Sağlık turizmi; insanların sinirsel ve bedensel yorgunluklarını gidermek, çeşitli rahatsızlıklarına fayda bulmak amacıyla katıldıkları turizm hareketleridir. Sağlık turizmi çok genel anlamda hem tatil hem tedavi unsurlarını içeren bir kavramdır.
Spesifik bir turizm çeşidi olan sağlık turizminin çok eski başka bir tanımı ise; hava değişimi, kum, güneş, dağ, mağara, kaplıca, içme, çamur gibi doğal imkanlarla veya solunum yolu ile ya da mekanik ve elektrikli gereçler kullanılarak masaj ve beden eğitimine benzer yöntemlerle insan sağlığını koruma ve tedavi amacı taşıyan uygulamalardan birinin veya birkaçının, gerekiyorsa hekim gözetiminde yapıldığı yer
veya tesislere yönelik gezi türüdür.15
Sarıışık’a göre sağlık turizmi; sağlığını koruma, iyileştirme amaçlarıyla belirli bir süre için (genelde 21 gün) yer değiştiren insanların doğal kaynaklara dayalı turistik bir tesise giderek kür uygulaması, konaklama, beslenme ve eğlenme
gereksinimlerini karşılaması sonucu doğan hareketlerdir.16
Van Sliepen sağlık turizminin unsurlarını evden uzak bir yerde konaklanması, sağlığın asıl amaç olması, boş zamanlarda yapılması olarak nitelendirmiştir.17
Sağlıksız toplumların işgücü ve buna bağlı olarak üretimi azalmaktadır. Gelişmiş ülkeler, insan sağlığının korunması, işgücü verimini ve dolayısıyla üretimi arttırmak, sağlıklı yaşam felsefesi ile doğal turizm kaynaklarından temiz hava, güneş, deniz, şifalı termal suların dinlendirici ve tedavi edici özelliklerinden, iklim ve çevre olanaklarından, diğer turizm çeşitleri ile birlikte yararlanarak güncel sorunlarını çözmeye çalışmaktadır.18
İnsanlar sağlık problemlerini çözmek için kendi yaşadıkları şehirlerin, hatta
kıtaların uzağında farklı yerlere gitmektedirler. Bunun temelde birkaç farklı nedeni olabilir;
a) Kendi yaşadıkları yerlerde sağlık imkanlarından yararlanabilecekleri yeterli sağlık kurum ve kuruluşları yoktur.
b) Kendi yaşadıkları yerlerde sağlık hizmetleri çok pahalıdır.
c) Yaşadıkları yerlerdeki sağlık kuruluşlarında çalışan doktorların mesleki donanımları
tatmin edici değildir.
15 İsmail Aydın, Açıklamalı Turizm Terimleri Sözlüğü, Coşkun Matbaası, 1990, s.143.
16 Mehmet Sarıışık, “Türkiye Termal Turizmi ve Sandıklı (Afyon) Bölgesi Örneği”, (Yüksek Lisans
Tezi), Akdeniz Üniversitesi, 1994.
17 B. Weiler and C.M. Hall, Special İnterest Tourizm, Belhaven, London, 1992, s.151
18 Toros Özbek, “Dünyada ve Türkiye’de Turizmin Önemi”, Anatolia, , Sayı: 17-18, Yıl: 2, Ankara,
d) Çeşitli nedenlerle bazı insanlar ameliyatlarının duyulmasını, bilinmesini istemezler ve bu konuda bir gizlilik isterler.
e) Bir yakınlarının tedavi gördüğü ve çok memnun kaldığı ve netice olarak
tavsiye ettiği bir yeri tercih edebilirler.19
Sağlık turizmi buna benzer pek çok nedenlerle kişilerin sağlık hizmeti almak için tercih ettikleri farklı yerlerde farklı nedenlerle sağlık hizmetlerinden faydalanırken yeni yerler görüp farklı yaşam ve kültürleri tanımalarını sağlarken yüksek teknolojik imkanlarla kaliteli, konforlu ve ucuz seyahat, konaklama, bakım ve tedavi olanaklarının bu kişilerin ve yakınlarının hizmetine sunulması anlamına gelir.
