SOSYAL S‹GORTALAR KURUMU E-B‹LD‹RGE UYGULAMASI
III. E-B‹LD‹RGE UYGULAMA SO- SO-RUNLARI
Sosyal Güvenlik Destek primine tabi olanlar için belge türünden 02’nin se-çilmesi gerekmektedir. E¤er sigorta emeklisi ise eski sigorta sicil numaras›, emekli sand›¤› veya ba¤-kur emeklisi ise ba¤l› oldu¤u sigorta müdürlü¤ün-den alaca¤› yeni sicil numaras› yaz›l-mal›d›r.
‹flverenlerin, www.ssk.gov.tr web
say-fas›ndan sigortal›lar›n hizmet döküm-lerini alarak, dökümdeki isim ve soy isimleri, sigortal›lar›n Nüfus Cüzdan›
ile karfl›laflt›rmalar› gerekmektedir.
Farkl›l›k olan sigortal›lar›n (tek harfte olsa bile) nüfus cüzdanlar› ile SSK Si-gorta ‹l/SiSi-gorta Müdürlüklerindeki
“Sigortal› Tescil” servislerine baflvu-rulmas› gerekmektedir.
Yurt d›fl›nda topluluk sigortas›na tabi olanlar belge türünden 09 seçerek girifl yapacaklard›r. ‹flyeri sicil numaras›n›n mahiyeti 9 olmas› gerekmektedir. E¤er mahiyeti ‹flyeri sicil numaras›n›n ilk rakam›) 9 de¤il ise ba¤l› oldu¤u Sigor-ta Müdürlü¤ünden düzeltme yap›lmas›
gerekmektedir.
Belge türü ve kanun kodunda yanl›fl gi-rifl yaparsan›z onaylamad›¤›n›z sürece girifllerinizi iptal edip tekrar do¤rusunu seçerek iflleminize devam edebilirsi-niz. E¤er onay verdiyseniz hatal› girifl yapt›¤›n›z bildirge için ba¤l› oldu¤u-nuz sigorta müdürlü¤üne ek veya iptal bildirgeyi vermeniz gerekir bu belgeyi iadeli taahhütlü olarak gönderebilirsiniz.
‹flyeri 5084 say›l› kanuna tabi olmas›na ra¤men girifl ekran›nda kanun kodu ha-nesinde 5084’ün yer almamas› halinde, ba¤l› olunan Sigorta/Sigorta ‹l Müdür-lü¤üne baflvurularak iflyeri tescil bilgi-lerin güncellenmesi gerekmektedir.
E-bildirge flifresi okunam›yor ise sif-re@ssk.gov.tr adresine ifl yeri ünvan›-n›n, ifl yeri numaras›n›n ve T.C.kimlik numaras›n›n yaz›larak e-mail gönde-rilmesi gerekmektedir.
Yabanc› sigortal›larda TC kimlik nu-maras› bölümü bofl b›rak›lacak, her-hangi bir fley yaz›lmayacakt›r. Yabanc›
sigortal›lar için bu alan zorunlu de¤il-dir. E¤er yabanc› sigortal›larda kimlik numaras› istiyorsa SSK tescil kütü¤ün-de TC yada boflluk vard›r. Ba¤l› olunan sigorta müdürlü¤üne baflvurularak uy-ruk bilgilerinin güncellenmesi yapt›r›l-mal›d›r.
Girifl ekran›nda sigortal›n›n bilgilerin-de hata yapt›¤›n›zda, sigortal›n›n bu-lundu¤u sat›r›n bafl›ndaki kutucu¤u iflaretleyiniz. Hatal› sigortal› üste ç›ka-cakt›r. Orada gerekli düzeltmeyi yap-t›ktan sonra “güncelle” butonunu t›kla-y›n›z.
Sigortal› do¤um iznine ay ortas›nda ayr›l›rsa kaç gün çal›flm›fl ise o kadar bildirilecek. Eksik gün nedeni iflaretle-nerek, Ek:8 eksik gün bildirim formu düzenlenerek ba¤l› oldu¤u sigorta mü-dürlü¤üne verilecektir.
