Portföy Dengesi Yaklaşımı için Literatür Taraması

Döviz kuru belirleme modelleri içinde portföy dengesi yaklaşımı parasalcı yaklaşım ile karşılaştırıldığında bazı sorunlardan dolayı çok daha sınırlı bir uygulama alanına sahiptir. İktisadi aktörlerin portföylerinde bulunan varlıklarla ilgili yaşanan veri bulma sıkıntısı bunun en önemli nedenidir. Konuyla ilgili hem Türkiye hem de tüm ülkeler için yapılan çalışmalara bakıldığında çok farklı veri sıklığına sahip farklı değişkenlerle bu yaklaşımın geçerliliği test edilmiştir.

Tablo 15: Portföy Dengesi Yaklaşımı Literatürü Yayın

Sahipleri

İncelenen Dönem İçerik

Fatum (2015) 1999-2004 (Günlük

Veriler)

Bu çalışmada Japonya ve ABD için merkez bankası müdahalelerinin aktarım

kanallarını ampirik olarak incelenmiştir. Faiz oranlarının sıfır olduğu ve geleneksel para politikası araçlarının kısıtlı olarak kullanıldığı varsayımı altında yapılan çalışmada müdahalenin portföy dengesi kanalı aracılığıyla işe yaradığı sonucuna ulaşmıştır.

Berke (2012) 01.04.2002-31.07.2012

(Günlük Veriler)

Berke (2012) TL/USD ve IMKB 100 endeksi arasındaki ilişkiyi tek denklem eşbütünleşme teknikleri (FMOLS, DOLS ve CCR) kullanarak incelemiştir. Yapılan her üç testte portföy dengesi yaklaşımının geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Döviz kuru değişkeninin işaretinin negatif olması

135

döviz kurunun artması (ulusal paranın değer kaybetmesinin) sonucunda hisse senetlerinin değer kaybedeceği sonucunu göstermektedir.

Khan ve Abbas (2015)

2001-2010 (Çeyreklik Veriler)

ABD ve Pakistan’a verileri kullanarak portföy dengesi yaklaşımının geçerliliğini Pakistan için test etmişlerdir. Phillips- Perron ve ADF testlerinin yanı sıra ARDL testinin kullanıldığı bu çalışmada portföy dengesi yaklaşımının ampirik olarak geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Tze-Haw, Teck ve Chee-Wooi (2013)

1991-2012 (Aylık Veriler)

Malezya Ringit’ini kullanarak yapılan analizde Tze-Haw, Teck ve Chee-Wooi (2013) iki farklı yapay sinir ağı modeli ile rassal yürüyüş modeli ve VAR modelini portföy dengesi yaklaşımını kullanarak karşılaştırmışlardır. Elde ettikleri sonuçlara göre, yapay sinir ağları modeli döviz kurlarının tahmininde portföy dengesi yaklaşımı altında diğer modellere göre daha isabetli ve geçerli sonuçlar ortaya

koymuştur.

Breedon ve Vitale (2008)

2000:08-2001:01 (Günlük Veriler)

Portföy dengesi ve emir akımı yaklaşımındaki bilgi etkisinin döviz kurunun belirlenmesi üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Avro ve ABD Doları verileriyle yapılan bu çalışmada GMM yöntemi kullanılmış ve döviz kurlarına yapılan müdahalenin büyük oranda portföy

136

dengesi tarafından açıklanabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca emir akımının döviz kurlarını portföy dengesi aracılığıyla etkilediği ileri sürülmüştür.

Nwafor (2008) 1985-2005 (Çeyreklik

Veriler)

Meksika Pezosu ve ABD Doları kullanarak yaptığı çalışmada Nwafor (2008) portföy dengesi yaklaşımını sınamıştır. Bu çalışmada birim kök ve eşbütünleşme kullanılmış ve yerli ve yabancı portföylerin tam ikame olması durumu incelenmiştir. Uzun dönemde Peso-Dolar denge kuru ve portföy dengesi yaklaşımı arasında zayıf kanıtlar bulunmuştur.

Cushman (2007)

1970-1999 (Çeyreklik Veriler)

Bu çalışmada Kanada ve ABD arasındaki döviz kurları kullanılmıştır. Eşbütünleşme testi sonucunda iki eşbütünleşik vektör olduğu tespit edilmiş ve uyguladıkları model rassal yürüyüş modeline göre teorik beklentileri daha iyi karşılamasına rağmen portföy dengesi yaklaşımının geçerliliği konusunda tam olarak kanıtlar ortaya koyamamıştır.

Hall v.d. (2008) 1980-2006 (Çeyreklik Veriler)

Para talebi belirleyicilerini anlamak için portföy dengesi yaklaşımını kullanarak yaptıkları çalışmada vektör hata düzeltme (VEC) ve zamanla değişen katsayı (TVC) yaklaşımlarını kullanmışlardır. Yapılan çalışmada “Avro Alanı”nda para talebinin belirleyicileri arasında kararlı bir ilişki

137

bulmuşlardır.

Kim (1986) 1980-1984 (Çeyreklik

Veriler)

Tobin’in finansal varlık dengesi çerçevesini kullanarak döviz kuru belirleme

modellerinden portföy dengesi

yaklaşımının geçerliliğini Kore için test etmiştir. Ampirik bulgular uygulanan modelin temel özelliği anlamlı çıktığı yönündedir. Yapılan simülasyon sonucunda ise, portföy dengesi yaklaşımının

öngörülerine uygun sonuçlar elde edilmiştir. Min ve McDonald (1993) 1981-1989 (Aylık Veriler)

Bu çalışmada Kore para birimi Won ve ABD Doları kurunu belirlemek için portföy dengesi yaklaşımı kullanılmıştır. Portföy dengesi yaklaşımının rassal yürüyüş modeline göre daha iyi öngörü sağladığı sonucuna ulaşmışlardır.

