Planlama Yapılması

Planlama aşaması sistemin ne şekilde işleyeceğini belirleyici bir rol oynamaktadır. Planlama aşamasının 4 maddesi bulunmaktadır.

1.5.3.1.Tehlike Tanımlanması, Risk Değerlendirilmesi ve Kontrollerin Tanımlanması

Zararlı etkenlerin değerlendirilmesi ve derecelendirilmesi, önleme ve kontrol faaliyetleri için hangi özelliklerin ne kadar gözetilmesi, hangi kaynakların tahsis edilmesinin ortaya çıkartılabilmesi için gereklidir. Katlanılabilir olanlarla acilen

83

ortadan kaldırılması veya katlanılabilir düzeylere kadar azaltılması gerekenleri ayıklamak için bir değerlendirmeye ihtiyaç bulunmaktadır."Tehlike" ve "risk" kavramlarının tanımlanması ve ayrımların netleştirilmesi gerekmektedir.

Tehlike; zarar, hasar veya yaralanma yaratabilme potansiyelidir ve makine- ekipman, bina-donanım, madde-operasyon.. kaynaklı olabilir. Kaza ya da hastalık nedeni olabilecek tehlike kaynaklarının bulunması demek kaza ya da hastalık riskinin de bulunduğu anlamına gelmez. Riskten söz edebilmek için tehlikenin açığa çıkma olasılığı ile bu nedenle meydana gelebilecek zarar, hasar veya yaralanmanın şiddet derecesini öngörebilmek gerekir.

Tehlike kaynaklarından tümüyle arındırılmış bir üretim ve üretim ortamı tesis etmek mümkün değildir. Mümkün olan riskin azaltılması, kabul edilebilir düzeylere indirilmesidir. Yani tehlike kaynaklarının açığa çıkma olasılığı küçültülebilir, meydana gelebilecek hasar veya yaralanmanın şiddet derecesi, etkileri azaltılabilir84.

Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için organizasyonda, ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet verebilecek tüm istenmeyen olaylar tanımlanmalı, bu tür olayların ortaya çıkma olasılığı ve ortaya çıktığında maruz kalınabilecek sonuçlar belirlenmeli, riskler değerlendirilmeli, sınıflandırılmalı ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için gerekli yöntemleri açıklayan prosedürler oluşturulmalıdır85.

Şekil 2: Risk Analizi Akış Şeması

84

TEMĐS, s.23. 85

Five Steps to Risk Assessment, Health Safety Executive, Fifth Edition, 1999, s.16. Faaliyetlerin

sınıflandırılması ve veri toplama

Tehlikenin belirlenmesi

Riskin tolere edilip edilemeyeceğine karar

verilmesi

Kontrol gereklerinin belirlenmesi

Kaynak: TEMĐS “Risk Eğitim” Notları

Standardın bu süreci bu sistemin tamamı için temel oluşturmaktadır. OHSAS 18001 ‘in en belirgin özelliği risk değerlendirme prosesidir. Bu aşamada, kuruluştaki tehlikenin tanımlanması, risk değerlendirme ve risk kontrol süreçlerine uygun olup olmadıklarını belirlemesi için gerekli prosedürler yapılmaktadır. Đşletme, tehlike analizlerini, risk değerlendirmesini ve kontrol ölçütlerini, dokümante etmeli ve sürekli güncel tutmalıdır. Bu proses aynı zamanda kuruluşa kendi ĐSG risklerini sürekli olarak tanımlama, değerlendirme ve kontrol etme imkanı verir.

Öncelikle kuruluş kendi tehlikelerini tanımlar, belirlenmiş olan tehlikelerin kuruluşa getireceği risklerin belirlenmesi gerekir. Tanımlanan faaliyet gerçekleşirken oluşan tehlikeler, bu tehlikelerden oluşacak istenmeyen durum, alınacak önlemler, meydana gelecek zarar ve şiddeti, tehlikenin risk seviyesi belirlenmeli ve riskin önleme faaliyeti tanımlanmalıdır. Önleyici ve düzeltici faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinin ardından aynı tehlikeler için risk değerlendirilmesi tanımlanmalıdır86. OHSAS 18001:2007 Standardına göre Tehlike tanımlama ve risk değerlendirmenin aşağıdaki konuları da dikkate alması gerektiği vurgulanmaktadır:

- Đnsan davranışları, yeteneği ve diğer insani faktörler,

- Đşyeri dışından kaynaklanan ancak kuruluşun kontrolü altındaki işyerindeki çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek tehlikeler,

- Kuruluşun kontrolü altındaki işle ilgili faaliyetler sonucu oluşan işyeri çevresindeki tehlikeler,(Standartta bu tehlikelerin çevre boyutu olarak değerlendirmenin daha uygun olabileceği belirtiliyor)

- Kuruluş veya diğerleri tarafından sağlanan altyapı, ekipman ve malzemeler,

86

TS 18002 Đş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri-TS 18001 Uygulama Kılavuzu,2004,s.10. Riskin belirlenmesi ve değerlendirilmesi Mevcut kontrol mekanizmalarının ve kalıntı riskin değerlendirilmesi

- Kuruluşun faaliyetleri veya malzemelerle ilgili değişiklikleri veya planlanan değişiklikler,

- Geçici değişiklikler de dahil ĐSG yönetim sistemi ile ilgili değişiklikler ve bunların operasyonlar, prosesler ile faaliyetler üzerine etkileri,

- Risk değerlendirmesi ve gerekli kontrollerin uygulanması ile ilgili uygulanabilir yasal yükümlülükler,

- Đş alanlarının, proseslerin, donanımın, makine/ekipmanın, operasyonel prosedürlerin ve iş organizasyonunun, bunların insan yeteneklerine adaptasyonuna dahil tasarımı.

