2. KONYA CAMİLERİNDEKİ AHŞAP MİHRAP VE MİNBERLER
2.2. MİNBERLER
2.2.21. PİRİ MEHMET PAŞA CAMİİ
Çizim: /Fotoğraf: 100-102 / 156-160
İnceleme tarihi:04.11.2018
Yeri: Karatay ilçesi, Piri Mehmet paşa Mahallesi'nde, Aziziye camiinin
güney doğusunda yer almaktadır.
İnşa tarihi: 930/1523(Karpuz,2009: 253).
Usta/ Sanatçı: Bilinmiyor.
Bani/ yaptıran: Pir Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır(Karpuz,2009:
253).
Yapının Mimari Tanımı: Kare bir alanı kaplayan yapının inşasında genelde
kaba yonu ve moloz taş kullanılmıştır. Camiye giriş kuzeyde yer alan üç bölümlü son cemaat yerinden yapılmaktadır. Bu son cemaat yeri günümüzde camekânlar ile kapatılmıştır. Son cemaat yeri ortadaki mermer iki sütunun birbirleriyle ve duvarlara sivri kemerlerle bağlanmasıyla oluşmuştur. Bu bölümlerin üzerleri pandantiflerle geçiş yapılmış olan kubbelerle örtülüdür. Giriş kapısının üst kısmında Bursa kemerli olarak oluşturulmuş nişin içerisinde inşa tarihini gösteren iki satırlık kitabesi mevcuttur. Kare planlı harimin üzeri tromplarla geçilmiş olan kubbe ile örtülmüştür. Caminin mihrabı alçı olup minberinde ahşap malzeme kullanımı söz konusudur.
Minberin Yapı İçerisindeki Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan
minber, güney ve batı beden duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Ölçü: Minber 5,00 m yüksekliğinde, 2,95 m uzunluğunda ve 0,80 m
Mihraba uzaklık: Mihrap dış çerçevesi ile minber arasındaki mesafe,1,60
metredir.
Merdiven basamak sayısı: 12 basamaklıdır.
Teknik: Yan aynalıkta ve aynalık altının köşesinde yer alan üçgen alan
üzerinde, geçit üstünde ve köşk yan panoda düz satıhlı oyma tekniği; aynalık altı açıklıklarında yuvarlak satıhlı, düz satıhlı oyma ve ajur teknikleri; korkuluk yüzeylerinde ise yuvarlak satıhlı oyma ve düz satıhlı oyma teknikleri; minberin tamamında ise ahşap üzeri boyama tekniği görülmektedir.
Giriş: 0,78x2,32 m ölçülerinde olan iki sütün üzerinde yükselen giriş bölümü
oldukça sade bir tasarıma sahip olup yarım daire kemerli bir açıklığa sahiptir. Bu açıklığın üzerinde dikdörtgen bir kitabelik yer almaktadır. Bu kitabelikte “Maşallah” yazısı bulunur. (Fotoğraf: 158)
Giriş tacı: Bulunmamaktadır.
Aynalık altı: Aynalık altı 0,65 m yüksekliğinde, 0,40 m genişliğinde olan üç
ayrı sivri kemerli açıklıktan oluşturulmuştur. (Fotoğraf: 159)
Yan aynalık: Yan aynalık iç içe geçmiş iki üçgen alandan oluşmuştur.
Üçgenler yatay ve dikey pozisyonda kullanılmış olan çıtalarla bölümlere ayrılmıştır. (Fotoğraf: 159)
Korkuluk: Korkuluk bölümü 0,57 m genişliğinde olup iki ayrı bölüme
ayrılmıştır. Bu bölümlerde ikişer sıra halinde verilmiş şemse ve kontur süslemeleri yer almaktadır. Süsleme kompozisyonu bunların tekrarından oluşmaktadır.
Köşebent: Köşebent uygulamalarının ortasında stilize bir çiçek motifine yer
verilmiştir. (Fotoğraf: 160)
Geçit: 1,85 m yüksekliğinde, 0,50 m genişliğinde olan geçit bölümü yarım
daire formlu bir açıklık şeklinde oluşturulmuştur ve herhangi bir süsleme bulunmamaktadır.
Geçit üstü: 0,30 m yüksekliğinde olan geçit üstü panosunun ortasında koyu
kahverengiye boyanmış bir dikdörtgen yer almaktadır.
