İlgi (d) Başkanlık Oluru ile plan çalışmalarına başlanan 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı, Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgi (e) Kararı ile uygun bulunmuştur. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından 15.06.2009 tarihinde onaylanarak yürürlüğe giren 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Harita Müdürlüğü tarafından 17.07.2009–17.08.2009 tarihleri arasında otuz gün süre ile askıya çıkartılmıştır.
İstanbul kent kimliğinde çok özel bir yeri olan özgün kent görünümünün (silüetin) korunması ve geliştirilmesine yönelik bütüncül bakış açısına sahip uygulanabilir çözümler getirmek amacıyla; 15.06.2009 onaylı 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın 8.2.15 madde numaralı plan notuna ilişkin değişiklik talebimiz ilgi (a) yazımız ile değerlendirilmek ve karar alınmak üzere İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’ne iletilmiştir. Söz konusu değişiklik talebi, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgi (b) Kararı ile kabul edilmiştir.
Söz konusu Meclis Kararı ile /100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın “Genel Hükümler”
başlığı altında yer alan “Sit alanlarında ve Boğaziçi Alanı’nda kentin siluetini olumsuz gelişmelerden kaçınılacaktır.” şeklindeki 8.2.15 plan notu; “Kentin sahip olduğu özgün silüetin etkilenme bölgeleri ile bütünleşerek korunması ve geliştirilmesi için ilgili kurumların işbirliği ile kent silüetine ilişkin ilke ve üst eşik sınırlarını belirleyecek bütüncül bakış açısına sahip “İstanbul Silüet Ana Planı” ve bu plana altlık teşkil edecek bölgesel silüet planı çalışmaları yapılacaktır. Silüet Ana Planı hazırlanıncaya kadar, silüete ilişkin yapılacak bölgesel çalışmalar neticesinde İstanbul’un özgün silüetini oluşturan alanlar ile silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlarda kent görünümündeki (silüetindeki) değişimi kontrol etmek amacıyla imar planlarında verilen yapılaşma haklarına (yükseklik, TAKS ve KAKS gibi yapı kütlesi oranları) yönelik kısıtlayıcı koşullar getirilebilir.” olarak değiştirilmiştir.
İlgi (b) Meclis Kararı doğrultusunda yapılan Plan değişikliği, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanınca 04.11.2011 tarihinde onaylanmıştır.
DEĞERLENDİRME ve SONUÇ
Ayrıcalıklı bir coğrafi konuma sahip bir dünya metropolü olan İstanbul doğal güzellikleri, tarihi/arkeolojik mirası ve sosyo-kültürel yaşamıyla eşsiz bir şehir olmasının yanı sıra; tepeler, manzara noktaları, tarihi yapılar, göz alıcı panoramalar gibi kentin silüetini ve peyzaj değerlerini oluşturan çeşitli görsel noktalara ve alanlara sahiptir. Başta Tarihi Yarımada, Boğaziçi ve Haliç olmak üzere, Kentin uzun tarihi bir sürece dayalı tarihi ve kültürel zenginliğinin bir sonucu oluşan söz konusu silüet; İstanbul’a küresel ölçekte ayrıcalıklı bir konum katan eşsiz bir potansiyeldir.
Bununla birlikte, kentsel mekânda yoğunluk artışları, ayrıcalıklı yapılaşma hakları, beraberinde ortaya çıkan yüksek yapı tipolojileri ile tarih boyunca her zaman mevcudiyetini korumuş olan ve İstanbul’un imajını ve estetiğini vurgulayan eşsiz Tarihi Yarımada ve Boğaziçi silüetinin olumsuz etkilenmesine neden olan bazı uygulamaların yolu açılmıştır. Bu durum ise söz konusu silüetlerde, mekânın tarihi, doğal kimliğini yansıtmayan görüntülerin ve silüetin içinde yer alan tarihi yapıları gölgeleyecek, silüet içindeki sürekliliği bozacak konumda ve boyutlarda yapılaşmaların hâkim olmasına neden olmuştur. Dolayısıyla, silüetin içinde yer alan tarihi yapıları gölgeleyecek, silüet içindeki sürekliliği bozacak konumda ve boyutlarda yapılaşmanın engellenmesi gerekmektedir.
