Öğrencilerin Serbest Kıyafet Uygulamasının Güçlü Yanları ya da

Çalışma grubunda yer alan öğrencilere "Serbest kıyafet uygulamasının güçlü yanları ya da avantajları hakkındaki görüşleriniz nelerdir?" sorusu yöneltilmiştir. Öğrencilerin serbest kıyafet uygulamasının güçlü yanları ya da avantajları hakkındaki görüşlerine ilişkin bulgular Tablo 6'da sunulmuştur.

Tablo 6. Öğrencilere Göre Serbest Kıyafet Uygulamasının Güçlü Yanları ya da Avantajları

Görüşler n Katılımcı

Öğrencilerin rahat etmesini sağlamak 15 _ÖÖ1, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö10, Ö11, Ö12, Ö14, 16, Ö17, Ö20, Ö24, Ö27, Ö28

Hareket kolaylığı sağlamak 7 Ö5, Ö10, Ö14, Ö19, Ö20, Ö21, Ö28 Temizlik, ütü sıkıntısından kurtulmak 7 Ö7, Ö8, Ö19, Ö21, Ö24, Ö25, Ö28 Denetim kolaylığı sağlamak 7 Ö7, Ö8, Ö14, Ö16, Ö19, Ö23, Ö28 Tercih, değişim ve çeşitlilik 6 Ö9, Ö10, Ö17, Ö20, Ö21, Ö28 Tek tiplikten kurtulmak 4 Ö3, Ö8, Ö19, Ö21

Mutluluk 3 Ö5, Ö12, Ö13

Kendini ifade etmek 2 Ö2, Ö13

Okula ilgiyi artırmak 2 Ö13, Ö15

Tablo 6'ya bakıldığında öğrencilerin serbest kıyafet uygulamasının güçlü yanlarını çeşitli görüşlerle ifade ettikleri görülmektedir. Serbest kıyafet uygulaması, öğrencilere istediği kıyafeti giyme şansı vererek onların fiziksel anlamda görünüş olarak kendilerini iyi hissetmeleri, günlük yaşama ait kıyafetlerle yaşamlarına kolayca devam etmeleri ve içinde bulundukları ortamların gereklerine göre giyim tarzı oluşturabilmeleri açısından öğrencilerin rahat etmesini sağlayarak (n = 15) öğrencilerin çoğunluğunca olumlu bulunmaktadır. Kişinin kendisini rahat hissedebilmesi vücuduna uygun, hareket serbestliği sağlayan ve hava koşullarına uygun olan giysilerle mümkündür (Güzel ve Mızrak, 2011). Serbest kıyafet uygulaması, giyilen kıyafetlerin her türlü özelliğinin öğrenci tarafından belirleniyor olması, hiç kimsenin renk, kumaş, kalite ya da tarz bakımdan kendilerine

karışma durumunun olmaması, kıyafet içinde hareket kolaylığı sağlaması (n = 7) nedeniyle önemli görülmektedir. Dinçer'in (2005) de belirttiği gibi öğrenciler okul kıyafetlerinin rahat ve kullanışlı olmasını istemektedirler. Aynı zamanda okul üniformalarının modellerinin kullanışlı olmaması, öğrencilerin hareketlerinin kısıtlanmasına ve kendilerini rahatsız hissetmelerine neden olabilmektedir.

Okul üniformasının kullanıldığı dönemde etek giymenin mecbur olması, kız öğrencilerin kendilerini rahat hissetmelerini engelleyen bir unsur olarak değerlendirilmiştir. Bu zorunluluğu ortadan kaldıran serbest kıyafet uygulaması, kız öğrencilerin istedikleri gibi oturup kalkabildikleri kıyafetleri kullanabilmelerine olanak sağlaması bakımından avantaj olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca sürekli ütü gerektiren kumaşlardan üretilen, bakımının ve temizliğinin zor olduğu düşünülen okul üniformasının aksine okul ortamında bu bakımdan kolaylık sağlayan kıyafetlerin giyilebilmesi (n = 7), özellikle anadolu öğretmen liselerinde okuyan öğrenciler tarafından önemli görülmektedir. Serbest kıyafet uygulaması öğrencilerde temiz ve özenli giyinme becerisi geliştirmektedir (Coşkun, 2014). Öğrencilerin küçük bir kısmının dile getirdiği üniformaların bakımının zor olduğu fikrinin aksine Dinçer (2005) öğrencilerin üniformalarının bakımının kolay olduğunu belirtmektedir.