Tüm bu tanımlar ve yaklaşımlar zaman içerisinde gelişen tıp olanakları, tedavi edici hekimliğin gelişmesi gibi öncelikli nedenlerle tüketici tercihlerinin çeşitlenmesiyle iyi sağlık halinin sağlanması ve devamlılığı adına yapılan tüm bu seyahatler daha da geniş bir tanımlama gereksinimi doğurmuştur.
Toplumun sağlığı ve devamlılığı için insan sağlığının korunması yada mevcut sağlık sorunlarının tedavisini gerçekleştirmek amacıyla iyi tedavi imkanlarının sağlanabildiği yada konforlu ve yüksek kalite ve standartlara sahip işletmelerde yada teknolojinin getirdiği yaşam koşulları ve kalabalık şehir yaşamlarında artan zihinsel ve ruhsal yorgunlukları gidermek amacıyla konfor ve yüksek kaliteyi sunan işletmelerde dinlenme ve tedavi imkanlarından yararlanırken bulunulan şehrin kültürel ve doğal zenginliklerinden, alışveriş ve eğlence mekanlarından faydalanılarak yapılan seyahatler sağlık turizminin temelini oluşturmaktadır.
Sağlık amaçlı seyahatlerin tarih içindeki değişimi sağlık turizminin kapsamını genişletmiştir. Örneğin son on yıllarda daha çok kaplıcalardan faydalanmak için yapılan seyahatler tekrar gündeme gelirken ki buna Termal Turizm denmektedir (Avrupa’da daha geniş bir yaklaşımla Spa diye tanımlanmaktadır). Amerika ve çeşitli Avrupa ülkelerinin sağlık maliyetlerinin artması ve hasta katılım payının bu oranda artış göstermesi neticesinde çeşitli tedavi uygulamaları için seyahatler yapılmaktadır ki buna da Medikal Turizm denmektedir. Bunun yanısıra tıbbın getirdiği olanaklarla insan yaşam süresinin uzaması sonucu gelişmiş batı ülkelerinin gelir düzeyi yüksek yaşlı nüfusunun ileri yaşın getirdiği mevcut sağlık sorunlarına
19 Hayati Akbaş, “Sağlık Turizminde Türkiye’nin Yeri ve Önemi”, Sağlık Turizmi Bülteni, Sayı:1,
çözüm aramak ve de tatil amaçlı yapmış oldukları seyahatler ise Yaşlı Turizmi olarak tanımlanmaktadır. Tüm bu gelişmeler doğrultusunda genel anlamda üç çeşit sağlık amaçlı seyahatlerden bahsedebiliriz;
a) Termal Turizm b) Medikal Turizm c) Yaşlı Turizmi
Prof. Dr. M. Zeki Karagülle ise Sağlık Turizminin ülkemiz için en anlaşılır başka bir sınıflandırmasını,20
a) Tıbbi Kür Tatili -Termal tedavi b) Tatilde Sağlık -Wellness -Fitness c) Tatilde Ameliyat/Tedavi -Diş -Göz
-Estetik v.b. şeklinde yapmaktadır.
Türkiye’de sağlık turizminin ana ekseni termal turizm olsa da, dünyada termal turizm, Spa olarak adlandırılan daha geniş bir turizm türünün bir parçası olarak kabul ediliyor ve ülkemizde de termal turizm haricindeki diğer Spa aktiviteleri de hızla gelişiyor.21 Son yıllarda özellikle Avrupa’da sıklıkla gündeme getirilen ve pazar oluşturulan ve Spa denilen, daha çok 50 yaş altı bayan ve erkeklerin mevcut sağlık durumunun devamlılığını sağlamak ve güzellik amaçlı kaliteli ve konforlu seyahat ve konaklama ihtiyaçları için Spa ve Wellness aktivitelerine ilginin artmasına ve gelişmesine neden olan sağlık turizmi kavramı ön plandadır.
