Oluşturma)
32
Reproduktiv-Produktiv etkinlikler konusunda görüşlerine başvurduğumuz bilim insanlarının yorumları ışığında, yabancı dil öğretiminde temel dil kazanımlarının öğretilmesinde kullanılmasını düşündüğümüz reproduktiv-produktiv etkinlikleri derleyip liste haline getirdik ve her etkinlik için birden fazla örnek aktiviteye yer vererek konuya açıklık getirmeye çalıştık.
Tablo 3: Reproduktiv (Yarı Üretken) - Produktiv (Üretken) Etkinlik Listesi
Reproduktiv (Yarı Üretken) Etkinlikler Produktiv (Üretken) Etkinlikler
1. Assoziogramme (Kavram Haritası) 2. Wortkette (Zincirleme Kelime Etk.) 3. Zuordnungsübungen (Eşleştirme ) 4. Reihenfolge Übungen (Sıralama) 5. Multiple – Choice (Çoktan Seçmeli) 6. Lückentexte (Boşluk Doldurma)
7. Richtig -Falsch Übungen (Doğru-Yanlış) 8. Schlüsselwörter (Anahtar Kelime Etk.) 9. Raster Übungen (Yapılandırılmış Grid) 10. Bildgesteuerte Übungen
(Resim Destekli Etkinlikler) 11. Visualisierung von Regeln
(Kuralların Görselleştirilmesi)
12. Karten Übungen (Kart Etkinlikleri) 13. Partner Übungen (Eşli-İkili Etkinlikler) 14. Flussdiagram (Akış Şeması)
15. Satzaufbau (Cümle Oluşturma Etk.) 16. Dialog Übungen (Diyalog Etk.) 17. Spiele (Oyunlar)
a. Rastespiele (Tahmin Oyunları) b. Kartenspiele (Kart Oyunları) c. Würfelspiele (Zar Oyunları)
1. Brainstorming (Beyin Fırtınası) 2. Zusammenfassung (Özetleme Etk.)
3. Offener dialog (Açık Uçlu Diyalog Etk.) 4. Brief Schreiben (Mektup Yazma)
5. Notizen (Not Alma Etk.)
6. Fragen stellen mit Karten/Bildern (Resim ve Kartlarla Soru Sorma Etk.)
7. Denkhüte (Altı Şapka Etk.)
8. Pro- und Kontra Diskussion (Münazara) 9. Perspektivwechsel (Görüş Geliştirme)
10. Bildergeschichte (Resimlerden Hikâye Oluşturma)
11. Parallelext Schreiben (Paralel Metin Yazma) 12. Rollenspiele (Rol Oynama- Drama)
33
Reproduktiv (Yarı Üretken) Etkinlikler
Kavram Haritası (Assoziogramme)
Yapılandırmacı yaklaşım odaklı yabancı dil öğretiminde sıkça kullanılan kavram haritaları, dersin “motivasyon” aşamasında öğrencileri derse motive etme bağlamında kullanılabilecek etkili bir aktivitedir. Kavram haritaları, ders başlangıcında öğrencilerin konuya dair önceki bilgilerini harekete geçirmek ve tekrar etmek için kullanılan hazırlık etkinliği olarak da nitelendirilebilir.
Ek 1’de de görüldüğü üzere konunun ana başlığının tahtaya yazılmasından sonra öğrencilerden bu konuyla alakalı kelimeler yazmaları istenmekte ve geniş bir kelime haritası oluşturulması amaçlanmaktadır. Kavram haritaları özellikle öğrencilerin dinleme veya okuma etkinlikleri öncesinde öğrencilerin konuya hazırlanmasını sağlayarak okuma ve dinleme kazanımlarının öğretiminde önemli rol oynamaktadır.
Etkinliğin uygulanmasında konu başlığı tahtaya yazıldıktan sonra öğrencilerden kendi kavram haritalarını hazırlamaları istenmeli, devamında ise sınıfça hazırladıkları kelimeleri tahtaya gelerek yazmaları istenmelidir. Bu sayede her öğrenci kendi kendine konu üzerinde düşünecek ve sınıfta özellikle farklı kültürlerden gelen öğrenciler de varsa çok farklı kelimelerin söylenmesi sağlanacak, bu da çok geniş, zengin bir kavram haritası ortaya çıkaracaktır.