Kıyafet serbestliği öğrencilere rahatlık ve iletişim kolaylığı yanında özgüven duygusunda artma gibi yararlar da getirebilmektedir (Tınmaz ve Sağlam, 2014). Öğrenciler, serbest kıyafet uygulamasını kendilerini ifade etmeye yardımcı bir unsur olarak değerlendirmektedirler (n = 2). Coşkun'un (2014) da ifade ettiği gibi öğrenciler kendilerine özgü bir kıyafet giydiklerinde kendilerini özel hissetmekte, serbest kıyafet uygulaması öğrencinin kendini ifade etme becerilerini geliştirmektedir. Bütün herkesi aynılaştırmayı amaçlayan okul üniformasının yerine sınıf ve okul ortamını renklendiren serbest kıyafet uygulamasını "tek tiplikten kurtulma" olarak tanımlamaktadırlar. Okul yönetimi tarafından yapılan ceket, kravat, arma, vb. kontrolü öğrencilerin bir kısmı tarafından sıkıcı ve rahatsız edici bulunarak serbest kıyafet uygulamasını denetim kolaylığı (n = 7) bağlamında rahata kavuşma olarak yorumlanmaktadır.

Öğrenciler, okul üniformaları belirlenirken kendi tercihlerinin sorulmasını çok önemli görmektedirler (Dinçer, 2005). Öğrencilerin bu davranışı okulda giyecekleri kıyafetler üzerinde bir etkilerinin olmasını istemelerinden kaynaklanır. Öğrencilerin bir kısmı serbest kıyafet uygulamasını giyilen kıyafetlerde tercih, değişim ve çeşitlilik (n = 6) fırsatı tanıdığı için kişisel gelişime katkı olarak görmektedir. Öğrenciler, bu uygulamayla kıyafetlerine

kendi zevk ve isteklerini yansıtma, alternatifler arasından seçim yapma ve ihtiyaç duydukları anlarda değişim olanağı sunma noktalarında serbest kıyafet uygulamasını güçlü algılamaktadırlar.

Öğrencilerin serbest kıyafet giymelerinin en çok öne çıkan olumlu etkileri, kişisel bakıma önem verme, tercih özgürlüğü, özgüven duygusunda artış, sorumluluk bilinci kazanma, bireysel tercihlere imkân sağlama ve kontrol kolaylığı sağlama olarak belirtilmektedir (Tınmaz ve Sağlam, 2014). Öğrencilerin bir kısmına göre serbest kıyafet uygulaması, okula gitme istekliliği oluşturarak okula ilgiyi artırmakta (n = 2), ruhsal açıdan öğrencileri mutlu etmektedir (n = 3). Döş'ün (2006) öğrencilerin mutlu okul tarifinde okul kıyafetlerinin serbest olması onları mutlu eden bir unsur olarak nitelendirmekte ve okul kıyafet politikalarının katı olmaması öğrenciler tarafından arzulanmaktadır. Serbest kıyafet uygulamasını, "Öğrenci için en önemlisi öğrencinin kendisini mutlu hissetmesi. Ama en önemlisi hiçbir öğrenci bir öğretmen veya idareci ile kıyafeti yüzünden yüz yüze gelmek istemiyor. Yapılan kontrollerde kapıda çevrilmek hoş değil, orada bekletilmek güzel değil ya da kıyafetinden dolayı açıklama yapmak hiçbir öğrenci için güzel bir durum değil. Serbest kıyafetli olunca giymek zorunda olduğun ama sevmediğin, hoşlanmadığın, giymek istemediğin üniformayı farklılaştırmaya çalışmıyorsun. Ne istiyorsan onu giyiyorsun. Kendini daha huzurlu hissediyorsun. (Ö19)" sözleriyle mutluluk kaynağı olarak gören öğrenciler yanında hiçbir olumlu yanının olmadığını belirten öğrenciler de (n = 2) bulunmaktadır. Verilen cevaplara ilişkin özel ve önemli görülen kısımlar çalışma gurubunda yer alan öğrencilerin kendi ifadeleri ile aşağıda özetlenmektedir:

