kişilerin farklı özellikleri, deney için kullanılan kişi sayısı gibi parametreler göz izleme deneyinin niteliğini etkileyebilmektedir.
2.6.1. Deney Ortamı
Göz izleme deneylerinin gerçekleştirileceği laboratuvarlar, çalışmanın doğasını oluşturacaklarından önemlidirler. Gerekli ortam koşulları sağlanamadığında deneklerin
kendilerini rahatsız hissetmeleri, dikkat dağıtıcı unsurlarla karşılaşmaları gibi durumlar ortaya çıkabileceğinden, doğru deney ortamının sağlanmış olması oldukça önemlidir.
Pernice ve Nielsen’in (2009: 53) hazırladıkları rapor doğrultusunda laboratuvarların özellikleri şu şekilde sıralanabilir: öncelikle laboratuvar ortamının ışıklandırmasının az olması gerekmektedir. Büyük pencereli ve güçlü ışıklı ortamlarda gözün cihazla kalibrasyonu zor olabilmektedir, bunun sonucunda da deneyde yanlış veriler üretilebilmektedir.
Katılımcıların oturdukları sandalye, rahat etmelerinin sağlaması açısından oldukça önemlidir. Sandalyenin kaymaması ve her birey için farklı şekilde ayarlanabilmesi gereklidir. Kayan bir sandalye deney sırasında göz takibi cihazının gözü kaybetmesine sebebiyet verebilecektir. Benzer şekilde katılımcının önündeki alanın temiz ve boş olması önemlidir. Katılımcı önündeki kâğıt, kalem veya içecek ile uğraştığında göz takibi zarar görebilir bu da sonuçta elde edilecek verinin kirletilmesi anlamına gelecektir (Pernice ve Nielsen, 2009: 5).
Modern teknolojilerde çift ekranla çalışılmaktadır. Bu ekranlardan birinde çalışmanın hazırlanması gerçekleştirilmekte, bir tanesinde ise, katılımcı deneyi gerçekleştirilmektedir. Kontrol eden araştırmacının denekten biraz daha geride ve yakınında oturuyor olması, kontrol sağlayabilmesi açısından önem taşımaktadır. Böylece araştırmacı deneğin hareketlerini takip edebilecek, gerektiğinde uyarılarda bulunabilecek ve deneyin doğru seyredip seyretmediğini takip edebilecektir (Pernice ve Nielsen, 2009: 54).
2.6.2. Göz Kalibrasyonu
Göz izleme cihazının gözü algılaması doğru açılarla görüntünün göz tarafından takip edilebildiğinin kanıtlanması için yapılmalıdır. Masaya monte edilmiş cihazların olmadığı dönemlerde göz kalibrasyonu deneklerin kafalarının masaya belli aletler yardımıyla sabitlenmesiyle yapılmaktaydı. Böylelikle göz izleme cihazı her seferinde gözlerin durduğu yeri ayarlamak zorunda kalmıyordu. Günümüzde modern cihazlarda infrared ışınları gözün ekrana bakarken oluşturduğu hareketleri izlemektedirler (Pernice ve Nielsen, 2009: 72).
Katılımcıların gözlerinin hareketinin doğruluğunun anlaşılabilmesi için otomatik kalibrasyonları cihazla birlikte gelen programlar yapabilmektedir. Örneğin ekran üzerinde bir noktanın takip ettirilmesiyle gözün noktayı doğru odaklanmayla izleyip izleyemediği kontrol edilmektedir (Pernice ve Nielsen, 2009: 72).
2.6.3. Gerekli Katılımcı Sayısına Karar Verilmesi
Bir göz izleme çalışmasında kaç kişinin gerekli olduğu kararı verilmeden önce, çalışmanın amacının ne olduğuna dikkat edilmelidir. Pernice ve Nielsen’in (2009: 19) hazırladığı rapora göre kalitatif kullanıcı araştırmalarında 5-6 kişi ile gerçekleştirilen çalışmalar yeterli sonuçlar vermektedir. Kantitatif kullanıcı testlerinde ise, 20 kişini kullanılması uygun görülmüştür. Sıcaklık haritaları yaratmanın önemli olduğu çalışmalarda, sıcaklık haritası nicel verilere dayalı fakat nitel bir gösterim olduğundan, sağlıklı sonuçlara ulaşılabilmesi için çalışmanın en az 40 kişi ile gerçekleştirilmesinin sağlıklı olacağı belirtilmiştir (Pernice ve Nielsen, 2009: 19).