1991 yılında kurulan 83 ülkede 3200’den fazla sağlık ve Spa işletmesinin bağlı olduğu22 ISPA (Uluslararası Spa Birliği) tarafından belirlenen yedi kategoride bölümlenen Spa’lar;23 Klüp Spa, Kruvazier Spa, Günlük Spa, Destinasyon Spa,
20 Zeki Karagülle, Sağlik Turizmi Sempozyumu”, Travel Turkey Fair, İzmir, 2008, ppt. 4 21 http://www.tursab.org.tr/content/turkish/istatistikler/akrobat/CESIT/03EySpa.pdf, (Erişim
19/05/2008)
22 International SPA Association, About ISPA, http://www.experienceispa.com/about%2Dispa/
(Erişim 02/05/2009)
Medispa (Tıbbi Spa), Mineral Kaplıca Spa, Resort Otel Spa olarak alanlarında sundukları kalite standartları ile hizmet vermektedirler.24 Ülkemizde ise dinlenme amaçlı ve tedavi amaçlı kaplıca tedavisi ayrımına son yıllarda resort otellerde sunulan Spa&Wellness hizmetleri eklenmiştir.
Spa, ingilizce’de kaplıca’nın tam karşılığı olan sözcüktür, kökeni eski Walon (Belçika) dilindeki Espa’dan gelen bu sözcük “çeşme” anlamı taşımaktadır. Spa Latince "Salus Per Aquam" teriminin baş harflerinden oluşan iyileştirici ortamın optimal bir modeli olarak "sudan gelen sağlık" anlamında Roma döneminden beri ağırlıklı olarak termal ya da deniz suyunun kullanıldığı vücut bakımı ve tedavileridir.
Termal sulardan eski çağlardan beri yararlanıldığı bilinmektedir. İlk çağlarda suların kutsallık taşıdığı, insanlara sağlık, esenlik bağışlayan gizli güçlerin suları ısıttığı düşünülürdü. Koruyucu güçlerin yönetiminde olduğu sanılan termal sulara karşı ise özel bir saygı gösterilirdi. Bu sebeple termal suların bulunduğu alanlar korunur, yılın belli zamanlarında buralarda törenler, şölenler düzenlenirdi.25
Kaynağından alınarak kullanılan doğal mineral veya deniz suyu ile yapılan Wellness Spa & Mineral Spa olarak tanımlanan Spa giderek yaygınlaşmaktadır. Spa’larda su ile yapılan uygulamalar ön planda görünse de suyun termal ya da mineralli veya doğal olması önem taşımamaktadır. Masajın ilk sırayı aldığı bir dizi geleneksel ve popüler uygulamaları kapsayan Spa uygulamaları aromaterapi, taş terapisi, yüz ve vücut bakımları, çamur ve yosun maskeleri, hamam ve sauna gibi sayısız uygulamayı içermektedir. Dolayısıyla dünyada ve Türkiye’de Spa ve Wellness hizmetinin içine daha çok tercih edilen termomineralli sular ve çamur terapilerinin yanı sıra sıcak su havuzları, çeşitli masajlar, cilt bakımları da girmektedir.
Hamamlar ise eski Anadolu uygarlıklarından bizlere miras kalan binlerce yıllık arınma mekanları olarak önemli değerler arasındadır. Günümüzde Spa’lar saunalar ve bakım merkezleri olarak öne çıkarken tüm dünyanın gözdesi olan hamamlar unutulmaya başlandı. Ancak yüzyıllar öncesine dayanan Türk Hamam
24
Kültür ve Turizm Bakanlığı, “SPA-Welness Tanımı ve Uygulama Alanları”, http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx, (Erişim 02/05/2009)
25 Haluk Mergen, Berna Erdoğmuş Mergen ve A. Berkan Erdoğmuş, “Jeotermal Enerji ve
geleneği sadece temizlik için değil rahatlamak ve stresden arınmak içinde tercih edildiğinden tüm dünyanın ilgisini çekmeye başlamıştır.