Köşk altı: Bulunmamaktadır.
Köşk yan pano: 0,50 m yüksekliğinde olan köşk yan pano yüzeyi düz yivler
ile yivlendirilmiştir.
Köşk: Dört sütunce üzerinde yükselen köşk bölümü 0,78 m yüksekliğinde
bursa kemeri açıklığına sahip olup herhangi bir süsleme bulunmamaktadır.
Kasnak ve külah: Kasnağı bulunmayan minberin 1,00 m yüksekliğinde olan
külahı sade olup süslemesizdir.
Alem: 0,25 m yüksekliğindeki alem metalden iki top üzerine damla motifi ile
2.2.22. POLATLAR HATIP CAMİİ18
Çizim: /Fotoğraf: 103-104 / 161-163
Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan minber, güney ve batı beden
duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Ölçü: Minber 4,65 m yüksekliğinde, 3,50 m uzunluğunda, 0,50 m
genişliğindedir.
Mihraba uzaklık: Mihrap dış çerçevesi ile minber arasındaki mesafe 4,81
metredir.
Merdiven basamağı sayısı: 11 basamaklıdır.
Teknik: Yuvarlak satıhlı oyma, düz satıhlı oyma, ajur, ahşap üzeri boyama,
çakma-yapıştırma teknikleri.
Giriş: 0,50x2,85 m ölçülerinde olan giriş iki sütun üzerine oturmakta olup
basık kemerli olarak oldukça sade olarak tasarlanmıştır. Giriş alındığında yer alan kitabelik bölümü üzerinde boyama tekniğiyle celi talik olarak yazılmış Kelime-i Şehadet bulunmaktadır. (Fotoğraf: 161)
Giriş tacı: 0,30 m yükseklikte olan giriş tacının tam ortasında yarım daire
formlu fırfırlı bir göbek yer almaktadır. Bu göbekten çıkan stilize ışınlar tacın yüzeyini doldurmaktadır. Taç kısmı alemler ile sınırlandırılırken, tam orta kısımda ise bir tepelik ile son bulmuştur. (Fotoğraf: 161)
Aynalık altı: Bu bölüm beş ayrı panoya ve bir üçgen alana ayrılmıştır. 0, 30
m eninde, 0,58 m yüksekliğinde olan bu panolar dilimli sivri kemerli olarak
tasarlanmış olup oldukça sadedir. Üçgen alanın ortasında ise fırfırlı göbek şeklinde bir kabara ve ondan çıkan ışınların oluşturduğu bir süsleme kompozisyonu yer almaktadır. Bu süsleme kompozisyonunu “S” şeklinde kıvrımlar çevrelemektedir(Fotoğraf: 162-163).
Yan aynalık: Yan aynalık uygulaması, iki ayrı üçgen parçadan, bir
altıgenden ve bir daire motifinden oluşmaktadır. En dışta yer alan üçgen motifimizin içerisi ikili “S” motifi ile bezenmiştir. Bir içte kalan üçgen alanımızın yüzeyi ise geometrik motifler ile süslenmiştir. Bu geometrik motiflerin tam ortasında fırfırlı bir göbek şeklindeki kabara bulunan bir altıgen yer almaktadır. Aynalığın tam orta kısmında yer alan üçgenin içerisi ince çitaların geometrik motif oluşturacak şekilde birbirine bağlı olarak zemine aplike edilmesiyle hazırlanmış farklı bir süsleme uygulaması olarak karşımıza çıkmaktadır. (Fotoğraf: 162-163).
Korkuluk: Korkuluk bölümü 0,55 genişliğinde yarım dairelerin yan yana
gelmesiyle birbiriyle ilmek oluşturmuş bir süsleme kompozisyonu ile bezenmiştir. Bu geometrik motifler motifler ve korkuluk zemini üzerine aplike edilmiştir.
Köşebent: Oldukça sade bir köşebent uygulaması bulunmaktadır.
Geçit: 1,80 m yüksekliğinde, 0,41 m genişliğinde olan geçit, yarım daire
kemerli ve oldukça sade olarak tasarlanmıştır.
Geçit üstü: 0,26 m yüksekliğinde, 0,47 m genişliğinde olan panoda herhangi
bir süsleme unsuru bulunmamaktadır.
Köşk altı: Bulunmamaktadır.