Zincirleme Kelime Etkinlikleri (Wortkette Übungen)
Kelimelerin anlamlı bir bütünlük içerisinde tekrar edilmesini sağlayan ve akılda kalıcılığı güçlendirmeye yönelik uygulanan zincirleme etkinlikler, sahip olduğu eğlenceli karakterle etkili bir kelime öğretim aktivitesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Zincirleme etkinlikler, öğrencilerin kendinden önceki öğrencinin söylediklerini aynen tekrar edip cümlenin gerekli yerlerine kendi kelimesini eklemesiyle devam eden ve bütün sınıfın dâhil olduğu eğlenceli bir etkinlik türüdür.
Ek 2’de de görüldüğü gibi birinci öğrenci “Ich packe meinen Koffer und nehme eine rote Hose mit.” cümlesini kurduktan sonra sıradaki 2.öğrenci 1. öğrencinin kurduğu cümleyi, cümle dizilimi açısından tekrar ederken cümleye kendi seçtiği kelimeyi “ein blaues Hemd” eklemesiyle etkinliğe devam eder. 3.öğrenci de kendinden önceki 2.öğrencinin yaptığı eylemi aynen yapar ve kendi kelimesini de ekleyerek cümleye bir kelime daha eklemiş olur.
34
Etkinliğin devam eden boyutunda her öğrenci cümleyi tekrarlarken kendi kelimesini eklediği için cümlemiz her öğrencide daha da uzun bir dizilim halini alacaktır. Sınıftaki bütün öğrenciler kelimelerini ekledikten sonra, hangi öğrenci oluşan bu uzun cümleyi eksiksiz söyleyebilirse kazanan da o olacaktır. Etkinliğin uygulanmasında hata yapan öğrencilerin oyundan çıkarılması diğer öğrenciler açısından rehavet ortamı oluşturup etkinliğin daha eğlenceli bir hal almasını sağlayacaktır.
Eşleştirme Etkinlikleri (Zuordnungsübungen )
Bu tür etkinliklerde öğrencilerden, kendilerine verilen bilgiler (kelime- resim) veya (kelime – kelime) arasında ilişkiler kurarak doğru eşleştirmeler yapmaları beklenmektedir. Ek 3’te olduğu gibi öğrencilerin “yataktan kalkan çocuk” resmiyle “yataktan kalkmak” anlamına gelen “aufstehen” kelimesi arasında resim-kelime ilişkisi kurup, eşleştirme yapmaları amaçlanmaktadır. Eşleştirme etkinliklerini, özellikle dersin motivasyon fazında öğrencilerin dikkatini derse yoğunlaştırmak ve onları derse motive etmek için ideal bir etkinlik olarak görebiliriz. Bu etkinlik türünün özellikle yeni kelime öğretimi ve önceki bilgilerin tekrar edilmesine olanak sağlayıp aynı anda birden fazla amaca hizmet ederek çok fonksiyonlu bir işleve sahip olduğu görülmektedir. Bu tür etkinliklerin hazırlanmasında resim sayısı kadar kelimenin verilmesinden ziyade resim sayısından daha fazla kelime verilmesi, öğrencilerin etkinliğin sonuna doğru boş kalan resimlerle kelimeleri bilinçsiz olarak eşleştirmelerini engelleyecektir.
Eşleştirme etkinlikleri diğer reproduktiv etkinlik türevlerinden farklı olarak “resim-resim”, “metin-resim” veya “metin-grafik” eşleştirme gibi gerekli görsellerle zenginleştirilip farklı formatlarda hazırlanabilmektedir. Farklı formatlarda hazırlanan bu etkinliklerin hazırlanışında ekte sunulan etkinlikte olduğu gibi hedef kitlenin yaş grubu göz önünde bulundurulmalı, hedef kitle çocuklar ise görsellerin onların yaş seviyelerine uygun görsellerle desteklenmesine dikkat edilmelidir. Etkinliklerin genel itibariyle görsellerle zenginleştirilmesi, öğrenilen kelimelerin kalıcılığı açısından da önemli olduğu unutulmamalıdır.