Ana menüde 5. sat›rda olan Geçmifl Dönem Onaylanm›fl Ayl›k Prim Hiz-met Belgesi Görüntüleme t›kland›¤›n-da önceki aylart›kland›¤›n-da girifl yapt›¤›n›z bil-gileri tekrar görebilirsiniz.
Sigortal› bir ay›n tamam›nda 30 gün raporlu ise s›f›r gün, s›f›r kazanç olma-s› nedeniyle ayl›k prim ve hizmet bel-gesinde gösterilmeyecek, ancak Ek:8 eksik gün bildirim formu düzenlenerek ba¤l› oldu¤u Sigorta müdürlü¤üne ve-rilecektir.
Sigortal› ay içerisinde 30 günden az ra-porlu ise çal›flt›¤› gün kadar bildirile-cek. Eksik gün nedeni yaz›lacak. Ra-porlu oldu¤u günler için ba¤l› oldu¤u Sigorta müdürlü¤üne eksik gün bildi-rim formu verilecektir.
Sigortal› ay içerisinde ücretli izine ay-r›lm›flsa gün alan›na sigortal›n›n ay
içerisindeki hizmet günü, PEK (Prime Esas Kazanç) alan›na ay içerisindeki hizmet gününe karfl›l›k gelen prime esas kazanç miktar› girilecektir.
Ü.‹.Gün (Ücretli ‹zin Gün) alan›na si-gortal› ay içerisinde ücretli izine ayr›l-m›fl ise ücretli izin günü, Ü.‹.Pek (Üc-retli ‹zin Prime Esas Kazanç) alan›na ücretli izin gününe karfl›l›k gelen prime esas kazanç miktar› girilecektir. Ücret-li izin gün ve PEK miktarlar›, hizmet günü ve PEK miktarlar›ndan düflülme-yecektir. Tam ay ücretli izinli olan si-gortal› için hizmet günü ücretli izin gü-nüne eflit olacak (30 gün), PEK tutar›
Ü.‹.Pek tutar›na eflit olacakt›r.
Sigortal›n›n ücretli izinli oldu¤u 28 gün ve pek tutar›, toplam gün say›s› ve ücretli izin gün say›s›na pek tutar› ile birlikte yaz›l›p; 2 gün ücretsiz izinli olmas›ndan dolay› eksik gün nedeni iflaretlenecek ve Ek:8 eksik gün bildi-rim formu düzenlenerek süresi içinde ba¤l› oldu¤u Sigorta\ Sigorta ‹l Müdür-lü¤üne verilecektir.
‹flverenlerin, damga vergisinden muaf olmas› halinde, ayl›k prim ve hizmet belgesini internet ortam›nda
gönderdi-¤inde damga vergisi tahakkuk ettiril-mesi halinde iflveren damga vergisin-den muaf oldu¤una dair vergi dairesin-den alaca¤› resmi yaz› ile iflyerinin ba¤l› bulundu¤u Sigorta\Sigorta ‹l Mü-dürlü¤üne baflvuruda bulunmas› gerek-mektedir.
IV. AYLIK PR‹M VE H‹ZMET BEL-GES‹NDE BELGE TÜRÜ, KANUN NO,
‹fiTEN ÇIKIfi NEDEN‹ VE EKS‹K GÜN NEDEN‹
Ayl›k Prim Ve Hizmet Belgesinin
Dol-durulmas› Esnas›nda Kod Numaralar›
ile ilgili bilgiler afla¤›da aç›klanm›flt›r.
A) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde
‹lgili Kanun Alan›na Hangi Kod Nu-maras›n›n Yaz›laca¤›
Ayn› iflyerinde birden fazla kanun uy-gulan›yor ise her kanun numaras› için ayr› ayr› ayl›k prim ve hizmet belgesi düzenlenmelidir. Genellikle iflyerleri-nin büyük bir ço¤unlu¤u 00000 kod numaras›n› yazacaklard›r 04857 (eski aç›klamadaki 04382) kod numaras›, sadece 4857 say›l› ‹fl Kanununun 30.
maddesinde belirtilen Bakanlar Kuru-lunca belirlenecek oranlar›n üstünde özürlü ve eski hükümlü ve terör ma¤-duru çal›flt›ran iflverenlerin kontenjan fazlas› iflçiler için özürlü ve eski hü-kümlü çal›flt›rmakla yühü-kümlü olmad›k-lar› halde özürlü çal›flt›ran veya çal›fl-ma gücünü yüzde seksenden fazla kay-betmifl özürlüyü çal›flt›ran iflverenlerin bu flekilde çal›flt›rd›klar› her bir özürlü için 506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanu-nuna göre ödemeleri gereken iflveren sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini kendisi, yüzde ellisini Hazine’nin öde-di¤i iflverenler taraf›ndan kullan›lacak-t›r. Yani, iflyerlerinde özürlü personel çal›flt›ran iflverenler 04857 (eski dü-zenlemede 04382 olarak aç›klanm›flt›.) kod numaras›n› de¤il, 00000 Kod Nu-maras›n› Yazacaklard›r.
Kanun No ‹ndirim Kanunu Aç›klamas›
00000 Sigortal› Herhangi Bir ‹ndirim Kanuna Tabi De¤ilse 05084 Sigortal› %100 Hazine ‹ndirimine Tabi ‹se
85084 Sigortal› %80 Hazine ‹ndirimine Tabi ‹se
04857 (Kontenjan Fazlas› Çal›flt›r›lan) Sigortal› Sakatl›k, Eski Hükümlü-Terör ‹ndirimi Kanununa Tabi ‹se
B) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde Belge Türü Alan›na Hangi Kod N u -maras›n›n Yaz›laca¤›
SSK’ya verilecek Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde belge türü alan›na çal›fl›lan iflyerinin ve yap›lan iflin mahiyetine göre afla¤›da grupland›r›lan iki haneli kod-dan birisi yaz›lacakt›r. ‹flyerlerinde genellikle tüm sigorta kollar›na tabi çal›flan-lar için 01, emekli (SGDP ödeyerek) çal›flançal›flan-lar içinse 02 alançal›flan-lar› kullan›lmal›d›r.
Di¤er kod numaralar› istisnai olup çok az say›da ve özellikli iflletmede kullan›l-maktad›r. Bir iflyerinde birden fazla gruba giren sigortal› çal›flt›r›l›yor ise her grup için ayr› ayr› ayl›k prim ve hizmet belgesi düzenlenmelidir.
Not: MYÖ, Malullük Yafll›l›k Ölüm Sigortas›n›n K›salt›lm›fl fieklidir.
Belge Türü Kodu Belge Türü Aç›klamas›
01 Tüm Sigorta Kollar›na Tabi Çal›flanlar
02 Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi Çal›flanlar (Emekliler) 03 (Deniz, Bas›m, Azot, fieker) 2098 Nolu Kanuna Tabi Çal›flanlar
04 Yeralt› Sürekli Çal›flanlar
05 Yeralt› Gruplu Çal›flanlar
06 Yerüstü Gruplu Çal›flanlar
07 Ç›rak/Stajyer Ö¤renci Olarak Çal›flanlar
09 Yurtd›fl›nda Çal›fl›p, Topluluk Sigortas›na Tabi Olanlar 10 ‹kili Sosyal Güvenlik Sözleflmesi Olmayan Ülke Vatandafllar›
11 Yüksek Ö¤renim Kurumlar›nda K›smi ‹stihdam Edilen Ö¤renciler 13 Tüm Sigorta Kollar›na Tabi Olup, ‹flsizlik Sigorta Primi Kesilmeyenler
14 Libya’da Çal›flanlar