Köşk yan pano: 0, 45 m yüksekliğinde üçlü sütunce uygulaması ile korkuluk
şeklinde tasarlanmıştır.
Köşk: Yarım daire kemerli olan köşk bölümü 1,00 m yüksekliğinde olup dört
Kasnak ve külah: 0,21 m yüksekliğinde olan kasnak sade olup altıgen
olarak oluşturulmuştur. 0,62 m yüksekliğinde olan çokgen külah oldukça sade olup eş parçalara ayrılmıştır.
Alem: 0,15 m uzunluğundaki alem altta iki boncuk ve onun üzerinde stilize
2.2.23. SAKSAĞANLAR CAMİİ
Çizim: / Fotoğraf: 105-106 / 164-165
Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan minber, güney ve batı beden
duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Ölçü: Minber 3,20 m yüksekliğinde, 2,50 m uzunluğunda ve 0,60 m genişliğindedir.
Mihraba uzaklık: Mihrap dış çerçevesi ile minber arasındaki mesafe 2,97 metredir.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Teknik: Korkuluk, köşk yan pano ve aynalık altı bölümlerinde yuvarlak satıhlı oyma
teknği ile birlikte ajur tekniği kullanılmıştır. Aynalığın ortasında ise düz satıhlı oyma ve çakma-yapıştırma teknikleri de kullanılmıştır. Minberin tamamında ahşap üzeri boyama tekniği kullanılmıştır.
Giriş: 0,60 m genişliğinde olan giriş iki sütun üzerinde yükselmektedir ve oldukça
sade tutulmuştur. 0 28 m yüksekliğinde olan alınlık bölümünde ise kelimeyi tevhit panosu yer almaktadır.(Fotoğraf: 164)
Giriş tacı: Bulunmamaktadır.
Aynalık altı: Bu bölüm 0,50 m yükseklikte, 0,26 m genişliğinde 6 adet sivri kemerli
açıklık ile bir üçgen alandan oluşmaktadır.
Yan aynalık: Minberin yan aynalığı iç içe geçmiş üç ayrı üçgenden oluşmaktadır.
Bu üçgenler sade olmakla birlikte yağlı boya ile boyanmıştır. En ortada kalan üçgen yüzeyin üzerinde ise çok kollu bir yıldız şeklinde rozet yer almaktadır. Düz satıhlı oyma tekniği ile işlenmiş olan bu çok kollu yıldız çakma yapıştırma tekniği kullanılmak suretiyle zemine aplike edilmiştir.(Fotoğraf: 165)
Korkuluk: bu bölüm yuvarlak satıhlı oyma ve ajur tekniklerinin birlikte kullanılması
ile oluşturulan stilize vazo motifleri ile süslenmiştir.
Geçit: 1,46 m yükseklikte, 0,68 m genişlikte olan geçit bölümü 8 dikdörtgen panoya
ayrılmış ve sade olarak tasarlanmıştır.
Geçit üstü: Bulunmamaktadır.
Köşk altı: Bulunmamaktadır.
Köşk yan pano: Bulunmamaktadır.
Köşk:0,77 m yüksekliğinde, 0, 60 m genişliğinde olan köşk bölümü 4 sütunce ile
taşınmakta olup 3 adet stilize vazo şeklinde tasarlanmış korkuluklarla bezenmiştir. Bu kısımda da yuvarlak satıhlı oyma ve ajur teknikleri bir arada kullanılmıştır.
Kasnak: 0,20 m yüksekliğinde silindirik bir kasnak uygulaması bulunmaktadır. Külah: 0,66 m yükseklikte piramidal Bir Külah olarak tasarlanmıştır. Bu külahın
yüzeyleri ince çitalar yardımıyla bölümlere ayrılmıştır.
2.2.24. SALİH PAŞA CAMİİ19
Çizim: /Fotoğraf: 107-108 / 166-167
Minberin Yapı İçerisindeki Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan
minber, güney ve batı beden duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Ölçü: Minber 3,90 m yüksekliğinde, 2,70 m uzunluğunda, 0,70 m
genişliğindedir.
Mihraba uzaklık: Mihrap dış çerçevesi ile minber arasındaki mesafe 2,83
metredir.
Merdiven basamak sayısı: 9 basamaklıdır.
Teknik: Geçit bölümünde düz satıhlı oyma; köşk yan pano ve korkuluk
bölümlerinde düz satıhlı oyma ve ajur teknikleri; giriş kemerinde ise yuvarlak satıhlı oyma tekniği kullanılmıştır.
