Öretmenlerin Psikolojik Danıma ve Rehberlik Hizmetlerini Önemli Görme Düzeyine likin Algılarının ncelenmesi

Aratırmanın ikinci alt probleminde son olarak öretmenlerin psikolojik danıma ve rehberlik hizmetlerini önemli görme düzeylerine göre psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin algıları arasında

ilikin daılım verilmektedir.

ÇZELGE 20

ÖRETMENLERN PSKOLOJK DANIMA VE REHBERLK HZMETLERN

ÖNEML GÖRME DÜZEYNE LKN ALGILARI

“PDR hizmetlerini önemli görme derecesi” deikeninde yapılan gruplandırmada, öretmen algılarında ortaya çıkan dengesiz daılım karılatırma yapmaya elverili olmadıı için herhangi bir istatistiksel çalıma yapılamamıtır. Bir fikir oluturması açısından her bir derecedeki kii sayıları ve yüzdeleri Çizelge 20’ de verilmitir.

3. PSKOLOJK DANIMANLARIN BAZI ÖZELLKLERNE GÖRE ÖRETMENLERN ALGILARININ KARILATIRILMASI

Aratırmanın üçüncü alt probleminde psikolojik danımanların bazı özelliklerine göre duygusal zeka düzeylerini, öretmenlerin nasıl algıladıkları belirlenmeye çalıılmıtır. Psikolojik danımanlara ilikin deikenler olarak;

bran, cinsiyet, kıdem, ya ve eitim kademesi belirlenmi ve bu 5 farklı açıdan karılatırma yapılmıtır. Öretmenlerin algıları genel ve duygusal zekanın içerdii alt boyutlar; öz bilinç, duyguları yönetme, empati, motivasyon ve sosyal beceriler açısından bir bütün oluturacak ekilde incelenmi ve tablolatırılarak, yorumlanmıtır^.

3.1) Psikolojik Danımanların Mezun Oldukları Alana Göre Duygusal Zeka Düzeyleri

Aratırmanın üçüncü alt probleminde ilk olarak farklı alanlardan mezun olan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmenlerin algıları arasında anlamlı fark bulunup bulunmadıı aratırılmıtır. Psikolojik danımanlar mezun oldukları alanlara göre; (#)

N % Hiç Önemli Deil 2 ,5

Önemli Deil #3 3,#

Kararsızım 4 ,9

Önemli 72 #7,0

PDR

Hizmetlerini Önemli Görme Derecesi

Çok Önemli 333 78,5

ile (2) Eitim Bilimlerinin Dier Bölümleri (Halk Eitimi, Eitim Programları ve Öretim, Eitim Yönetimi ve Planlaması-Teftii-Ekonomisi) - Dier Alanların Bölümleri (Felsefe-Sosyoloji) olmak üzere iki grup altında toplanmı ve öretmenlerin algıları karılatırılmıtır. Çizelge 2#’de #.gruptan ve 2.gruptan mezun olan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algılarının karılatırılmasına yönelik Baımsız t-Testi Sonuçları verilmektedir.

ÇZELGE 21

PDR/EPH LE DER ALANLARDAN MEZUN OLAN PSKOLOJK DANIMANLARIN DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERNE LKN ÖRETMEN

ALGILARININ KARILATIRILMASINA YÖNELK BAIMSIZ t-TEST

SONUÇLARI Duygusal

Zeka B.

Danıman ın Alanı

N _! Ss sd t p Anlam

PDR/EPH 345 28,66 4,69 Özbilinç

Dier 79 28,09 4,24 422 0,996 0,320 -

p>.05 PDR/EPH 345 28,#9 4,24

Duyguları

Yönetme Dier 79 28,37 4,29 42# 0,332 0,740 -

p>.05 PDR/EPH 345 2#,07 3,6#

Empati

Dier 79 20,29 3,2# 422 #,77# 0,077 -

p>.05 PDR/EPH 345 30,20 4,98

Motivasyon

Dier 79 29,70 4,57 422 0,828 0,408 -

p>.05 PDR/EPH 345

24,52 4,##

Sosyal

Beceriler Dier 79 23,9# 3,8#

422 #,2#2 0,226 - p>.05 PDR/EPH 345 #32,65 9,20

Genel

Dier 79 #30,35 7,43 422 0,976 0,330 - p>.05

Çizelge 2#’de görüldüü gibi alandan mezun olan psikolojik danımanlar ile alandan mezun olmayan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmenlerin algıları arasında farklılıklar gözlenmekle birlikte, yapılan t-testi sonucuna göre α= 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıtır [t(422) = 0,976, p>.05]. Duygusal zekanın alt boyutları açısından incelendiinde ise, psikolojik danımanların PDR-EPH ya da dier alanlardan mezun olmaları; özbilinç [t(422) = 0,996, p>0.05], duyguları

[t(422 = 0,828, p>0.05] ve sosyal beceriler [t(422 = #,2#2, p>0.05] açısından duygusal zeka düzeylerine yönelik öretmenlerin algılarını deitirmemektedir.