15 Anlaflmal› Ülkelerde Çal›flanlar, Yabanc› Uyruklular
16 %22 Oran›nda Malüllük, Yafll›l›k ve Ölüm Sigortalar›na Tabi Olup,
‹flsizlik Sigorta Primi Kesilmeyenler
17 Görev Malüllü¤ü Ayl›¤› Al›p, %22 Oran›nda Malüllük, Yafll›l›k ve Ölüm Sigortalar›na Tabi Olanlar
18 Görev Malüllü¤ü Ayl›¤› Al›p, Malüllük, Yafll›l›k ve Ölüm Sigortalar›na Tabi Olanlar
19 ‹fl Kazas›, Meslek Hastal›¤›, Hastal›k ve Anal›k Sigortalar›na Tabi Çal›flanlar
C) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde ‹flten Ç›k›fl Nedeni Alan›na Hangi Kod Nu-maras›n›n Yaz›laca¤›
Ayl›k prim ve hizmet belgesinde iflten ç›k›fl nedeni alan›na hangi kod numaras›-n›n yaz›laca¤›na iliflkin düzenleme afla¤›daki gibidir. Ç›k›fl nedeni afla¤›da grup-land›r›lan iki haneli koddan birisi yaz›l›r. Sigortal›n›n ay içerisinde iflten ç›k›fl›
yok ise bu alan bofl b›rak›lmal›d›r.
‹flten ç›k›fl nedenleri Sigorta Primleri Daire Baflkanl›¤›’n›n 12.08.2004 tarih 1161 Say›l› yaz›s› ile afla¤›daki gibi de¤ifltirilmifltir:
‹ÇN Kod ‹flten Ç›k›fl Nedeni Aç›klama
01 4857/15. Madde ‹fl Akdinin Sigortal›ca Feshi 02 4857/15. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi 03 4857/25. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi 04 4857/24. Madde ‹fl Akdinin Sigortal›ca Feshi 05 4857/18. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi 06 506/11. Madde ‹fl Kazas› Sonucu Ölüm
07 Ölüm
08 4857/31. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi 09 Emeklilik
10 Kad›n Sigortal›n›n Evlenmesi
11 Di¤er Nedenler
12 4857/17. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi 13 4857/17. Madde ‹fl Akdinin Sigortal›ca Feshi 14 4857/22. Madde ‹fl Akdinin ‹flverence Feshi
D) Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde Eksik Gün Nedeni Alan›na Hangi Kod Nu-maras›n›n Yaz›laca¤›
Ayl›k Prim ve Hizmet Belgesinde eksik gün nedeni alan›na hangi kod numaras›-n›n yaz›laca¤›na iliflkin düzenleme afla¤›daki gibidir. Eksik gün nedeni afla¤›da grupland›r›lan iki haneli koddan birisi yaz›l›r. Aksi takdirde bu alan bofl b›rak›l-mal›d›r.
EGN Kod Eksik Gün Nedeni Aç›klama 01 ‹stirahat
02 Ücretsiz ‹zin
03 Disiplin Cezas›
04 Gözalt›na Al›nma
05 Tutukluluk
06 K›smi ‹stihdam
07 Puantaj Kay›tlar›
08 Grev
09 Lokavt
10 Genel Hayat› Etkileyen Olaylar
11 Do¤al Afet
12 Birden Fazla
13 Di¤er
GEÇ‹C‹ TARIM ‹fiÇ‹LER‹N‹N SOSYAL GÜVENL‹⁄‹
Ö¤r.Gör.Teoman AKPINAR Trakya Üniversitesi, Çorlu Meslek Yüksek Okulu I. G‹R‹fi
Ü
lkemizde tar›m iflçilerinin büyük bir bölümü sosyal güvenlik çat›s› alt›nda de¤ildir.Sosyal güvenlik kurumlar›, anayasam›z›n verdi¤i görevler ile oluflturulmufl, Sosyal Sigortalar Kurumu,Ba¤-Kur ve T.C.Emekli Sand›¤›kurulmufltur.Ancak, bu kurumlar›n tamam› tüm toplumu sosyal güvenli¤e kavufl-turmaya yetmemifltir.Tar›mda geçici iflçi-mevsimlik iflçi olarak bildi¤imiz çal›-flanlar da tam anlam›yla sosyal güvenli¤e kavuflamam›fllard›r.Ço¤unlukla, iflve-ren taraf›ndan kendileriyle bir ifl sözleflmesi yap›lmad›¤› için ‹fl ve Sosyal Güven-lik Hukuku haklar›ndan epeyce mahrum olarak çal›flmaktad›rlar.
