Serbest Kıyafet

Serbest kıyafet uygulaması öğrencilerin okullarda belli sınırlar çerçevesinde okul giyimini oluşturan her türlü kıyafeti içermektedir. Öğrencinin okula giyeceği kıyafetler konusunda kararın kendisine bırakıldığı uygulamadır. Serbest kıyafet uygulanmaya başladığı andan itibaren tartışma konusu olmuştur (Türk, 2003) ve tartışmalar serbest kıyafetin avantajları ve dezavantajları üzerinde yoğunlaşmıştır (Güçlü, 2012). Tartışmanın tarafları arasında pek çok açıdan görüş farklılıkları bulunmaktadır. Serbest kıyafet uygulamasını savunan görüşlerin temel çıkış noktaları ifade özgürlüğünü engelleme, akademik başarı ile doğrudan ilgisinin kanıtlanmaması gibi hususlar etrafında toplanmıştır (Erkan,2003). Serbest kıyafet uygulamasının avantaj olduğunu savunanların görüşlerine göre; serbest kıyafet ile okula gelen öğrencilerde tek tip kıyafetin getirdiği sorunlar ortadan kalkacak, öğrencilerin okula sürekli aynı kıyafetle gelmeleri eğitime odaklanma açısından problem olarak algılandığı için öğrencilerin serbest kıyafetle okula gelmeleri bu olumsuzluğu giderecektir. Okul yönetiminin sürekli üzerinde durduğu bir konu olan kılık kıyafet konusu üzerine çok fazla gidilmeye gerek kalmayacak, serbest kıyafet uygulamasıyla okul yönetimi daha farklı işlemlere ağırlık verebilecektir. Öğrenci dış ortamdaki rahatlığını okulda da sağlayacak, psikolojik olarak daha rahat derse odaklanıp, her gün kendini ifade edebilecek farklı bir kıyafet ile psikolojisini düzenleyecektir (Kaymak, 2007). Pahalı olan okul üniformalarının maddi sıkıntısı ortadan kalkarak birçok ailenin sıkıntıları giderilmiş

olacaktır. Öğrenciler kirlenen okul elbiseleri veya sürekli aynı giysi giymenin verdiği rahatsızlıktan kurtulacaktır. Bu gibi sorunları daha az kafasına takarak derslerine yoğunlaşabilecektir (Göktürk, 2012).

Serbest kıyafet konusunu avantaj olarak algılayanların yanı sıra bu uygulamayı dezavantajlı gören çevrelerin varsayımlarına göre; serbest kıyafet uygulaması ile öğrenciler arası çatışmalar ve öğrencilerde "Bugün ne giysem?" kaygısı başlayacaktır. Sınıf ortamında ders havası yerine moda havası esebilecek, öğrenciler arasında marka tartışmaları ve marka yarışı gibi sorunlar ortaya çıkacaktır. Serbest kıyafetin verdiği rahatlıkla öğrencilerde disiplinsizlik ortaya çıkabilecek, okullarda istenmeyen görüntüler ve saygısız davranışlar ortaya çıkabilecektir (Canatar, 2012). Kız öğrencilerin giydiği kıyafetler sebebiyle okulda taciz olayları da artabilecektir. Öğrencilerin kendi arasında ekonomik sınıf ayrılığına düşebilecekleri, öğrencilerin kıyafet markalarına göre arkadaşlarını değerlendirmeye başlayabilecekleri ve bu durumun öğrenciler arasında fakir-zengin gibi yorumlamalara yol açabileceğini belirtmektedirler (Ataklı, 2012). Okul yönetimi için bu uygulamanın ilk yıllarında büyük işler düşeceğinden eğitimde aksaklıklar oluşabilecektir. Öğrencilerde günlük giysi seçme sıkıntısı ortaya çıkacaktır. Arkadaşlar arasında dışlanma, alay edilme ve bu gibi sıkıntıların yaşanabilme riski daha da artacağından öğrencilerin psikolojileri bu durumdan olumsuz etkilenecektir (Özçakır, 2012).

Turan (2012) "İlköğretim Öğrencilerinin Serbest Kıyafet Uygulamasına İlişkin Görüşleri" araştırmasında, Elazığ ilinde bulunan iki ilköğretim okulunun 4. ve 5. sınıf öğrencilerine anket uygulamıştır. Bu anket sonucunda, ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin 5. sınıflara göre serbest kıyafet uygulamasını ve farklı kıyafetlerle okula gelinmesini daha çok istedikleri, her gün önlük giyip okula gelmekten bıkkınlık duygusunu daha çok yaşadıkları belirtilmiştir. Akbaba ve Konak'ın (2014) çalışmasında serbest kıyafet uygulaması; velileri ekonomik olarak zorlayan, öğrencilerin zamanını alan ve öğrenciler arasında zengin fakir ayrımı ortaya çıkaran bir etmen olarak görülmesine rağmen çağ açısından bir gereklilik olarak nitelendirilmektedir. Coşkun'da (2014) öğrenci ve velilerin serbest kıyafet uygulamasının öğrenciyi psiko-sosyal ve fizyolojik etkileri açısından olumlu; akademik, ekonomik ve güvenlik açılarından ise olumsuz etkileyeceğini düşündükleri belirtilmektedir.