Aslında Türk Hamamının Spa ve Wellness hizmetini kapsadığına uzmanlar tarafından dikkat çekilmektedir. Uzmanlar tarafından Türk Spa’sı denen uygulama sudan gelen sağlık (Spa) ve insanın kendisini ruhsal bedensel ve zihinsel olarak iyi ve zinde hissetmesinden (Wellness) başka bir şey değildir.
Aslında Spa’da kullanılan kil, yüzyıllardır Türk Hamamında saç ve cilt bakımında kullanılıyor. Sıcak suyun dökülmesi ile vücudun rahatlatılması hamamda da vardır. Kese mükemmel bir cilt temizleyicisidir. Sonrasında sabun ve köpük cildi rahatlatır. Deneyimli tellak yanlış yerleşmiş kaslarınızı düzeltebilir ve bunun ağrı tedavisinde etkili olduğu uzmanlar tarafından bilinir. Hamamda verilen bu cilt bakımı, hijyen, ruhsal arınma hizmeti geleneğimiz modern Spa ile birleştirilmelidir. Ancak o zaman Dünyada ve Türkiye’de yükselen trend Spa ve Wellness uygulamalarında kendi markamızı yaratarak (Türk Spa’sı) ön plana çıkabiliriz.
Ayrıca çok bahsedilmeyen doğadan faydalanmaya yönelik tedavi amaçlı seyahatlerde yapılmaktadır. Klimatizm denilen bu sağlık turizmi birçok hekim
tarafından da önerilmektedir.
Klimatizm, açık ve temiz havanın şifa verici etkisinden yararlanmak için dağ istasyonlarında ve deniz kenarlarında uygulanan bir tedavi yöntemidir. Buna “temiz hava tedavisi” yöntemi de denilmektedir. Mağaraların doğal sağlık verici yapılarından faydalanma (speleoterapi), yayla, dağ, deniz sahili gibi farklı iklim özelliklerinden faydalanılarak yapılan sağlık amaçlı turizm hareketleridir. Ülkemizde Damlataş Mağarası (Alanya- Antalya) ve İnsuyu Mağarası (Burdur) klimatizm açısından önem taşımaktadır.26
Turizm faaliyetlerinde başlayan bu farklı hizmet sunumları; kültür turizmi, kıyı turizmi, termal turizm, kırsal turizm, dağ turizmi, yaşlı turizmi, medikal turizm vd. geçmişten bugüne çok çeşitlenmiş, içinde yer alan aktiviteler ve kullanılan mekanlarda o ölçüde artmıştır, ‘’bütünleşme’’ adı altında yeni uygulamalar ortaya çıkmıştır. Tüm bu turizm türlerindeki bütünleşme ile rekabet gücü artmakta, pazar
genişlemekte, birçok yer kısa sürede tanınmakta, ucuzluk ve kolaylık sağlanmaktadır.27
Türkiye iklimi, tarihi ve kültürel özellikleri, oldukça zengin bir jeotermal kuşak üzerinde olmasından dolayı tedavi edici kaplıcaları ve yüksek kalite ve standartlardaki otel, tatil köyleri ve özel sağlık işletmeleri ile sağlık turizmi konusunda fırsatlar ülkesi kimliğini taşımaktadır. Bu nedenle turizm türlerindeki bütünleşmeyi sağlayarak sağlık turizminde rekabet gücünü elde tutabilecek alternatiflere fazlası ile sahiptir.
Medikal Turizm
Medikal seyahati ise kendi bulunduğu ülke sınırlarının dışında sağlık hizmeti arayan insanlara, sağlık hizmeti ve seyahatin birleştirilmesiyle sunulan, cazip ve heyecan verici bir deneyim olarak tanımlayabiliriz.
Medikal seyahat edenleri yurtdışında tedavi aramaya iten nedenleri; gelişmiş ülkelerde pahalı sağlık hizmetleri, tedavi hizmetleri için uzun bekleme süreleri, anavatanda medikal altyapı eksikliği, büyük, kapsam dışı sigorta ve yetersiz sigortalı sağlık pazarı şeklinde sıralayabiliriz.