Sıralama – Sıraya Koyma Etkinlikleri (Reihenfolge Übungen)
Yabancı dil öğretiminde bilgilerin bir bütün olarak düşünülüp, dilsel yapılar arasındaki bağıntıların kurulmasında önemli bir etkinlik türü olan sıralama etkinliklerinde öğrencilerden kendilerine verilen cümleler arasında bağlantılar kurarak anlamlı bir metin veya farklı
35
türevlerine göre diyalog oluşturmaları beklenmektedir. Sıralama etkinlikleri dersin özellikle “pekiştirme” aşamasında öğrenilen bilgilerin uygulamaya dökülmesi ve okuma becerilerinin geliştirilmesine; diyalog türünde hazırlanan sıralama etkinlikleriyle de konuşma becerilerinin geliştirilmesine yönelik uygulanabilecek bir etkinlik türüdür. Bu tür etkinliklerin hazırlanışında, sıralanması istenilen dilsel yapılar oluşturulurken cümleler arasındaki ilişkiler konusunda ipuçlarına yer verilmesi, öğrencilere etkinliğin uygulanmasında kolaylık sağlayacaktır.
Ek 4’te de görüldüğü gibi bir satıcıyla müşteri arasında geçen diyalog parçalara ayrılmış ve öğrencilerden bu parçalardan yola çıkarak anlam bütünlüğü içerisinde bir metin oluşturmaları istenmektedir.
Çoktan Seçmeli Etkinlikler (Multiple – Choice Übungen)
Standart “Richtig-Falsch” etkinliğinin farklı bir türevi olarak karşımıza çıkan “Çoktan Seçmeli” etkinliklerde, öğrencilerden kendilerine sunulan 3 veya 3’ten fazla seçenek arasında doğru cevabı bulmaları beklenmektedir. Çok yaygın olarak kullanılan bu etkinlik türleri dersin özellikle “ölçme ve değerlendirme” fazında konunun anlaşılıp anlaşılmadığı veya ne derece anlaşıldığını test etmek amacıyla, dersin “giriş” fazında öğrencilerin konuya dair kelime bilgisinin aktif hale getirilmesinde çok yönlü kullanılabilecek bir etkinliktir. Ek 5’de sunulan örnek etkinliği incelediğimizde öğrencilerden “Freizeit Aktivitaeten (Boş Zamanın Değerlendirilmesi) ” konu başlığı altında yaz tatilinde ne tür aktivitelerin yapılabileceğine dair bir kelime etkinliği verilerek öğrencilerin bu konu hakkındaki altyapı bilgilerin harekete geçirilmesi amaçlanmaktadır. Örnek etkinlikte bilgisayar oynayan bir çocuğun resmi görsel olarak sunulup öğrencilerden bu resmi kendilerine verilen seçenekler arasında yer alan “computer spielen” seçeneği arasında ilişki kurup “a” seçeneğini işaretlemesi amaçlanmaktadır.
Boşluk Doldurma Etkinlikleri (Lückentexte)
Bu tür etkinliklerde öğrencilerden metin içerisinde boş bırakılan alanları kendilerine verilen bilgiler ışığında veya hiçbir bilgi verilmeksizin önceki yabancı dil bilgilerinden yola çıkarak doldurmaları beklenmektedir. Ek 6’da sunulan örnekte de gördüğümüz gibi öğrencilerden “Kendini Tanıtma (sich vorstellen)” konu başlığı altında boş bırakılan alanların doldurmaları beklenmekte olup, gerekli ipuçları metin içerisinde kendilerine sağlanmaktadır. Birinci
36
etkinlikte “Karin” adındaki öğrencinin “yaşı, hobileri, nereli olduğu, nerede yaşadığı“ konusunda hazırlanan metnin öğrencide geliştirilmek istenen kazanım kısımları boş bırakılmış ve öğrencilerden bu boşlukları konu bütünlüğü bağlamında doldurmaları istenmiştir. Bu etkinlikte öğrencilerden İşlevsel olarak, dersin “pekiştirme ve tekrar” fazında dilbilgisi yapılarının ve yeni öğrenilen kelimelerin pekiştirilmesinde; “ölçme ve değerlendirme” fazında ise bilgilerin ne derece öğrenildiğini test etmek amacıyla kullanılabilmektedir. Bu tür etkinlikler öğrencilerin özellikle yabancı dil bilgisini çok yönlü test ederek onların eksikliklerini ortaya çıkarmada önemli rol oynamaktadır.