Giriş: İki sütün üzerinde yükselen giriş bölümü 0,70x2,65 m ölçülerinde
oldukça sade olup dilimli şekilde oluşturulmuş bir kemer açıklığına sahiptir. Kemer açıklığının üzerinde kitabelik bölümü bulunmakta olup burada herhangi bir süsleme mevcut değildir.(Fotoğraf: 166)
Giriş tacı: bulunmamaktadır.
Aynalık altı: Bulunmamaktadır.
Yan aynalık: Yan aynalık bölümü iç içe geçmiş iki üçgen alandan
oluşmaktadır ve burada herhangi bir süsleme bulunmamaktadır. (Fotoğraf: 177)
Korkuluk: 0,55 m genişliğinde olan korkuluk ters çevrilmiş iki kare arasına
sekiz kollu yıldızların işlenmesiyle süslenmiştir.
Köşebent: Bulunmamaktadır.
Geçit: 1,90 m yüksekliğinde, 0,50 m genişliğinde olan geçit bölümü bir kapı
ile kapatılmıştır. Kapının üzeri iki ayrı çıta yardımı ile üç bölüme ayrılmıştır. (Fotoğraf: 177)
Geçit üstü: Bulunmamaktadır.
Köşk altı: Bulunmamaktadır.
Köşk yan pano: Yan pano 1,20 m yüksekliğinde köşk bölümünü tamamen
kapatmakta olup üzeri korkulukta olduğu gibi ters çevrilmiş kareler arasına yerleştirilmiş olan sekiz kollu yıldızlar ile süslenmiştir.
Köşk: Dört ayrı çıtanın köşk yan panolarla birleşmesinden oluşmuştur. ,
Kasnak ve külah: Kasnağı bulunmayan minberin 0,80 m yüksekliğinde olan
külahı sade olarak tasarlanmıştır.
Alem: Küçük bir top ve onun üzerinde bir hilalden oluşmakta olan alem
2.2.25. SÜLEYMAN AHİBABA CAMİİ20
Çizim: /Fotoğraf: 109-110 / 168-171
Minberin Yapı İçerisindeki Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan
minber, güney ve batı beden duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Ölçü: Minber 4,10 m yüksekliğinde, 2,83 m uzunluğunda ve 0,83 m
genişliğindedir.
Mihraba uzaklık: Mihrap dış çerçevesi ile minber arasındaki mesafe 3,10
metredir.
Merdiven basamak sayısı: 9 basamaklıdır.
Teknik: Minberin geçit bölümünde düz satıhlı oyma; geçit üstü panosunda
düz satıhlı oyma ve ajur teknikleri, yan aynalık bölümünde ve giriş tacında yuvarlak satıhlı, düz satıhlı oyma, ajur ve çakma-yapıştırma teknikleri birlikte kullanılmıştır.
Giriş: 0,83x2,20 m ölçülerinde olan giriş bölümü iki sütün üzerine
yükselmekte oldukça sade şekilde tasarlanmıştır ve yarım daire kemer açıklığına sahiptir.(Fotoğraf: 168)
Giriş tacı: Giriş tacı 0,35 m yüksekliğinde olup tam ortada yarım daire
şeklinde oluşturulmuş olan bir güneş motifi ve bu güneşten çıkan ışığın motifleri şeklinde tasarlanmıştır. Taç her iki yanda birer alem ile sonlandırılmıştır. .(Fotoğraf: 168).
Aynalık altı: Aynalık altı bölümü 0,30 m yüksekliğinde lambri ile
kaplanmıştır.
Yan aynalık: Yan aynalık iç içe geçmiş çok sayıda üçgenden oluşmaktadır.
Bu üçgenler dışbükey şekilde tasarlanmış olup buğday başağı motiflerinin tekrarından oluşmaktadır. Süsleme kompozisyonu buğday başağı motifi ve “S” kıvrımlarından oluşmaktadır. Yan aynalık boş bir yer kalmaksızın süslenmiştir. Aynalığın tam ortasında kalan üçgen içerisinde ise çok yapraklı bir çiçek motifine yer verilmiştir. (Fotoğraf: 170-171)
Korkuluk: Ayrı bir birim olarak oluşturulmamıştır.
Köşebent: Bulunmamaktadır.