2.6.4. Deneklerin Fiziksel Özelliklerinin Göz İzleme Testi İçin Uygunluğu Göz izleme deneyinin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için katılımcıların gözlerinin cihaz tarafından net bir şekilde görülebilmesi gerekmektedir. Bunun sağlanabilmesi için katılımcıların gözlerinin belli özelliklere sahip olması gerekir. Bunlar Pernice ve Nielsen’in (2009: 87) hazırladıkları raporda şu şekilde belirtilmiştir: İki odaklı veya üç odaklı gözlük ya da göz numarası sahibi olanların cihaz tarafından kalibrasyonu zor olmaktadır. Çok kalın camlı gözlükler cihazın göz hareketlerini takip etmesini engelleyebilmektedir. Göz izleme cihazı göz bebeği büyüme ve küçülmelerinden veri çıkardığı için, sürekli büyük kalan göz bebeği göz izlemeyi imkânsız hale getirebilmektedir.
Göz bebeği normale göre büyük olan insanlarda da geçerli göz izleme verileri elde edilememektedir. Genellikle ela gözlerde göz bebeklerinin daha küçük olduğu bulunmuştur (Phukan ve Re, 2009: 306). Ayrıca, glokom ve katarakt hastalarının gözleri de cihaz ile kalibre olamamaktadır. Çok uzun ve çok sık kirpikler, ya da çok fazla maskara kullanımı göz izleme cihazının gözü sağlıklı olarak görmesini engelleyecektir. Bu sebeple de çalışmaya başlamadan önce makyajın temizlenmesi,
gerekliyse kirpiklerin mümkün olduğunca kıvrılması önerilmektedir (Phukan ve Re, 2009: 306).
2.6.5. Prosedür
Göz izleme yönteminde kullanılan prosedürlerde belli başlı kıstaslar bulunmaktadır. Bunlar; (Köylüoğlu, 2016: 70)
Bekleme Süresi: Bekleme süresi, İlgilenilen Bölge (AOI) içerisinde geçen
sürenin toplamı olarak ifade edilmektedir. Ölçüm sırasında kullanıcıların sayfada yer alan ögelere dönüş yaparak yeniden bakmaları AOI içerisinde yer alan bütün seğirme ve sabitlemeleri içerisinde bulundurmaktadır. Bekleme süresinin yükselmesi ise AOI seviyesinin de yükselmekte olduğunu belirtmektedir.
Tablo 2: Bekleme Süresi
Bekleme Süresinin Milisaniyesi Açıklama
Bekleme Süresi < 100 ms Kullanıcı bilgilerinin sınırlı olduğu Bekleme süresi > 500 ms Kullanıcı bilgilerinin yeterli olduğu ve
prosedüre konulması adına avantaj oluşturduğu
Kaynak: Köylüoğlu, 2016: 70.
Sabitleme Sayısı: AOI ile tespitlerinin toplam sayısı sabitlenme sayısını ortaya
koymaktadır. Aynı zamanda bekleme süresi ve sabitlenme sayısı birbirleri ile orantılıdır.
Dizi: Birinci sabitlenin her bir AOI dizisi ve sırası dizi olarak ifade edilmektedir. İlk Tespit Zamanı: Web sitesi içerisinde yer alan içeriklerin kullanıcılar
tarafından ne kadar sürede farkına varıldığını ifade etmektedir. İlk tespit zamanına örnek olarak web sitesinde yer alan kayıt ol butonun kullanıcı tarafından kaçıncı saniyede fark edilmiş olduğu verilebilir.
Yeniden Ziyaret: Yeniden ziyaret, AOI’nın çekiciliğini belirtmektedir.
Kullanıcıların AIO’ya sürekli olarak geri dönüş yaparak göz gezdirdiklerini veya AOI’ya belirli bir süre odaklandıktan sonra ayrılıp ayrılmadıklarını ifade etmektedir.
Vuruş Oranı: İlgilenilen bölgeyi ziyaret eden katılımcı yüzdesini ifade