Doğru-Yanlış Etkinlikleri (Richtig – Falsch Übungen)
Doğru-Yanlış etkinlikleri öğrencilerin okudukları veya dinledikleri metin hakkında kendilerine yöneltilen sorulara “doğru” ya da “yanlış” cevaplarından birini verdiği, özellikle anlama becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir etkinlik türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğrencinin motivasyonunu artırmaya ve ilgisini söz konusu metne çekme adına kullanılabilen “doğru-yanlış” etkinlikleri dersin hem “motivasyon” fazında, hem de öğrenilen bilgilerin anlaşılıp anlaşılmadığı hususunda dersin “değerlendirme ve test” etme fazında kontrol amaçlı kullanılabilecek bir etkinlik türüdür. Bu tür etkinliklerin hazırlanışında soruların metne uygunluğuna ve soru cümlelerinin dilbilgisi açısından doğru kurulmasına özellikle dikkat edilmelidir. Ek 7’de sunulan etkinliği incelediğimizde Peter adında bir çocuğun arkadaşı Easter’e yazmış olduğu ve büyük annesiyle büyük babasını konu aldığı mektup materyal olarak kullanılmaktadır. Okuma etkinliğinin devamında ise metnin anlaşılıp anlaşılmadığı veya ne derece anlaşıldığı konusunda hem ölçme-değerlendirmeye yönelik, hem de öğrencilerin soru sorma becerilerinin geliştirilmesine yönelik “doğru-yanlış” etkinliklerine yer verilmiştir.
Anahtar Kelime Etkinlikleri (Stichwörter Übungen)
Öğrencelerin öğrendikleri kelimeler arasında bağıntılar kurarak semantik açıdan anlamlı cümleler kurmaları adına uygulanabilecek bir etkinlik olan anahtar kelime etkinliklerinde öğrencilerden kendilerine verilen anahtar kelimelerden yola çıkarak konuyu bir bütün halinde görmeye çalışmaları ve anlamlı cümleler kurmaları beklenmektedir. Ek 8’de görüldüğü gibi herhangi ünlü, tanınan bir kişinin mesleği, yaşı, ismi, hobileri gibi birçok konu hakkında
37
anahtar kelimeler verilerek öğrencilerden bu kişiyi kendi cümleleriyle tanıtmaları istenmektedir.
Anahtar kelime etkinlikleri özellikle kelime öğretiminde, öğrenilen kelimelerin cümle içinde kullanılmasında, kelimelerin tekrar edilip sınıflandırılmasında uygulanabilecek ideal bir etkinlik türüdür. A1 seviyesinde verilen başlangıç derslerinde isim-fiil-sıfat gibi cümlenin temel öğelerinin birbirinden ayırt edilmesinde anahtar kelime etkinliğinin bir başka türevi olarak sınıflandırma etkinliği uygulanabilir.
Yapılandırılmış Grid (Raster Übungen)
Özellikle gramer konularının pekiştirilmesinde etkili olan yapılandırılmış grid etkinliklerinde öğrencilerden kendilerine verilen dilsel yapıları gerekli gramer kurallarına göre çekimleyerek veya düzenleyerek ilgili bölümleri tamamlamaları istenmektedir. Ek 9’daki örnek etkinlikte görüldüğü üzere öğrencilerden parantez içinde verilmiş fiilleri kişi ve zamana göre çekimleyip cümleyi tamamlamaları istenmektedir. Yapılandırılmış grid etkinlikleri dersin sunum aşamasından sonra konuların tam anlamıyla anlaşılması için dersin “pekiştirme” aşamasında kullanıldığında en verimli haliyle uygulanmış olacaktır. Gramer bilgisinin pekiştirilmesinin yanında metin destekli hazırlanan grid etkinlikleri öğrencilerin okuma becerilerinin geliştirilmesine de önemli katkılarda bulunmaktadır.
Hazırlanış aşamasında etkinliğin hangi beceriyi geliştirmeye yönelik olacağına karar verildikten sonra gerekli bilgiler ışığında çok çeşitli türlerde grid etkinliğinin hazırlanabilme olanağı da vardır. Örneğin dinleme becerilerine dönük grid etkinliklerinde, dinlenecek metinden yola çıkarak hazırlanan bu etkinlikler öğrencilerin dinleme etkinliğine daha yoğun kulak vermesini ve duyduğu metinle elindeki grid etkinliğini eş zamanlı takip etmelerini ve dinleme etkinliğinden daha fazla faydalanmalarını sağlayacaktır.
