklýlýk olmamasý gerekirdi diye düþünüyorum. Burada eksik bir husus var. Ve ne zaman yapýlan çalýþmalarla sonuç birbiri ile örtüþmüyorsa, hayat bana o eksiðin hep insanda olduðunu öðretmiþtir.
Dýþarýdaki bir Kütahyalý olarak, Kütahyada yapýlmasý gerektiði Dýþarýdaki bir Kütahyalý olarak, Kütahyada yapýlmasý gerektiðinini düþündüðünüz en önemli ilk birkaç çalýþma nedir?
düþündüðünüz en önemli ilk birkaç çalýþma nedir?
Kütahyada yapýlmasý gerekenler üzerine çok düþünülmüþtür ve bildiðim kadarýyla bunun üzerinde en çok çalýþmasý olan da KUTSOdur. Profesyonel bir yönetimin düþündüklerinden sonra, benim söylediklerim yavan kalabilir, ama takip ettiðim ölçüde gözlemlerimden bahsedeyim.
1- Sermaye sorunundan bahsetmiþtik. Bugün Türkiyede devlet kaynaklý ya da yurt dýþýndan verilen pek çok hibe ve destek programlarý mevcut. Bu programlar hakkýnda Kütahyada olduðu gibi, tüm þehirlerde, sanayi ve ticaret odalarý ve kalkýnma ajanslarý pek çok organizasyonlarla halký ve özel sektörü bilgilendirmeye çalýþýyor. Ancak bu yeterli görünmüyor. Bu fonlar ve kaynaklar yeteri kadar kullanýlmýyor. Çünkü pek çok bilgilendirme çalýþmasýna karþýn hem bu çalýþmaya aktif
yararlanýcý olarak katýlanlarýn sayýsý yeterli deðil, hem de yararlanma niyetinde olanlarýn aldýðý profesyonel destek yeterli deðil. Bu hibe ve destek programlarýna katýlým için bir seferberlik ilan edilmeli ve çalýþma gruplarý oluþturularak, fikri ve giriþimi olan herkese, daha aktif profesyonel destek saðlanmalý.
Bunun için önce þehirdeki tüm geliþime açýk fikir ve giriþimlerin düzenli olarak güncellenen envanteri tutulmalý. Daha sonra devlet ve yurt dýþý kaynaklý tüm hibe ve destekler detaylý araþtýrýlarak bunlarýn listesi ve þartlarý toplu olarak listelenmeli.
Her iki envanter birbiri ile karþýlaþtýrýlarak örtüþtürülmeli ve örtüþen kaynak ve giriþimler profesyonel ekiplerce yönetilmeli.
Yönetmekten kastým, envanterdeki giriþimcilerin hangi hibe veya desteðin kendilerine daha uygun olduðunun, bu destek ve hibeler için gereken þartlarýn ne olduðunun tespitinin, hazýrlanmasý gereken doküman ve belgelerin hazýrlanmasýnýn, baþvurunun yapýlmasýnýn, alýnan hibe ve desteklerin zamanýnda ve doðru kullanýlmasý, sonuçlarýnýn takip edilmesinin bizzat bu profesyonel ekiplerce gerçekleþtirilmesidir.
2- Bugün istatistiklere göre Kütahyada iþsizlik oraný Türkiye ortalamasýnýn gerisinde olmasýna karþýn, Kütahyanýn yeteri kadar geliþmediðini söylüyoruz. Çünkü nüfusuna göre ekonomisi küçük. Çünkü þehrin içindeki para küçük.
Ýstatistiklere göre iþsiz sayýsý bu kadar az olan bir þehir, nasýl oluyor da yeteri kadar geliþemiyor? Burada nicelik deðil, nitelik sorunu var görünüyor. Soruna bir baþka perspektiften bakalým.
Kütahyanýn içinde þöyle bir dolaþtýðýmýzda ciddi bir genç nüfus görüyoruz. Onbinlerce öðrencisi olan üniversite olmasýna karþýn, Kütahya nüfusu Türkiye nüfusundan ortalama 4 yýl daha yaþlý. Yani þehirde gördüðümüz genç nüfusun önemli bir kýsmý aslýnda Kütahyanýn nüfusu deðil. Ýki adet Organize Sanayi Bölgesinde istihdam edilen toplam kaç kiþi var, bu kiþilerin ne kadarý üniversite mezunu ve bu mezunlarýn ne kadarý Kütahyadaki üniversiteden mezun diye baktýðýmýzda þunu görebiliriz: Ünivesite mezunu sayýsý az, çünkü üniversiteyi baþka þehirlerde okuyan Kütahyalýlarýn mezuniyetten sonra pek azý Kütahyaya dönüyor. Toplam üniversite mezunu içinde Kütahyadaki üniversiteden mezun olanlarýn sayýsý az. Çünkü Kütahyada üniversite okuyanlar, mesleklerine Kütahyada baþlamýyorlar. Bu sorunlarýn çözülebilmesi için Kütahyadaki geliþme sorununu sadece ekonomik açýdan görmemek gerekiyor ve üniversite ile Odalarýn ve yerel yönetimin daha sýký iletiþimde olmasý gerekli görünüyor. Kütahyadan üniversite okumak için gitmiþ bir gencin, üniversiteden sonra Kütahyaya dönmesi için yeterli iþ imkânýnýn yanýsýra, o gencin üniversitede okurken sahip olduðu sosyal ve kültürel imkânlarýn büyük ölçüde sunulmasý gerekmektedir. Bu, ekonomik geliþme ile
Konuk Sertac Fuad Karaaðaoðlu
ilgili görünse de çok ayrý bir þekilde ele alýnmalý ve þehrin 30 sene önceki sosyal, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin gerisine düþmesinin önüne geçilmelidir. Kütahyada üniversite okuyanlarýn üniversiteden sonra Kütahyada kalmalarý için ise, Üniversitenin, daha birinci sýnýftaki öðrencilerini dahi dikkate alarak, hangi yýl, hangi bölümden kaç mezun vereceðini, bunlarýn eðitimleri sýrasýnda ne üzerine uzmanlaþacaklarýný odalara bildirmesi, henüz öðrenci aþamasýnda iken giriþimde bulunma potansiyeli olanlarýn okuduklarý bölümlerle ilgili iþler yapan oda üyeleri ile tanýþtýrýlmalarý, periyodik iletiþim ortamlarýnýn saðlanmasý gerekir. Bu, hem Kütahyada okuyan öðrencilerin Kütahyayý, iþ dünyasýný, iþ imkanlarýný, reel sektörü öðrenmelerini saðlayacak, hem de Kütahyalý iþ adamlarýnýn istihdam etmeleri gereken nitelikli insan kaynaðýný baþtan tespit etmelerini ve iþleri ile ilgili yeni teknolojiyle yetiþmiþ gençlerin inovatif fikirlerini deðerlendirme imkaný saðlayacaktýr.