İstanbul fiziksel yapısında çok özel bir yeri olan kent görünümünün (silüetinin) muhafaza edilerek gelecek kuşaklara bozulmadan aktarılabilmesi ve silüeti olumsuz etkileyen deneyimlerin tekrar yaşanmaması için İstanbul’un özgün silüetini oluşturan bölgeler ile silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper bölgelerdeki yapılaşma koşulları silüet göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. Bunun için de konunun, Kent silüetini oluşturan bölgeler göz önünde bulundurularak, bir bütün olarak ele alınması önem arz etmektedir.
Nitekim İstanbul’un mekânsal anlamda geleceğe yönelik ana kararlarını belirleyerek, uygulamaya esas olan imar planlarını yönlendiren 15.06.2009 onaylı 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda, özgün kent silüetine ilişkin genel bir çerçeve çizilmektedir.
“Mekânsal gelişmenin kültürel mirasa saygılı, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını gözeten, doğal ve kültürel çevreyle uyum içinde olması” ilkesi göz önünde bulundurularak hazırlanan 15.06.2009 onaylı 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda;
· İstanbul’un mekânsal gelişimi ile ilgili Hedef 3 / Ana Strateji 6. Yerleşmelerin Tarihsel-Kültürel Değerlere Duyarlı Gelişmesini Sağlamak stratejisi kapsamında “İstanbul’un sahip olduğu tarihi ve kültürel dokusunun, evrensel kimliğinin, peyzajının, kentin simgelerinin ve silüetinin korumasına yönelik çalışmaların yapılması”
· Yaşam kalitesinin yükseltilmesi ile ilgili Hedef 4 / Ana Strateji 1. Yerleşim Alanlarında Mekânsal Kaliteyi Yükseltmek stratejisi kapsamında ise “Kentin sahip olduğu özgün silüetin korunmasına yönelik silüet ve tasarım planlaması çalışmalarının yapılması” alt stratejileri yer almaktadır.
Yukarıda açıklanan yaklaşım doğrultusunda, 15.06.2009 onaylı 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda İstanbul’un eşsiz silüetini oluşturan bölgeler:
Tarihi Yarımada ve Haliç’teki Silüet Nokta ve Alanları (Kadıköy, Moda ve Salacak kıyılarından Sarayburnu ve Tarihi Yarımada’nın görünümü; Kuzey Haliç ve Beyoğlu’ndan Tarihi Yarımada’nın görünümü; Yıldız ve Maçka sırtlarından Tarihi Yarımada’nın görünümü; Marmara Denizi’nden Tarihi Yarımada’nın görünümü; Boğaziçi Karlıtepe’den Tarihi Yarımada’nın görünümü ile Eyüp sırtlarından Haliç’in görünümü)
Boğaziçi’ndeki Silüet Nokta ve Alanları (Yıldız ve Maçka sırtlarından Boğaziçi ve Marmara’nın görünümü; Çamlıca Tepesi’nden İstanbul ve Boğaziçi’nin görünümü; Beyoğlu’nda Marmara Denizi manzarasına açık alanlar; Yıldız ve Maçka sırtlarından Boğaziçi’nin görünümü; Kabataş ve Cihangir’den Boğaziçi ve Üsküdar’ın görünümü ile Boğaziçi kıyıları ve tepelerinden karşı kıyıların görünümü)
Bu kapsamda, İstanbul kimliğinin en önemli öğelerinden biri olan kent görünümünün (silüetinin) muhafaza edilerek gelecek kuşaklara bozulmadan aktarılabilmesi ve silüeti olumsuz etkileyen deneyimlerin tekrar yaşanmaması için başta Tarihi Yarımada, Boğaziçi ve Haliç olmak üzere silüeti belirleyen ve etkileyen alanları kapsayacak şekilde bütüncül bir silüet ana planının yapılması gerekliliği vurgulanmıştır.