Öğrencilerin kendilerini göstermelerine olanak sağlar kişilik ve kendini ifadede. Sabah zorluk oluyor üniformayı giymek. (Ö2)

Öğrenci normal hayatı gibi geliyor buraya. Yani üniforma giyip zorunlu hissedip gelmiyor. Normal hayatındaki rahatlığı okula da yansıtıyor. (Ö6)

Öğrenci kıyafetine yönelik yapılan sıkı denetimlerden kurtarması, öğrencilerin rahat şekilde derse konsantre olmalarını desteklemesidir. (Ö7)

Öğrencilerin bir kalıp dışına çıkarak kendileri olmalarına fırsat tanıması açısından yararlı buluyorum. Sıkıcı kıyafet dışında, okula rahat edeceğim bir kıyafetle daha istekli gidiyorum. (Ö13)

... Yurtta kalan bir öğrenci olarak üniforma ütüleme derdinden kurtarmıştır. Daha güzel oldu. Kendi istediğim şeyleri, rahat ettiğim şeyleri giyiyorum. Temizliği daha kolay, değiştirme fırsatım daha yüksek. (Ö14)

Avantajlı yanı formayı her gün giyemiyoruz okula ya da okula geldiğimizde kıyafet kontrolü falan oluyor, bazı şeyler eksik olduğunda sıkıntı çıkıyor. Serbest olduğu zaman bu sıkıntıyı yaşamıyoruz, istediğimizi giymekte özgürüz çünkü, bağlayıcılığı yok. (Ö18)

Zayıf yanı olduğunu düşünmüyorum. Serbest kıyafet olduğundan beri okulda daha az sorun oluyor. Kıyafetten dolayı disipline gönderilme, uyarı cezası alma durumları azaldı hatta. (Ö19)

Üniformamızda etek vardı. Özellikle kışın etek giymek sıkıntılıydı, şimdi ise istediğimiz pantolonu rahat giyebiliyoruz. Mevsimin özelliğine göre kıyafetlerimizin rengini, cinsini, kumaşını değiştirebiliyoruz. Bu benim için çok önemli. Daha rahat hareket edebilmemizi sağlıyor. (Ö20)

Her gün çeşit çeşit giyinebiliyoruz, zorunluluklarımız yok. Bunlar güzel şeyler öğrenci psikolojisini olumlu etkiliyor. Arkadaşlarımızla kıyafet paylaşımını öğretti bize mesela. Tarzımıza, zevkimize göre değiş-tokuş yapabiliyoruz. Farklı ortamlarda farklı giyinebiliyoruz. (Ö21)

... Kravat saçmalığı yok, bu çok güzel. Okuldan sonraki etkinliklerimize olumlu katkı sunuyor. Üniformayla bir yerlere gitmek istemiyorduk, şimdi dershane de dâhil istediğimiz her yere rahatlıkla gidebiliyoruz. Ders esnasında sınıfımız cıvıl cıvıl, renkli, tek tipin kasveti yok ortamda. (Ö25)

Öğrencilerin rahat hareket etmelerini, kendilerini rahat hissetmelerini sağlayan bir uygulama. Sabahleyin uyandığımda neyim varsa onu giyip evden çıkıyorum, üniforma zamanında onun ütüsünü, temizliğini günlük olarak yapma sıkıntım yok. Serbest kıyafette hoşuma gidenleri giyiyorum, üniformada olduğu gibi zorunluluk yok. (Ö28)

4.1.3. Öğrencilerin Serbest Kıyafet Uygulamasının Zayıf Yanları ya da Dezavantajları Hakkındaki GörüĢleri

Çalışma grubunda yer alan öğrencilere "Serbest kıyafet uygulamasının zayıf yanları ya da dezavantajları hakkındaki görüşleriniz nelerdir?" sorusu yöneltilmiştir. Öğrencilerin görüşlerine ilişkin bulgular Tablo 7'de sunulmuştur.