Sağlık turizminin alt kategorisi olarak medikal turizm, kısa tatiller ve ekonomik faaliyetler ile sağlığı birleştirmek anlamına gelir. Küreselleşme nedeniyle sağlık sektöründeki hızlı genişleme ve büyüme, bazı ülkelerde (örneğin sağlık sistemleri ile ilgili sorunlar, uzun bekleme süreleri, maliyetlerin ve hizmet kalitesinin artması ve memnuniyet düzeyinin yükselmesi), tedavi alternatifleri ve tüketicilerin giderek artan bilinci ve dinamikleri, Avrupa Birliği (AB) koşulları gibi sağlık sektörünü etkileyen bütün kavramlar dikkate alınması gereken hem tatil hem tedavi unsurlarının birlikte gelişimine neden olmuştur.28
Medikal turizm, 21. yüzyılın büyük ölçekli oranlara ulaşan bir sektörü olarak kapsamı genişlemektedir. Son yıllarda, ABD gibi gelişmiş ülke insanları Hindistan, Tayland, Meksika, Güney Afrika, Singapur, Macaristan, Türkiye ve Kosta Rika’ya tıbbi yardım talebi ile seyahat etmektedir. Başlıca İngiltere Hollanda, Belçika, Azerbaycan, Rusya, Bulgaristan, Romanya, Kosova ve Suriye’den Türkiye hasta
27 Füsun Baykal, “Turizm Türlerinde Bütünleşme ve Termal Turizm”, s.5
28 Bahattin Adam, “Turkey’s Medical Tourism Potential”, Feb 7, 2009,
çekmektedir. Türkiye en çok göz için, prostat ve doğurganlık operasyonları ve diş için tercih edilmektedir.29
Bununla birlikte sağlık turizmi için Türkiye’ye gelen sağlık kullanıcılarının büyük bir çoğunluğunu kaplıca ve termal işletmeleri ziyaret edenler oluşturmakla birlikte saç ektirme, göz ameliyatları, tüp bebek gibi diğer cerrahi yöntemler dahil medikal uygulamalar için gelenlerin sayısı ise gittikçe artmaktadır.
Türkiye devamlı büyüme ve hızlı reformları ile sağlık turizm yatırımları için iyi bir konuma sahiptir. Ancak, her ne kadar kişi başına sağlık harcaması 2002 yılından bu yana % 49 büyümekle birlikte 2006 yılında GSYİH içindeki oranı % 5,3 iken, AB’de ise ortalama içindeki oranı % 8-10’dur. Ancak, Devlet Planlama Teşkilatı Türkiye sağlık harcamaları konusunda 2030 yılına kadar yıllık % 3,8 büyüme öngördüğünü belirtmektedir. Böylece Türkiye AB seviyelerine yaklaşacaktır.30
Dünya çapında sağlık turizminin, boyutunu ikiye katlayarak 2010’da 40 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Sağlık seyahati ve sağlık hizmetleri, dünyanın ekonomisinde en hızlı gelişen sektörlerden biridir. Türkiye sağlık hizmetindeki altyapısı, ileri teknoloji performansı ve önde gelen turizm hedeflerinden olması, özel ihtisası (Dünya Göz Hastanesi v.b.) ve ameliyatları kapsayan uygun fiyat paketleri ile tedavi olmak isteyen yabancı hastaların ilgisini çekmeye ve bu işletmelerin sayısını arttırmaya başlamıştır.
Hükümet sağlık turizmi açısından ilerleme gösterememiş ancak İstanbul ve
İzmir gibi çok sayıda akredite hastane bulunan batı şehirlerindeki standartlara
doğuda ki özel sektörü ulaştırmak için birlikte çalışmaktadır.31
Bununla birlikte ülkemizde yaklaşık 303 kadar özel hastane mevcut ancak bunların çok az bir kısmı sağlık turizmi için yurtdışından gelen hastalara hizmet vermektedir. Başlıca klinik ve hastaneler daha çok İstanbul olmak üzere İzmir’de bulunmaktadır. Özellikle İstanbul’da bulunan birkaç hastane sağlık turizmi için yurt dışından gelen hastalara hizmet vermektedirler. Her iki şehir de gelen misafir
29 Adam, a.g.m. 30
Filiz Çevirme “Türkiye’de Henüz Sağlık Turizmi Olgunlaşmamıştır”, Health & Education, Annual Business Economic and Political Review: Turkey, Volume: 6, Issue: 1, Ocak 23, 2009, s. 191-204
hastaların operasyon öncesi ve sonrası iyileşme dönemlerinde alışveriş, gezi, tarihi ve kültürel mekanlarla pek çok aktiviteye katılabilecekleri imkanlara sahiptir.