Kahraman ve Karacan'ın (2013) çalışmasında, serbest kıyafet uygulamasına öğrenci, öğretmen, veli ve yöneticilerinden en çok yöneticilerin olumsuz yaklaştığı belirtilmektedir. Araştırmada, serbest kıyafet uygulamasının öğrencilerde oluşturabileceği durumlar olumlu

ve olumsuz beklentiler şeklinde sınıflandırılmıştır. Katılımcıların serbest kıyafet uygulamasından beklediği olumlu etkiler daha çok öğrenci ile ilgiliyken olumsuz etkiler daha çok okulla ilgilidir. Çalışmada, serbest kıyafet uygulamasının öğrencilerin kişisel bakımlarına önem vermelerini sağlayacağı, öğrencilerin özgüvenini artıracağı, öğrencilere sorumluluk bilinci kazandıracağı ve öğrencileri sosyalleştireceği belirtilmektedir. Ayrıca serbest kıyafet uygulamasının öğrencileri planlı olmaya teşvik edeceği ve öğrencilere tercih özgürlüğü yani rahatlık, iletişim kolaylığı, baskıdan uzaklaşma sağlayacağı, bireysel tercihleri için öğrencilere ortam ve imkân oluşturacağı ve akademik anlamda katkı sağlayacağı yönünde olumlu beklentilerden söz edilmektedir. Okullarda kontrol zorluğu ve güvenlik sorunu oluşturma, sivil-öğrenci ayrımı yapamama, kötü niyetli kişilerin okula daha rahat girmesine yol açma, kıyafeti siyasi ve ideolojik amaçlarla kullanma, kıyafet nedeniyle gruplaşma, ekonomik imkân yetersizliği sebebiyle aile-çocuk arasında çatışma, aileden ekonomik destek alınamadığı için hızsızlık, fuhuş, gasp gibi olumsuz davranışlara ve alışkanlıklara yönelme, marka takıntısı ve eksiklik duygusuna kapılma, kıyafetine ve dış görünüşüne yoğunlaşıp zaman kaybetme kaynaklı akademik başarıda düşüş serbest kıyafet uygulamasından beklenen olumsuz etkiler olarak ifade edilmektedir.

Tınmaz ve Sağlam'ın (2014) çalışmalarında öğrencilerin ilkokullarda serbest kıyafet uygulaması konusunda kararsız oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar, erkek öğrencilerin ilkokullarda serbest kıyafet uygulamasını kız öğrencilere göre daha çok istediğini ve desteklediğini göstermektedir. İlkokullarda serbest kıyafet uygulamasını destekleme konusunda sınıflar yükseldikçe öğrenciler daha özgürlükçü, serbest kıyafet uygulamasına karşı olma konusunda sınıflar küçüldükçe öğrenciler daha tutucu olmaktadır. Anne-babaların farklı mesleklerde olması ve ekonomik gelir düzeyi, ilkokul öğrencilerinin serbest kıyafet uygulamasına ilişkin görüşlerini etkilememektedir.

Süzer ve Sağlam'ın (2014) çalışmaları velilerinin ilkokullarda serbest kıyafet uygulamasını desteklemediklerini göstermektedir. Araştırma sonuçları; velilerin cinsiyetlerinin ve mesleklerinin ilkokullarda serbest kıyafet uygulamasına ilişkin görüşlerini etkilemediğini, velilerinin öğrenim düzeyleri ilkokul ve ekonomik düzeyleri üst olanların ilkokullarda serbest kıyafet uygulaması konusunda daha özgürlükçü olduğunu göstermektedir.

Şen ve Sağlam'ın (2014) araştırmalarında ilkokullarda serbest kıyafet uygulaması konusunda sınıf öğretmenlerinin tutucu oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma, ilkokullarda serbest kıyafet uygulaması ile ilgili olarak erkek sınıf öğretmenlerinin kadın sınıf öğretmenlerine göre daha özgürlükçü olduğunu göstermektedir. Devlet okulunda ya

da özel okulda sınıf öğretmeni olarak görev yapma, medeni durum ve görev yapılan sosyo- ekonomik kültürel çevre serbest kıyafet uygulamasına yönelik görüşü etkilememektedir.