Tablo 7. Öğrencilere Göre Serbest Kıyafet Uygulamasının Zayıf Yanları ya da Dezavantajları

Görüşler n Katılımcı

Aileye ekonomik yük 16 _ÖÖ1, Ö3, Ö4, Ö6, Ö7, Ö8, Ö13, Ö14, Ö15, 16, Ö17, Ö20, Ö21, Ö23, Ö27, Ö28

Kıyafete özenme 9 Ö6, Ö8, Ö9, Ö13, Ö16, Ö18, Ö20, Ö21, Ö23 Öğrenci belirginliğinin ortadan kalkması 7 Ö2, Ö3, Ö5, Ö10, Ö12, Ö26, Ö28

Yabancıların okula girişini kolaylaştırma 6 Ö1, Ö2, Ö3, Ö10, Ö12, Ö15 Çevre ilişkilerinde sıkıntı 5 Ö7, Ö9,Ö10,Ö13, Ö28 Kıyafet seçimi kaynaklı zaman kaybı 4 Ö16, Ö17, Ö21, Ö22

Aykırı giyim 4 Ö7, Ö10, Ö11, Ö16

Ne giyileceği endişesi 4 Ö20, Ö22, Ö23, Ö26

Hor görülme, küçümsenme 3 Ö7, Ö10, Ö23

Güvenlikte kontrol zorluğu 3 Ö5, Ö11, Ö16

Kıyafet yetersizliği 2 Ö21, Ö23

Tablo 7'de öğrencilerin serbest kıyafet uygulamasının zayıf yanları ya da dezavantajları hakkındaki görüşleri tasvir edilmiştir. Tabloya göre öğrenciler serbest kıyafet uygulamasını

en çok aile ekonomilerine yük olma (n = 16) açısından dezavantajlı bulmaktadırlar. Okul üniformasının dört yıl boyunca iki ya da üç takımla idare edilebilmesine karşın serbest kıyafet uygulamasının sürekli farklı giyimi gerektirmesi ekonomik açıdan külfetli bulunarak öğrencilerde rahatsızlık yaratmaktadır. Öğrencilerin bir kısmına göre öğrencilerin sahip oldukları kıyafetler nicelik olarak serbest kıyafet uygulaması için yetersizdir (n = 2). Aynı zamanda sürekli farklı giyinme isteği ve aile ekonomilerinin buna izin vermemesi, öğrencilerin aileler üzerinde kıyafet alımı konusunda baskı kurmaları ve ailelerin istekleri ile öğrencilerin isteklerinin çatışması öğrenci-aile ilişkisinin sıkıntıya (n

= 5) girmesine sebep gösterilerek öğrenciler tarafından dezavantaj olarak

yorumlanmaktadır. Serbest kıyafet uygulamasındaki çeşitlilik bazı öğrencilerce olumlu karşılanırken bazılarınca da ayna karşısında harcanan zamanı artırması bakımından olumsuz karşılanmaktadır (n = 4).

