Acil Eylem Planı

Đşyerlerinde mutlaka yangın, patlama, sabotaj, deprem, sel, savaş hali, iş kazaları ve çevreye zarar veren felaketlerin meydana gelme olasılığına göre “Acil Eylem Planı”nın hazırlanması ve bu planda acil çıkış kapıları, yollarının, yangın

135www.ttb.org.tr/kutuphane/ciplak_ayakli_s.pdf+i%C5%9F+sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4% B1+ve+g%C3%BCvenli%C4%9Fi+%22risk+haritas%C4%B1%22&hl=tr&ct=clnk&cd=13&gl=tr.

söndürme hortumları, yangın söndürücülerin, ve acil bir durumda bina dışında sakin bir alanda toplanmak için yerlerin belirlenmiş olması gereklidir. Acil durumlarda görevlendirilmek üzere her bölümde “Acil Durum Ekipleri” oluşturulur. Acil Eylem Ekipleri aşağıdaki gruplardan oluşur;

• Yangın Ekibi • Đlk Yardım Ekibi • Güvenlik Ekibi • Bakım Ekibi

• Sızıntı Kontrol Ekibi

• Refakat Etmekle Görevli Ekip 2.5.1.2. Bilgi Bankası

Bu bankaların oluşturulması için öncelikle bunu yapacak kişilerin bu alanda tecrübeli olması hem de yoğun çalışması gerekir.

Oluşturulacak bilgi bankaları ;

• Yapı malzemesi bilgi bankası, • Ekipman özellikli bilgi bankası, • Materyal özellikli bilgi bankası, • Proses ünitesi özellikli bilgi bankası, • Kaza senaryoları bilgi bankası dır. 2.5.1.3. Đşyeri Analizi

Riskleri değerlendirme esnasında ilk olarak yapılması gereken bir ön çalışma niteliğindedir. Öncelikle çalışma alanlarındaki işçi sayıları, vardiya sayısı, bu bölümlerin amirleri, formenler, operatörler belirlenir. Çalışanlar çalıştıkları alandaki tüm ekipmanı ve koşulları bilmelidir dolayısıyla bunun için bir liste çıkartılır. Yapılan işi denetleyen işletme amirlerinin bilgi düzeyleri belirlenir ve bu amirler sorumlu oldukları bölümde, her bir parçanın, ekipmanın listesini yapabilmelidir. Kayıtlara ulaşımın rahat olması, ve kayıtların düzenli ve düzgün tutulması, kaza kayıtları ve sağlık bilgilerine her an ulaşılabiliyor olması gerekmektedir. Đş riski analizleri ile çalışma yerinde işlerin detaylı tasvirinin yapılması, her işte, görevde

sağlık ve güvenlik faktörleri açısından analizler yapılması sağlanır. Son olarak işletme/fabrika gezilerek işyerinde ortaya çıkabilecek tüm tehlikeler not edilir ve ortaya çıkabilecek tehlikeler not edilir.

2.5.1.4. Đşaretlemeler

Risk haritasının oluşturulması esnasında hangi bölümlerde, hangi işaretlemelerin yapılacağı belirlenmeli, Güvenlik ve Sağlık Đşaretleri Yönetmeliği’ne uygun olarak gerekli yerlerde işaretlemeler yapılmalı ve bu işaretlemeler risk haritasına işaretlenmelidir136.

Kırmızı: Yasak işaretidir ve tehlikeli hareket veya davranışları ifade eder.

Şekil 3: Risk Haritasında Kırmızı Renkteki Đşaretlemeler

Sigara Đçilmez Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasak

Yaya giremez Đçilmez

Yetkisiz kimse giremez Đş makinası giremez

136

Dokunma

Sarı: Uyarı işaretidir. Dikkatli ol, önlem al, kontrol et anlamına gelmektedir.

Şekil 4: Risk Haritasında Sarı Renkteki Đşaretlemeler

Parlayıcı madde veya yüksek ısı Patlayıcı madde

Toksik (Zehirli) madde Aşındırıcı madde

Radyoaktif madde Asılı yük

Tehlike Đyonlayıcı olmayan

Lazer ışını Oksitleyici

Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler anlamına gelir.

Yeşil: Acil kaçış, ilk yardım işaretidir ve kapıları, çıkış yerlerini ve yolları gösterir.

Şekil 5: Risk Haritasında Yeşil Renkteki Đşaretlemeler

Acil çıkış ve kaçış yolu

Sedye

Güvenlik duşu

Kaynak: ÖZKILIÇ, s.117.

Mavi: Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir.

Floresan turuncu: Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir.

2.5.3. Yararları

Risk tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve meydana getireceği zararın bileşimidir. Riskler her zaman vardır ve tamamen ortadan kaldırılamaz. Ancak risk yönetilebilir ve gerçekleşmesi önlenebilir. Riskleri değerlendirmek riskleri yönetmenin ilk adımıdır.