Kuruluşun tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi için metodolojisi;

-Düzenleyici değil proaktif olmasını sağlamak üzere , kapsamına , yapısına, ve zamanlamasına göre tarif edilmeli,

-Risklerin tanımlanması, önceliklerinin belirlenmesin, ve dokümante edilmesini ve duruma uygun olarak kontrollerinin uygulanmasını sağlamalıdır.

-Değişikliğin yönetilmesi için değişiklikleri uygulamadan önce kuruluş kendisindeki,ĐSG yönetim sistemindeki veya faaliyetlerindeki değişikliklerle ilgili ĐSG tehlikelerini ve ĐSG risklerini belirlemelidir.

Kuruluş kontrolleri belirlerken bu değerlendirme sonuçlarının dikkate alınmasını sağlamalıdır ve bu kontrolleri belirlerken ve mevcut kontrollerin üzerinde değişiklik yapmayı planlarken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak risklerin azaltılması düşünülmelidir.

- Ortadan kaldırma, -Yerine koyma,

-Mühendislik kontrolleri,

-Đşaretler, uyarılar, veya diğer idari kontroler, -Kişisel koruyucu donanım,

Kuruluş, tehlikelerin tanımlanması, risk değerlendirmesi, ve belirlenen kontrollerin sonuçlarını dokümante etmeli ve bunları güncel tutmalıdır. 87

87

1.5.3.2. Yasal ve Diğer Şartlar

Kuruluş uygulanacak hukuki ve diğer ĐSG şartlarını belirlemeli, bu bilgileri güncelleştirmeli, çalışanları ve diğer ilgili tarafları bilgilendirmelidir. Amaç; yasal ve diğer şartların, kuruluşun faaliyetlerini nasıl etkilediğinin veya gelecekte nasıl etkileyeceğinin belirlenmesi ve bunun ilgili kişilere iletilmesidir. Kuruluşlar, bilgiye ulaşmak için en uygun yolları seçmelidir. Hangi şartların nerede uygulanacağının belirlenmesi, ve yeni ĐSG yasalarının sonuçları olarak yapılması gereken kontrollerin yöntemleri yerine getirilmesi, kuruluşta bilgiler hakkında değişiklik olması durumunda kimlerin haberdar edilmesi gerektiği, yerine getirilmesi gereken en önemli hususlardandır.88 Kuruluşun uymak durumunda olduğu yasal ve diğer gereklilikler, ĐSG yönetim sistemini kurarken, uygularken ve sürdürürken dikkate alınmalıdır. Bu konuda OHSAS 18001:2007 standardın, yasal ve diğer gereklilikler hakkında ilgili bilgileri Kuruluşun kontrolü altında çalışan personele ve diğer ilgili taraflara iletmesini istemektedir.

1.5.3.3. Hedeflerin ve Programlar

OHSAS 18001:2007 Standardında “Hedefler ve Program (lar)” başlığı OHSAS 18001:1999 rehberindeki “hedefler” ile “ĐSG yönetim programları” başlıklarını kapsamaktadır. Hedeflerin, yaralanma ve hastalıkların önlenmesi, yasal ve diğer gerekliliklere uyum ile sürekli iyileştirme taahhütlerini içeren ĐSG politikası ile uyumlu olması istenmektedir. Kuruluş ĐSG sistemi uygularken öncelikle hedeflerini belirlemelidir. Hedefler oluşturulurken ĐSG tehlikelerinin risklerini, yasal şartları da göz önünde bulundurmalı, sürekli iyileştirme taahhüdünü de içeren ĐSG politikası ile uyumlu olmalıdır. Hedefleri oluştururken asıl amaç ĐSG politikasına uygun ölçülebilir ĐSG hedeflerinin belirlenmesini sağlamaktır89. Her işletme ulaşılabilir,

88

Türk Standartları Enstitüsü TS 18001 Đş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri-Şartlar,2004. 89

tarihlendirilmiş, hangi yolla ulaşılabileceği tanımlanmış ĐSG hedeflerini belirlemelidir90.

Hedefler oluşturulurken yasal gereksinimlerin, teknolojik tercihlerin, risk değerlendirme çalışmalarının sonuçları, önceden oluşturulmuş ĐSG hedefleri karşısındaki performansın analizi, kazaların ve kayıpların geçmiş kayıtları, işçilerden gelen bilgi ve verilerin, yönetimin gözden geçirmesi çalışmalarının bir bütün olarak ele alınması gerekir91. ĐSG hedeflerinin belirlenmesi için toplantılar düzenlenmeli, bu toplantılarda mevcut duruma göre hedefler gerçekçi olarak tespit edilmelidir. Hedefler sürekli iyileştirme sağlayacak şekilde belirlenmelidir. Hedeflerin daha gerçekçi olması için kuruluşun dışındaki kaynaklardan, taşeron ve varsa diğer ilgili taraflar gibi, gelen bilgilerden yararlanılmalıdır92.

Kuruluş, hedeflerine ulaşmak için bir programı veya programları oluşturmalı, uygulamalı ve sürdürmelidir. Bu programlar en azından aşağıdakileri içermelidir.

- Kuruluşun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde hedeflere ulaşılması için verilen sorumluluk ve yetki,

- Amaçlara ulaşırken kullanılacak araçlar ve zaman çizelgesi,

- Programlar düzenli ve planlı aralıklarla gözden geçirilmeli ve hedeflere ulaşılmasını sağlamak üzere gerektiğinde yeniden düzenlenmelidir.93