3.2) Psikolojik Danımanların Cinsiyetine Göre Duygusal Zeka Düzeyleri

Aratırmanın üçüncü alt probleminde ikinci olarak cinsiyetleri farklı olan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı fark bulunup bulunmadıı aratırılmıtır. Psikolojik danımanlar cinsiyetlerine göre; (#) Kadın ve (2) Erkek olmak üzere iki grup altında toplanmı ve duygusal zeka düzeylerine yönelik öretmenlerin algıları karılatırılmıtır. Çizelge 22’de kadın ve erkek psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algılarının karılatırılmasına yönelik Baımsız t-Testi Sonuçları verilmektedir.

ÇZELGE 22

PSKOLOJK DANIMANLARIN CNSYETNE GÖRE DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERNE LKN ÖRETMEN ALGILARININ KARILATIRILMASINA

YÖNELK BAIMSIZ t-TEST SONUÇLARI Duygusal

Zeka

Danıman Cinsiyeti

N _! Ss sd t p Anlam

Kadın 247 28,38 4,07 Özbilinç

Erkek #77 28,80 3,87

420 0,980 0,328 - p>.05

Kadın 247 27,95 4,7#

Duyguları

Yönetme Erkek #77 28,60 3,46

42# #,645 0,#0# - p>.05

Kadın 247 2#,#7 3,82 Empati

Erkek #77

20,59 3,#0

4#6 #,700 0,090 -

p>.05

Kadın 247 30,49 4,52 Motivasyon

Erkek #77

29,58 3,84

422 2,0#0 0,045

* p<.05

Kadın 247 24,53 4,34 Sosyal

Beceriler Erkek #77 24,24 3,63 4#2 0,740 0,460 -

p>.05 Kadın 247 #32,5# ##,45

Genel

Erkek #77 #3#,82 9,6# 42# 0,397 0,627

- p>.05

erkek psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı bir fark bulunmamıtır [t^(42#) = 0,397, p>0.05].

Duygusal zekanın alt boyutları açısından incelendiinde de, yalnızca motivasyon [t(422) = 2,0#0, p<0.05] açısından kadın ve erkek psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerini öretmenlerin farklı algıladıkları gözlenmektedir. Öretmenler, kadın psikolojik danımanların motivasyon (Χ=3.39) becerilerini, erkeklere oranla (Χ=3.29) daha yüksek olarak algılamaktadırlar. Özbilinç [t(420) = 0,980, p>0.05], duygularını yönetme [t(42#)

= #,645, p>0.05], empati [t(4#6) = #,700, p>0.05] ve sosyal beceriler [t(4#2) = 0,740, p>0.05] açısından ise cinsiyet deikeninin anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.

3.3) Psikolojik Danımanların Hizmet Yılına Göre Duygusal Zeka Düzeyleri

Aratırmanın üçüncü alt probleminde üçüncü olarak hizmet yılları farklı olan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı fark bulunup bulunmadıı aratırılmıtır.

Psikolojik danımanlar kıdemlerine göre; (#) 2-6 yıl, (2) 7-## yıl ile (3) #2 yıl ve üstü olmak üzere üç grup altında toplanmı ve duygusal zeka düzeylerine yönelik öretmen algıları karılatırılmıtır. Çizelge 23’ te hizmet yılları farklı psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algılarının karılatırılmasına yönelik Tek Faktörlü Varyans Analizi Sonuçları verilmektedir.

ÇZELGE 23

PSKOLOJK DANIMANLARIN HZMET YILINA GÖRE DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERNE LKN ÖRETMEN ALGILARININ KARILATIRILMASINA

YÖNELK TEK FAKTÖRLÜ VARYANS ANALZ SONUÇLARI

Duygusal Zeka B.

Danımanın

Kıdemi N _! ss sd F p Anlam

2-6 Yıl #53 29,#4 4,02 7-## Yıl #73 27,80 4,9#

Özbilinç

#2 Yıl ve

Üstü 98 28,96 4,78

2:42# 3,982 0,0#9

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05

Duygusal Zeka B.