Resim Destekli Kelime Etkinlikleri (Bildgesteuerte Wortschatzübungen ) Resimler ve görsellerin yabancı dil öğretiminde kullanılması konusunda son yıllarda önemli bir farkındalık yaratılmıştır. Özellikle ders kitaplarında kullanılan resimlerin daha doğrusu görsellerin çok geniş yelpazede incelenmesi gerekmektedir, fakat bu bölümde resimler tek başına reproduktiv (yarı üretken) etkinlik kapsamında kelime öğretimi ve kelime tekrarı açısından ele alınmaktadır (Schatz, 1996, s.58). Ek 10’da sunulan örnek etkinlikte
38
gördüğümüz gibi öğrencilere öğretilmek istenen kelimeler resimlerle sunulmaktadır. Öğrencilerden her bir resme 3 saniye bakmaları ve resme bakarak kelimeyi tekrar etmeleri istenmektedir. 30 saniye resimlerle kelimeleri düşünmeyip zihinlerini başka şeylerle meşgul etmeleri istenir ve bu 30 saniye sonunda resimleri hatırlamaya çalışarak kelimeleri not etmeleri istenir. Özellikle etkinliklerin partner (eşli) çalışması olarak yürütülmesi etkinliğin daha ilgi çekici ve eğlenceli bir boyut kazanmasını sağlayacaktır, ayrıca bu sayede öğrenciler partnerleriyle kendi etkinlik sonuçlarını karşılaştırma fırsatı da bulacaktır.
Resim etkinlikleri kelime öğretiminde kullanılmasının yanında dersin “Pekiştirme ve Tekrar” fazında özellikle konuşma kazanımlarının öğretilmesinde kullanılabilecek ideal bir etkinliktir. Öğrencilere bir olay resmi gösterilmekte ve konuşma kalıpları tahtaya yazılarak kimin bu durumda ne söyleyebileceği veya böyle bir durum karşısında ne söylenmesi gerektiği konusunda bilgiler sunularak öğrencilerden bu konuşma kalıplarını taklit ederek yeniden telaffuz etmeleri istenmektedir.
Kuralların Görselleştirilmesi (Visualisierung von Regeln)
Bir konuşma eyleminde, gramer kurallarının akla getirilmeksizin otomatik olarak kurallı cümle kurmanın mümkün olup olmadığı konusunda Schatz(1998, s.53) böyle bir eylemin gerçekleşmesinin her iki beyin lobunun aynı anda, işbirliği içinde çalışmasıyla mümkün olacağına işaret etmektedir. Demek oluyor ki Ek 11’de sunulan örnek etkinlikte olduğu gibi beynin görsel lobuyla, sözel lobunun aynı anda çalışmasıyla gramer kuralları daha etkin ve kolay öğrenilerek beynin çok boyutlu çalışmasıyla kurallara takılmaksızın otomatik konuşma mümkün olacaktır. Örnekte “Perfekt” zamanda “sein” ve “haben” yardımcı fiilleriyle cümle kurulurken “gehen, fahren, fliegen” gibi bir noktadan başka bir noktaya bedensel olarak hareket bildiren fillerin “sein” yardımcı fiiliyle kurulması gerektiğine işaret edilmektedir. “gehen” fiili yürüyen adam figürüyle , “fahren” fiili “otomobil” resmiyle ve “fliegen” fiili de “uçak” resmiyle ilişkilendirilmiş ve bu hareketlenmenin başlangıç ve bitiş noktasında “A” ve “B” harfleriyle görselleştirilmiştir. Bu sayede öğrenci kendi cümlesini kurarken öncelikli olarak resim, hafızasında canlanacak ve kuralları düşünmeyip resimlerle akıcı konuşmasını sürdürecektir.
Ek 11’de sunulan görsel etkinlikte görüldüğü gibi gramer krallarının görselleştirilmesi, kuralların sözlü olarak öğrenilmesinden ziyade bir resim karesi olarak öğrenilmesini
39
sağlayacak, konuşma esnasında kurallar resim karesinin canlanmasıyla beyin gramer kurallarına otomatik cevap vererek kurallı, anlamlı, düz bir cümle kurulmasını sağlayacaktır.