İstanbul kent kimliğinde çok özel bir yeri olan kent görünümünün (silüetin) muhafaza edilerek gelecek kuşaklara bozulmadan aktarılabilmesi ve silüeti olumsuz etkileyen deneyimlerin tekrar yaşanmaması için silüete esas bölgeler (Tarihi Yarımada, Boğaziçi, Haliç vb.) ile söz konusu bölgeleri etkileme potansiyeline sahip çeper bölgelerde İstanbul’un silüeti ile ilgili uygulanabilir çözümler getirmek amacıyla yapılacak çalışmaları yönlendirmek amacıyla; 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın Genel Hükümler başlığı altındaki 8.2.15. Maddesi ilgi (b) Meclis Kararı doğrultusunda “Kentin sahip olduğu özgün silüetin etkilenme bölgeleri ile bütünleşerek korunması ve geliştirilmesi için ilgili kurumların işbirliği ile kent silüetine ilişkin ilke ve üst eşik sınırlarını belirleyecek bütüncül bakış açısına sahip “İstanbul Silüet Ana Planı” ve bu plana altlık teşkil edecek bölgesel silüet planı çalışmaları yapılacaktır. Silüet Ana Planı hazırlanıncaya kadar, silüete ilişkin yapılacak bölgesel çalışmalar neticesinde İstanbul’un özgün silüetini oluşturan alanlar ile silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlarda kent görünümündeki (silüetindeki) değişimi kontrol etmek amacıyla imar planlarında verilen yapılaşma haklarına (yükseklik, TAKS ve KAKS gibi yapı kütlesi oranları) yönelik kısıtlayıcı koşullar getirilebilir.” olarak değiştirilmiştir.
İlgi (b) Meclis Kararı doğrultusunda revize edilen ve 04.11.2011 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’nın onayı ile yürürlüğe giren 8.2.15 madde numaralı plan notu değişikliğinden de görüleceği üzere; ilgi (c) itiraz dilekçesinde yer alan ve yazımızın “İtiraz Konusu” bölümünde 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 numaralı maddeler ile yer verdiğimiz hususlar 04.11.2011 onaylı 8.2.15 plan notunda yer almamaktadır.
Söz konusu hususlar, 04.11.2011 onaylı 8.2.15 madde numaralı plan notu değişikliğinden sonra “Tarihi Kent Merkezi görünümünü (silüetini) etkileyen alanlarda olumsuz yapılaşma koşullarının engellenmesine yönelik yapılan ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgi (f) Kararı ile karara bağlanan çalışmada yer almaktadır. Tarihi Kent Merkezi görünümünü (silüetini) batı ve kuzeybatı yönlerinden etkileyen bölgeler için yükseklik kısıtlamasına ilişkin yapılaşma koşulları belirleyen ilgi (f) Meclis Kararı henüz askıya çıkarılmamış olup, buna yönelik işlemler devam etmektedir.
1 ve 2 numaralı maddelerde yer alan “8.2.15 plan notu değişikliği ile sadece Tarihi Kent Merkezi’nin silüetini batı ve kuzeybatı yönlerinde etkileme potansiyeline sahip çeper bölgeler için kısıtlamalar getirileceği, diğer alanlar ile ilgili bir karar verilmediği” iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. 8.2.15 plan notu ile İstanbul’un sahip olduğu özgün silüetin etkilenme bölgeleri ile bütünleşerek korunması ve geliştirilmesine için “İstanbul Silüet Ana Planı” hazırlanması; bu çalışma yapılana kadar ise herhangi bir bölge ismi zikredilmeden, İstanbul’un özgün silüetini oluşturan alanlar ile silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlarda silüete yönelik çalışmaların yapılması öngörülmektedir. Dolayısıyla, itiraza konu bir husus bulunmamaktadır.