Danımanın

Kıdemi N _! ss sd F p Anlam

2-6 Yıl #53 28,68 4,03 7-## Yıl #73 27,62 4,53 Duyguları

Yönetme

#2 Yıl ve

Üstü 98 28,58 3,95

2:42# 3,020 0,049

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05 2-6 Yıl #53 2#,#6 3,2#

7-## Yıl #73 20,4# 3,53 Empati

#2 Yıl ve

Üstü 98 2#,48 3,96

2:42# 3,384 0,035

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05 2-6 Yıl #53 30,86 4,#8

7-## Yıl #73 29,28 4,90 Motivasyon

#2 Yıl ve

Üstü 98 30,4# 4,72

2:42# 4,5#7 0,0##

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05 2-6 Yıl #53 24,73 3,82

7-## Yıl #73 23,90 4,#2 Sosyal

Beceriler

#2 Yıl ve

Üstü 98 24,82 4,24

2:42# 3,325 0,039

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05 2-6 Yıl #53 #34,56 8,48

7-## Yıl #73 #29,0# 9,70 Genel

#2 Yıl ve

Üstü 98 #34,24 8,23

2:42# 4,035 0,0#4

(2-6)%(7-##) (#2+)%(7-##)

p<.05

Çizelge 23’te de görüldüü farklı hizmet yıllarındaki psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında farklılık bulunmutur [F^(2-42#) = 4,035, p<0.05]. 7-## yıllık deneyime sahip olan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeyleri (^Χ=3.40) ile 2-6 yıl deneyime sahip olanlar (Χ=3.54) ve #2 yıl ve daha fazla deneyime sahip olan (Χ=3.53) psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerini öretmenler farklı algılamaktadır. 7-## yıllık hizmet süresine sahip olanların duygusal

zeka düzeyleri dierlerine oranla daha düük olarak algılamaktadırlar.

Duygusal zekanın alt boyutları açısından incelendiinde de, 7-## yıllık hizmet süresine sahip olanların; özbilinç [F(2-42#) = 3,982, p<0.05], duyguları yönetme [F(2-42#) = 3,020, p<0.05], empati [F(2-42#) = 3,384, p<0.05], motivasyon [F(2-42#)

= 4,5#7, p<0.05] ve sosyal beceriler [F(2-42#) = 3,325, p<0.05] açısından dierlerine oranla duygusal zeka düzeyleri daha düük algılanmaktadır.

Aratırmanın üçüncü alt probleminde dördüncü olarak farklı yalardaki psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı fark bulunup bulunmadıı aratırılmıtır.

Psikolojik danımanlar yalarına göre; (#) 24-28 ya, (2) 29-33 ya ve (3) 34 ya ve üstü olmak üzere üç grup altında toplanmıtır. Çizelge 24’te farklı yalardaki psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algılarının karılatırılmasına yönelik Tek Faktörlü Varyans Analizi Sonuçları verilmektedir.

ÇZELGE 24

PSKOLOJK DANIMANLARIN YALARINA GÖRE DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERNE YÖNELK TEK FAKTÖRLÜ VARYANS ANALZ SONUÇLARI

Duygusal Zeka B.

Danımanın Yaı

N _! ss sd F p Anlam

24-28 Ya 2# 29,#0 4,76 29-33 Ya #7# 28,44 5,#0 Özbilinç

34Ya ve

Üstü ²³² 28,59 4,2#

2:42# 0,205 0,8#5 - p>.05 24-28 Ya 2# 28,62 4,70

29-33 Ya #7# 28,05 4,33 Duyguları

Yönetme

34Ya ve

Üstü ²³² 28,3# 4,#5

2:42# 0,282 0,754 - p>.05 24-28 Ya 2# 2#,29 4,62

29-33 Ya #7# 2#,#2 3,6#

Empati

34Ya ve

Üstü ²³² 20,75 3,39

2:42# 0,656 0,520 - p>.05 24-28 Ya 2# 32,43 3,83

29-33 Ya #7# 30,22 4,98 Motivasyon

34Ya ve Ü.