Kart Etkinlikleri (Karten Übungen)
Özellikle A1 seviyesinde başlangıç derslerinde kullanılabilecek kart etkinlikleri kolay, açık uçlu, kapalı uçlu ya da ayrıntılı olmak üzere farklı formatlarda ve farklı seviyelerde hazırlanabilmektedir. Kart etkinlikleri dersin “giriş” fazından konu sunumuna geçilmeden önce öğrencilerin ilgisini çekme ve konuya girişte uygulanabilecek ideal bir etkinlik türü olarak görülebilir.
Dinleme becerilerinin geliştirilmesinde sadece öğrencilerin ilgisini derse çekmekle kalmayıp, ilgili dinleme metnine paralel hazırlanan kart etkinlikleri öğrencilerin dinleme esnasında anlamalarını etkileyecek olumsuz durumların engellenmesi adına uygun bir etkinlik türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Etkinliğin uygulanması aşamasında Ek 12’de sunulan Dahlhaus’un (1997, s.46) hazırlamış olduğu etkinlikte; Udo Lindbergh’in “Er wollte nach London” şarkısı dinleme etkinliği olarak ele alınmıştır. Dinleme etkinliğine geçilmeden önce şarkının sözleri cümlelere ayrılarak sınıftaki öğrenci sayısına oranla kartlara yazılmıştır. Şarkıya paralel olarak hazırlanan bu kartlar, öğrencilere dağıtılarak ilk etapta hızlı bir şekilde kartları okumaları, okuduktan sonra anlam bütünlüğü çerçevesinde kartları doğru sıralayarak bir metin oluşturmaları istenir. Bu aşamada öğrencilere konu hakkında ipucu verilmeksizin, konuyla alakalı bir dinleme etkinliği yapılacağı söylenerek metni çok dikkatli dinlemeleri ve dinlerken de sıralama yaptıkları metni eş zamanlı takip edip, doğru ve yanlışlarını kontrol etmeleri istenir. Metnin dinletilmesi esnasında her dinleme sonunda kayıt durdurularak öğrencilere ne duydukları sorulmaktadır.
İkili (Eşli) Çalışma Etkinlikleri (Partner Übungen)
Sınıf içinde öğrencilerin ikili gruplar oluşturarak çalışmaları ikili (eşli) çalışma olarak tanımlanabilir. Temelde karşılıklı işbirliğine, bilgi ve düşünce alış-verişine dayanan eşli çalışmalarda, öğrenciler kendilerine verilen etkinlik çerçevesinde belirlenen amacı gerçekleştirebilmek için yardımlaşarak çalışırlar.
İkili çalışma etkinlikleri büyük ölçüde öğrenci etkinliğine ve işbirliğine dayanır. Her iki çalışmada da öğrenci-öğrenci arasındaki öğretim ön planda tutularak hedef dili gerçek iletişim
40
durumlarında ve doğrudan kullanılması amaçlanmaktadır. Byrne (1988, s.75) sözel becerinin gelişmesinde öğrencilerin rahatlıkla ve özgürce iletişim kurabilecekleri, bağımsız olarak çalışabilecekleri bir ortama gereksinimleri olduğunu belirterek sınıfta ikili ve grup çalışmalarının uygulanması gerektiğini vurgular.
Diğer reprodukiv etkinlik türlerinden farklı olarak ikili çalışma etkinlikleri, her bir temel dil kazanımının geliştirilmesinde kullanılabilen ve çok farklı formatlarda hazırlanabilen bir etkinliktir. Bütün dil kazanımları arasında özellikle konuşma etkinliğinin geliştirilmesinde önemli rol oynayan ikili çalışma etkinlikleri, dersin “pekiştirme ve tekrar” fazında öğrenilen bilgilerin gerçek iletişim durumlarına aktarılmasında önemli derecede etkili olmaktadır.
Ek 13’te sunulan iki öğrencinin bir araya gelerek uyguladıkları örnek etkinlikte görüldüğü üzere ikili gruplar halinde çalışan öğrencilerde defterlerine birer tane okul planı çizmeleri istenir. Öğrencilerden, birbirlerinden habersiz çizdikleri bu resimler hakkında birbirlerine sorular sormaları ve okulun bölümlerini aldıkları cevaplara göre sorular yoluyla bulmaları istenmektedir.