Farklı gelir düzeyindeki öğrencilerin bir arada bulunduğu okullarda ekonomik gelir düzeyi iyi olmayan öğrencilerin ekonomik gelir düzeyi yüksek öğrencilerin giydikleri kıyafetlere özenme duygusunu yaratması da zayıf bulunan yanlardandır (n = 9). Kıran'a (2001) göre de öğrenciler kıyafet serbestliğini bu çalışmayı destekler şekilde arkadaşlar arasında birbirinin kıyafetine özenmeye sebep olarak görmektedir. Her gün farklı giyinenlerle yarın ne giyileceği konusunda endişelenenlerin (n = 4) aynı ortamda olması hor görülme ve küçümsenme (n = 3) duygusunu tetiklemektedir. Öğrencilerin serbest kıyafetin sınırlarını kabullenmek istememeleri, kafalarına esen her türlü kıyafeti okulda giymeleri aykırı giyimi (n = 4) dayatmaları, katılımcıların bazılarınca uygulamanın iyi niyetini suistimal olarak yorumlanmaktadır. Akbaba ve Konak (2014) tarafından da belirtildiği gibi serbest kıyafet uygulaması ile birlikte okullarda süslü kıyafetler giyilmektedir.

Öğrencilerin serbest kıyafet giymelerinin öğrencilere göre en çok öne çıkan olumsuz etkileri; kontrolde zorluk, güvenlik sorunu, akademik başarıda azalma, ekonomik yönden sıkıntı, olumsuz davranışa yönelme, gruplaşma, giyinmede olumsuz model olma ve sosyal ilişkilerde sorun oluşturmadır (Tınmaz ve Sağlam, 2014). Serbest kıyafet uygulamasının dezavantajlarına ilişkin görüşler incelendiğinde okul üniformasını öğrencilerin toplumda belirgin bir şekilde ayırt edilebilmesi açısından güvenli buldukları görülmektedir. Üniformayı kişinin öğrenci olduğunu belirten bir unsur olarak gören öğrenciler, serbest kıyafet ile bu durumun ortadan kalktığını savunmaktadırlar. Öğrencilerden bazılarına göre artık kimin okullu olduğu ya da hangi okulda okuduğu belli değildir. Serbest kıyafet uygulaması çevrede öğrenci ayrımını ortadan kaldırarak etraftan gelebilecek bir probleme

müdahalede, öğrenciler için geçerli uygulamalarda eksiklikler yaşanabileceğini düşünmektedirler. Bu bakımdan serbest kıyafet uygulamasının öğrenci belirginliğini ortadan kaldırması (n = 7) bazı katılımcılar tarafından zayıf yan olarak belirtilmektedir. "... Okul öğrencileri üniforma kullanılırken diğer kişilerden kolay bir şekilde ayırt edilebiliyordu. Şimdi okul güvenliği, idare ve öğretmenler tüm öğrencileri tanıyamayacağı için okullarda güvenlik zafiyeti doğurabilir.(Ö3)" gibi görüşlerle serbest kıyafet uygulamasının okula yabancıların girişini kolaylaştıran (n = 6) bir faktör olduğu düşünülmektedir. Bu uygulamanın serbest kıyafetli vatandaşların, her türlü amaç doğrultusunda okullara sızabilmesinin önünü açtığına inanılmaktadır. Okullarda güvenlik kontrolünü zorlaştıran (n = 3) bir uygulama olarak görülen serbest kıyafet uygulaması, tek bir öğrenciye göre de hiçbir zayıf yan ya da dezavantaja sahip değildir (n = 1). Verilen cevaplara ilişkin özel ve önemli görülen kısımlar çalışma gurubunda yer alan öğrencilerin kendi ifadeleri ile aşağıda özetlenmektedir:

Gelir durumu düşük aileler için dezavantajlıdır. Çünkü kıyafet sayısını ister istemez artıran bir uygulama. Öğrenciler arasında özenmeye sebebiyet verebiliyor. Öğrenciler arkadaşları arasında dışlanmışlık hissine kapılabilir. Okul güvenliği açısından sıkıntılı olabilir. Okul öğrencileri üniforma kullanılırken diğer kişilerden kolay bir şekilde ayırt edilebiliyordu. Şimdi okul güvenliği, idare ve öğretmenler tüm öğrencileri tanıyamayacağı için okullarda güvenlik zafiyeti doğurabilir. (Ö3)