232 29,82 4,72

2:42# 2,8#8 0,06#

-

p>.05 24-28 Ya 2# 25,38 4,8#

29-33 Ya #7# 24,40 3,92 Sosyal

Beceriler

34Ya ve

Üstü ²³² 24,33 4,09

2:42# 0,648 0,524

p>.05 24-28 Ya 2# #36,8# 9,47

29-33 Ya #7# #32,23 7,65 Genel

34Ya ve

Üstü ^{232 #3#,80 ,85}

2:42# 0,676 0,509 - p>.05

Çizelge 24’te görüldüü gibi farklı yalardaki psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında farklılıklar gözlenmekle birlikte, yapılan varyans analizi sonucuna göre α=

0.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıtır [F(2-42#) = 0,676, p>0.05].

Duygusal zekanın alt boyutları açısından incelendiinde ise, psikolojik danımanların farklı yalarda bulunmaları; özbilinç [F(2-42#) = 0,8#5, p>0.05], duyguları yönetme [F(2-42#) = 0,754, p>0.05], empati [F(2-42#) = 0,520, p>0.05], motivasyon [F(2-42#) = 2,8#8, p>0.05] ve sosyal beceriler [F(2-42#) = 0,648, p>0.05] açısından duygusal zeka düzeylerine yönelik öretmen algılarını deitirmemektedir.

3.5) Psikolojik Danımanların Görev Yaptıkları Okul Kademesine Göre Duygusal Zeka Düzeyleri

Aratırmanın üçüncü alt probleminde son olarak farklı okul kademelerinde görev yapan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı fark bulunup bulunmadıı aratırılmıtır. Psikolojik danımanlar görev yaptıkları eitim kademelerine göre; (#) lköretim ve (2) Ortaöretim olmak üzere iki grup altında toplanmı ve öretmenlerin algıları karılatırılmıtır. Çizelge 25’de psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algılarının karılatırılmasına yönelik Baımsız t-Testi Sonuçları verilmektedir.

ÇZELGE 25

PSKOLOJK DANIMANLARIN GÖREV YAPTIKLARI OKUL KADEMESNE GÖRE DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERNE YÖNELK BAIMSIZ t-TEST

SONUÇLARI

Duygusal Zeka

Danımanın Eitim Kademesi

N _! Ss sd t p Anlam

lköretim 233 28,42 4,74 Özbilinç

Ortaöretim #9#

28,7# 4,46

422 0,638 0,524 - p>.05

Duygusal Zeka

Danımanın Eitim Kademesi

N _! Ss sd t p Anlam

lköretim 233 28,#8 4,48 Duyguları

Yönetme Ortaöretim #9# 28,27 3,95

422 0,2## 0,833 - p>.05

lköretim 233 20,75 3,69 Empati

Ortaöretim #9# 2#,#5 3,36

422 #,#55 0,249 -p>.05

lköretim 233 30,0# 4,00 Motivasyon

Ortaöretim #9# 30,23 3,80

422 0,443 0,658 -p>.05

lköretim 233 24,36 4,27 Sosyal

Beceriler Ortaöretim #9# 24,47 3,79

422 0,279 0,780 - p>.05

lköretim 233 #3#,73 9,9#

Genel

Ortaöretim #9# #32,83 7,58

422 0,602 0,547 - p>.05

Çizelge 25’in incelenmesinden de anlaılabilecei gibi ilköretim ve ortaöretim okullarında görev yapan psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin öretmen algıları arasında anlamlı bir fark bulunmamıtır

[t(422) = 0,602, p>0.05]. Duygusal zekanın alt boyutları açısından

incelendiinde de, yine psikolojik danımanların farklı eitim kademelerinde görev yapmaları; özbilinç [t(422) = 0,638, p>0.05], duyguları yönetme [t(422) = 0,2##, p>0.05], empati [t(422) = #,#55, p>0.05], motivasyon [t(422) = 0,443, p>0.05] ve sosyal beceriler [t(422) = 0,279, p>0.05] açısından duygusal zeka düzeylerine yönelik öretmen algılarını deitirmemektedir.

TARTIMA VE YORUM

Bu bölümde, denenceler dorultusunda elde edilen bulgular sırasıyla ele alınıp tartıılarak yorumlanmaya çalıılmıtır.

". Sınıf Rehber Öretmenlerinin Algılarına Göre Psikolojik Danımanların Duygusal Zeka Düzeylerine likin Sonuçların Tartıma ve Yorumu;

Psikolojik danımanların genel duygusal zeka düzeylerine ilikin algıları (Χ=#27,22) ve alt boyutlarına (özbilinç(Χ=26,60), duyguları yönetme(Χ=26,#0), empati (Χ=#9,05), motivasyon (Χ=27,##) ve sosyal beceriler (Χ=2#,92)) ilikin sınıf rehber öretmenlerinin algıları orta düzeydedir. Bu düzey ölçekteki 5’li derecelemede daha çok “kararsızım”

anlamını taıyan 3 derecesinin iaretlendiini göstermektedir.