3 numaralı maddede yer alan “8.2.15 plan notuna bağlı yapılan bölgesel çalışmalar sonucunda, mülkiyetlerinde bulunan Esenler İlçesi, Oruçreis Mahallesi, 1139 parsel için maksimum yüksekliğin 45 m verilerek inşaat alanının yatayda yerleşilmesine zorlanmasının müktesep haklarını yok sayması” itirazı ile 04.11.2011 onaylı 8.2.15 plan notunda yer almayan bir konuda itirazda bulunulmuştur. 8.2.15 plan notu ile
“İstanbul Ana Silüet Planı hazırlanıncaya kadar, bu çalışmaya altlık teşkil etmek üzere bölgesel silüet planı çalışmalarının yapılması” öngörülmüş olup, yüksekliğe ilişkin herhangi bir kısıtlama getirilmemiştir.
Dolayısıyla, itiraza konu 2286 sayılı Meclis Kararı doğrultusunda yapılan değişiklik kapsamında yer almayan bir konuda itiraz edilmiş olduğundan; söz konusu husus, mevzuat hükümleri gereği değerlendirmeye alınmamıştır.
4, 5 ve 6 numaralı maddelerde yer alan “silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlar olarak TEM Otoyolu’nun sınır alınması neticesinde, parsellerinin kısıtlama kapsamında kalmasına rağmen, parsellerine yakın konumdaki bazı çok katlı proje alanları ile mevcut çok katlı yapıların silüet kısıtlama sınırı dışında bırakılmış olması, söz konusu sınırın hangi planlama kriterine istinaden yapıldığının belli olmaması” iddiası da gerçeği yansıtmamaktadır. Bu iddiada da 04.11.2011 onaylı 8.2.15 plan notunda yer almayan bir konuda itirazda bulunulmuştur. 8.2.15 plan notunda “silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlar tanımlaması, buna ilişkin sınır gösterimi ile silüeti etkileme potansiyeline sahip çeper alanlar için kısıtlama kararı” yer almamaktadır. Dolayısıyla, itiraza konu 2286 sayılı Meclis Kararı doğrultusunda yapılan değişiklik
kapsamında yer almayan bir konuda itiraz edilmiş olduğundan; söz konusu husus da mevzuat hükümleri gereği değerlendirmeye alınmamıştır. '' denilerek
1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın silüet ile ilgili 04.11.2011 onaylı 8.2.15 plan notunda değişiklik talep eden ilgi (c) itirazın ilgili mevzuat hükümlerine göre incelenmek ve karar alınmak üzere Büyükşehir Belediye Meclisine havale olunmuştur.
KOMİSYON GÖRÜŞÜ:1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nın silüet ile ilgili 13.10.2011 tarih ve 2286 sayılı İBB Meclis kararına yapılan itiraz incelenmiş olup meclis kararında yer almayan bir konuda itiraz edildiğinden komisyonumuzca uygun görülmemiştir.
Meclisimizin Onayına Arz Olunur.
Sefer KOCABAŞ Timur SOYSAL Mustafa DEMİRKAN İmar ve Bayındırlık Başkan Vekili Raportör
Komisyonu Başkanı
İrfan MERT Oktay BİRİNCİ Hayri KIR Üye Üye Üye
Ömer Lütfü SOMUN M. Sedat ÖZKAN Nevzat ŞELİMEN Üye Üye Üye
KONUNUN ÖZÜ: Pendik Ankara Cad. ile TEM Bağ. Yolu Arası Nazım İma Planına yapılan itirazlara ilişkin düzenlemeleri kapsayan 11/12/2011 t.t.li plan değişikliği itirazları
KOMİSYON İNCELEMESİ: Şehir Planlama Müdürlüğü’nün 14/ 05/2012 gün ve 6709 sayılı yazısında; “
İlgi: a)İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na 14/12/2010 gün ve 3527017 sayılı takdim yazımız, b) İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 17/12/2010 gün ve 2428 sayılı kararı,
c) İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’ne 09/09/2011 tarih ve 4608553 sayılı takdim yazımız, d) İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 16/09/2011 tarih ve 2049 sayılı kararı,
e)İlgilisinin Şehir Planlama Müdürlüğü’nde 05/03/2012 gün ve 232871 sayı ile kayıtlı itiraz dilekçesi,
f)İlgilisinin Şehir Planlama Müdürlüğü’nde 08/03/2012 gün ve 249983 sayı ile kayıtlı itiraz dilekçesi, g)İlgilisinin Şehir Planlama Müdürlüğü’nde 08/03/2012 gün ve 250069 sayı ile kayıtlı itiraz dilekçesi,
h)Defterdarlık Anadolu Yakası Milli Emlak Daire Başkanlığı’nın 08/03/2012 gün ve 014985 sayılı yazısı,
ı)Defterdarlık Anadolu Yakası Milli Emlak Daire Başkanlığı’nın 15/10/2010 gün ve 99230 sayılı yazısı,
i)Emlak Yönetim Daire Başkanlığı Mesken Müdürlüğü’nün 29/07/2010 gün ve 3201644 sayılı yazısı.