Yönetimin ve çalışanların katılımıyla etkin bir risk yönetimi güvenli ve sağlıklı bir işyerinin sağlanmasında esastır. Hedef ise, olası bütün risklerin sıfırlanması değildir. Temel hedef, çalışanların, olan bütün risklerin farkında olarak riskleri yönetmelerinin ve kontrol altında tutmalarının sağlanmasıdır137. Risklerin gerçekleşmesi durumunda işyerinde ve çevresinde bulunan insanların yaralanma, hastalık, geçici ya da kalıcı fiziki veya zihinsel engellilik halleri, ölüm gibi birçok istenmeyen durumla karşı karşıya kalmaları söz konusudur. Đşyerinde meydana gelebilecek maddi hasar ve üretim kayıpları ve her şey sona erdikten sonra karşılaşılacak yasal cezalar, davalar, tazminatlar, müşteri kayıpları, kamuoyunda saygınlığın kaybedilmesi, işgücünün moral düşüklüğü ve dolayısıyla verim düşüklüğü işletmeyi kapatmaya kadar götürebilir. Tüm bu felaketlerin yaşanmaması için baştan tedbirli davranmak ve bir riskin olma durumunu en aza indirgemek için bir risk değerlendirme süreci başlatmak işletmelerin ilk adımı olmalıdır138.

137

ANDAÇ, s. 39. 138

Bir işletme risk değerlendirme ile;

• Đşyerinde mevcut tehlikeler ve ilişkili oldukları risklere dair farkındalık ve bilinçlenme sağlanır.

• Risk altında olan ve çoğu zaman risk altında oldukları bilinmeyen kişi sayısı belirlenir.

• Alınacak önlemlerin yeterli olup olmadığı defalarca gözden geçirilir.

• Bazı risklerin yükselmesine neden olabilecek yan risklerin baştan ortadan kaldırılması sağlanabilir.

• En önemli risklerin ilk olarak kontrol altına alınması sağlanabilir.

Özetle tüm personel işlerini risksiz sürdürmek için uygun yöntemlere kavuşacaktır. Đş yerinde iş nedeniyle veya diğer yapılan işlerle ilişkili olarak bir tehlike riski taşıyan her ortamda risk değerlendirmesi gereklidir.

2.6. TÜRKĐYE’DE ĐŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLĐĞĐ ĐLE ĐLGĐLĐ RĐSKLER

ILO kaynaklarına göre her yıl 1.2 milyon kadın ve erkek iş kazaları ve meslek hastalıkları dolayısıyla hayatını kaybetmektedir. Yine aynı kaynaklara göre; her yıl 250 milyon insan iş kazaları 160 milyon insan ise meslek hastalıkları sonucu ortaya çıkan zararlara maruz kalmakta139 ve Dünya Gayri Safi Milli Hasılasının % 4’ü bu olaylardan dolayı yok olmaktadır140. Harb-Đş Sendikası’nın yaptığı bir araştırmaya göre Türkiye, iş kazalarında, Avrupa’da birinci sırada yer alırken, dünyada ise Güney Kore ve Brezilya’nın ardından üçüncü sırada yer alıyor. Yine kömür madenciliğinde meydana gelen kazalar açısından da Türkiye’deki ölüm oranı ABD’ye göre 9, Đngiltere’ye göre 10, Yugoslavya’ya göre 14 kat fazladır.

139

http://isggm.calisma.gov.tr/haberler/sskistatistik2005.asp Erişim: 18.03.2007. 140

Đş kazaları Türkiye’de 500 milyon dolarlık ekonomik kayıp oluşturuyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) hesaplamalarına göre 2005 yılında yaşanan 74 bine yakın iş kazasının Türk sanayisine maliyeti ise 20 milyon iş günü kaybı olmuştur. Đşyeri güvenliği ve işçi sağlığı bakımından Avrupa’nın en kötü performansını sergileyen Türkiye’de, işverene AB uyum sürecinde Đş Kanunu ve Ceza Kanunu’nda yapılan değişikliklerin yanı sıra iş güvenliği ve işçi sağlığına ilişkin çıkarılan 33 direktif ağır sorumluluklar yüklerken işyeri sahipleri gerekli tedbirleri almamaları durumunda ağır maddi cezalarla karşı karşıya kalacaklardır141. 2005 yılında Türkiye’de;

Toplam iş kazası: 73 bin 923 Đş kazaları sonucu ölüm:1.070

Đş kazaları sonucu sürekli iş görmezlik: 1.374

Đş kazaları nedeniyle ekonomide oluşan işgünü kaybı: 1 Milyon 791 Bin 292 kişi Đş Kazası Đstatistiklerine bu rakamlarla yansımıştır.

2.6.1 Đş Kazası

Đş sağlığı ve güvenliği ile ilgili risklerden biri iş kazasıdır. Gerekli önlemlerin alınmadığı durumlarda, iş kazası kaçınılmaz olarak ortaya çıkacaktır.