Bu durum dikkate alınarak yorumlandıında öretmenlerin, psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin algılarında kararsız oldukları ve “net” bir kanıya varamadıkları söylenebilir. Psikolojik danımanların genel olarak; bilinçli hareket etme, durumlar karısında duygularını yönetebilme, kendilerini karısındakinin yerine koyarak onları anlama ve duygularını hissetmeye çalıma, kendini motive edebilme ve çevresiyle etkileimleri açısından gerekli sosyal becerilere sahip olma ve bunları kullanabilme durumları ile ilgili, bir arada çalıtıkları kiiler üzerinde net bir etki bırakamadıkları düünülebilir. Bu durum danımanların genel ve alt boyutlardaki duygusal zeka düzeylerini istenilen düzeyde gerçekten gelitirememi olmalarından kaynaklanabilecei gibi var olan düzeyi etkileim halinde bulundukları kiilerle iletiimlerine yansıtamıyor olmalarına da balı olabilir. Baka bir bakıla, psikolojik danımanların öretmenlerle yeterli iletiime girmedikleri ve ortak çalıma yapmadıkları, dolayısıyla yeterli gözleme izin vermedikleri eklinde de yorumlanabilir. Ancak tüm bu açıklamaların da ortaya koyduu sonuç, psikolojik danımanlar açısından

‘olumlu bir durumu’ göstermemektedir.

Duygusal zeka konusunda psikolojik danımanlara yönelik çalıma yapılmadıı için aratırma sonuçları farklı meslek mensupları üzerinde

yapılan benzeri çalımalarla karılatırılabilir. Balcı’nın (200#), ilköretim okulu yöneticilerinin duygusal zeka becerilerini kullanma düzeylerini kendilerinin ve öretmenlerin görülerine göre belirlemeyi amaçladıı aratırmasında, öretmenler yöneticilerin, duygusal zekanın kendi duygularının farkında olma, anlama ve kontrol edebilme, bakalarının duygularını anlama ve yönetebilme özelliklerini "bazen" düzeyinde gösterdiklerini belirtmilerdir. Bülbülolu’nun (200#) iletme yöneticisi ve çalıanlarından oluan bir grup üzerinde yaptıı çalımada, çalıanların yöneticileri duygusal zeka bileenlerinin farkındalıkları deerlendirmesinde yeterli düzeyde baarıya sahip olmadıkları bulgusuna ulaılmıtır. Her iki aratırmada ulaılan sonuçlar, farklı meslek gruplarına ait olmakla birlikte bu aratırma bulgularıyla örtümektedir.

Goleman (#999), hemen her i alanında mükemmellii yakalamakta duygusal zekanın üstün bir rol oynadıına iaret etmektedir. Bu i alanlarının en önemlilerinden biri olan eitimde de duygusal zekanın gelitirilmesi bir gerekliliktir. Bunun salanabilmesinde psikolojik danımanlara önemli görevler dümektedir. Çünkü gerek bilgi, beceri ve donanımı gerekse psikolojik danıma ve rehberlik alanının eitimdeki ilevi açısından duygusal zeka ile ilgili çalımalarda psikolojik danımanın aktif olması ve liderlik yapması beklenir (Yeilyaprak, 200#a). Bunun yapılabilmesi öncelikle kendilerini gelitirmelerine balıdır. Eitim alanında gerçekletirilen bu aratırmanın birinci alt probleminde varılan sonuçlar bu yöndeki ihtiyacı ortaya koymaktadır.

2. Branı, Cinsiyeti, Yaı, Hizmet Yılı Görev Yaptıı ve Eitim Kademesi Farklı Olan Sınıf Rehber Öretmenlerinin Algılarına Göre, Psikolojik Danımanların Duygusal Zeka Düzeylerine likin Sonuçların Tartıma ve Yorumu;

Sınıf rehber öretmenlerinin branı, cinsiyeti ve görev yaptıı eitim kademesine göre, psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ve alt boyutlarına ilikin algıları üzerinde anlamlı bir fark çıkmamıtır. Bir dier ifadeyle öretmenlerin kadın ya da erkek olmalarının, almı oldukları lisans eitiminin ve ilköretim ya da ortaöretimde görev yapmalarının, algılarını

deitirmedii ve algılarının; sahip oldukları farklı durum ve özelliklerle ilgili olduuyla açıklanabilir. Ya da psikolojik danımanların, belirtilen deikenler açısından farklı niteliklere sahip olan öretmenlerle kurdukları ilikinin ve ibirliinin aynı düzeyde olduu, bu iliki ve ibirliinde; özbilinç, duyguları yönetme, empati, motivasyon ve sosyal becerilerini benzer düzeyde kullandıına balanabilir. Genel olarak bu deikenler açısından öretmen algıları deimemektedir ve psikolojik danımanların duygusal zekalarını

‘orta’ düzeyde algılamayı sürdürmektedirler.

