Programın Hazırlanması

Programın hazırlanma sürecinde öncelikle literatür taraması yapılmıştır.

Literatür tarama program geliştirmede ihtiyaç belirlenirken en çok kullanılan tekniklerden birisidir. Bu teknikte, ihtiyaç belirleme sürecinde konuyla ilgili programlar, raporlar ve bilimsel çalışmalar incelenir (Demirel, 1999). Bu doğrultuda bir inceleme yapıldıktan sonra program hazırlanmış ve hazırlanan program için tez danışmanının görüşü alınmıştır. Tez danışmanının görüşü alındıktan sonra gerekli düzeltmeler yapılarak ön deneme uygulamasına geçilmiştir.

Deneme uygulaması haftada bir olmak üzere ortalama 90 dakika süren oturumlar şeklinde yapılmıştır. Oturumlar 11 hafta boyunca sürmüştür. Oturumlar video ile kayıt altına alınmıştır. Araştırmacı her bir oturumu izlemiş, gördüğü aksaklıklar ve yanlışlıkların bir sonraki oturumda düzeltilmesi için o oturuma dair notlar almıştır.

Ayrıca her bir oturum tez danışmanı tarafından da izlenmiş, tez danışmanı her bir oturuma dair geribildirimler vermiştir. Bu geribildirimler grup liderinin danışmanlık becerileri, oturumda ele alınan konunun işlenişi, yöntem ve tekniklerin uygunluğu, etkinliklerin amaca uygunluğu, öğrencilerin katılım durumları, etkinliklerin sırası ve zamanın planlanması konuları üzerinde olmuştur. Bu geribildirimler doğrultusunda programa son şekli verilmiştir.

Literatür taraması sonucu sosyal becerilerin; ilişki başlatma ve sürdürme becerileri, konuşma becerileri, dinleme becerileri, grupla bir işi yürütme becerileri, sorumluluk alma ve yerine getirme becerileri, duygulara yönelik beceriler, duygularını ifade etme becerileri, saldırgan davranışlar ile başa çıkma becerileri, stres durumuyla başa çıkma becerileri, plan yapma ve problem çözme becerileri, iş birliği yapma becerileri, zamanı etkili kullanma becerileri, kendine yönelik olumlu tutum geliştirme becerileri, yönergeleri izleme becerileri, verilen bir işi tamamlama becerileri, bağımsız olarak çalışabilme gibi becerilerden oluştuğu görülmektedir (Akkök, 1996; Bacanlı, 1999; Calderalla & Merrell,1997; Elliot & Busse 1991; Gresham, 1981; Matson, Matson & Rivet 2007; Merrel & Gimpell 1998; Riggio, 1986; Yüksel, 1997).

Psikolojik iyi olma ile sosyal beceri kavramları beraber değerlendirildiğinde iki kavramın da iletişimi başlatma ve sürdürme becerileri, sorumluluk alma ve yerine getirme becerileri, konuşma ve dinleme becerileri, plan yapma, problem çözme ve zamanı etkili kullanma becerileri, grupla bir işi yürütme becerileri gibi ortak becerilerden oluştuğu ve etkilendiği görülmektedir (Elliot & Busse 1991; Gresham, 1981; Keyes, Shmotkin ve Ryff, 2002; Ryff, 1989).

Programın hazırlanma sürecinde sosyal beceri ve psikolojik iyi olma kavramları ile ilgili literatür taraması sonucu programlarda ele alınması gereken başlıklar belirlenmiştir. Aşağıdaki kaynaklardan da yararlanılarak programın içeriği ve süreci oluşturulmuştur:

 Akkök’ün (1996) “İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi”,

 Bacanlı’nın (1999) “Sosyal Beceri Eğitimi”

 Beck’in (2001) “Bilişsel Terapi, Temel İlkeler ve Ötesi”,

 Corey’in (2008) “Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları,

 Dökmen’in (1995) “Sosyometri Ve Psikodrama: Kuramsal Temeller, Uygulamadan Örnekler, Yeni Yaklaşımlar”,

 Erkan’ın (2005) “Deneysel Olarak Sınanmış Grupla Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programları I-II”,

 Erkan ve Kaya’nın (2007) “Grupla Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programları III”,

 Hackney ve Cormier’in (2008) “Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri:

Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı),

 Korkut’un (2004) “Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma”,

 Kulaksızoğlu’nun (2003)“Kişisel Gelişim Uygulamaları”,

 Leahy’ın (2003)“Cognitive Therapy Tecniques a Practitioner’s Guide”,

 Morganett’ın (2005) “Yaşam Becerileri, Ergenler İçin Grupla Psikolojik Danışma Uygulamaları”, kaynaklarından ve

 Gülaçtı’nın (2009) “Sosyal Beceri Eğitimine Yönelik Programın Üniversite Öğrencilerinin, Sosyal Beceri, Öznel ve Psikolojik İyi Olma Düzeylerine Etkisi”

isimli doktora tezinden,

 Yüksel’in (1997) “ Sosyal Beceri Eğitiminin Üniversite Öğrencilerin Sosyal Beceri Düzeyine Etkisi” isimli doktora tezinden faydalanılmıştır.