Sınırlamaların dışına çıkılması daha kolay hale geldi. Öğrencilerle sıkıntılı durumlar oluşabiliyor. Üniforma kişinin öğrenci olduğunu belirten bir unsurdu, serbest kıyafet ile bu ortadan kalktı. Artık kimin okullu olduğu belli değil. Hangi okula ait olduğumuz belli değil. (Ö5)

Bazı öğrencilerin giyimleri sebebiyle diğerleri tarafından hor görülmelerine yol açması, öğrencilerin kendilerini kötü hissetmeleri, öğrenciler arasında ekonomik gelire göre gruplar oluşması ve bu gruplar arasında yüksek gelirlilerin diğer grupları küçümsemesi, ailelerin ekonomik yükünün artması, kıyafet sınırlarının çiğnenmesi ve buna bağlı problem yaşanması. (Ö7)

Bazı öğrencilerin her gün farklı bir kıyafetle okula gelirken, bazıları gelemeyebilir. Bu da öğrencilerde imrenme duygusuna yol açar. Ailesini de zor durumda bırakacaktır öğrenci. Maddi ve manevi yönden zorlayabilir aileyi. Bir tarafta her gün farklı giyinen öğrenci ile sürekli aynı kıyafeti giyen öğrenci arasında olumsuz duyguların ortaya çıkışına sebep olabilir. (Ö8)

Okul kıyafeti giymek iyi ama serbest kıyafet daha iyi. Etekle rahatsızdık okulumuzda. Sürekli izleniyor gibiydik. Ailelerinin ekonomik durumu kötü olan öğrenciler için sıkıntı yaratabilir. Dışarıda giyeceği tek bir kıyafeti olanlar için kötü. O kıyafeti her gün okulda giymek istemez. İstemeyince aileye zorlama yapacak. Aile de kendisini yetersiz hissedecek. Öğrenciler arasında beğenilme yarışı, en güzel giyinme yarışı olabilir. (Ö9)

Birinin başka, birinin başka giymesi özenmeye yol açabiliyor. Birileri kendini aşağılanmış olarak hissedebiliyor. Serbest kıyafet diye açık giyim artıyor. Ailelerin istedikleri gibi giyinmeyen öğrenciler sıkıntı yaşayabiliyor. Okul üniforması olduğunda belli bir kalıp vardı zorunluydu. Şimdi başkalarının istekleri arasında sıkışma durumu var. Serbest kıyafetten dolayı okul dışı kişiler derse girebiliyor. Gelen geçen okula girebilir. Kimin hangi okul öğrencisi olduğu belli değil. (Ö10)

Ekonomik gelir düzeyi düşük aileler için sıkıntılı aslında. Çünkü yaşımız gereği beğenilerimiz ön plana çıkıyor. Üniforma bunu biraz da olsa bastırabilmemizi sağlıyordu.

Ama şimdi görünüme daha fazla önem veriyoruz, bu da maddiyat açısından olumsuz bir durum. Çok iyi giyinenlere özenmeyi artırır. Markalı giyim artar. Alamayanlar üzerinde sıkıntı oluşturur. (Ö13)

Öğrenciler arasında dışlanma durumları yaşanıyor. Öğrenciler günlük faklı kıyafet giymek istemeleri ekonomik açıdan sıkıntılar yaratmıştır. Sınırları delmeyi kolaylaştıran bir faktör olarak görüyorum. Özellikle kızlar için zaman kaybı yaratmıştır. (Ö16)

Bence mantıklı olmadı serbest kıyafet uygulaması. İlk başta ben de çok istekliydim ama daha sonra kıyafetlerimi yetiremeyince sıkılmaya başladım. Her gün farklı bir şey giyme arayışı zor gelmeye ve zaman almaya başladı. Markalar özellikle bizim yaş grubumuzda sorun oluşturabiliyor. (Ö17)