Buna karılık, deiik hizmet yıllarındaki ve farklı yalardaki öretmenlerin, psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine ilikin genel algıları arasında farklılık bulunmutur. 2# yıl ve daha fazla hizmet süresine sahip öretmenler dierlerine (#-#0 yıl, ##-20 yıl) oranla; 4# ya ve daha büyük olanlar da yine dierlerine (23-30 ya, 3#-40 ya) oranla psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerini daha yüksek olarak algılamaktadır. Bu durum, en deneyimli ve yaça en büyük öretmenlerin daha iyi gözlem yapabildiklerine, yıllar içerisindeki eitim bilimleri alanındaki gelime ve modern eitim anlayıının psikolojik danımanların kiiliine ve ilikilerine yansıdıını düündüklerine balanabilir. Ya da bu sonuç psikolojik danımanların, en fazla meslek deneyimine sahip ve yaça en büyük olan öretmenlerle ilikilerinde daha duyarlı olmalarıyla açıklanabilir. Ayrıca kıdemli öretmenlerin, dier bireyleri deerlendirmede daha toleranslı ve iyimser olabilecekleri de düünülebilir.

Duygusal zekanın alt boyutları açısından bakıldıında, hizmet yılı deikeninin özbilinç, duyguları yönetme, motivasyon; ya deikenin ise özbilinç, duyguları yönetme, motivasyon ve sosyal beceriler boyutlarına ilikin öretmen algılamaları arasında farklılık bulunmutur. 2# yıl ve daha fazla deneyime sahip sınıf rehber öretmenleri, #-#0 yıllık sınıf rehber öretmenlerine oranla özbilinç ve duyguları yönetme alt boyutlarında, yine 2# yıllık öretmenler dierlerine (#-#0 yıl, ##-20 yıl) oranla motivasyon alt boyutunda psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerini daha yüksek olarak algılamaktadır. Aynı ekilde 4# ya ve daha büyük olanların, belirtilen boyutlara ilikin algılamaları dierlerine (23-30 ya, 3#-40 ya) oranla daha

yüksektir. Buna göre ya deikenin de hizmet yılı deikeniyle paralel bir

ekilde öretmenlerin, psikolojik danımanların duygusal zeka düzeylerine yönelik algıları üzerinde olumlu etkisi olduu söylenebilir.

Bu sonuç, Goleman (#998); Lazarus (#999); Yeilyaprak’ın (200#a),

“benlik bilinci" olarak ifade ettikleri özbilinç alt boyutunun kapsamındaki kendini tanıma, kendi duygularının farkında olma, doru deerlendirme;

”duygusal özdenetim” olarak ifade ettikleri duyguları yönetme alt boyutunun kapsamındaki duyguları dengeli, uyumlu biçimde ortaya koyabilme, gerektiinde doyumu hedefe yönelik olarak erteleme; ”içsel güdülenme”

olarak ifade ettikleri motivasyon alt boyutunun kapsamındaki duyguları bir amaç dorultusunda harekete geçirebilme gibi yeteneklerin psikolojik

danımanlar tarafından, en deneyimli ve yaça en büyük öretmenlere karı;

"iliki sanatı" olarak da ifade edilen sosyal beceriler alt boyutundaki etkili kiiler arası ilikiler kurabilme ve sürdürebilme yeteneinin ise sadece yaça en büyük öretmenlere karı daha belirgin olarak kullanmalarına veya bu gruplar tarafından daha olumlu algılandıına balanabilir.

Hizmet yılı fazla olanların yaça da büyük olması beklenir. Bu nedenle bu iki gruptaki öretmen algılarının daha yüksek, dolayısıyla paralel olması aratırmanın bulgularının tutarlılıı açısından önemli olup bu konuda genellemeye gidilmesine güçlü bir dayanak oluturmaktadır.

