MARKA İLETİŞİMİNDE ARKETİPLERİN KULLANILMASI VE HİKÂYE ANLATIM
ARKETİPLER VE MOTİVASYON Motivasyon Durağanlık
2.1.3.4 Savaşçı ya da Kahraman 2 (The Hero)
Savaşçı ya da Kahraman arketipinin doğasında mücadele olgusu vardır. Dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek için mücadele eder. Böyle bir arketipin marka kişiliği olarak en fazla yakıştığı sektörlerden biri denizciliktir. Dalgalarla mücadele yoluyla zafere ulaşmak; yani yolcu ya da yükünü gideceği limana ulaştırmak bu kişiliğe çok fazla uymaktadır. Mottosu "Nerede bir niyet varsa, orada onu gerçekleştirebilecek bir yol da vardır" şeklindedir (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.105).
Savaşçı ya da Kahraman arketipine ait temel özellikler aşağıdaki gibidir (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.105-122):
Arzulanan Hedef: Kendi değerini kanıtlamak için cesaretlilik ve çetin mücadeleler içine girmek.
Amaç: Dünyayı geliştirmek için ustalığını icra etmek.
En büyük korkular: Zayıflık; Kırılganlık; Cesaretsizlik
Strateji: Güçlü hale gelmek; Liyakatli; Her şeyi yapabilecek kudrette olmak.
Kişilik Tuzağı: Kibirlilik; Her zaman bir dış düşman yaratma güdüsü.
Ödül: Liyakat ve yüreklilik.
Seviyeleri:
Yapılan Temel Çağrı: Herhangi birine karşı kabadayılık taslamak, ya da yıldırmaya ve kötüye kullanmak isteyenlere meydan okumak; Fişlenmelere karşı durmak; Korunma ihtiyacı içinde olanlara yardım etmek.
2
Yazarlar bu arketip için "Hero=Kahraman" kelimesini kullanmaktadırlar. Ancak Kahraman tek başına arketipin tüm özelliklerini kapsamamaktadır. Çünkü örneğin roman kahramanı denildiğinde,
etrafında cereyan eden olaylar anlatılmış bir kurmaca kişilik anlaşılabilir. Üstelik bu kişinin sıradan biri olması, yani savaşçı-kahraman özelliklerini göstermiş olması mümkündür. Arketipi betimlerken doğru anlamına vurgu yapmak üzere "savaşçı ya da kahraman" tanımlanması tercih edilmiştir.
1.Seviye: Sınırların çizilmesi; Ustalık; Liyakat; Başarılar yoluyla ifa edilmek; Yeterlilikle motive ya da test edilmek.
2.Seviye: Bir nefer gibi olmak; Ülke, ait olunan organizasyon, aile veya topluluk için görevini yapmak;
3. Seviye: Kendisini ya da dünyayı değiştirmek için güçlü yönlerini. yeterliliğini ya da cesaretini kullanmak.
Arketipin Negatif Gölgesi: Merhametsizlik, Kazanmaya takıntılı olmak
Savaşçı ya da Kahraman Arketipinin marka kişiliklerine olası katkıları: Bu arketipi kullanan markalar müşterileri dünyaya büyük
etkide bulunabilecek bir buluş ya da yenilikleri olduğuna inandırır.
Bu marka kişiliğiyle müşteriler mevcut performanslarının en üst limitlerine ulaşmaya özendirilirler.
Bu marka kişiliğiyle toplumun belli başlı sorunlarını çözmeye hazır hale getirilir.
Bu marka kişiliğiyle yenmek istenilen rakip ya da karşıtlık netleştirilir.
Bu marka kişiliğiyle rekabette dezavantajlı olan tüketicilere verilen güçlü bir destek söz konusudur.
Bu marka kişiliğini kendisine seçmiş markalar, ürünleri vasıtasıyla tüketicilerine işlerini etkili ve mükemmel yapmaları vaat ederler.
Bu marka kişiliğinin ürünlerinde vaat edilen, diğer ürünlerle farklı olarak problemleri giderebilmektir.
Bu marka kişiliğini kullanan markaların müşterileri kendilerini iyi ve ahlâklı birer vatandaş olarak betimlerler.
2.1.3.5 Asi (The Outlaw)
Bu arketipsel marka kişiliğinde yasak meyveye ulaşma dürtüsü vardır Arketipe verilecek en iyi örnekler, Robin Hood ve Zorro kurmaca karakterleridir. Asi kişiliği çoğunluğun aksine bir tutum olarak görülse de derinlemesine bir değer ve inanca
sahiptir. Bu değerleri onu çoğunluğa karşı durmaya iter. Asi arketipi isyancı, devrimci, aykırı, vahşi, uyumsuz, düşman, putlaşmış değerlere saldıran kişilik özellikleri de gösterebilir. Motto' su: "Kurallar, çiğnenecek anlamını taşır" şeklindedir (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.123).
Asi arketipine ait temel özellikler aşağıdaki gibidir (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.123-139):
Arzulanan Hedef: İntikam almak ya da devrim gerçekleştirmek.