Tek tip kıyafete nazaran her gün ne giyeceğim endişesi yaşıyorum ve zaman kaybı oluşturuyor bu durum. Kurallı serbestliği sevmiyorum, tam serbest olmasını istiyorum. Tek tipin dayatmalarının bazen sürdüğünü düşündürüyor bana. Bütün ailelerin ekonomik gelir durumu iyi değil; kıyafeti alan oluyor alamayan oluyor. Alamayanın burukluk hissetmesine yol açabiliyor serbest kıyafet. Okul üniforması zamanında okul başında bir şekilde alınan bir formayla dört yıl idare edilebiliyordu. Hatta öğrencilerde kilo alıp vermeme gibi durumlar vardı. Çünkü; üniforma değişikliği bir yüktü ve tekrar almayı istemiyorlardı. Markalar daha belirginleşti, önceden sadece ayakkabı, telefon gibi ürünlerdeyken şimdi tüm vücuda yayıldı. (Ö20)

Bazı arkadaşlarımız her gün farklı giyinirken çoğu arkadaşımız bunu yapamıyor. Farklı farklı kıyafetlerle okula gelenle sınıfa üç-dört gün üst üste aynı kıyafeti giyerek gelmek zorunda olan arkadaşlarımızın aynı ortamda bulunması bazı sıkıntılar doğurabiliyor. Sürekli aynı kıyafetle gelenler kendilerini kötü hissedebiliyor. Nasıl bir aileden geldiği, sosyo-ekonomik gelir düzeyi kıyafetine yansıdığı için bu durum belirginleşiyor. Benim için sorun değil ama bu durumdan olumsuz etkilenen arkadaşlarım var. Üniforma öğrencileri kendi aralarında eşitleyen bir unsur. Serbest kıyafette farklılıklar daha fazla göz önünde. (Ö23)

Öğrencilerin bugün ne giyeceğim, dün de aynısını giymiştim gibi kıyafet temininde sıkıntı yaşamaları. Bu durumun aileleriyle ilişkilerini zedelemesi, onları ekonomik açıdan zorlanmasına sebep olması. Ayrıca okula gitmek için serbest kıyafetle dışarı çıktığımızda okula mı gidiyoruz başka bir yere mi belli değil, bu durumu suistimal eden öğrenciler var. Disiplini olumsuz etkiliyor. (Ö26)

Öğrenci olduğumuz belli değil, okullarımız dışarıdan yabancıların girmesine açık hale geliyor, güvenlik problemi korkusu oluşturuyor. Aileleri ekonomik açıdan zorluyor, öğrenci her gün farklı giyinmek istiyor, aile karşılayamayınca sıkıntılar yaşanıyor. (Ö28)

4.1.4. Öğrencilerin Serbest Kıyafet Uygulamasının Akademik BaĢarı Ġle ĠliĢkisi Hakkındaki GörüĢleri

Çalışma gurubunda bulunan öğrencilere "Başarınız açısından serbest kıyafet uygulamasını değerlendirebilir misiniz?" temel sorusu (i) derse odaklanma açısından (ii) öğrenme düzeyiniz açısından (iii) akademik başarınız açısından (iv) ders notlarınız açısından ve (v) okula olan ilginiz açısından olmak üzere sonda maddeleri ile yöneltilmiştir. Verilen cevaplar Tablo 8'de sunulmuştur.

Tablo 8'de öğrencilerin serbest kıyafet uygulamasının başarılarında meydana getirdiği değişiklikler gösterilmektedir. Öğrencilerin çoğu, serbest kıyafet uygulamasının ders başarılarında okul üniforması kullanılan döneme göre herhangi bir değişiklik oluşturmadığını (n = 16) savunmaktadır. Öğrenciler, giyilen kıyafetin öğrenci başarısı

üzerinde bir etkisinin olmadığını "Başarıma hiçbir etkisi yok, hiçbir değişim olmadı. Giydiğim kıyafetin ders başarım üzerinde hiçbir etkisi yok. Ben ne giyersem giyeyim başarılı olmak için çalışıyorum, çaba gösteriyorum. Okul üniforması ya da serbest kıyafet giydiğim için o gün okulda daha verimli olmam yani. (Ö23)" örnek görüşü ile ifade etmektedirler.