II. TARIM ‹fi‹ KAVRAMI
Tar›m ifli deyiminden , genel olarak, bitkisel ve hayvansal ürünlerin elde edilme-si amac›yla topra¤›n ifllenmeedilme-si ve hayvan yetifltirilmeedilme-si anlafl›l›r.(Demircio¤-lu/centel, s.56). Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’n›n bir genelgesi “tar›m ifli” kavram›-n› konusunda flu takavram›-n›m› içermektedir: “Orman ve tar›m iflleri deyimi arazide, de-niz, göl ve nehirlerde ekim, dikim, bak›m ve yetifltirme yolu ile bitki, orman, hayvan, bal›k bunlar›n mahsullerinin istihsalini ifade eder.”(R.G.28.10.1977, 16098) Yarg›taya göre de , topra¤a dayal›(hayvanc›l›k dahil)üretme, bak›m ve yetifltirme, tar›m iflinin belirgin özelliklerini oluflturur.Üretme ve yetifltirme süre-cinin tamamlanmas›ndan sonra yap›lan ifller tar›m ifli say›lmaz.Örne¤in, “orman alan›ndan ç›kar›lm›fl tomruklar›n bir depoda, o depoda çal›flan kifliler arac›l›¤›y-la istiflenme ifli...tar›m ifli oarac›l›¤›y-larak nitelendirilemez”.Bunun gibi , aç›k denizde ba-l›k avlama ifli, üretme ve yetifltirmeye iliflkin bulunmad›¤›ndan tar›m ifli say›l-maz.(A.GÜZEL,A.R›za OKUR , s.102,103)
III. ‹fi VE SOSYAL GÜVENL‹K MEVZUATINDA GEÇ‹C‹ TARIM
‹fiÇ‹LER‹
SSK.3/I,A,b, hükmüne göre “özel sektöre ait tar›m ve orman ifllerinde ücretle ve sürekli olarak çal›flanlar sigortal› say›lm›flt›r.*
4857 Say›l› ‹fl Kanunu ‘nun 4 / b hükmüne göre “ 50 den az iflçi çal›flt›ran (50 da-hil) tar›m ve orman ifllerinin yap›ld›¤› iflyerlerinde veya iflletmelerinde çal›flan-lar” ‹fl Kanunu kapsam›na dahil edilmemifllerdir.O halde, örne¤in 20 iflçiyle
ya-p›lan, süreksiz olan(30 iflgününden az) ancak bir ücret alarak, bir tar›m iflinde çal›flanlar›n; ne sigortal› say›lmalar› ne de bu kimselere ‹fl Kanunu’nun uygu-lanmas› imkan› vard›r.Di¤er bir deyifl-le hem Sosyal Sigortalar Kanu’nun hem de ‹fl Kanunu’nun kapsam› d›fl›n-da kalacaklar ve hiçbir sosyal güvence-leri olmadan yaflamaya devam edecek-lerdir.An›lan iflçilere iliflkin uygulana-bilecek olan kanun ise Borçlar Kanu-nu’nun hizmet akdi hükümleridir.