Ayrıca ikinci alt problemin altıncı ve son deikeni olan “PDR hizmetlerini önemli görme derecesi” deikeninde yapılan gruplandırmada, öretmen algılarında ortaya çıkan dengesiz daılım karılatırma yapmaya elverili görülmemitir. Bununla birlikte, öretmenlerin % 95.5’ inin olumlu yönde görüe sahip olmaları, alanla ilgili uygulamalarda dikkate alınması gereken önemli bir bulgudur.

Duygusal zeka konusundaki literatür taranmı, bir grubun duygusal zekasının baka bir grup tarafından nasıl algılandıına dayalı olarak yapılan sınırlı sayıda çalımaya rastlanmı, bunlara daha önceki bölümlerde yer verilmitir. Ancak bu çalımalarda, baka bir grubu deerlendiren kiilere ait

deikenler açısından bir aratırma bulgusuna ulaılamamıtır. Bu yönüyle ikinci alt problemin bulguları baka aratırmalarla karılatırılamamıtır.

3. Psikolojik Danımanlara Ait Mezun Olunan Bölüm, Cinsiyet, Ya, Hizmet Yılı, Görev Yaptıı Eitim Kademesi Deikenlerine Göre, Duygusal Zeka Düzeyleri Ve Alt Boyutlarına likin Sınıf Rehber Öretmenleri Algılarına Yönelik Sonuçların Tartıma ve Yorumu;

Psikolojik danımanların, mezun oldukları alan, ya ve görev yaptıkları eitim kademesine göre, duygusal zeka düzeyleri ve alt boyutlarına ilikin öretmen algıları üzerinde anlamlı bir fark çıkmamıtır. Bir dier ifadeyle psikolojik danımanın, almı oldukları lisans eitiminin, ilköretim ve ya ortaöretimde görev yapmalarının ve genç ya da yalı olmalarının, öretmenlerin algılarını deitirmedii görülmütür.

Yapılan aratırmalar insanların duygusal alandaki yetilerinin farklı olabileceini bilimsel olarak ortaya koymutur (Mayer ve Salovey, #993;

Seligman, #998). Ancak bilinen bu olguya ramen, bu aratırma çerçevesinde; mezun olduu alan ve ya gibi özellikler yönünden farklılıkları olan psikolojik danımanların duygusal zekalarının benzer bir düzeyde oldukları görülmektedir.

Mezun olunan alan deikeni açısından bakıldıında; Erginsoy’un (2002), duygusal zeka ile kiiler arası ilikiler tarzları arasındaki ilikiyi aratırdıı çalımasında, sosyal bilimler alanında okuyan örencilerin duygusal zeka düzeylerinin dier alanlarda okuyanlara oranla daha yüksek olduu sonucuna ulamıtır. Bu aratırmada ele alınan bütün grupların farklı olmakla birlikte temelde her birinin sosyal bilimlerden mezun olması arada anlamlı bir farkın çıkmamasının nedeni olarak görülebilir.

Psikolojik danımanlık, kendine özgü bilgi, beceri ve yeteneklerin gelitirilmesini gerektirmektedir. Kukusuz, psikolojik danımanın verdii hizmetlerin yeterlii ve iletiimi, onun nitelii ile paralel olacaktır (Kuzgun,

#99#; Özolu #992). Bu dorultuda psikolojik danıman yetitiren yükseköretim programlarından mezun olanların, aratırma konusunu da

oluturan duygusal zeka, bunun alt boyutları olan özbilinç, duyguları yönetme, empati, motivasyon ve sosyal beceriler ile dier uzmanlık gerektiren niteliklerin gelitirilmesine dorudan ya da dolaylı katkı salayacak dersleri almalarına balı olarak dier gruplara oranla yüksek algılanmaları beklenebilir. Aratırma bulguları, alan mezunlarının bu özellikleri farklılık yaratacak düzeyde kullanamadıkları ya da ilikilerine yansıtamadıkları ve ya psikolojik danıman yetitiren yükseköretim programlarının dıındaki alanlardan mezun olanların kendilerini gelitirmi olabileceklerine ve bunu ilikilerine yansıtmı olmalarıyla açıklanabilir. Bu durum duygusal zekanın yalnızca belirli bir alandan mezun olan bireyler için deil, her birey için gerekli olması ve belirtilen deikenlere sahip olan psikolojik danımanların, öretmenlerle kurdukları ilikinin ve ibirliinin aynı düzeyde olduu, bu iliki ve ibirliinde; özbilinç, duyguları yönetme, empati, motivasyon ve sosyal becerilerini benzer düzeyde kullandıına balanabilir.