Tablo 8. Serbest Kıyafet Uygulamasının Öğrenci Başarısı Açısından Değerlendirilmesi

Görüşler n Katılımcı

Etkisi yok ya da ilişkili değil 16 _ÖÖ2, Ö3, Ö5, Ö6, Ö9, Ö12, Ö14, Ö15,Ö16, 19, Ö21, Ö22, Ö23, Ö24, Ö26, Ö28

Rahatlık 6 Ö4, Ö7, Ö8, Ö10,Ö12, Ö25

Dikkat dağınıklığı 5 Ö12, Ö15, Ö18, Ö20, Ö26 İlgi artışı ve motivasyon 5 Ö7, Ö8, Ö11, Ö19, Ö25

Zaman kaybı 2 Ö18, Ö20

Rahat kıyafetin rehavet oluşturması 1 Ö1

Öğrencilerin bir kısmı, serbest kıyafet uygulamasına geçildikten sonra giyilen kıyafetlerin mecburi bir kıyafet olmamasının ders motivasyonlarını geliştirdiğini ve derslere ilgilerini artırdığını (n = 5), "... Daha mutlu olduğum için başarım artı. Okula gelirken ki mutluluğum, rahatlığım, daha verimli bir ders dinlememe yardımcı oldu. Dinlerken beni rahatsız eden bir kravat olmadığı için daha dikkatliyim. (Ö8)", "Derslere odaklanma açısından daha olumlu çünkü derslerimize öğretmenlerin kıyafet uyarısıyla başlamıyoruz. Serbest kıyafetle daha motivasyonlu oluyorum aslında. (Ö19)" ve "Tek bir renktense farklı renklerin bir arada bulunması dersler açısından motive edici bir unsur. Bu da başarımı artırır. Başarım ve okul için olumlu bir etken. Üniformayla kendimi askeri kampta hissediyordum, şimdi evdeki gibi rahat bir ortam var ve bu beni olumlu etkiledi. (Ö25)" şeklinde tasvir etmektedir. Serbest kıyafet uygulaması, fiziksel ve ruhsal anlamda rahat edilen kıyafetlerin giyilmesine olanak sağlayarak bu rahatlığı ders başarısına yansıtmayı kolaylaştırması bakımından olumlu olarak değerlendirilmektedir (n = 6). Öğrenciler, evlerinde ders çalışırken nasıl kendilerini sıkmayan kıyafetler giyiyorlarsa okulda da aynı kıyafetleri giyebilmelerini ve ders sırasında özellikle kız öğrencilerin etek kaynaklı endişelerini gidererek sınıf içinde rahat hareket etmelerini sağlayan serbest kıyafet uygulamasının ders başarılarına katkı yaptığına dikkat çekmektedirler. Öğrenciler arasında bu durumun aksini düşünenler de bulunmaktadır. Öğrencilerden biri (Ö1)"Daha başarısız oldum. Çünkü rahat oldukça öğrenci boş verir..." görüşünü dile getirerek serbest kıyafet

uygulamasındaki rahatlığın kendisinde rehavet oluşturarak, rahat kıyafetlerin her zaman başarı değil bazı durumlarda da başarısızlık getirebileceğini belirtmektedir.

Serbest kıyafet uygulaması, bazı öğrenciler tarafından ders başarıları açısından yararlı algılanırken bazılarınca da zararlı algılanmaktadır. Zararlı olduğunu düşünenler, serbest kıyafet uygulamasının dikkat dağınıklığı oluşturarak (n = 5) öğrencilerin kendilerini derse vermelerini engellediğini bu durumun da derslerde başarısızlık getirdiğini düşünmektedirler. Bir öğrencinin (Ö2) "Arkadaşlarımın giydiği kıyafetler benim ilgimi çekiyor. Okula gelince ilk iş olarak kim ne giymiş diye bir süzüyorum etrafı. Kendi giydiğim kıyafetle onlarınkini kıyaslıyorum. Bu da dersi kaçırmama yol açıyor." şeklindeki