50’den çok iflçi çal›flt›ran yerlerdeki ta-r›m iflçileri için de durum hiç iç aç›c›
de¤ildir.Zira, tar›m iflçilerinin önemli bir k›sm› süreksiz nitelikte ifllerde ça-l›flmaktad›rlar.Kapsama giren , fakat süreksiz ifllerde çal›flanlar ‹fl Kanunu md.10 gere¤ince ‹fl Kanunu’nun pek çok önemli hükmünden yararlanama-yacaklard›r.Süreksiz ifllerde uygulan-mayacak maddeleri sayan md.10/ II’de asgari ücrete iliflkin 39. madde bulun-mad›¤›ndan, bunlar asgari ücretten ya-rarlanacaklar, ancak mesela 17. mad-dedeki ihbar tazminat›ndan , geçici 6.
maddedeki k›dem tazminat›ndan ve daha pek çok haktan faydalanmalar›
mümkün olmayacakt›r(M.fiAKAR, s.68,69).
* (Bu hükmün istisnalar›: Tar›m sanat-lar›na ait ifllerde çal›flanlar; Tar›m ifl-yerlerinde yap›lan ve tar›m ifllerinden say›lmayan ifllerde çal›flanlar ; Tar›m iflyeri say›lmayan iflyerlerinin park, bahçe, fidanl›k ve benzeri ifllerinde ça-l›flanlar ise sigortal› say›lmaktad›rlar SSK 3/I, A, c,d,e).
506 Say›l› Kanun’un özel sektörde ça-l›flan tar›m iflçilerini kapsam›na alma-mas› , bu gruba giren tar›m iflçilerini
sosyal güvenlik olanaklar›ndan yoksun b›rakm›flt›r.Geçici tar›m iflçilerinin sosyal güvenlik kapsam›na al›nmas›
17.10.1983 tarihli 2925 say›l› Tar›m
‹flçileri Sosyal Sigortalar Kanunu (T‹SSK) ile sa¤lanm›flt›r.18.05.1984 tarih ve 18405 say›l› resmi gazetede yay›mlanarak yürürlü¤e giren uygula-ma yönetmeli¤i ile de bu kanuna tabi sigortal›lar ile ilgili ifllemler düzenlen-mifltir.T‹SSK.m.1 ‘de kanunun amac›
düzenlenmifltir.
Tar›m ifllerinde hizmet akdiyle sürek-siz olarak çal›flanlara kanunda yaz›l›
olan flartlarla sosyal güvenlik sa¤lamak kanunun amac›d›r.Kanunun 3.madde-sinde süreksiz iflin ne anlama geldi¤i belirtilmifltir.Buna göre , süreksiz ifl ni-teli¤i itibariyle en çok 30 iflgünü süren ifller oldu¤undan 2925 say›l› kanunda en çok 30 iflgünü süren tar›m ifllerinde çal›flan iflçilere uygulanacakt›r(N.Y›l-d›rak s.40).
2925 say›l› T‹SSK’nun uygulanmas›, Sosyal Sigortalar Kurumu’na b›rak›l-m›fl ve kanunda aksine hüküm bulun-mayan pek çok halde 506 say›l› kanun hükümlerinin uygulanaca¤› ifade edil-mifltir.2925 s.Kanun tar›m iflinde sü-reksiz çal›flanlara , ifl kazalar› ve mes-lek hastal›klar›, hastal›k malullük, yafl-l›l›k ve ölüm sigortalar›ndan yararlan-ma hakk›n› vermifl, anal›k sigortas›n›
ise düzenlememifltir.(A. GÜZEL, A.R›za OKUR s.125) .
Sosyal güvenlik kanunlar› kapsam› d›-fl›nda olanlarla, bu kanunlara göre ma-lullük yafll›l›k(emeklilik) ayl›¤›, sürek-li ifl göremezsürek-lik gesürek-liri almayanlardan süreksiz olarak tar›m ifllerinde hizmet
akdiyle çal›flanlar 18 yafl›n› doldurmufl olmak flart›yla (T‹SSK m.4/a) ve istek-te bulunmalar› kayd›yla bu kanuna gö-re sigortal› say›l›rlar (T‹SSK.m.2).