Sağlık turizminde global turizm sektöründeki en iyi en deneyimli ve en yüksek kalitedeki ülkeler ile medikal turizm alt yapısını en iyi kuran ülkeler tercih edilmektedir. Ayrıca sağlık bakımı ve teknolojisi yanında bu ülkelerin ileri ulaşım imkanları ve sistemlerini hayata geçirmiş olmaları tercih nedenini güçlendirmektedir. Medikal turizme dayalı sağlık seyahat paketi ile bütünleyici bir deneyim sunulmalıdır. Bu nedenle sağlık seyahat paketi akut hastalık tedavisi ile wellness, iyileşme ve sağlık üzerine yoğunlaşan bir tatilin birleşiminden oluşmalıdır.
Ülkemizde bu amaca hizmet edecek saç ektirmeden, diş tedavisine, estetik ameliyattan tüp bebeğe, Spa uygulamalarından termal kür tedavilerine kadar insan sağlığıyla ilgili akla gelebilecek her türlü alanı kapsayan sağlık turizminde, hastaneler, oteller, kaplıcalar, içmeler, Spa merkezleri, talassoterapi merkezleri, sağlık kürü merkezleri, vb. yerler hizmet vermektedir.
Hastalar tarafından mükemmel kalite olarak algılanan standart, sadece tıbbi tedaviye indirgenmemiş olup, hasta ve ailelerine sunulan hizmetleri de içine almaktadır. Yurtdışında tedavi arayan hastalar, genel olarak aile üyeleri ile birlikte yolculuk yapmaktadır. Bu nedenle, lojistik düzenle medikal olmayan hizmetler, hastaneler yada medikal noktalar ile uyumlu olmalıdır.
Tüm bu hizmetlerin sunumunda öncelikle hizmet kalitesinin uluslararası tescili sağlanmalıdır. Yabancıların ülkemizdeki sağlık kuruluşlarının kalitesinden emin olması onların medikal turizm hareketini gerçekleştirmeleri için ilk baktıkları unsurdur. Bu sağlık kuruluşlarının mutlaka hizmet kalitelerini uluslar arası akreditasyon kuruluşları tarafından tescil ettirmeleri gerekiyor. Bugün bazı sağlık kuruluşlarımızın hizmetleri Amerika orijinli uluslararası kalite kuruluşu JCI tarafından tescillenmiş durumdadır.
Avrupa da, uzak doğu ve orta doğu da medikal turizmi yöneten, yönlendiren ve hasta üreten ülkelerin başında İngiltere geliyor. İngiltere’deki sağlık kuruluşlarının hizmet kalitesi ise NHS (National Health Services) ile birlikte çalışan TAS (Trent Accreditation Scheme) tarafından gerçekleştiriliyor. TAS özellikle Avrupa ülkeleri ile medikal turizm hareketinden en büyük hasta hareketini alan uzak doğu ülkelerinde sağlık kuruluşlarının akreditasyonunu sağlayarak hasta hareketinin
uzak doğu ülkelerine kaymasını sağlamıştır. Diğer akreditasyon kuruluşlarından farklı olarak TAS kar amaçlı bir kuruluş olmadığından dolayı sağlık kuruluşlarının akreditasyonunu son derece düşük maliyetlerle gerçekleştiriyor. Ayrıca TAS‘ın akreditasyon aşamasında eğitim destekleri de sağlık kuruluşlarının geleceğine büyük bir katkı sağlıyor.32 Sağlıkta uluslararası akreditasyon veren başlıca kuruluşları sıralayacak olursak;
1. Joint Commission International (JCI, ABD) 2. Trent Accreditation Scheme (TAS, İngiltere)
3. International Society for Quality in Health Care Inc. (ISQUA, İrlanda- Avusturalya)
4. Bunlar dışında SOFIHA (The Society for International Healthcare Accreditation), HCTI (Healthcare Critical Thinking Inventory), UKAF (United Kingdom Accreditation Forum) v.b. kuruluşlar vardır.