Psikolojik danımanların EQ düzeyi konusunda öretmen algılarının

‘kararsız’ olarak ortaya çıkması ve bu durumun eitim gördükleri alana göre anlamlı düzeyde deimemesi PDR eitiminin adaylara EQ kapsamına giren yeterlilikleri kazanmada, dier alanlara göre belirli bir fark yaratamadıını düündürmektedir. Kukusuz bu olasılık PDR programlarının yeterlii ve PDR elemanlarının nitelii açısından tartıılması gereken bir durumdur.

Ya deikeni açısından bakıldıında, farklı yalardaki psikolojik danımanların duygusal zeka ve alt boyutlarının düzeyinin, öretmenler tarafından benzer biçimde algılandıı görülmektedir. Dier bir ifadeyle ya

farklılıının önemli bir etkisi görülmemektedir. Gruplar arasında fark görülmemesi psikolojik danımanların duygusal zekalarını ve alt boyutlarını her yata aynı düzeyde kullanıyor olmalarıyla ya da her grubun bu becerileri benzer biçimde yansıtarak öretmenler tarafından aynı düzeyde algılanmalarına sebep olmalarıyla açıklanabilir.

Ya deikeninin duygusal zeka ve alt boyutlarına ilikin etkisinin incelendii aratırma sonuçları arasında tam bir paralellik görülmemektedir.

Bazı aratırmalarda yaın etkisi saptanmıken bazılarında yaa balı bir farklılık görülmemitir. Bu yönüyle aratırmanın bulguları, farklı kiilerle

yapılan ya deikenin ele alındıı dier bazı aratırmaların sonuçlarıyla örtümekte bazıları ile farklılık içermektedir. Erginsoy (2002), aratırmasında ya deikenine göre örencilerin duygusal zeka düzeyleri arasındaki farkın anlamlı olmadıını belirtmektedir. men’in (200#), lisans ve yüksek lisans örencileri üzerinde yaptıı aratırmanın sonucunda #9 ya ve altı-26 ya ve üstü ya grubunda duygusal zeka düzeyinin yaa göre farklılamadıı, sonucuna ulaılmıtır. Bu sonuç, bu aratırma bulguları ile örtümektedir.

Oysa Goleman (2000), #3-#9 arasındaki yalardan sonra pek fazla geliim göstermeyen IQ'nun tersine EQ'nun örenilme olasılıının oldukça fazla olduunu ve yaam boyu gelimeye devam ederek daha yeterli düzeye ulaabileceini söylemektedir. Toronto, Buffalo ve New York'ta Multi Health System tarafından yapılan betimsel bir aratırmanın sonuçlarına göre, insanlar yalandıkça duygusal zekaları da artmaktadır. Aratırmada, duygusal zekanın, yaın artmasıyla birlikte, belli oranda yükseldii ve 50'li yaların ortasında en üst düzeye ulatıı sonucu elde edilmitir. Aratırmayı yürütenlerden Dr. Stein'e göre, duygusal olgunlua, geçen zaman ve yaanan deneyimlerle ulaılmaktadır (Akt. Roitman,#999). Mayer ve Salovey (2000) de, duygusal zeka kapasitesinin çocukluktan yetikinlie kadar yala birlikte gelitiini ileri sürmektedir. Duygusal zekanın yala birlikte gelitiini göstermek için #2-#6 ya grubundaki ergenlerden elde edilen sonuçlar yetikinlerle karılatırılmıtır. Elde edilen bulgulara göre ya grupları arasında anlamlı fark bulunmutur. Bu yönüyle aratırma bulgularının, verilen bilgileri ve sonuçları destekler nitelikte olmadıı düünülebilir. Bunun nedeni psikolojik danımanın, duygusal zekasını mesleki yaantısının her döneminde, dier meslek gruplarına oranla daha fazla kullanmayı gerektirmesi olabilir.

Ancak verilen kuramsal bilgiler duygusal zekanın yaa paralel olarak artacaı eklinde olup yapılan aratırma bulgularının büyük bir kısmında buna paralel sonuçlara ulaılmıtır. Bu nedenle ya deikeni ile elde edilen bu aratırmaya ait bulguların genellenemeyecei söylenebilir.

Psikolojik danımanların görev yaptıı eitim kademesi açısından bakıldıında; ilköretim ve ortaöretimde görev yapan psikolojik

Belgede ANKARA ÜN (sayfa 92-111)