Akış Şeması (Flussdiagram)
Anahtar kelime (Schlüssel Wörter) ve boşluk doldurma (Lückentexte) etkinliklerinin farklı bir formatı olan Akış şeması etkinliklerinin öğrencilerin okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik uygulanabilecek bir etkinlik türü olarak nitelendirebiliriz. Etkinliğin uygulama aşamasında Ek 14’te sunulan, Neuner (2001, s.79)’in örnek olarak gösterdiği etkinliği incelediğimizde, Almanya’da çocuğu olmayan aileler ve bu aileler hakkındaki sayısal verilerden bahsedilmektedir. Etkinliğin uygulanışında öğrencilerden görsel şemalar hazırlayıp bu şemaları akış sırasına göre metnin konusu, sayısal verileri ve diğer alt başlıkları anahtar kelimelerle doldurmaları istenmektedir. Öğrencilerin okuduğunu anlama, konuyu bir bütün olarak düşünüp şema\tablo haline getirme etkinliği olarak nitelendirdiğimiz akış şeması etkinlikleriyle çoklu zeka bölümünde (Bkz. s.16) ayrıntılı olarak incelediğimiz zeka türlerinden sözel zeka düzeyi görsel zekası kadar gelişmemiş öğrencilerin metni görsel şemalarla değerlendirerek kazanımları öğrenmelerinde büyük kolaylık sağlayacaktır.
Dersin doğru fazında uygulandığında verimli bir etkinlik olan akış şemalarının dersin “pekiştirme ve tekrar” fazında yani öğrencilere konunun sunumu yapılıp gerekli kelimeler öğretildikten sonra uygulanması kazanımların hedef ve amacına ulaşmasında önemli rol oynamaktadır.
41
Cümle Oluşturma Etkinlikleri (Satzaufbau)
Schatz’ın (2006, s.67) da belirttiği gibi psikolojik araştırmalar, anadili konuşan kişilerin cümleleri kelime kelime veya öğe öğe kurmayıp, otomatik olarak dilsel yapıların bir bütün halinde oluştuğu düz cümlelerle iletişim kurduklarını, yabancı dil öğrenenlerin ise cümle kurarken dil bilgisi ve cümle yapısı kurallarına dikkat ederek kelime kelime cümle kurmaya çalıştıklarını göstermektedir. Bu bağlamda yabancı dil derslerinde cümle kurulurken anlamlı dilsel yapıların ayrı ayrı küçük birimler halinde, devamında ise uzun anlamlı cümlelerin oluşturulması daha doğru bir etkinlik olacaktır.
Ek 15’de sunulan örnek etkinlikte görüldüğü üzere, öğrencilerden kendilerine verilen cümle dizilimi açısından uzun bir cümleyi kelime kelime öğelerine ayırıp en kısa halinde bir ana cümle oluşturmaları ve devamında ise kurdukları bu kısa ana cümleye kelimeler ve öğeler ekleyerek cümleyi genişletmeleri istenmektedir. Özellikle konuşma kazanımlarının geliştirilmesinde kullanılabilecek bu tür etkinliklerde öğrencilerden sözlü olarak kısa basit cümleler kurmaları ve diğer öğrencilerden de sırayla cümleye anlamlı bir kelime ekleyerek cümleyi tekrar etmeleri istenir. Bu tür etkinlikler zincirleme olarak eş ve grup çalışmalarında uygulandığında öğrencilerin ilgisini çekerek, özellikle cümle dizilimi konusunda farkındalık yaratarak konuşma becerilerinin geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır.
Diyalog Etkinlikleri (Dialog Übungen)
Yabancı dil öğretiminde özellikle konuşma kazanımlarının geliştirilmesinde, öğrencilerin gereksinimlerine ve ilgilerine göre konuşma etkinliklerinin seçilmesi ve düzenlenmesi ayrı bir önem taşımaktadır. Öğrencilerin konuşma etkinliklerine karşı çekingen, ilgisiz, pasif davranışlarını önleme adına kullanılabilecek bir aktivitedir. Karşılıklı konuşma, soru cevap gibi öğrencilere birtakım rollerin yüklendiği etkinliklerde öğrencilerden ilgili boşlukların sözlü dilsel yapılarla doldurulması istenmektedir. Bu tür etkinliklerde öğrencilerden kendi yaratıcı, üretken diyaloglarını oluşturmalarının istenmesinden ziyade, kendilerine verilen söz kalıplarını rol dağılımı kapsamında tekrar ederek telaffuz etmeleri beklenmektedir.
Ek 16’da sunulan örnek etkinlikte görüldüğü üzere, öğrencilerden kendilerine verilen