Medikal turistin kişi başına harcaması, diğer turizm türlerindeki harcamalarından oldukça yüksektir. Dünya medikal seyahat pazarı, 40 milyar dolar olarak tahmin edilmekte ve muhtemel olarak yıllık yüzde 20 artış göstermektedir.
Özellikle ABD ve gelişmiş ülkeler olmak üzere, tedavi maksadıyla yurtdışına gidenler için aşağıda sunulan kıstaslar önem kazanmaktadır:
1. Tanınmış Akreditasyon, 2. Hastanenin ünü,
3. Doktorların eğitimi ve ünü,
4. Hasta profiline göre yabancı dil bilen hemşireler ve personel, 5. Fiyat,
6. Ameliyat sonrası iyi bakım imkanları, 7. Ülkelerine döndüklerinde takip imkanları, 8. Mesafenin yakınlığı,
9. Kolaylık, müsaitlik, 10. Vize mevcudiyeti, 11. Kültür benzerlikleri, 12. Aile ve arkadaş tavsiyeleri,
13. En iyi bağlantılı şehir tercihi-direk uçuşlar.
32 Sinan İbiş (Medikal Turizm Derneği Başkanı), “Uyanan Medikal Turizm”, Travel Turkey Fair,
Türkiye medikal turizmde kolay bir destinasyondur. Dünya coğrafyasına bakıldığında ve medikal turizm taleplerinin de daha fazla Avrupa Ülkerleri ve çevresinde gerçekleştiği dikkate alınacak olursa; Türkiye medikal turizm coğrafyasında ulaşım yönünden oldukça kolay ve stratejik bir konumda yer alıyor.33
Özellikle büyük illerde Avrupa standartlarıyla yarışabilecek düzeyde özel hastaneler artmaya başlamıştır. Bu büyük ve donanımlı hastaneler ülkemizin genel standartlarının üzerindedir ve kendileri yurt dışı pazarlara açılmak zorundadırlar. Ülkemizdeki sağlığa ayrılan pay sınırlı kişi başına düşen sağlık harcamaları 200 USD geçmemektedir. Bu az sayıda olan kurumların ayakta durabilmesi için yurtdışı pazarlara açılmaları kaçınılmazdır.
Ancak yeterli tanıtım ve tüketici ile sektörü buluşturacak profesyonellerin ve organizasyonların olmaması bazı Uzakdoğu ve Avrupa ülkelerinin gerisinde
kalmamıza neden olmaktadır.
Bununla birlikte ülkemiz mevcut coğrafik konumu, Avrupa birliğine girme trendi ve sağlıktaki dönüşüm projesi, özel sağlık sektörünün geldiği durum ve turizmdeki gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda sağlık turizminin ciddiyeti ve ülkeye getireceği ekonomik değer çok büyüktür.
Coğrafi konumu, ilerleyen sağlık teknolojisi ve giderek tanınan doktorları ile Türkiye sağlık kullanıcılarının ilk tercihleri olma yolundadır. Bunun için öncelikle sağlık işletmeleri hizmet kalite standartlarını hedef kitlenin kabul gördüğü uluslararası kalite standartları ile uyumlaştırmalı daha sonra yoğun tanıtım ve pazarlama çalışmaları yapmalıyız. Çünkü, sağlık turizmini tercih eden turist beklentileri çok yüksek ve uzmanlaşmış otelleri seçen eğitimli ve yüksek gelir seviyesine sahip kaliteden taviz vermeyen bir profile sahiptir. Sağlık kuruluşlarımız turizm profesyonelleri ile birlikte sağlıkla tatili birleştiren tedavi paketleri