Amaç: Toplumda işlemeyen ne varsa yıkmak.
En büyük korkular: Güçsüzlük; küçümsenmek; Önemsizleşmek
Strateji: Engel olmak, yok etmek, sarsmak
Kişilik Tuzağı: Karanlık yana geçmek, suça karışmak.
Ödül: Olağan dışılık, radikal özgürlük
Seviyeleri:
Yapılan Temel Çağrı: Kendini güçsüz hissetmek; Kızgınlık; Horlanmak, Kuşatma altında olmak
1.Seviye: Asi olarak tanımlanma; toplumsal kabullerden ve
değerlerden kopuş.
2.Seviye: Sarsıcı ve yıkıcı davranışlar edinme.
3. Seviye: Bir asi ya da devrimci haline geliş.
Arketipin Negatif Gölgesi: Suçluluk, şeytani davranışlar
Asi Arketipinin marka kişiliklerine olası katkıları:
Çalışanlar ya da müşteriler toplumun geniş yapısı içinde kimliksel bir tatminsizlik duyuyorsa Asi Arketipi kişiliği marka için uygundur.
Bu arketipi marka kişiliği olarak kullanan markanın ürünleri, fonksiyonel olarak bir çok video oyunlarının yaptığı şekilde gerçekten bir şeyleri buldozer gibi yıkıp geçiyorsa çok uygun bir marka kişiliği sergilenecektir.
Bu arketip kişiliğini kullanan markanın ürünleri insanlar için iyi değilse (örneğin, sigara) ve o ürünü kullanmak toplumun
sağlığını tehdit ediyorsa, ürünle uyumlu bir marka kişiliği var demektir.
Topluma egemen olan güçlerin karşısında bu marka kişiliğini
kullanan ürün değerleri korumaya çalışıyorsa bir marka kişiliği uyumundan söz edilebilir.
Ürünün fiyatı ortalamadan düşükse de bir direniş sembolü olarak arketip markaya katkı yapacaktır.
2.1.3.6 Sihirbaz (The Magician)
Şamanlar, büyücüler ve simyacılar Sihirbaz arketipinin en güzel örnekleridir. Sihirbaz arketipini kullanan ya da bu arketiple özdeşleşen markalar müşterilerine "sihirli anlar" vaat eder. Örneğin Calgon markası, sanki sihirliymiş gibi bulaşık makinesinin kireçlerini sökmektedir. Sihirbaz arketipi hayalci, katalizör, yenilikçi, karizmatik lider, arabulucu, şaman, şifacı, büyücü doktor olarak da tanınır. Arketipin mottosu: "her şey olabilir" şeklindedir. (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.140).
Sihirbaz arketipine ait temel özellikler aşağıdaki gibidir (Mark, M. & Pearson, C.S., 2001, p.140-160):
Arzulanan Hedef: Temel yasalar ve dünya ya da evrenin nasıl işlediği hakkında bilgi sahibi olmak.
Amaç: Hayalleri gerçeğe dönüştürmek.
En büyük korkular: Umulmadık negatif şartlar
Strateji: Vizyon oluşturma ve vizyonu yaşatma
Kişilik Tuzağı: Sürekli hileli ve çıkarcı davranışlar sergilemek
Ödül: Kazan-kazan ilişkisinde olan neticelere ulaşmak.
Seviyeleri:
Yapılan Temel Çağrı: Önseziler; Duyu dışı algılamalar ya da eş zamanlı deneyimler
1.Seviye: Sihirli anlar ve dönüşüm tecrübeleri
3. Seviye: Mucizeler; Vizyondan belirginleşmeye doğru hareketlenmek
Arketipin Negatif Gölgesi: Çıkarcılık; Sihir
Sihirbaz Arketipinin marka kişiliklerine olası katkıları:
Bu marka kişiliğine sahip olan markanın ürünü ya da hizmeti
dönüşümsel bir işleve sahipse, kişilikle uyum sergileyecektir.
Marka, müşterisine bir dönüşüm vaat ediyorsa sihirbaz arketip kişiliği uygun düşecektir.
Marka kendisi için Yeni Çağ müşterileri (New Age) talep ediyorsa ya da kültürel yaratıcılık arzusunda ise Sihirbaz arketipi kişiliği uygundur.
Marka kişiliğinin bilinçte genişleme ve yayılma etkisinde bulunulması isteniliyorsa Sihirbaz arketipi kişiliği bu arayışa uygun düşecektir.
Markanın ürünleri kullanıcı dostu ürünler ise sihirbaz arketipi kişiliği katkı sağlayacaktır..
Markanın ürünleri ruhsal ve psikolojik unsurlara sahipse Sihirbaz arketipi kişiliği uyumlu bir kişilik sergileyecektir.
Markaya ait ürünler yeni ve çağdaş ürünlerse, Sihirbaz arketipi kişiliğinden yararlanılabilir.
Markaya ait ürünler ortalamanın üzerinde bir fiyata
satılıyorlarsa Sihirbaz arketipi kişiliği bu maliyeti haklı çıkaracaktır.