3- Kütahyaya sermaye çekilmeye çalýþýlýyor. Neden bir sermayedar dünyanýn ekonomik büyüklükteki 17.ülkesinin 38.geliþmiþ þehrine yatýrým yapsýn? Arsa tahsis edildiði için mi? Þu anda tüm dünyada en geliþmiþ ülkelerin ve geliþmekte olan ülkelerin hemen hepsinde arsa tahsisinin ve hatta vergi teþviðinin çok ötesinde imkânlar sunuluyor. 3 sene önce Ýstanbul Ticaret Odasýnýn bir organizasyonuna katýlmýþtým.
Organizasyondaki stantlarýn en büyüðü Almanyadaki Kuzey Ren-vestfalya eyaletine aitti ve stanttaki Türk görevli, Türkiyeden Almanyada bulunan eyalete neden yatýrým yapýlmasý gerektiðini, yatýrým yapanlara ne gibi imkânlar saðlandýðýný anlatýyordu.
Kütahyanýn lojistik avantajý ve teþvik bölgesinde oluþunun sermaye çekmek için yeter unsurlar olmadýðý, bahsettiðim eyaletin dokümanlarý incelendiðinde görülebilir. Sadece Organize Sanayi Bölgesi ve konum pazarlanarak sermaye çekilebileceðini düþünmüyorum. Çünkü bu imkânlarý saðlayan çok þehir ve ülke var. Sermaye için arsanýn deðil, Kütahyanýn pazarlanmasý ve bunun için Kütahyanýn hem iþ dünyasý, hem
de diðer unsurlarý ile bir paket olarak marka haline getirilmesi gerektiðini düþünüyorum. Marka yaratmak ve bunu pazarlamak ayrý bir sektördür ve bunun özel profesyonellere yaptýrýlmasý gerekmektedir. Organize sanayi bölgesinin yaný sýra, þehirdeki sosyal, kültürel hayat, nüfusun ve iþgücünün kalitesi, akademi çevresinin sunacaðý imkân ve destekler, sadece üniversite mezunu deðil, sanayi kollarýnda çalýþacak teknik ve mesleki yeterliliðe sahip iþgücü, giriþimci potansiyeli, tedarik kabiliyeti vb. pek çok þey beraber pazarlanmalý ve pazarlanacak olan bu ve baþka unsurlar önceden meydana getirilmelidir. Þehir topyekün marka olarak pazarlanmalýdýr. Yatýrým Kütahyanýn arsasý ve teþviði olduðundan deðil, ismi Kütahya olduðundan yapýlmalýdýr.
4- Mesleðimin de gerekliliði sebebiyle, bugüne kadar 81 ilden 64 tanesini görme imkâným oldu. Kütahya ile benzer sorunlar yaþayan pek çok Anadolu kenti var. Ülkemizin genel sorunu sermaye olduðundan, her þehrin sermaye çekmesi gerekiyor ve bazý þehirler bunun politikasýný aktif olarak yürütüyor.
Sermaye çekmeye çalýþma faaliyetlerine ilave olarak, bir de þehirdeki sermayenin daha etkin ve verimli kullanýlmasý hususunu düþünmekte yarar görüyorum. Kütahya Porselen, bugün var olmayan Çinikoop gibi kuruluþlarýn kurulma süreçlerindeki ortaklýk biçimlerine ve daha sonra saðladýklarý faydaya bakarak bugünün mevzuatý ve gerçekleri çerçevesinde süreçler güncellenmek suretiyle küçük sermaye bir araya getirilebilir. Bunun yasal çerçevesi olan birden fazla yolu mevcuttur. En basit benzetme ile; 30 adet bakkal açmak yerine biraraya gelecek sermaye ile kurulacak 30 þubeli bir süpermarketin sermaye gücü ve etkisinin ayný olmayacaðý bellidir. Çok adette küçük sermayenin bir araya gelmesi, ancak güvenle mümkündür ve hem bu güveni, hem de konu hakkýndaki bilgi ve birikimi bir arada sunacak en uygun kuruluþ ticaret ve sanayi odalarýmýzdýr.