Öcal (1990) 1985:01-1989:03 (Aylık

Veriler)

ABD Doları karşısında TL’nin piyasa değerini etki eden faktörler analiz

edilmiştir. Yapılan bu çalışmada konvertibl olmayan paralar için uygun olan özgünm bir model kullanılmıştır. Bu model faiz oranları paritesini içermektedir. Regresyon analizi sonuçlarına göre, faiz oranları kredi taleplerini düşürecek seviyede

arttırıldığında bankalar ellerindeki

kaynakları dış varlıklara yönlendirmektedir. Döviz talebinde artış olduğu içinde döviz kurlarında artış olmaktadır.

138

Ay (2000) 1989-1996 (Çeyreklik

Veri)

Hooper-Morton modeli temel alınarak Türkiye için test edilen bu çalışmada En Küçük Kareler Yöntemi ve Granger Nedensellik testi uygulanmış ve beş model kullanılmıştır. Birinci ve ikinci model sonuçlarına göre para arzı, ulusal gelir, beklenen enflasyon oranı farkı ve reel döviz kuru katsayıları anlamlı çıkmıştır. Üçüncü modelde ise beklenen enflasyon oranı farkı ve reel döviz kuru katsayıları anlamlı olarak bulunmuştur. Dördüncü modelde para arzı, beklenen enflasyon oranı farkı ve reel döviz kuru katsayıları anlamlı olarak bulunurken, son modelden elde edilen sonuçlar para arzı, ulusal gelirin gecikmeli değeri, beklenen enflasyon oranı farkı ve reel döviz kuru katsayıları anlamlı olduğu yönündedir.

Karacaoğlu (2010)

2002-2010 (Çeyreklik Veri)

Net dış varlıkları tahvil arzı olarak kullanan Branson modelinin kullanıldığı bu

çalışmada REDK endeksi yoluyla döviz kurları incelenmiştir. Katsayılar istatistiksel olarak anlamlı bulunmasına ragmen

işaretler beklenenin aksi yönde

bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar portföy dengesi yaklaşımının Türkiye için geçerli olmadığı yönündedir.

Umer v.d. (2015)

1998-2014 (Aylık Veriler)

Bu çalışmada 9 yükselen piyasa için ARDL modeli kullanılmış ve varlık fiyatları ve döviz kuru arasındaki ilişki incelenmiştir. Sonuçlara göre kriz dönemlerinde varlık

139

fiyatları ve döviz kurları arasındaki aynı yönlü hareket daha fazla güçlenmektedir. Nedensellik ilişkisi ise kriz dönemlerinde döviz kurlarından varlık fiyatlarına doğru iken, diğer dönemlerde tam tersi bir yönde olmaktadır. Türkiye’nin de incelenen ülkeler arasında olduğu bu çalışmada portfölyo dengesi yaklaşımının geçerli olduğunu destekleyen kanıtlar bulunmuştur. Erer v.d. (2016) 2002-2015 (Aylık

Veriler)

Geweke ve Porter-Hudak fraksiyonel eşbütünleşme testi kullanılarak yapılan bu çalışmada ABD doları kuru ve BIST 100 endeksi arasındaki uzun dönemli ilişki incelenmiştir. Döviz kurlarından varlık fiyatlarına doğru bir nedensellik ilişkisinin tespit edildiği bu çalışma sonuçları

değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğunu göstermektedir. Buna göre portfölyo dengesi yaklaşımı geçerli olmamaktadır. Pekkaya ve Bayramoğlu (2008) 02 Ocak 1990 - 13 Nisan 2007 (Günlük Veriler) İMKB 100 ve S&P 500 endeksi kullanılarak yapılan bu çalışmada bu endekslerden döviz kuruna doğru bir nedensellik ilişkisi kurulmuştur. Durağan olmayan seriler arasında bir eşbütünleşme ilişkisi bulunamamıştır. Aydemir ve Demirhan (2009) 23.02.2001-11.01.2008 (Günlük Veriler)

Türkiye’de döviz kurları ve hisse senedi fiyatlarıda yaşanan değişimlerin birbirleri ile ilişkisi araştırılmıştır. ADF, PP ve KPSS testlerinin yanı sıra Toda-Yamamoto, VAR ve MWald testleri de yapılmıştır. Döviz

140

kurları ve varlık fiyatları arasında iki yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca portfölyo dengesi yaklaşımını destekleyen sonuçlara ulaşılmıştır. Doğru ve Recepoğlu (2013) 1980-2012 (Aylık Veriler)

Bu çalışmada Euro/TL ve Dolar/TL döviz kurları arasında hem doğrusal hem de doğrusal olmayan eş bütünleşme ilişkisinin varlığı incelenmiştir. Pesaran, Shin ve Smith (2001) tarafından geliştirilen sınır testi ile doğrusal eşbütünleşme analizi ile test edilirken Breitung (2001) rank testi ile doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi test edilmiştir. Uzun dönemde değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. İlişkinin yönü döviz kurlarından hisse senetlerine doğru olduğunun belirtildiği bu çalışma

sonuçlarına göre, kısa dönemde değişkenler arasında negatif çıkan ilişki uzun dönemde pozitif olarak bulunmuştur.