Literatür taraması dikkate alınarak sosyal beceri ve psikolojik iyi olma düzeylerini arttırmaya yönelik hazırlanan sosyal beceri eğitim programının oturumlar halinde başlıkları ve amaçları aşağıda verilmiştir.

Sosyal Beceri Eğitim Programı

1. oturum: Tanışma, iletişimi başlatma ve sürdürme, sosyal becerinin niteliğini kavrama

Amaç:

 Üyelerin birbirlerini ve grup üyelerini yakından tanımalarını sağlamak.

 Grup kurallarını belirlemek ve sosyal beceri eğitiminin amacını ve içeriğini açıklamak.

 Üyelerin birbiriyle tanışma, göz teması kurma, başkaları ile tanışma, tanıdıklarını başkaları ile tanıştırma, iletişimi sürdürme becerisini kazanmalarını sağlamak.

2. oturum: Sözel olmayan ipuçları, duygular ve beden dili Amaç:

Üyelerin;

 Kendisinin sözel olmayan ipuçlarını anlama becerisi kazanmalarını,

 Karşıdakinin sözel olmayan ipuçlarını anlama becerisi kazanmalarını,

 Yaşanan duyguları tanımalarını,

 İletişimde sözel olmayan ipuçlarının önemini anlamalarını sağlamak.

3. oturum: Sorumluluklarım Amaç:

 Üyelere sorumluluk kavramını tanıtarak, sorumluluk sahibi olmanın önemini kavramalarına yardımcı olmak.

 Üyelerin kendilerine ve başkalarına karşı olan sorumluluklarının farkına varmalarına yardımcı olmak.

 Üyelerin kendilerine ve başkalarına karşı sorumlu davranışlarda bulunmanın faydalarını kavramalarını sağlamak.

4. Oturum: Anlat bakalım Amaç:

 Üyelerin konuşma becerilerinin gelişmesini sağlamak.

 Üyelerin topluluk önünde konuşmalarını sağlamak.

5. oturum: Kendini kabul ve bakış açısı Amaç:

Üyelerin;

 Kendilerine karşı olan tutumlarını gözden geçirmelerini sağlamak,

 Başkalarına karşı olan tutumlarını gözden geçirmelerini sağlamak,

 Kendilerini olduğu gibi kabul etmelerini sağlamak,

 Hayata olumlu pencereden bakmalarını sağlamak.

6. oturum: Atılganım Amaç:

Üyelerin;

 Atılgan, saldırgan, pasif-saldırgan ve çekingen davranışları ayırt etmelerini sağlamak,

 Atılgan davranışlar sergilemelerini sağlamak.

7. oturum: Karar verme Amaç:

Üyelerin;

 Karar verme adımlarını öğrenmelerini sağlamak,

 Karar verme becerilerini geliştirmelerini sağlamak,

 Kendi karar verme tarzlarını fark etmelerini sağlamak.

8. oturum: Problem Çözme Amaç:

Üyelerin;

 Problem çözme adımlarını öğrenmelerini sağlamak,

 Problem çözme becerilerini geliştirmelerini sağlamak.

9. oturum: Empati Amaç:

Üyelerin;

 Empati kavramını içselleştirmelerinde yardımcı olmak,

 İletişimde empati becerisini etkili biçimde kullanmalarını sağlamak,

 Empati becerisini kazandırmak.

10. oturum: İşbirliği Amaç:

 Üyelerin grupla iş birliği yapma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak.

 Üyelerin iş birliği yapmanın önemini anlamalarını sağlamak.

 Kendilerinin içinde bulundukları grubun bir parçası olduğunu anlamalarını sağlamak.

11. oturum: Vedalaşma Amaç:

 Üyelerin lidere ve diğer üyelere veda konuşması yapmalarını sağlamak.

 Üyelerin sosyal beceri eğitim programında neler öğrendiklerini fark edip ifade etmelerini sağlamak.