1/5000 ölçekli Pendik Ankara Caddesi ile TEM Bağlantı Yolu Arası Nazım İmar Planı teklifi, yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere göre değerlendirilmek ve karar alınmak üzere ilgi (a) yazımız ile Büyükşehir Belediye Meclisi’ne iletilmiş ve Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgi (b) kararı ile; “…ilgili kurum görüşleri doğrultusunda hazırlanmış olduğundan uygun görülmüştür …” şeklinde karara bağlanarak 25/01/2011 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanı’nca onanmış olup, 20/05/2011-20/06/2011 tarihleri arasında Harita Müdürlüğü’nde askıya çıkartılmıştır.
Askı süresi içinde Pendik Belediye Başkanlığınca yapılan itiraz ile söz konusu itiraza konu edilen parsellere ilişkin ilgililerince yapılan itirazlar yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere göre değerlendirilmek ve karar alınmak üzere ilgi (c) yazımız ile Büyükşehir Belediye Meclisine iletilmiş ve Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgi (d) kararı ile tadilen uygun görülerek 11/12/2011 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanı’nca onanmış olup, 09/02/2012-09/03/2012 tarihleri arasında askıya çıkartılmıştır.
TALEP:
25/01/2011 t.t.li 1/5000 ölçekli Pendik Ankara Caddesi ile TEM Bağlantı Yolu Arası Nazım İmar Planına yapılan itirazların bir kısmına ilişkin düzenlemeleri kapsayan 11/12/2011 t.t.li 1/5000 ölçekli nazım imar plan değişikliğine askı süresi içinde yapılan itirazlar aşağıda maddeler halinde sunulmuştur:
1 nolu itiraz: İlgi (e) itiraz dilekçesi ile “Konut Alanı”nda kalan 4308 m² büyüklüğündeki 408 sayılı parselin 11/12/2011 t.t.li planda yer alan 1.3 nolu plan notu değişikliği ile Emsal:2 yapılaşma değerine sahip olduğu belirtilmekte olup, söz konusu plan değişikliği ile yeniden düzenlenen 1.4 nolu plan notu ile; “1000 m²’den küçük parsellerin birleşmesi sonucunda oluşacak 3000 m²’den büyük parsellerde yapılaşma değerinin Emsal:2.5’e çıkmasına itiraz edilerek, 4000 m² ve üzeri büyük imar parsellerinin de yapılaşma değerinin Emsal:2.5’e çıkartılması talep edilmektedir.
2 ve 3 nolu itirazlar: İlgi (f) ve ilgi (g) itiraz dilekçeleri ile de 865 ada, 57 ve 59 parsellerden %26 oranında düzenleme Ortaklık Payı (DOP) alınmasına itiraz edilerek, söz konusu parsellerin “Sanayi Alanı”na alınması talep edilmektedir.
4 nolu itiraz: Defterdarlık Anadolu Yakası Milli Emlak Daire Başkanlığı’nın ilgi (h) yazısı ile, 8722 ada 1 parselin “Özel Kültürel Tesis Alanı”ndan çıkartılıp “Konut Alanı”na, 2330 ada, 378 parselin
“Belediye Hizmet Alanı”nda kalan kısmının “İdari Tesis Alanı”na, 857 parsel ile söz konusu parselin güneydoğusundaki kadastral boşluk alanının “Belediye Hizmet Alanı”nda kalan kısımlarının “Konut Alanı”na alınması talep edilmektedir.