Geçit: 1,40 m yüksekliğinde, 0,65 m genişliğinde olan geçit bölümü iki
dikdörtgen alandan oluşan bir kapı ile kapatılmıştır. Kapı üzerinde buğday başağı motiflerinden oluşan bir dikdörtgen içerisinde yüzeyi yivlendirilmiş olan bir başka dikdörtgen alan bulunmaktadır.
Geçit üstü: Bulunmamaktadır.
Köşk altı: Bulunmamaktadır.
Köşk yan pano: 0,80 m yüksekliğinde olan köşk yan pano, üç ayrı yatay
buğday başağı motifli kuşaklarla iki bölüme ayrılmıştır. Bu bölümlerde geometrik motifler oluşturulmuştur.
Köşk: 0,75 m yüksekliğinde olan dört sütunce üzerinde yükselen köşk
bölümü sade tasarlanmış olmakla birlikte dilimli kemer açıklığına sahiptir.
Kasnak ve külah: 0,35 m yüksekliğinde olan kasnak uygulaması dışbükey
yarım daireler şeklinde dilimlenerek hareketlendirilmiştir. 0,45 m yüksekliğinde olan külah sade olarak tasarlanmış olup dışbükey yarım daireler şeklinde dilimlere ayrılmıştır.
2.2.26.SÜTÇÜ CAMİİ
Çizim: / Fotoğraf: 111-112 / 172-173
Yeri: Harimin güney-batı köşesinde yer alan minber, güney ve batı beden
duvarlarına yaslanmaktadır.
Usta: Bilinmemektedir.
Ölçü: Minber 3,60 m yüksekliğinde, 2,95 m uzunluğunda, 0,65 m genişliğindedir.
Mihraba uzaklık: 2,35 m.
Merdiven basamak sayısı: 8 basamaklıdır.
Kitabe: Bulunmamaktadır.
Teknik: Yan aynalık, aynalık altı, köşk yan pano, Düz satıhlı oyma, yuvarlak satıhlı
oyma ve çakma tekniği.
Giriş: İki sütun üzerine oturtulmuş olan giriş sade bir şekilde tasarlanmıştır.
Giriş tacı: Girişin hemen üzerinde yer alan taç uygulaması üç ayrı yarım daire
üzerine yükselen stilize kubbeli cami formunda oluşturulmuştur. Yanlarda yer alan kubbeler üzerinde tek şerefeli minareler yer alırken ortada bulunan kubbe üzerinde ise hilal şeklinde alem yer almaktadır.(Fotoğraf: 172)
Aynalık altı: Aynalığın hemen altında bulunan bu bölüm yan yana sıralanmış olan
üç ayrı baklava dilimi ile hareketlendirilmiştir. Bu baklava dilimleri çakma tekniği suretiyle zemine oturtulmuştur.(Fotoğraf: 173)
Yan aynalık: Bu bölüm iç içe geçmiş iki ayrı üçgenden oluşmaktadır. Bu alanlar
oldukça sade olup tam orta kısımda kahverengi tonlu üçgen üzerine çakma tekniği suretiyle oturtulmuş 5 kollu yıldız motifi yer almaktadır. (Fotoğraf: 173)
Korkuluk: 0,55 m genişliğinde olan korkuluk bölümü yan yana sıralanmış olan üç
ayrı baklava dilimi üzerine beyaz renkte 5 kollu yıldızların çakma tekniği suretiyle oturtulmasına dayanan motiflerle süslenmiştir. (Fotoğraf: 173)
Geçit: Bulunmamaktadır.
Geçit üstü: Bulunmamaktadır.
Köşk altı: 2,20 m yüksekliğinde, 0,70 m genişliğinde tasarlanmış olan geçidin
kapağı üzerinde minberin yan yüzeyinde tekrarlanmış olan tekli baklava dilimi bulunmaktadır. (Fotoğraf: 173)
Köşk yan pano: Bulunmamaktadır.
Köşk: 0,60 m yüksekliğinde olan köşk bölümü düz levhanın üzerinde baklava dilimi
ve üzerinde de yine çakma tekniği ile oturtulmuş olan 5 kollu yıldız motifi ile süslenmiştir.
Kasnak: 0,15 m yüksekliğinde olan kare kasnak uygulaması bulunmaktadır. Külah: 0,51 m yüksekliğinde sade bir külah uygulaması yer almaktadır.