Dikkat edilecek olursa 2925 say›l› ka-nun 506 say›l› kaka-nundan farkl› olarak iste¤e ba¤l› bir sigorta sistemi getir-mifltir(N.Y›ld›rak s.40). Ancak burada-ki iste¤e ba¤l› deyiminden,SSK m.85’teki “iste¤e ba¤l› sigortal›l›k ku-rumu” anlafl›lmamal›d›r.Sigortal› olup olmamak iflçilerin iste¤ine b›rak›lm›fl-t›r.Yoksa “iste¤e ba¤l› sigortal›l›k ku-rumu”ndan faydalanma haklar› yoktur.
Bu görüflümüzü destekleyen ifade, SSK’n›n eriflim sitesinde aynen flöyle yer almaktad›r: “Bu Yasada sigortal›
olma, tamamen kiflinin dile¤ine b›ra-k›lm›flt›r. Buna göre tar›m iflçisi, arzu etti¤i takdirde sigortal› olabilmekte ve gerek kendisinin, gerekse aile bireyle-rinin hem k›sa vadede ‹fl Kazalar› ile Meslek Hastal›klar› ve Hastal›k halle-rinde hem de uzun vadede malüllük, yafll›l›k ve ölüm hallerinde güvenceleri sa¤lanmaktad›r”(ssk.gov.tr/ tar›m si-gortal›lar›) .
IV. SONUÇ
Bilindi¤i üzere sigortal›l›k zorunluluk esas›na dayan›r.Geçici tar›m iflçilerinin de zorunlu sigortal› yap›lmalar›, çal›fl-maya bafllamalar› ile sigortalar›n›n da bafllamas› ; iflçi, iflveren ve devletin ka-t›l›m›yla sosyal güvenceye kavuflturul-malar› gerekir.Çal›flamad›klar› zaman da primlerini ödeyebilmeleri için ken-dilerine destek olunmas› ; düflük prim ödemeleri, borçlanma imkan› verilme-si gibi önlemler gereklidir.
Gündelik ücretle ve olumsuz flartlarda
çal›flan tar›m iflçilerine iste¤e ba¤l› ol-mak gibi bireysel bir teknik olan ve uy-gulanmas› çok zor olan gönüllü tasar-rufa teflviki , geçici tar›m iflçilerini sosyal güvence kapsam› d›fl›na itmek-tedir.2925 Say›l› Kanun’la, geçici ta-r›m iflçilerine “tasarruf ediniz ve kendi sosyal güvenli¤inizi kendiniz sa¤lay›-n›z” denilmifl olmaktad›r.Bu flekliyle 2925 Say›l› Kanun’un bu aç›dan bu ifl-çilere faydal› olamayaca¤› gayet aç›k-t›r.Kald› ki zaten bireysel bir teknik olan “kiflisel tasarruf ilkesi “ ile sosyal güvenli¤in sa¤lamayaca¤› uzun y›llar önce tüm dünyada anlafl›lm›flt›r.Bilin-di¤i gibi günümüzdeki uygulamada, bir iflçinin eline ücreti geçmeden SSK primleri ve vergiler düflüldükten sonra kalan net ücret kendisine ödenir.Yani ,sigorta primini yat›rmas› ve gelece¤ini düflünmesi fikri iflçiye/çal›flana b›rak›l-mamaktad›r.B›rak›lsa idi çal›flanlar bu-nu sosyal güvenlik kurulufluna yat›r-mak yerine, günlük acil veya kendince önceli¤i olan masraflar›na verebilecek-ti ve gelece¤ini düflünmeden hareket edebilecekti.
Ayr›ca, geçici tar›m iflçilerinin sosyal güvenli¤ine iflverenin herhangi bir kat-k›s› öngörülmemektedir.Bu iflçiler sos-yal güvence aç›s›ndan tamamen kendi hallerine ve iflverenin insaf›na b›rak›l-m›fl olmaktad›r.2925 Say›l› Kanun’un bu çal›flanlar için ifllerli¤i oldu¤unu dü-flünmemiz için geçici tar›m iflçilerinin primlerini düzenli olarak ödeyebilme-leri gerekir.Sosyal Sigortalar Kuru-mu’nun uygulamas›na göre, üç ayda bir yaklafl›k 380 milyonTL prim öde-meleri gerekmektedir.fiu anki
ekono-mik koflullarla bunu baflarmalar› nere-deyse imkans›zd›r.
Geçici tar›m iflçilerinin sigortalanma istekleri kuflkusuz vard›r.Fakat, bu is-te¤i kendilerinin yerine getirmeleri ekonomik nedenlerle olanaks›zd›r.Za-ten, iflsiz kalacaklar› aylarda kullan-mak üzere ald›klar› yevmiyeleri birik-tirebilme düflüncesiyle k›sa süreli ifller-de çal›flmaktad›rlar.Ayr›ca, ellerinifller-de bir girifl bildirgesi ile SSK’na baflvurup kendilerini sigorta yapt›rmalar› da pek mümkün de¤ildir.Onlar ad›na bu ifli ifl-verenin/vekilinin veya tar›m arac›s› ad›
verilen kiflilerin yapmas› gerekmekte-dir.‹flverene yükleyece¤i maliyetten dolay› iflverenlerin flu an için buna kat-lanacaklar› da flüphelidir.E¤itimi az ,
“sigortal› olma” konusunda bilgileri yetersiz ve gelir seviyeleri düflük olan bu iflçilerin bir dilekçe ile baflvurarak kendilerini “sigortal›” yapt›racaklar›n›
ve primlerini düzenli ödeyebilecekleri-ni de düflünmek yanl›fl olacakt›r.
Geçici tar›m iflçilerinin bu sorunun çö-zümü için öncelikle bu iflçileri çal›flt›-ran iflverenlerin e¤itilmesi gerekir.‹fl sözleflmesi olmadan çal›flt›r›lmalar›n›n önüne geçilmesi gerekir.Grup sözlefl-mesi, tak›m sözleflmesi veya toplu ola-rak yap›lacak ifl sözleflmeleriyle ‹fl Hu-kuku’na tabi olmalar› gerekir.Gündelik ücretlerinin küçük bir k›sm›yla sigorta-l› olmalar› ve bunu devam ettirme flan-s›n› kendilerine vermek gerekir.K›sa dönemli – uzun dönemli sigorta kolu ay›r›m› yap›lmadan tüm sigorta kolla-r›ndan ödeyecekleri düflük primlerle faydalanmalar› sa¤lanmal›d›r.‹çlerinde 18 yafl›ndan küçük çal›flanlar›nda
ol-dukça fazla oldu¤unu unutmamam›z gerekir.Sanayi de çal›flt›r›lan iflçiden ve ç›raklardan istenen sa¤l›k raporu, e¤itimi aksatmama, ifl güvenli¤i ön-lemleri gibi konular›n geçici tar›m ifl-çilerine de uygulanmas› gerekir.
Kaynaklar:
1.) Ali GÜZEL - Ali R›za OKUR, Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmifl 9. Bas›, Be-ta Bas›m A.fi.,‹sBe-tanbul, Ekim 2003.
2.) Müjdat fiAKAR , ‹fl Hukuku Uygula-mas›, Yeni ‹fl Kanununa Göre Yeniden Ya-z›lm›fl 5.Bask›, Beta Bas›m A.fi.,‹stanbul, Eylül 2003.
3.) Nurettin YILDIRAK, Bülent GÜLÇU-BUK, Emine OLHAN, Sema GÜN, Meh-met KILIÇ, “ Türkiye’de Gezici ve Geçici Kad›n Tar›m ‹flçilerinin Çal›flma ve Yaflam Koflullar› ve Sorunlar›”, Tar›m ‹fl (Türkiye Orman-Topraksu-Tar›m Sanayi ‹flçileri Sendikas›), Yay›n no:2003/4, Ankara, Temmuz 2003
4.) Murat DEM‹RC‹O⁄LU -
Tankut CENTEL , ‹fl Hukuku, 7.Bas›, Be-ta Bas›m A.fi.,‹sBe-tanbul, Kas›m 1999.